Στην
παρούσα ιστορική φάση όποιος επιπολαίως ισχυρισθεί ότι τα «ζητήματα» είναι απλά και
ότι η Υφήλιος δεν διέρχεται μια
άκρως επικίνδυνη ιστορική φάση, ευρίσκεται εκτός
χρόνου. Και τούτο γιατί, πράγματι,
ενόψει και των εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ), τα «ζητήματα» τίθενται επί τάπητος ως προς
τις εν γένει εξελίξεις…
Ασφαλώς
μέσα σ’ αυτό τον «μεγαλόκοσμο» ισχύει και ο καθ’ ημάς «μικρόκοσμος» -κατά το
μέρος, εννοείται, που αφορά στην
Ελλάδα. Ωστόσο ο μικρόκοσμός μας (και αναφέρομαι στο συλλογικό επίπεδο του
ελληνικού λαού), επουδενί πρέπει να θεωρηθεί μη υπολογίσιμος. Απεναντίας,
ενόψει και των όσων ενταύθα επάγομαι, συναρτάται ως λαός και ως χώρα με κρίσιμα
ζητήματα τόσο οικονομικά όσο και αμιγώς γεωπολιτικά.
Συνεπώς,
η παρούσα συγκυρία απαιτεί όχι απλώς γνώση, αλλά και επίγνωση των καταστάσεων.
Οι καταστάσεις δε αυτές προϋποθέτουν και αποφασιστικότητα πολιτικής ηγεσίας και
λαού.
Είναι
«κοινός
τόπος» πλέον, (και όποιος το
αμφισβητεί πλανάται περί τα πράγματα), ότι
η Ελλάδα αποκτά αναβαθμισμένο
γεωπολιτικό ρόλο όσον αφορά στο
προσφυγικό-μεταναστατευτικό, στην κρίση του λεγόμενου «Συριακού προβλήματος»
καθώς και στα όσα εν δυνάμει αποσταθεροποιητικά λαμβάνουν χώρα στη γείτονα
Τουρκία, αλλά και παγκοσμίως.
Για
να καταγραφεί δε η κρισιμότητα των καιρών, ας εστιάσουμε την προσοχή μας στα
εξής:
·
η Κίνα
προβληματίζεται…
Ουδείς
αμφισβητεί ότι η Κίνα τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει μια εξωστρεφή
οικονομία σε πολλά επίπεδα. Ωστόσο, προσφάτως (και κυρίως από το έτος 2015), έχει ξεσπάσει μια κρίση τόσο
χρηματοπιστωτική όσο και σε επίπεδο παραγωγής και εξαγωγής προϊόντων. Προσφάτως
η Κίνα διαπιστώνει ότι οι εξαγωγές της μειώνονται συνεχώς, ενώ πολλές από τις
παραγωγικές δυνάμεις της χώρας εκείνης, αντιμετωπίζουν ζήτημα χρεωκοπίας. Το Χρηματιστήριο υποχωρεί δραματικά και οι
επενδυτές όχι μόνο Κινέζοι αλλά και άλλων εθνοτήτων (λόγω αμοιβαίων κεφαλαίων), αντιμετωπίζουν τραγικές απώλειες.
Στην παρούσα ιστορική
φάση η κινεζική ηγεσία, παρά που η Κίνα κατακτά «μερίδιο και στο Διάστημα»,
παρά ταύτα ως προς τα «Γήινα»
καλείται να αντιμετωπίσει σε επίπεδο μικροοικονομίας και μακροοικονομίας
επείγοντα ζητήματα. Για το λόγο αυτό η κινεζική ηγεσία προέβη σε σημαντικές
νομοθετικές αλλαγές σε σχέση με το Χρηματιστήριο, τη διατραπεζική αγορά, και την
παροχή ρευστότητας στην οικονομία. Ωστόσο, λόγω του δανεισμού στον ιδιωτικό
τομέα η «φούσκα» που αυτή τη στιγμή χαρακτηρίζει το ιδιωτικό χρέος της Κίνας,
αφορά στο 170% στο ΑΕΠ. Έτσι η κινεζική κυβέρνηση υποχρεώθηκε να εκπονήσει
ειδικό πρόγραμμα, «ανταλλαγής χρέους με
μετοχές». Το πρόγραμμα δε αυτό αφορά
συνολικά ύψος 120 τρισεκατομμυρίων κινεζικών γουάν, που ισοδυναμεί με 18
τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ!...
·
οι λοιπές χώρες του
σχηματισμού BRIC
Όπως είναι γνωστό οι χώρες BRIC (Βραζιλία,
Ρωσία, Ινδία, Κίνα), κατατάσσονται στο οικονομικό γίγνεσθαι ως «μια
ενότητα», αν και η «ενότητα» αυτή δεν αφορά συγκρότηση ενιαίων
πολιτικών, ούτε ταυτότητα παραγωγικών δυνάμεων και σε τελευταία ανάλυση δεν
αφορά μόρφωμα νομικής προσωπικότητας. Άξιο όμως παρατήρησης είναι ότι την ίδια
χρονική περίοδο που η Κίνα βιώνει ύφεση, η Βραζιλία γνωρίζει μεγάλη πτώση των
οικονομικών δυνατοτήτων της, παρά που είναι σημαντική πλουτοπαραγωγική χώρα.
Έτσι ενώ πριν από τρία (3) μόλις έτη η Βραζιλία βρισκόταν στην 8η
θέση της βιομηχανικής παραγωγής, το τρέχον έτος 2016 διολίσθησε στην 29η
θέση. Αντίστοιχη πτώση γνωρίζει και η Ρωσία, όπου από την 28η θέση
που είχε πριν από τρία μόλις έτη, το τρέχον έτος κατατάχθηκε στην 30η
θέση. Αντιθέτως η Ινδία ενώ κατέχει την 11η θέση στις δυνάμεις της
βιομηχανικής παραγωγής, εισέρχεται ήδη σε φάση ανάπτυξης. Αποτελεί εξαίρεση
έναντι των προηγούμενων οικονομιών.
·
η παρέμβαση-αντεπίθεση
των ΗΠΑ
Παρά
την παρατηρούμενη, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, ύφεση, οι ΗΠΑ, και παρά τα
τεράστια εσωτερικά προβλήματα κοινωνικών ανισοτήτων, σε επίπεδο βιομηχανικής
ανάπτυξης αναμένεται να κατακτήσει σημαντική θέση στην αγορά, και να επαναφέρει
σε πρώτη ζήτηση τα βιομηχανικά και τεχνολογικά της προϊόντα. Με το οπλοστάσιο δε που οι ΗΠΑ διαθέτουν και
το αντικειμενικώς επικυρίαρχο δολάριο,
αναμένεται ως υπερδύναμη να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τους όρους του διεθνούς
ανταγωνισμού ο οποίος επεκτείνεται πέραν του βιομηχανικού και οικονομικού χώρου,
και στο γεωπολιτικό χώρο.
·
νεοφιλελευθερισμός αντί
παρεμβατικής οικονομίας
Η πτώση του
λεγόμενου «Ανατολικού Κόσμου» και ο
δια του τρόπου αυτού τερματισμός του λεγόμενου «Ψυχρού Πολέμου», επεφύλαξε δοκιμασία στις λεγόμενες «Μαρξιστικές-Λενινιστικές»
απόψεις, πολλώ δε μάλλον στο λεγόμενο «Σταλινισμό». Περαιτέρω, η συγκυρία, με
το θάνατο του Μάο στην Κίνα, επεφύλαξε και στη μεγάλη αυτή χώρα ραγδαίες κυρίως
οικονομικές ανακατατάξεις. Έτσι, δεν έχει θέση πλέον ως θεωρία ο «Μαοϊσμός», υπό την έννοια ότι η κύρια αντίθεση στην παγκόσμια οικονομία
δεν αφορά ανάμεσα στον «κομουνισμό» και στον «ιμπεριαλισμό»,
αλλά αφορά ανάμεσα στον «ιμπεριαλισμό» και στον «σοσιαλιμπεριαλισμό»,
όπου κατά τη «Μαοϊκή θεωρία», ο σοσιαλιμπεριαλισμός αφορούσε στην τέως Σοβιετική
Ένωση!...
Η πτώση των
θεωριών και αξιών του λεγόμενου «Ανατολικού Κόσμου», επανέφερε ως πρώτο έννομο
αγαθό το «φιλελευθερισμό». Δηλαδή, την πολιτική φιλοσοφία ή άλλως
κοσμοθεωρία, η οποία θεμελιώνεται πάνω στις ιδέες της ατομικής ελευθερίας και
της ατομικής ιδιοκτησίας. Έτσι βρισκόμαστε ενώπιον μεγάλων εξελίξεων. Αφής δε,
στιγμής η Ρωσία έχει υπαχθεί στο νομικό καθεστώς του Συμβουλίου της Ευρώπης το οποίο εγγυάται τις ατομικές ελευθερίες
και την ατομική ιδιοκτησία, η οικονομική τάξη πραγμάτων υποστηρίζει περισσότερο
την «ελεύθερη οικονομία», παρά την «παρεμβατική οικονομία», πολλώ δε μάλλον
την «κομμουνιστική» αντίληψη περί
οικονομίας.
Με τούτα τα
δεδομένα μπορεί να εκτιμηθεί ότι η μετάβαση από τον «Ψυχρό Πόλεμο» στο
«Φιλελευθερισμό», οδήγησε την παγκόσμια κοινότητα σε μια νέα οικονομική τάξη
πραγμάτων. Ωστόσο, ο φιλελευθερισμός που αφορούσε προοδευτική κίνηση κατά τη
διάρκεια του Διαφωτισμού, μετεξελίχθηκε σε μια συντηρητική αντίληψη. Στην
αντίληψη του «νεοφιλελευθερισμού»,
που αφορά μετάβαση στο νέο μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης, όπου επικυριαρχεί
η οικονομία έναντι της πολιτικής (μεταδημοκρατία) και όπου η στενότητα
προσφοράς του χρήματος αποτελεί το κυρίως έννομο αγαθό (μονεταρισμός).
Η
επικυρίαρχη Σχολή του Σικάγο (που αρνήθηκε τη λογική της
παρεμβατικής οικονομίας) μετασχημάτισε το «φιλελευθερισμό» σε «νεοφιλελευθερισμό».
Ιστορικώς δε επικυριαρχεί από το 1976, οπότε απονεμήθηκε στον Φρίντμαν το
βραβείο Νομπέλ Οικονομικών. Υπ’ όψιν δε ότι ο Φρίντμαν απετέλεσε βασικό
οικονομικό Σύμβουλο του Προέδρου Ρέηγκαν. Από τότε υπεδείχθη από την Αμερική
στην Ευρώπη και ειδικότερα στη γερμανική ελίτ η «νέα οικονομική λογική».
Αποτέλεσμα όμως αυτής της λογικής είναι ότι οι κοινωνίες δοκιμάζονται στο
πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού και του μονεταρισμού. Ταυτοχρόνως οι οργανωμένες
οντότητες σε κρατικές οικονομίες (παρά το
διεθνή χαρακτήρα πλέον της οικονομίας), αποκτούν νέα σημεία αναφοράς.
·
υπάρχουν και «αυτές
οι αγορές»-και «αυτά τα οικόπεδα»
Τα προαναφερόμενα νέα σημεία αναφοράς,
αφορούν την επανεμφάνιση της ετικέτας «Made
in USA» που επανέρχεται στην παγκόσμια αγορά και αντικαθιστά το «Made in China»,
όταν αντιθέτως δεν υφίσταται καν ετικέτα «Made in Russia». Τότε
πλέον ο διεθνής ανταγωνισμός για την εξισορρόπηση των δυνάμεων κατά το μάλλον
και μάλλον, μετακυλύεται από το
αμιγές οικονομικό πεδίο των προϊόντων, στο γεωπολιτικό πεδίο…
Και
τούτο γιατί εάν δεν μπορεί να υπάρξει διανομή αγοράς προϊόντων θα επιχειρηθεί
με όποιο τρόπο (ακόμη και «θερμό») η διανομή των πηγών ενέργειας (αναφέρομαι
σε «επίγεια και θαλάσσια οικόπεδα»).
Σ’ αυτή την ιστορική συγκυρία η Ελλάδα έχει αναβαθμισμένο ρόλο! Αρκεί να
αξιοποιηθεί εγκαίρως και αποφασιστικώς!...
---------------------------------------------
* Ο Πέτρος
Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά
Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά
Δικαστήρια του Στρασβούργου και
του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU).
Σχόλια