Σταύρος Λυγερός, «Οι επαγγελίες του Τραμπ συνιστούν όχι απλώς φρένο στην παγκοσμιοποίηση, αλλά και ευθεία απειλή για την πανίσχυρη ολιγαρχία του χρήματος»

Το έργο το έχουμε ξαναδεί. Το είδαμε στο ελληνικό και στο βρετανικό δημοψήφισμα, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις. Η αντισυστημική ψήφος είναι συνήθως βουβή. Ακολουθεί υπόγειες διαδρομές. Ειδικά όταν προέρχεται από μικρομεσαίους νοικοκυραίους με μάλλον συντηρητική ιδεολογία που δεν έχουν συνηθίσει να κάνουν πολιτικό θόρυβο, όπως οι δεδηλωμένοι αριστεροί και οι αμφισβητίες των κοινωνικών κινημάτων.
Παρόλα αυτά, τόσο οι δημοσκόποι όσο και τα κατεστημένα Μίντια δεν έμαθαν το μάθημά τους. Συνέχισαν να διαβάζουν τα γεγονότα λες και βρισκόμαστε στο 2006. Γι’ αυτό και συνεχώς διαψεύδονται παταγωδώς, γεγονός που συρρικνώνει περαιτέρω την ήδη μειωμένη αξιοπιστία τους. Δεν τους είναι, άλλωστε, εύκολο να χωνέψουν το γεγονός ότι το μέχρι πριν μερικά χρόνια χειραγωγημένο ακροατήριό τους έχει περιέλθει σε κατάσταση εκλογικής ανταρσίας εναντίον των αρχουσών ελίτ.
Πριν 10 χρόνια θα ήταν αδιανόητο ο Σάντερς, ένας σοσιαλιστής από το μικρό και ασήμαντο Βερμόντ, να διεκδικούσε επί ίσοις όροις το χρίσμα των Δημοκρατικών από την Κλίντον. Και βεβαίως θα ήταν αδιανόητο ένας τύπος όπως ο Τραμπ να έπαιρνε το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και πολύ περισσότερο να εκλεγόταν πρόεδρος.
Όπως προαναφέραμε δεν πρόκειται για αμερικανική ιδιοτροπία. Το Brexit μπορεί να πάτησε στον παραδοσιακό βρετανικό ευρωσκεπτικισμό, αλλά πήγασε από την ίδια μήτρα που τροφοδοτεί ακροδεξιά και αριστερά κινήματα, τα οποία τείνουν να αλλάξουν τον πολιτικό χάρτη σ’ όλη τη Δύση.
Στην Ελλάδα των Μνημονίων η εκλογική επιρροή του άλλοτε πανίσχυρου ΠΑΣΟΚ συρρικνώθηκε σε μονοψήφιο ποσοστό, ενώ η ΝΔ αγωνίζεται να ξεπεράσει το 30%! Ο ΣΥΡΙΖΑ, που μια ζωή αγωνιζόταν να υπερβεί το 3% για να εισέλθει στη Βουλή, αναδείχθηκε πρώτο κόμμα και κυβερνά. Η Χρυσή Αυγή, που έπαιρνε 0,3%, σήμερα είναι σταθερά τρίτο κόμμα.
Στην άλλοτε πρωταθλήτρια του ευρωπαϊσμού Ιταλία πρώτη δημοσκοπικά δύναμη είναι το Κίνημα του Γκρίλο που έχει στη σημαία του την έξοδο από το ευρώ. Στην Αυστρία με την ισχυρή σοσιαλδημοκρατική παράδοση Πρόεδρος Δημοκρατίας πιθανότατα θα εκλεγεί ο υποψήφιος της ακροδεξιάς. Στη Γαλλία πρώτο κόμμα κατά πάσα πιθανότητα θα έλθει το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν. Από το πουθενά έχουν γίνει κεντρικοί πολιτικοί παίκτες στην Ισπανία το αριστερό κίνημα Ποδέμος και στη χώρα της Μέρκελ το ξενοφοβικό-ευρωφοβικό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία”.
Θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε παραθέτοντας και άλλα παρόμοια. Αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι να υπογραμμισθεί το γεγονός ότι η παραδοσιακή πολιτική ηγεμονία του διδύμου κεντροδεξιά-κεντροαριστερά όχι μόνο αμφισβητείται αλλά και απειλείται με κατάρρευση.
Τα μικρομεσαία στρώματα, που στρέφουν μαζικά την πλάτη στις παραδοσιακά κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις, δεν έχουν, βεβαίως, προσβληθεί από κάποιου είδους ιδεολογικό ιό που τα ωθεί στα άκρα. Η κύρια αιτία που αμφισβητούν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων είναι ότι αυτή περισσότερο ή λιγότερο ανατρέπει τις σταθερές του βίου τους σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη του δυτικού κόσμου.
Αναμφισβήτητα, οι μεγαλύτερες ή μικρότερες αλλαγές στο πολιτικό χάρτη των δυτικών χωρών είναι προϊόν των τεκτονικών αλλαγών που συνεχίζει να προκαλεί στις δυτικές κοινωνίες η οικονομική κρίση του 2008. Η κρίση, όμως, δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι αυθεντικό προϊόν της απληστίας της ολιγαρχίας του χρήματος.

• Η ανισοκατανομή του πλούτου έχει προσλάβει τρομακτικές διαστάσεις. Σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times, στη δεκαετία του 1990 το 1% των Αμερικανών προσποριζόταν το 45% της αύξησης του ΑΕΠ. Στη οκταετία του Μπους (2000-08) το 45% έγινε 65% και στην οκταετία του Ομπάμα εκτοξεύθηκε στο 93%!

Η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά εδραίωσαν τη μακρόχρονη πολιτική ηγεμονία τους στο άρρητο κοινωνικό συμβόλαιο, με βάση το οποίο εξασφάλιζαν στα μικρομεσαία στρώματα ευημερία και Κοινωνικό Κράτος, ή ένα συνδυασμό των δύο. Από ένα χρονικό σημείο και πέρα, όμως, συνέκλιναν και λειτούργησαν σαν όχημα και για την παγκοσμιοποίηση και κατ’ επέκτασιν για την εφαρμογή της ατζέντας του (νεο)φιλελευθερισμού.
Με τον τρόπο αυτό, όμως, ροκάνισαν το κλαδί που στηρίζονται. Για μία περίοδο η ευημερία συντηρήθηκε με δημόσιο δανεισμό, αλλά πλέον η πραγματικότητα έρχεται με δύναμη στην επιφάνεια με τη μορφή της λιτότητας. Η πραγματικότητα είναι ότι με όργανο τις πολιτικές ελίτ η ολιγαρχία του χρήματος το έχει παραξηλώσει. Για την ακρίβεια, με κυνισμό αποδομεί τα αμορτισέρ που μεταπολεμικά όχι μόνο διατήρησαν την κοινωνική ειρήνη, αλλά και τροφοδότησαν μία πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη.
Αν και η οικονομική πολιτική του απερχόμενου προέδρου μετρίασε την κρίση στις ΗΠΑ, ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δυσκολεύεται και εκεί να επιβιώσει αξιοπρεπώς. Δεν πρόκειται μόνο για τις μειονότητες και τους παραδοσιακά περιθωριοποιημένους. Η παγκοσμιοποίηση πετάει έξω από το “τρένο” μικρομεσαίους λευκούς νοικοκυραίους και ειδικά την παραδοσιακή λευκή εργατική τάξη που έχει πληγεί καίρια από την αποβιομηχάνιση.
Η εκλογή Τραμπ είναι το προϊόν αυτής ακριβώς της κατάστασης. Μία ματιά στον εκλογικό χάρτη των ΗΠΑ δείχνει ότι η Χίλαρι ψηφίσθηκε κατά κανόνα από την ανώτερη τάξη και τα μεσαία στρώματα που έχουν ενσωματωθεί στο πλαίσιο του οικονομικού φιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Επίσης, από τις μειονότητες (μαύροι, ισπανόφωνοι, μουσουλμάνοι κ.α.) που φοβήθηκαν από την αντιμεταναστευτική ρητορική του υποψηφίου των Ρεπουμπλικάνων. Και οι δύο αυτές κατηγορίες ζουν περισσότερο στην ανατολική και στη δυτική ακτή, οι οποίες και βάφτηκαν γαλάζιες (Δημοκρατικοί). Αντιθέτως, οι ενδιάμεσες Πολιτείες βάφτηκαν κόκκινες (Ρεπουμπλικάνοι).
Όταν ο Τραμπ αναρωτιόταν γιατί το iphone να φτιάχνεται στην Κίνα και όχι στις ΗΠΑ, άγγιζε ευαίσθητες χορδές δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών που άμεσα ή έμμεσα έχουν πληγεί από την αποβιομηχάνιση. Ήταν προεκλογικό “πυρηνικό” όπλο η υπόσχεσή του ότι θα επιβάλλει δασμούς 35% στα εισαγόμενα για να υποχρεώσει σε επαναπατρισμό τις αμερικανικές επιχειρήσεις, που έχουν μεταφέρει τα εργοστάσιά τους σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους και ανύπαρκτων εργασιακών δικαιωμάτων.
Προς την ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και η ρητορική του για λήψη δραστικών μέτρων εναντίον του μεταναστευτικού ρεύματος. Η μαζική είσοδος μεταναστών παροξύνει το ένστικτο αυτοσυντήρησης κοινωνιών που ήδη νοιώθουν ότι απειλούνται με φτωχοποίηση. Γι’ αυτά τα τμήματα του πληθυσμού, ο ανταγωνισμός από τη φθηνή εργασία των μεταναστών βιώνεται σαν πρόσθετη απειλή. Γι’ αυτό και ως αντίδραση στις ΗΠΑ επικρατεί ένα αίσθημα νοσταλγίας για τις παλιές καλές ημέρες. Αντιστοίχως, στην Ευρώπη ενισχύεται η τάση παλινδρόμησης στο εθνικό κράτος.
Οι επαγγελίες του Τραμπ συνιστούν όχι απλώς φρένο στην παγκοσμιοποίηση, αλλά και ευθεία απειλή για την πανίσχυρη ολιγαρχία του χρήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι σύσσωμο σχεδόν το χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα μεγάλα Μίντια και όλα τα παρακλάδια του αμερικανικού και διεθνούς κατεστημένου στήριξαν με πάθος τη Χίλαρι.
Ταυτοχρόνως, προσπάθησαν με κάθε τρόπο να γελοιοποιήσουν και να αποδομήσουν ηθικά τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο. Όπως δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και η ηγεσία του ίδιου του κόμματός του όχι μόνο προσπάθησε να τον σαμποτάρει στην κούρσα για το χρίσμα, αλλά και όταν το κέρδισε αρκετά μέλη της έφθασαν στο σημείο να ταχθούν υπέρ της Κλίντον!
Αν και ο Τραμπ ξεκίνησε να διεκδικήσει την προεδρία μάλλον χαζοχαρούμενα, στην πορεία εξέφρασε την απόγνωση και την οργή των μικρομεσαίων λευκών νοικοκυραίων. Σ’ αυτό συνέβαλλαν αποφασιστικά με τις επιθέσεις τους οι αντίπαλοί του. Είναι από τις ειρωνείες της ιστορίας ότι ένας δισεκατομμυριούχος έφθασε να εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας ότι η παγκοσμιοποίηση είναι επιλογή των αρχουσών ελίτ και όχι φυσική εξέλιξη.
Αυτός ακριβώς, άλλωστε, είναι και ο κοινός παρονομαστής του με τις θέσεις του Σάντερς. Μπορεί οι δύο τους να έχουν μεγάλες διαφορές (π.χ. στα ζητήματα της φορολογίας, του συστήματος υγείας και της μετανάστευσης), αλλά αμφότεροι αμφισβήτησαν το “ιερό” δόγμα της ολιγαρχίας του χρήματος.
Όσο οι άρχουσες ελίτ συνειδητοποιούν ότι χάνουν τον πολιτικό έλεγχο μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας τόσο καταφεύγουν με αντιδημοκρατικές πρακτικές. Σερβίρουν νέου τύπου “αριστοκρατικές” αντιλήψεις, με σκοπό να αμφισβητήσουν την ικανότητα του λαού να αποφασίζει για κρίσιμα ζητήματα. Το είδαμε στην περίπτωση του Brexit, το ξαναβλέπουμε στην εκλογή Τραμπ.
Στην πραγματικότητα, αμφισβητούν τον πυρήνα της αστικής δημοκρατίας, η οποία, στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, τείνει να μετατραπεί σε κέλυφος. Οτιδήποτε αμφισβητεί τη δέσμη των κυρίαρχων θέσεων χαρακτηρίζεται λαϊκισμός, απαξιώνεται και εξοβελίζεται. Είναι ενδεικτικό ότι γνωστός Έλληνας φιλελεύθερος καθηγητής έφθασε στο σημείο να χαρακτηρίσει τους ψηφοφόρους του Τραμπ «ψεκασμένους».
Είναι τέτοια η περιφρόνηση που επιδεικνύουν οι άρχουσες ελίτ προς το πόπολο και έχει γίνει τέτοια κατάχρηση στην πλύση εγκεφάλου, που έχει φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Όταν τα κατεστημένα Μίντια υποστηρίζουν με πάθος κάτι, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας αντανακλαστικά υιοθετεί την αντίθετη θέση.
Είναι αληθές ότι η προεκλογική μάχη Τραμπ-Κλίντον είχε πολλές “βρώμικες” πτυχές. Από την άλλη πλευρά, όμως, ήταν, ίσως, η πρώτη φορά που σε μία αμερικανική προεκλογική εκστρατεία μπήκαν στο τραπέζι τα πιο κρίσιμα ζητήματα. Μέχρι τώρα, η γενικευμένη ενοχοποίηση του κράτους ήταν κοινός παρονομαστής. Ο Τραμπ δεν ποντάρισε σ’ αυτό το χαρτί. Για την ακρίβεια, έβαλε στην άκρη τα περισσότερα από τα στερεότυπα της προεκλογικής ρητορικής των Ρεπουμπλικάνων, όπως η θρησκεία, η οπλοκατοχή κλπ.
Όπως προαναφέραμε εστίασε στο χαρτί της αντιπαγκοσμιοποίησης και της ανάσχεσης του μεταναστευτικού ρεύματος, συνδέοντας και τα δύο με τη διάχυτη οικονομικοκοινωνική ανασφάλεια της “βαθιάς Αμερικής”. Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ υπερέβη την παραδοσιακή διαχωριστική γραμμή Δημοκρατικοί-Ρεπουμπλικάνοι. Ανέδειξε έναν άλλο διαχωρισμό που αναδύεται από τα σπλάχνα της αμερικανικής κοινωνίας και παραπέμπει σε μία νέα κοινωνικοταξική πραγματικότητα.
Συνεπής με τη στρατηγική του, δεν προσπάθησε να επεκταθεί, αλιεύοντας ψήφους από προνομιακά ακροατήρια των Δημοκρατικών, όπως είναι οι μειονότητες. Αντιθέτως, απευθύνθηκε με σχεδόν απόλυτο τρόπο στη λευκή “βαθιά Αμερική”. Απευθύνθηκε στους Αμερικανούς που η παγκοσμιοποίηση πετάει έξω από το τρένο και τους οποίους η Κλίντον αποκάλεσε ωμά «θλιβερούς ανθρώπους». Σ’ αυτούς που οι Δημοκρατικοί δεν προσφέρουν καμία προοπτική, επειδή τους αντιμετωπίζουν σαν τα αναπόφευκτα θύματα της “προόδου”.
Μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν ως πρόεδρος ο Τραμπ θα παραμείνει έστω και μερικώς πιστός στην προεκλογική ατζέντα του. Δύσκολο, επειδή έχει απέναντί του σύσσωμες τις άρχουσες ελίτ των ΗΠΑ και της διεθνούς ολιγαρχίας του χρήματος. Είναι ενδεικτικός ο απαξιωτικός τρόπος που τον αντιμετώπισε προεκλογικά το ευρωιερατείο και τα κατεστημένα ευρωπαϊκά Μίντια.
Από την άλλη πλευρά, είναι εξίσου δύσκολο να μετατραπεί ολοσχερώς στο αντίθετό του. Το πιθανότερο είναι ότι θα αναζητήσει ένα βιώσιμο συμβιβασμό. Μένει, ωστόσο, να αποδειχθεί εάν κι αυτό ακόμα θα καταστεί δυνατό. Όπως, όμως, και εάν εξελιχθούν τα πράγματα, το σημαντικό είναι ότι το λαϊκό κύμα που τον έστειλε στην προεδρία δεν πρόκειται να εκτονωθεί όσο παραμένουν σε ισχύ και ενισχύονται οι αιτίες που το τροφοδοτούν.
Η εκλογή Τραμπ αναπόφευκτα θα φουσκώσει τα πανιά και των πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη που έχουν στραφεί εναντίον της παγκοσμιοποίησης και της μαζικής μετανάστευσης. Ο ενθουσιώδης τρόπος, με τον οποίο υποδέχθηκαν το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών είναι ενδεικτικός προθέσεων πολιτικής αξιοποίησης, αλλά και αντανακλά τη διάχυτη εντύπωση πως έχουν τον καιρό μαζί τους.
Το ερώτημα για το πώς ο Τραμπ θα πολιτευθεί ως πρόεδρος δεν αφορά μόνο τα εσωτερικά ζητήματα. Αφορά και τον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Ο Τραμπ έπαιξε ρητορικά με τον παραδοσιακό απομονωτισμό που έχει ακόμα απήχηση στη λαϊκή βάση ειδικά των Ρεπουμπλικάνων.
Στην πραγματικότητα, όμως, προωθεί ένα διαφορετικό δόγμα εξωτερικής πολιτικής από το αντιρωσικό νεοψυχροπολεμικό πνεύμα που κυριαρχεί σ’ όλο σχεδόν το αμερικανικό κατεστημένο γι’ αυτά τα θέματα. Η Χίλαρι, μάλιστα, ήταν η σκληροπυρηνική εκπρόσωπος αυτού του πνεύματος, σε σημείο που να μην είναι αδικαιολόγητη η εκτίμηση πως εάν είχε εκλεγεί θα επανερχόταν σε πρώτο πλάνο ακόμα και το ενδεχόμενο θερμής σύγκρουσης με τη Μόσχα.
Ως υποψήφιος, ο Τραμπ πήγε ανάποδα στο ρεύμα. Τάχθηκε υπέρ της εξομάλυνσης των σχέσεων και της συνεργασίας με τη Ρωσία, αναγνωρίζοντας ότι έχει και αυτή θεμιτά συμφέροντα. Όπως προκύπτει από την αρνητική θέση του για την παγκοσμιοποίηση, το κύριο μέτωπό του θα είναι εμπορικού και όχι γεωπολιτικού χαρακτήρα. Θα αφορά πρωτίστως την Κίνα, αλλά δεν αποκλείεται να επηρεάσει και τις αμερικανογερμανικές σχέσεις.
Η νίκη του Τραμπ, πάντως, εκ των πραγμάτων υποβαθμίζει την πολιτική σημασία της επικείμενης επίσκεψής του Ομπάμα. Έχοντας σηκώσει μεγάλο μέρος της προεκλογικής εκστρατείας της Χίλαρι, εάν είχε εκλεγεί η υποψήφια των Δημοκρατικών ο απερχόμενος πρόεδρος θα παρέμενε παίκτης με μεγάλη επιρροή και στη νέα κυβέρνηση.
Αν και μένει να δούμε τα πρώτα δείγματα γραφής του νέου προέδρου, από μόνη η εκλογή του διασαλεύει την επικρατούσα τάξη πραγμάτων και στην ΕΕ. Αυτό, σε συνδυασμό με το Brexit και άλλες ανεπιθύμητες για το ευρωιερατείο εξελίξεις, ενδέχεται να προκαλέσει κάποιες ρωγμές στη γερμανική Ευρώπη. Με αυτή την έννοια, ενδεχομένως να δημιουργεί κάποια ελπίδα στην Ελλάδα. Μόνο ο χρόνος θα δείξει.
Πηγή
---------------

Π. Ήφαιστος, ΗΠΑ: ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ. ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΊ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ; Η νίκη του πολίτη; Ποιες προϋποθέσεις των Αμερικανικών στρατηγικών επιλογών που έχουν ως άξονα την έννοια της ισορροπίας εντός του αναδυόμενου πολυπολικού διεθνούς συστήματος

Μια πρώτη αποτίμηση για την εκλογή του Προέδρου Trump είναι ότι θα μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία μιας πιο συγκρατημένης στρατηγικής των ΗΠΑ. Πιο συγκρατημένης με την έννοια ότι επειδή για πολύ ακόμη οι ΗΠΑ θα αποτελούν την δεσπόζουσα ηγεμονική δύναμη μια επάνοδός της στις γραμμές μιας στρατηγικής που θα απέβλεπε στην ισορροπία και στην σταθερότητα κατά την διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, θα δημιουργούσε προοπτικές ενός πιο σταθερού πλανήτη.
Με διαφορετικά λόγια, η ανάδυση πολλών πλέον μεγάλων (και πυρηνικών) δυνάμεων και η αναπόδραστη ένταση που θα προκαλούν οι ανακατανομές ισχύος απαιτούν διαχείριση της μετάβασης προς μια νέα ιστορική φάση που μόνο μια μεγάλη δύναμη της εμβέλειας των ΗΠΑ θα μπορούσε να εκπληρώσει. Υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των στρατηγικών προσεγγίσεων υπερεξάπλωσης που ολοφάνερα δεν μπορούν πλέον να συνεχιστούν και των στρατηγικών προσεγγίσεων που θα αποβλέπουν διαρκώς στην αναζήτηση ισορροπίας στο σύστημα.
Η αναζήτηση ισορροπίας δεν είναι εύκολη ή απλή υπόθεση πλην υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ μιας στρατηγικής προσέγγισης που επιδιώκει πλανητική επικράτηση και μιας Υψηλής Στρατηγικής σχεδιασμένης να διαχειριστεί ένα επερχόμενο εξαιρετικά περίπλοκο και ρευστό διεθνές σύστημα των πολλών μεγάλων δυνάμεων του 21 αιώνα.
Όποιος χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες διάνυσε τα περίπλοκα ιστορικά, κοινωνιολογικά και στρατηγικά γνωστικά πεδία που αφορούν τις ΗΠΑ  από την Ανεξαρτησία τους το 1776 μέχρι σήμερα και όποιος έχει βασανιστεί με τις αναρίθμητες αντιφάσεις, πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα και ελλείμματα της ισχυρότερης σύγχρονης δύναμης του πλανήτη, σίγουρα δεν μπορεί να άγεται και να φέρεται από μέσα παραπληροφόρησης των ΗΠΑ, και όχι μόνο.
Τι κατάντια! Θα διερωτόμασταν ως πρώτο σχόλιο, εάν μια υπερδύναμη επηρεάζεται δραστικά από παντελώς αδιαφανείς και κοινωνικοπολιτικά ανεξέλεγκτους και γι’ αυτό θηριώδεις δρώντες της ιδιωτείας των διεθνικών παρασκηνίων, δηλαδή των διεθνικών τοκογλύφων, κερδοσκόπων και τραπεζών. Επειδή ακριβώς νομικά, πολιτικά και κοσμοθεωρητικά ο κόσμος είναι εδώ και πολλούς αιώνες κρατοκεντρικός –και το 1945 νομικά και από κάθε άλλη άποψη επικυρωμένο– ο πολιτικός, πολιτικοοικονομικός και στρατηγικός ορθολογισμός της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής συναρτάται με τον πολιτικό ορθολογισμό κάθε κράτους, ιδιαίτερα εάν αυτό είναι πανίσχυρο και ακόμη πιο ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τις ΗΠΑ που από άποψη ισχύος υπερέχουν συντριπτικά.
Πολιτικός ορθολογισμός όπως δεν υπάρχει ή είναι ελλειμματικός εάν τόσο ενδοκρατικά όσο και διακρατικά υπερισχύει η ιδιωτεία και μάλιστα η παντελώς ανεξέλεγκτη και γι’ αυτό παντελώς ανορθολογική διεθνική ιδιωτεία των παντελώς ανεξέλεγκτων χρηματοοικονομικών δρώντων και όχι μόνο. Μιλάμε για την «παγκοσμιοποίηση», την αλληλεξάρτηση και την ιδιωτεία που θα ένωναν δήθεν τον πλανήτη. Ιδεολογήματα τα οποία προορίζονταν για έλεγχο των αδύναμων κρατών του υπόλοιπου πλανήτη (η γνωστή στρατηγική του soft power που κατά τα άλλα καλά κρατάει).
Πλην επειδή η ύβρις είναι Νέμεσις, έπληξε τους ίδιους τους πρωταγωνιστές και η προεκλογική εκστρατεία ανέδειξε την διάβρωση του ίδιου του Αμερικανικού πολιτικού συστήματος από παντελώς ανεξέλεγκτους δρώντες των χρηματοοικονομικών παρασκηνίων, και όχι μόνο. Έτσι, παρ’ ολίγο να εκλεγεί Πρόεδρος μια εμφανέστατα ανεπαρκής πρώην σύζυγος Προέδρου και από όσες αποκαλύψεις διέρρευσαν ένα αποδεδειγμένα αξιοθρήνητο υποχείριο αδιαφανών πρωταγωνιστών της ιδιωτείας.
Και η ιδιωτεία ως γνωστό είναι το αντίθετο της εξόχως ορθολογιστικής φιλοπάτριδας στάσης που (λογικά τουλάχιστον μιλώντας) απαιτείται να διέπει την στάση και την λογική των ηγετών και όλων των πολιτών όλων των κρατών.
Σε αυτό ενδεχομένως αντέδρασαν, εκτιμάται, οι Αμερικανοί πολίτες στις Αμερικανικές εκλογές της 8^ης Νοεμβρίου 2016.
Ο πλανήτης ασφαλώς δεν θα ενωθεί λόγω πλανητικοποίησης ποικίλων πολιτικών και οικονομικών φαινομένων (πλανητικοποίηση έχουμε, ακριβώς, και όχι παγκοσμιοποίηση) όπως και ποτέ δεν θα μπορούσε ποτέ να ενωθεί μελλοντικά μιας και αποτελείται από πολλές και διαφορετικά ιστορικά διαμορφωμένες κοινωνίες διαφορετικών κοσμοθεωριών, διαφορετικών πολιτικών παραδόσεων, διαφορετικών(λογικά τουλάχιστον μιλώντας) πολιτισμών και πολιτικών ηθικών κριτηρίων.
Το ζήτημα εδώ είναι ότι διεθνικά θηρία της ιδιωτείας φάνηκαν να ελέγχουν ακόμη και σημαντικούς πολιτικούς συντελεστές της μεγαλύτερης δύναμης του πλανήτη. Αυτό φαίνεται ότι, επαναλαμβάνουμε, έκανε τους Αμερικανούς πολίτες να αποφασίσουν ερήμην της επικοινωνιακά πολύ καλά στημένης παραπληροφόρησης.
Παρενθετικά σημειώνεται ότι η διακυβερνητική εποπτεία των διεθνικών φαινομένων, όπως σωστά έγραψαν πολιτικοί στοχαστές μεγάλης εμβέλειας όπως ο Robert Gilpin, είναι ζήτημα τόσο πολιτικού όσο και στρατηγικού ορθολογισμού.
Η διακυβερνητική διακυβέρνηση όσο προβληματική και να είναι λόγω διαφορών των κρατών είναι ζωτικής σημασίας και αφορά τα εθνικά πολιτικά συστήματα, τις πολιτικοοικονομικές τους δραστηριότητες, την
διανεμητική τους δικαιοσύνη, τον διεθνή οικονομικό και όχι μόνο ανταγωνισμό και ασφαλώς τον πόλεμο. Η ανάπτυξη διακυβερνητικών θεσμών σε όλα τα επίπεδα της διεθνούς ζωής είναι από μόνη της μια ορθολογική προσέγγιση των διεθνών προβλημάτων.

 

Είναι λοιπόν ένα πράγμα ο εγγενώς συγκρουσιακός χαρακτήρας του διεθνούς συστήματος και άλλο οι στρατηγικές που είναι πολιτικοοικονομικά και στρατηγικά προσανατολισμένες. Είναι επίσης ένα πράγμα τα αίτια πολέμου που προκαλούν ανισορροπίες και αστάθεια και άλλο η (όντως ατελής για εγγενείς λόγου) προσπάθεια των κρατών να συνεννοηθούν διαμέσου της διπλωματίας, στο πλαίσιο των διεθνών θεσμών και με στρατηγικές που συντείνουν στην σταθερότητα, δηλαδή με αναζήτηση ισορροπίας δυνάμεων και συμφερόντων.
Το ζήτημα ήταν και συνεχίζει να είναι –και πολύ περισσότερο μετά την «ανατροπή» που προκαλεί η εκλογή του Trump ως προέδρου των ΗΠΑ– ο πολιτικός, ο πολιτικοοικονομικός και ο στρατηγικός ορθολογισμός των ΗΠΑ ως της ισχυρότερης σήμερα δύναμης του πλανήτη. Μια διόλου απλή υπόθεση πλην ο κυρία Κλίντον με τίποτα δεν έδειχνε να είναι το κατάλληλο πρόσωπο να ηγηθεί της μεγαλύτερης δύναμης του πλανήτη. Το κατά πόσο ο κ Trump είναι ερωτύλος αποτελεί ζήτημα άλλης τάξης πλην στα πεδία των στρατηγικών αποφάσεων δεν θα κριθεί από τις ερωτικές του προτιμήσεις (και να μην ξεχνούμε τον κ Κλίντον αλλά και πολλούς άλλους).
Στο πλαίσιο μιας δεδομένης διεθνούς κατάστασης τον νέο πρόεδρο θα τον δούμε και θα τον κρίνουμε ανάλογα με τους πολιτικούς και στρατηγικούς προσανατολισμούς που θα ακολουθήσει. Θλίβει όμως η κατάντια εκατομμυρίων που αντίθετα με την πλειονότητα των Αμερικανών ψηφοφόρων που λειτούργησαν αυτεξούσια, άγονταν και φέρονταν υιοθετώντας πολιτικές εκτιμήσεις εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου και κυρίως συναισθηματικά φορτισμένες σύμφωνα με ιδεοληψίες, ιδεολογήματα και ατομικούς υποκειμενισμούς.
Έτσι, μαζί με το παρόν σύντομο σχόλιο –μετά από μια αναγκαστική σιωπή λόγω οχλαγωγίας περί τα προεκλογικά των ΗΠΑ– προχωρώ στην παρούσα πρώτη σύντομη παρέμβαση. Θα επανέλθουμε πλέον συστηματικά γύρω από ένα προσφιλές επιστημονικό πεδίο.
Προς το παρόν, μετά την αποκρυστάλλωση της νίκης του Trump καλό είναι να θυμηθούμε εξόφθαλμες πτυχές  μιας κυριολεκτικά θηριώδους Κλίντον που χαριεντιζόταν ακούγοντας για τον θάνατο του Καντάφι στο βίντεο που παρεμβάλλεται στο κείμενο της παρούσης ανάρτησης. Αφορά τον θάνατο μιας ανθρώπινης οντότητας. Δεν χαριεντίζονται οι πολιτισμένοι άνθρωποι όταν κάποιος πεθαίνει ακόμη και εάν είναι αντίπαλός τους. Ιδιαίτερα στην περίπτωση αυτή όταν μιλάμε για επίθεση εναντίον ενός κράτους με φρικτά αποτελέσματα τα οποία μόλις τώρα βιώνουμε (τόσο στην ίδια την Λιβύη όσο και σε άλλα κράτη της περιφέρειας που επιπλέον προκάλεσαν το προσφυγικό πρόβλημα).
Κανείς δεν γελάει χαιρέκακα λέγοντας μάλιστα ασυνάρτητες αστειότητες, εκτός και αν θηριώδη ένστικτα κυριαρχούν στην ψυχή του (της). Δεν είχε την στοιχειώδη επάρκεια –μαζί και πολλοί άλλοι– να καταλάβει ότι δολοφονώντας κράτη και ηγέτες δεν είναι πολιτική αλλά άκρατη θηριωδία στρατηγικά ανορθολογική. Φαντάζει ειδική στους σκηνικούς θεατρινισμούς παρά στην λήψη μεγάλων αποφάσεων για τα μεγάλα προβλήματα του 21 αιώνα. Ανεξαρτήτως άλλων κριτηρίων και θέσεων για τον ανθυποψήφιό της, μόνο και μόνο αυτό το βίντεο καταμαρτυρεί την ανεπάρκειά της και την ακαταλληλότητά της να ήταν πρόεδρος της ισχυρότερης δύναμης του πλανήτη. Εκτός και εάν δεν θα αποφάσιζε αυτή, οπότε ποιος θα αποφάσιζε!
Τώρα μια πρώτη αποτίμηση λίγες ώρες μετά την σταθεροποίηση του αποτελέσματος που καθιστά τον Trump νέο πρόεδρο των ΗΠΑ.
Κατά πρώτον, κατά την διάρκεια του προεκλογικού αγώνα ήταν άπειρος, ολοφάνερα παρορμητικός, αθυρόστομος και επικοινωνιακά απρόσεκτος. Ως πρόεδρος όμως αυτά δεν μετράνε γιατί όποιος ξέρει το Αμερικανικό πολιτικό σύστημα στοιχειωδώς γνωρίζει πως ο Πρόεδρος και οι επιτελείς που θα επιλέξει, αποφασίζουν με πολύ βάσανο και για πολλά πράγματα εν μέσω πλήθους πληροφοριών, εκτιμήσεων και σχεδίων που διαρκώς τρέχουν (βλ. πιο κάτω). Πολύ σημαντική είναι η καθαρότητα μυαλού του προέδρου και μια από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι ο πρώην πρόεδρος Ρήγκαν για τον οποίο πολλά λέγονταν πριν την εκλογή του.
Από την στιγμή που αποφασιστεί ένας προσανατολισμός ο Πρόεδρος εάν είναι ισχυρή και ξεκάθαρη ηγετική προσωπικότητα, το ζήτημα που τίθεται εν μέσω μιας δεδομένης διεθνούς κατάστασης είναι οι στρατηγικοί προσανατολισμοί που θα ακολουθήσει. Εάν λειτουργήσει αποτελεσματικά και ορθολογιστικά ο πρόεδρος θα αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, «εκφωνητή» και ο «επικοινωνιακό παίχτη» της εκάστοτε στρατηγικής επιλογής εν μέσω πλήθους εναλλακτικών αποφάσεων. Ακόμη και οι πολύ καλά μελετημένοι μορφασμοί του προσώπου του θα μετρούν στην αξιοπιστία της Αμερικανικής στρατηγικής. Γράφεται μάλιστα ότι σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο ο εκάστοτε πρόεδρος των ΗΠΑ (αλλά και άλλων κρατών που χαράσσουν και εφαρμόζουν στρατηγικά σχέδια), κάνει και πολλές πρόβες μπροστά στον καθρέπτη υπό την καθοδήγηση επικοινωνιολόγων, πριν εκφέρει δημόσια την θέση του κράτους. Δεν θα είναι ο αθυρόστομος και απρόσεκτος Trump και εάν έτσι συμβεί θα είναι σκόπιμος θεατρινισμός για την αποτύπωση παραστάσεων στο πλαίσιο των στρατηγικών παιγνίων.
Προηγείται λοιπόν ο προσανατολισμός του εκάστοτε προέδρου ο οποίος ανά πάσα στιγμή θα αποφασίζει εν μέσω πολλών εναλλακτικών στρατηγικών σχεδίων. Το κεντρικό ερώτημα είναι το εξής: Ενόψει του αναδυόμενου πολυπολικού συστήματος θα είναι επεκτατικός και μάλιστα καταχρηστικά και με άκρατο τρόπο όπως ήταν πολλοί πρόεδροι λειτουργούσαν μετά το 1990, ή με όρους ισορροπίας και σταθερότητας; Αυτό είναι το μέγα ερώτημα και από αυτό θα κριθεί ο νέος Αμερικανός πρόεδρος αλλά και από αυτό θα επηρεαστεί με τον ένα ή άλλο τρόπο η διεθνής πολιτική τα επόμενα χρόνια και τις επόμενες δεκαετίες.
Δεν υποτιμούμε και αντίθετα θεωρούμε βάσιμη την ανάλυση του John Mearsheimer για την «τραγωδία» πολλών αποφάσεών τους. Πλην εν μέσω ενός πυρηνικοποιημένου διεθνούς συστήματος πολλών μεγάλων δυνάμεων η τυπολογία του Mearsheimer είναι ένας ακόμη λόγος για προσδοκίες μιας στρατηγικά ορθολογιστικής Θουκυδίδειας Αμερικανικής στρατηγικής που θα χαρακτηρίζεται από κριτήρια και παράγοντες ισορροπίας. Πιο συγκεκριμένα, αν και δεν είναι του παρόντος, η ανάλυση του John Mearsheimer υποδηλώνει ότι οι αντί-ηγεμονικοί άξονες είναι το κύριο κριτήριο στην προσπάθεια παρεμπόδισης των περιφερειακών ηγεμονιών και όχι η ανέφικτη πλανητική ηγεμονία. Το κείμενο αυτό, βέβαια, όπως και ελάχιστα άλλα, είναι αξονικής σημασίας για την διεθνή πολιτική του κοντινού και απώτερου μέλλοντος σε ένα πλανήτη πολλών πλέον μεγάλων δυνάμεων.
Αυτά λέγοντας δεν έχουμε καμιά αμφιβολία ότι το αναδυόμενο πολυπολικό διεθνές σύστημα θα είναι ρευστό, αστάθμητο, γεμάτο πολέμους και με τον κίνδυνο πυρηνικού πολέμου να παραμονεύει σε κάθε γωνιά της διεθνούς πολιτικής εάν και όταν οι διενέξεις μεταξύ μεγάλων δυνάμεων οδηγούνται στα όρια της σύγκρουσης. Αυτή την ανάλυση εξάλλου κάναμε σταθερά μετά το 1990 και αυτή θα συνεχίσουμε να κάνουμε. Τα θεωρήματα, τα ιδεολογήματα και την προπαγάνδα τα χαρίζουμε σε άλλους.
Αυτό που εδώ υπογραμμίζουμε είναι τον ρόλο της ισορροπίας δυνάμεων. «Δυνάμεων» για τις οποίες οι ασθενείς και γι’ αυτό επικίνδυνες ψυχές πάσχουν από αλλεργία. Η ισχύς όμως από καταβολής πολιτικού πολιτισμού αποτελούσε τον κύριο παράγοντα των πολιτικά οργανωμένων κοινωνιών. Ενδοκρατικά η ισχύς αυτή θεσπίζεται, διακρατικά όμως δεν θεσπίζεται εξ ου και η ισορροπία δυνάμεων είναι το κύριο κριτήριο σταθερότητας ή αστάθειας. [βλ. ΗΘΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η μη θεσπισμένη ισχύς στην διεθνή πολιτική. Πολιτική θεολογία versus πολιτική θεωρία και η σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας των διεθνών φαινομένων ­– http://wp.me/p3OlPy-1bH – http://wp.me/p3OqMa-13c]

Δεύτερον, για το ηθικό υπόβαθρο του νέου προέδρου και τις γνώμες του για το άλλο φύλο δεν μου πέφτει λόγος γιατί απλά μεγαλώνοντας κατάλαβα πόσο αβέβαιες και ασταθείς είναι οι κρίσεις για το είδος και τις κυμάνσεις των ηθικών στάσεων των ανθρώπων. Οι κυμάνσεις αυτές κρίνονται και σταθεροποιούνται από το κοινωνικοπολιτικό σύστημα κάθε κράτους. Όλοι κρίνονται και όλοι  κρινόμαστε καθημερινά αλλά κανενός τα ενδότερα της ψυχής και των ενστίκτων δεν είναι γνωστά. Για μεγάλα γεγονότα όπως η εκλογή του ηγέτη μιας υπερδύναμης, ιδιαίτερα οι ενδιαφερόμενοι εκτός Ηνωμένων Πολιτειών, καλύτερα να στεκόμαστε σε πιο αντικειμενικά δεδομένα που θα επηρεάσουν την πορεία των ΗΠΑ και του διεθνούς συστήματος.
Τρίτον, λοιπόν, οι ΗΠΑ είναι και θα συνεχίσουν να είναι η συντριπτικά  ισχυρότερη δύναμη του πλανήτη. Τα εξής είναι σχετικοί, αναγκαίοι και μη εξαιρετέοι συλλογισμοί:

1. Ήδη από τον 19^ο αιώνα το Αμερικανικό πολιτικό σύστημα κινούνταν αμφίπλευρα μεταξύ «απομονωτισμού» (δεν ήταν κατ’ ακρίβειαν ουδετερότητα, όπως συμπεράναμε στο «Αμερικανική Εξωτερική πολιτική από την Ιδεαλιστική Αθωότητα στο πεπρωμένο του έθνους 1776-1917») και παρεμβατισμού.
2. Ο «παρεμβατισμός» τον 18ο και 19ο αιώνα εξελίχθηκε σε ένα είδος ιδεαλισμού που «αιτιολόγησε» την ασύλληπτων με ιστορικά δεδομένα επέκταση στην Βόρεια Αμερική, τις γενοκτονίες των αυτοχθόνων και ασφαλώς ο εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν άσχετος με την διαρκή αντιπαράθεση των ιδεαλιστικών και των Θουκυδίδειων (ρεαλιστικών) στάσεων και αποφάσεων. Παραμένει ότι η πιο δημοκρατικά προσανατολισμένη χώρα του 17ου και 18ου αιώνα εκτέλεσε εθνοκαθάρσεις και γενοκτονίες ασύλληπτης έκτασης.
3. Παρακάμπτοντας πολλά σπεύδουμε στην μετά το 1945 περίοδο. Έχοντας πολύ μελετήσει αυτή την φάση συνάμα και την Αμερικανική στρατηγική σκέψη και την εθνική της στρατηγική, συνοψίζουμε ότι ιδιαίτερα μετά την κρίση της Κούβας «την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενοι», λόγω κινδύνου πυρηνικού πολέμου, οι Αμερικανοί, με αποκορύφωση τους Νίξον και Κίζινγκερ, κινήθηκαν με όρους ισορροπίας δυνάμεων (υπενθυμίζεται η στρατηγική σύγκλιση με την Κίνα του Μάο και η απειλή πυρηνικού πολέμου εάν η Μόσχα εκτελούσε πυρηνική επίθεση κατά της Κίνας).
   1. Ας μην νομίσει κανείς, λέμε ξανά, ότι ωραιοποιούμε οτιδήποτε και ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέξει στα κείμενά μας. Λέμε και υπογραμμίζουμε, όμως, ότι υπό το πρίσμα του κινδύνου έκρηξης ενός πυρηνικού πολέμου μέχρι και το 1990 η ισορροπία δυνάμεων ήταν λίγο πολύ η κύρια Αμερικανική στρατηγική προτεραιότητα.
4. Μετά το 1990, για να παραφράσουμε επίσημα χείλη, «προσπάθησαν να φτάσουν μέχρι εκεί που φτάνουν τα όπλα τους» γεμίζοντας τα κενά ισχύος που δημιούργησε η γιγαντιαία ανακατανομή ισχύος λόγω κατεδάφισης της ΕΣΣΔ. Αυτό βασικά συνεχίστηκε μέχρι και τις μέρες μας. Πλην αυτή η υπερεπέκταση φτάνει στα όριά της για δύο κυρίως λόγους:
   1. Υποτιμήθηκε η κατάσταση των πολλών πλέον ανεξάρτητων κοινωνιών στην μετα-αποικιακή εποχή. Μετά-αποικιακή εποχή που όπως γράψαμε ουσιαστικά αρχίζει, συμβολικά, το 1990 [βλ. εκτενές δοκίμιο Τα κράτη επιδιώκουν να αποκτήσουν «ισχύ», η οποία είναι το κύριο «νόμισμα» στη διεθνή πολιτική (Waltz) http://wp.me/p3OlPy-AA].
   2. Οι Αμερικανοί ολοφάνερα, έγραψαν πολλοί υπερεξαπλώθηκαν εν μέσω ενός κατά τα άλλα γνωστού υποκριτικού ιδεαλισμού. Ήδη η υπερεξάπλωση αυτή προκαλεί αρνητικές αποδόσεις τις οποίες ο νέος πρόεδρος καλείται να διαχειριστεί.
   3. Η πλέον άμεση προτεραιότητα, όπως εύστοχα υποστήριξαν οι Κίζινγκερ και Μέαρχάιμερ πρόσφατα, είναι ακριβώς, η διαχείριση των σχέσεων με την Ρωσία για να μην υπάρξει μια στρατηγική προσέγγιση Κίνας – Ρωσίας που θα είχε μεγάλες προεκτάσεις.
5. Αυτό δεν σημαίνει ότι το «Πεντάγωνο» ανεξαρτήτως προέδρου δεν γνωρίζει. Γνωρίζει προς τα πού κινείται ο κόσμος τον 21 αιώνα πλην οι προσανατολισμοί της εθνικής στρατηγικής των ΗΠΑ είναι απόφαση του εκάστοτε προέδρου και του επιτελείου που επιλέγει.
6. Θα κινηθεί λοιπόν προς μια διαρκή υπερεξάπλωση ή θα κινηθεί με άξονα το κριτήριο της ισορροπίας σε ένα πυρηνικό πολυπολικό κόσμο μέσα στον οποίο ο ανταγωνισμός θα είναι ολοένα πιο έντονος πλην διαχειρίσημος; Διαχειρίσιμος με την έννοια ότι η ισχυρότερη δύναμη θα φέρει την κύρια ευθύνη διαχείρισης των διαρκών ανακατανομών ισχύος με κριτήριο να αναζητείται διαρκώς ισορροπία και σταθερότητα.
7. Ανακατανομές συμφερόντων πάντα θα συντελούνται όταν λαμβάνουν χώρα ανακατανομές ισχύος. Ποιος όμως και πως επιδεικνύει ηγετική ικανότητα για σταθερότητα με διαρκή αναζήτηση της ισορροπίας; Μόνο οι ΗΠΑ μπορούν να εκπληρώσουν ένα τέτοιο σκοπό καθότι είναι το ισχυρότερο κράτος και θα συνεχίσει να είναι επί μακρόν. Εξ ου και ο νέος Πρόεδρος θα κριθεί από τους προσανατολισμούς που θα ακολουθήσει και όχι από τις ερωτικές του προτιμήσεις ή την αθυροστομία του όπως γράφτηκε εκτεταμένα την περίοδο πριν τις εκλογές. Τον νέο πρόεδρο θα τον δούμε και κρίνουμε ανάλογα με τις αποφάσεις του, ολοφάνερα και καταμαρτυρούμενα, όμως η κυρία Κλίντον δεν επέδειξε ικανότητες για στοιχειωδώς ορθολογιστικών αποφάσεων για τα πλανητικά στρατηγικά ζητήματα του μέλλοντος.
8. Κλείνοντας, μια μόνο λέξη για ζητήματα που αναλύθηκαν αλλού εκτενέστερα.
   
   1. Τις Αμερικανικές υπηρεσίες παρακολούθησης, ανάλυσης, στάθμισης, εκτίμησης και χάραξης εναλλακτικών στρατηγικών αποφάσεων ανάλογα με τους προσανατολισμούς των σχέσεων ισχύος τις εποπτεύει ο εκάστοτε πρόεδρος.
      1. Φανταστείτε τις ως μια πυραμίδα με αναρίθμητους εσωτερικούς ομόκεντρους κύκλους που όσο κινούνται προς τα πάνω μικραίνουν για να καταλήξουν στον στενό σχετικά μικρό κύκλο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας και του Προέδρου.
   2. Το εκάστοτε επιτελείο αφού λοιπόν κατανοήσει την κατάσταση των πραγμάτων και την κίνηση των πραγμάτων σε συνάρτηση με τα Αμερικανικά εθνικά συμφέροντα, καλείται να επιλέξει εναλλακτικούς προσανατολισμούς στρατηγικής. Βρίσκεται πάντα μπροστά σε ένα μεγάλο φάσμα εναλλακτικών αποφάσεων λεπτομερώς επεξεργασμένων από τις υπηρεσίες του κράτους εντός του προσανατολισμού που τελικά θα επιλεγεί (με πολιτικά, κοσμοθεωρητικά και στρατηγικά κριτήρια).
   3. Εντός του προσανατολισμού που επιλέγεται υπάρχουν βραχυχρόνιες αποφάσεις (εβδομάδων ή μηνών), μεσοπρόθεσμες (ετών) και μακροπρόθεσμες (δεκαετιών). Τα τρία επίπεδα είναι αλληλένδετα και οι αποφάσεις απαιτείται να είναι ενταγμένες σε ορθολογιστικά πλαίσια που θα κρατάει τους βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροχρόνιους σκοπούς και αποφάσεις σε αρμονία και συμβατότητα.
   4. Γι’ αυτό οι επιλογές των προσανατολισμών ορίζουν και τις προϋποθέσεις των αποφάσεων εάν όχι και τις ίδιες τις αποφάσεις.
   5. Ισορροπία λοιπόν ή άκρατος και καταχρηστικός παρεμβατισμός;
   6. Χωρίς να παραγνωρίζουμε την ανάλυση του Kenneth Waltz και τον ρόλο της δομικής ισορροπίας ή ανισορροπίας ή την τυπολογία του Mearsheimer για τις μεγάλες δυνάμεις –αντίθετα, κατά κάποιο τρόπο τις θεωρούμε συμπληρωματικές– παραθέτουμε μερικές σκέψεις ενός ταγού της Αμερικανικής πολιτικής σκέψης, του Hans Morgenthau, το εμβληματικό έργο του οποίου επίκειται να εκδοθεί στα Ελληνικά –Η πολιτική μεταξύ των Εθνών, ο αγώνας για ισχύ και ειρήνη από τις εκδόσεις Ποιότητα– διαμορφώθηκε μια μεγάλη μερίδα διπλωματών και πολιτικών:

Αναφερόμενος σε θεμελιώδεις στάσεις των φιλειρηνικών κρατών τονίζει:
α) το εθνικό συμφέρον ως υπέρτατο και έσχατο κριτήριο των διεθνών συναλλαγών και διαπραγματεύσεων,
β) τις διπλωματικές στάσεις και συμπεριφορές που διέπονται από σύνεση, αυτοσυγκράτηση, σωφροσύνη, υπευθυνότητα και προνοητικότητα,
γ) τις εκατέρωθεν εκτιμήσεις των  εθνικών συμφερόντων και όχι τις αισθητικές ή συναισθηματικές στάσεις,
δ) την μέριμνα για ισορροπία ως προϋπόθεση εφαρμογής των συνθηκών και των υποσχέσεων αλλά και ως προϋπόθεση διαπραγματεύσεων,
ε) ορθολογιστική συνεκτίμηση όταν χαράσσεται μια στρατηγική των θέσεων, απόψεων και των εθνικών συμφερόντων των άλλων κρατών (που είναι, ασφαλώς, συμβατά με την διεθνή νομιμότητα) και
στ) ετοιμότητα να ικανοποιήσεις, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τα συμφέροντα των άλλων κρατών που είναι συμβατά με το διεθνές δίκαιο.
Ο Morgenthau σταθεροποίησε τέσσερα κριτήρια διπλωματίας μεταξύ των κρατών^[13]:
1) Η διπλωματία πρέπει να στερείται ιεραποστολικής και ιδεαλιστικής προαίρεσης.
2) Η διπλωματία πρέπει να ορίζεται με όρους εθνικού συμφέροντος και να στηρίζεται σε επαρκή ισχύ.
3) Η διπλωματία πρέπει να αναλύει την διεθνή πολιτική χωρίς να παραλείπει να συμπεριλάβει τις παραστάσεις εθνικού συμφέροντος των άλλων κρατών.
4) Τα κράτη πρέπει να είναι έτοιμα να συμβιβαστούν επί όλων των θεμάτων που δεν θίγουν τα ζωτικά συμφέροντα.
Επιπλέον, οι πέντε προϋποθέσεις συμβιβασμού, όπως συμπεραίνει ο Morgenthau, είναι:
1) Αποφυγή νομικίστικων και προπαγανδιστικών θέσεων ή άσκοπων για την διεθνή πολιτική εκκλήσεων για δίκαια και δικαιοσύνη.
2) Ποτέ μην βάλεις τον εαυτό σου σε θέση από την οποία δεν μπορείς να υποχωρήσεις χωρίς να χάσεις την αξιοπρέπειά σου και την οποία δεν μπορείς να εκπληρώσεις χωρίς να διατρέξεις θανάσιμους κινδύνους (Παρενθετικό σχόλιο για την Ελλάδα: Γι’ αυτό έπρεπε στο πλαίσιο μιας αξιόπιστης στρατηγικής να «πείσουμε» την Τουρκία μέσα από μια συνδυαστική χρήση διπλωματικών μέσων και αποτρεπτικών αμυντικών μέσων).

3) Ποτέ μην επιτρέπεις σε ένα αδύναμο σύμμαχο να λαμβάνει τις (στρατηγικές) αποφάσεις για εσένα. (Παρενθετικό σχόλιο για την Ελλάδα και την Κύπρο: Γι’ αυτό και σε όλες τις ακαδημαϊκής αναλύσεις για την σύζευξη Ελλάδας-Κύπρου αναφερόταν ότι απαιτείται το στρατηγικό πρόσταγμα να το έχει η Αθήνα όπως και την στρατηγική ευθύνη – ο από κοινού προσδιορισμός των σκοπών είναι άλλη υπόθεση  – αυτή την στιγμή στο πλαίσιο του ανεύθυνου και ανάλγητου «δόγματος» «η Κύπρος είναι μακριά και η Κύπρος αποφασίζει και η Αθήνα συμπαρίσταται» η Κύπρος αυτοκτονεί και η Ελλάδα με παγερή σιωπή … συμπαρίσταται).
4) Οι Ένοπλες δυνάμεις είναι το μέσο και όχι ο αφέντης της πολιτικής (γι’ αυτό ο «πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα», σύμφωνα με την Κλαουζετζιανή ρήση, και όχι το αντίθετο) 5) Η κυβέρνηση είναι ο επί κεφαλής της δημόσιας γνώμης όχι ο σκλάβος της.
Αυτά προς το παρόν. Η νέα αφετηρία των ΗΠΑ με τον ένα ή άλλο τρόπο αξίζει να τύχει διαρκούς προσοχής. Μιλάμε για την ισχυρότερη κράτος και την ισχυρότερη διαμορφωτική δύναμη του πλανήτη την στρατηγική της οποίας απαιτείται να γνωρίζουμε. Να γνωρίζουμε για να:

1. Αποφεύγουμε τις Συμπληγάδες
2. Να συνάπτουμε διαρκώς πελατειακές σχέσεις [«Πελατειακές σχέσεις» (patron-clientrelations) μεταξύ ισχυρών και λιγότερο ισχυρών κρατών στο σύγχρονο… http://wp.me/p3OlPy-wB ]
3. Να επηρεάζουμε τις επιλογές της όσον αφορά τα συμφέροντά μας και ιδιαίτερα την κρατική επιβίωσή μας
4. Ως προς το τελευταίο κύρια πτυχή είναι κατά πόσο ένα κράτος και η κοινωνία του θεωρεί τους εαυτούς τους αναλώσιμους οπότε και εάν αυτό ισχύει οδηγείται στην κλίνη του Προκρούστη των στρατηγικών παιγνίων. Και ούτως ή άλλως στρατηγικά παίγνια τα χρόνια και τις δεκαετίες που έρχονται θα έχουμε πολλά.

Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι το στοίχημα στο μέλλον είναι το κατά πόσο οι ΗΠΑ που για καιρό ακόμη θα συνεχίσουν να είναι η δεσπόζουσα δύναμη με δυνατότητα προβολής πλανητικής ισχύος θα κινηθεί με όρους και προϋποθέσεις ισορροπίας και θα διαχειριστεί την μετάβαση από τον μονοπολικό στον πολυπολικό κόσμο. Μπροστά έχουμε πολύ δρόμο  να διανύσουμε και το ταξίδι θα είναι Οδύσσεια.  Το κράτος και η πατρίδα ήταν, είναι και θα παραμείνει το μέσο συλλογικής ελευθερίας, ασφάλειας και αυτοσυντήρησης / επιβίωσης. Για όσους βέβαια έτσι κινούνται προς την Ιθάκη. Για όσους κινούνται προς τον αντίθετο προσανατολισμό οι συνέπειες είναι αυτονόητες.
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos