Το καλοκαίρι του μύθου της αρχιτεκτονικής σε ένα καλύβι της Κυανής Ακτής, έτσι όπως ζωντανεύει μέσα από τις φωτογραφίες του Lucien Hervé στο Μουσείο Μπενάκη
Ένα ξύλινο καλύβι σε μια παραλία της Κυανής Ακτής σχεδιασμένο από τον Le Corbusier και ένα από τα καλοκαίρια που πέρασε εκεί ο διάσημος αρχιτέκτονας, όπως αυτό αποτυπώθηκε από τον φωτογραφικό φακό του σπουδαίου Lucien Hervé, είναι το θέμα της έκθεσης «Lucien Hervé, Το καλοκαίρι του κυρίου Le Corbusier», που μόλις ξεκίνησε στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Αφορμή για την έκθεση, η οποία εντάσσεται σε μια σειρά εκδηλώσεων και άλλων δράσεων που οργανώνονται με πρωτοβουλία της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π., είναι η συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατο του Le Corbusier, που «στο πρόσωπό του εκφράστηκε ιδανικά η νεωτερικότητα του εικοστού αιώνα, με όλες τις αντιφάσεις και τις αντιπαραθέσεις της». Ποιος όμως είναι ο λόγος να ασχοληθούμε με ένα καλύβι, όταν ο Le Corbusier πριν το φτιάξει είχε ήδη αλλάξει την πορεία της αρχιτεκτονικής και εξακολούθησε να χτίζει σημαντικά κτίρια σε τρεις ηπείρους; Τι είναι αυτό που το καθιστά ξεχωριστό;
Ο Le Corbusier θα βρεθεί για πρώτη φορά
στα βράχια του Cap Martin στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ως
επισκέπτης στην αινιγματική Villa E1027, που σχεδίασε και έχτισε μεταξύ
1926-1929 η στενή του φίλη Eillen Gray με τον Jean Badovici. Το
καλοκαίρι του 1938 θα φιλοξενηθεί εκεί μαζί με τη σύζυγό του Yvonne και
με την παρότρυνση του Badovici, ενώ η Gray έχει εγκαταλείψει το σπίτι,
ζωγραφίζει γυμνός τις διάσημες ερωτικές του τοιχογραφίες, τις οποίες θα
συνεχίσει και την επόμενη χρονιά. Δέκα χρόνια αργότερα θα επιστρέψει, θα
επιδιορθώσει τις τοιχογραφίες που είχαν υποστεί ζημιές κατά τη διάρκεια
του πολέμου και θα γνωρίσει τον Thomas Rebutato, έναν υδραυλικό
ιταλικής καταγωγής που είχε μια ψαροταβέρνα με το όνομα «Αστερίας» πίσω
από το Ε1027. Ακούγοντας ότι ο Rebutato σκοπεύει να χτίσει μερικά
ενοικιαζόμενα δωμάτια ο Le Corbusier του κάνει μια ελκυστική πρόταση: θα
σχεδιάσει εκείνος τα δωμάτια, με αντάλλαγμα το δικαίωμα να χτίσει ένα
δωμάτιο 3.66 x 3.66 σε μεσοτοιχία με την ταβέρνα, την οποία θα μπορούσε
να χρησιμοποιεί ως κουζίνα και τραπεζαρία.
Ο Le Corbusier αγαπά την άγρια φύση, καθώς και τη θάλασσα και περνά ατελείωτες ώρες στο αλμυρό νερό, τον αέρα και τον ήλιο, ημίγυμνος και με τη συντροφιά άφθονου αλκοόλ, εικόνα που αντανακλά την «εφικτή ουτοπία» του μοντέρνου και της οποίας γινόμαστε μέτοχοι μέσω των φωτογραφιών του Lucien Hervé.
Το Cabanon (μικρή καλύβα),
που από το παράθυρό του φαίνεται το Μόντε Κάρλο, κατασκευάζεται το 1952
και προσφέρεται σαν δώρο στην Yvonne, η οποία κατάγεται από το Μονακό.
Έτσι υλοποιείται το όνειρο του Le Corbusier να αποκτήσει ένα μικρό σπίτι
- στην πραγματικότητα ένα «αρχιτεκτονικό παράσιτο» - δίπλα στη θάλασσα,
για να περνά εκεί τα καλοκαίρια. Στο μεσαιωνικό Roquebrune, το ορεινό
χωριό πάνω από το cabanon, πέντε χρόνια αργότερα ο αρχιτέκτονας θα
φτιάξει από χώμα, μπετόν και ίχνη αχιβάδας άλλο ένα «καλύβι», την αιώνια
κατοικία που προορίζεται για εκείνον και τη σύζυγό του. Ο αρχιτέκτονας,
αν και σχεδίασε το cabanon σύμφωνα με την ανθρωπομετρική κλίμακα του
Modulor, ωστόσο άφησε τον αγαπημένο του Κορσικανό μαραγκό Charles
Barberis να πάρει πρωτοβουλίες, με τον όρο να τηρήσει τις
υποδεικνυόμενες διαστάσεις. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η καλύβα να είναι
ένα «έργο παράδοσης και ορθού λόγου ... που υλοποιεί τις πρωταρχικές
αρχές του κατοικείν», τόσο πρωτόγονο όσο και μοντέρνο. Την τοποθέτηση
των υδραυλικών αλλά και την επίβλεψη της κατασκευής είχε αναλάβει ο
Thomas Rebutato, στον οποίο αναφέρονταν όχι μόνο οι τεχνίτες αλλά ακόμα
και οι συνεργάτες του αρχιτέκτονα.
Ο Le Corbusier
θα ζωγραφίσει τους τοίχους και τα τραπέζια του «Αστερία», καθώς και την
είσοδο και τα πατζούρια της καλύβας, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο
ένα αδιάρρηκτο σύνολο με τη Villa E1027. Ο Rebutato και η οικογένειά του
-όπως μαρτυρούν οι επιστολές που αντάλλασε με τον Le Corbusier- γίνεται
όχι μόνο φίλος αλλά και ο σύνδεσμός του στο Roquebrune. Ο διάσημος
αρχιτέκτονας ζει μια ζωή απλή ανάμεσα σε απλούς ανθρώπους, ενώ
ταυτόχρονα οι στιγμές απομόνωσης που του προσφέρει το «κοχύλι» του τον
βοηθούν να γράφει και να σχεδιάζει. Ο Le Corbusier αγαπά την άγρια φύση,
καθώς και τη θάλασσα και περνά ατελείωτες ώρες στο αλμυρό νερό, τον
αέρα και τον ήλιο, ημίγυμνος και με τη συντροφιά άφθονου αλκοόλ, εικόνα
που αντανακλά την «εφικτή ουτοπία» του μοντέρνου και της οποίας
γινόμαστε μέτοχοι μέσω των φωτογραφιών του Lucien Hervé.
Ο Lucien Hervé
«υπήρξε μια από τις σπάνιες περιπτώσεις φωτογράφων που συνδύαζαν την
ανθρωπιστική φιλοσοφία και την αρχιτεκτονική σκέψη-προσέγγιση».
Γνωρίστηκε με τον Le Corbusier τον Νοέμβριο του 1949, όταν οι
φωτογραφίες του από το εργοτάξιο της Cite Radieuse στην Μασσαλία
τράβηξαν την προσοχή του αρχιτέκτονα, που θα του γράψει: «Έχετε την ψυχή
ενός αρχιτέκτονα και ξέρετε να βλέπετε την αρχιτεκτονική». Η
συγκεκριμένη φράση θα αποτελέσει το έναυσμα για μια μακροχρόνια
συνεργασία, που δε θα αργήσει να μετατραπεί σε φιλία. Αυτή ήταν που
επέτρεψε στον φωτογράφο, εκτός από τα οικοδομήματα, να αποτυπώσει τις
πιο ιδιωτικές στιγμές του Le Corbusier και τη ζωή του σε αυτό το
«σύμπλοκο οικιστικό συγκρότημα που ήταν έργο τέχνης και έργο ζωής, πεδίο
σκέψεων και απολαύσεων ταυτόχρονα». Μετά το θάνατο της Yvonne ο
αρχιτέκτονας εξακολουθεί να ζει εκεί σαν «ευτυχισμένος μοναχός» στο δικό
του «Αβαείο του Θελήματος» μέχρι τις 27 Αυγούστου του 1965, όταν και
κλείνοντας την πόρτα του αγαπημένου του καλυβιού θα μπει στην θάλασσα
και θα κολυμπήσει για τελευταία φορά.
Στην έκθεση ο επισκέπτης
δε θα δει μόνο τις 23 φωτογραφίες που διάλεξε και παραχώρησε η Judith
Hervé, αλλά όλο το αρχείο των εκτυπώσεων επαφής (contact) που είχε
χαρίσει ο Hervé στον Le Corbusier, όπως σώζεται στο αρχείο του Ιδρύματος
Le Corbusier. Ταυτόχρονα θα εκτεθούν σχέδια και σκίτσα του αρχιτέκτονα,
η αλληλογραφία του με συνεργάτες, κατασκευαστές και φίλους και το ίδιο
το cabanon, μερικά ανακατασκευασμένο. Μέσα από όλο αυτό το υλικό θα
γίνει κατανοητή η αντίληψη του Le Corbusier για την αρχιτεκτονική και τη
ζωή, όπως αυτή συμπυκνώνεται στη φράση «Περνάω τόσο όμορφα στο καλύβι
μου που, χωρίς αμφιβολία, θα τελειώσω τη ζωή μου εδώ».
Info:
Lucien Hervé
Το καλοκαίρι του κυρίου Le Corbusier
12-29 Μαΐου
Μουσείο Μπενάκη
Κτήριο Οδού Πειραιώς
Εισιτήρια
€ 2- 4
Διοργάνωση
Σχολή
Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Μουσείο Μπενάκη, Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου, με
τη στήριξη του Ιδρύματος Le Corbusier, του Γαλλικού Ινστιτούτου, του
Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, της Ελβετικής Πρεσβείας, του
Ελληνικού Docomomo και της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων του Ιδρύματος Le
Corbusier.
Σχόλια