Καθώς έχω αφήσει για τα καλά πίσω μου το 55ο έτος του πεπερασμένου βίου
μου, μπορώ να συμφωνήσω με μια αποστροφή του -πολύ καλού- ηθοποιού
Κωνσταντίνου Κωνσταντόπουλου: "Έχω την ηλικία που -θεωρητικώς, αν μη
τι άλλο- κανείς έχει την καλύτερη θέα του βίου (του). Βρίσκεται στην
κορυφή του βουνού της ζωής (του). Ως εκ τούτου, ξέρει πολύ καλά και από
πού έρχεται και κατά πού πάει. Το βλέπει! Ναι, τα 55 σού προσφέρουν
απεριόριστη θέα!". Αυτή η απεριόριστη θέα, λοιπόν, μου επιτρέπει να διαπιστώσω ότι το ΠαΣοΚ είναι ακόμη εδώ.
Όπως έκδηλα μαρτυρά η ηλικία μου, ανήκω σ' εκείνη την γενιά που πρωτοψήφισε στις εκλογές τού 1981. Τότε που ερχόταν με φόρα η πασοκική "Αλλαγή", χρησιμοποιώντας συνθήματα που δονούσαν τον κόσμο με ιδιαίτερη δύναμη (πώς να φτουρήσει το κρυόκωλο καραμανλικό "Ανήκομεν εις την Δύσιν" όταν είχε απέναντί του το "Η Ελλάδα ανήκει στους έλληνες" τού Ανδρέα;), έστω κι αν τα περισσότερα απ' αυτά ήσαν κλεμμένα από τους κομμουνιστές, όπως το "Όχι στην ΕΟΚ των μονοπωλίων", το "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο" ή το "Έξω οι βάσεις του θανάτου". Κι αν σ' εκείνες τις εκλογές το ΠαΣοΚ μάζεψε 48% των ψήφων, το σίγουρο είναι πως πάνω του στήριξαν -άλλος λιγώτερο κι άλλος περισσότερο- τις ελπίδες τους ίσως και περισσότεροι από 7 στους 10 έλληνες, οι οποίοι ποσώς θα στενοχωριούνταν αν ο Ανδρέας θα κλείδωνε (όπως είχε υποσχεθεί) μια για πάντα την δεξιά στο "χρονοντούλαπο της Ιστορίας".
Γρήγορα καταλάβαμε τι σήμαινε ΠαΣοΚ. Μόλις έσβησαν τα φώτα της γιορτής είδαμε πώς το κρέας γίνεται ψάρι. Ναι, ΕΟΚ και ΝΑΤΟ ανήκαν στο ίδιο συνδικάτο και γι' αυτό κι εμείς δεν φύγαμε ούτε από την ΕΟΚ ούτε από το ΝΑΤΟ. Ναι, έπρεπε να απομακρυνθούν οι πολιτειακές "βάσεις του θανάτου" επειδή ήσαν απαρχαιωμένες (θυμάστε; χάλια η Νέα Μάκρη... αρχαιολογία το Ελληνικό...) και γι' αυτό τις αντικαταστήσαμε με λίγες και καλές, όπως εκείνη στο Άκτιο ή η άλλη στην Σούδα. Ναι, θέλαμε τις "καλύτερες μέρες" και γι' αυτό πάγωσαν μισθοί και συντάξεις για τρία χρόνια. Ναι, θέλαμε "βάθεμα της δημοκρατίας" και γι' αυτό αποθεώσαμε τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχόμενου. Ναι, ήμασταν υπέρ της λαϊκής συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων και γι' αυτό περάσαμε το διαβόητο "άρθρο 4" που σκότωνε τον συνδικαλισμό. Ναι, μας άρεσε το άσπρο και γι' αυτό όλα τα χρώματα (ακόμη και το μη-χρώμα, το μαύρο) έτσι τα βαφτίσαμε.
Κάπου τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, καθώς κοιτάζω πίσω μου από σημείο με προνομιακή θέα, έχω έντονη την αίσθηση της προμνησίας, αυτή την αίσθηση που μάθαμε να την λέμε déjà vu. Εκεί όπου κάποτε ερχόταν η Αλλαγή, τώρα θα ερχόταν η Ελπίδα. Θα μέναμε, βέβαια, στην Ευρώπη αλλά θα την αλλάζαμε και θα διώχναμε το ΔΝΤ από τα πόδια μας. Όπως τότε, θα επιβαλλόταν (επί τέλους!) κοινωνική δικαιοσύνη και θα τιμωρούνταν όλοι εκείνοι που στο διάβα των χρόνων κατέστρεψαν την χώρα κι έκαναν την ζωή μας μαύρη.
Μόνο που πριν αλέκτωρ φωνήσαι τρις, καταλάβαμε ότι η Ελπίδα μάλλον δεν θα ερχόταν ποτέ. Φαίνεται πως όλα τα καλά κορίτσια που περιμένουμε να μας επισκεφθούν, κάπου μπλέκουν στον δρόμο, ξεμυαλίζονται και μας ξεχνάνε. Υποψιάζομαι πώς η Ελπίδα μας βρίσκεται αραχτή σε κάποια χώρα Λωτοφάγων, μαζί με την Αλλαγή τού Ανδρέα, με την Ανάπτυξη και την Ρευστότητα του Σαμαρά, την Σεμνότητα και την Ταπεινότητα του ανηψιού Καραμανλή, την Διαφάνεια του Σημίτη, την Ειλικρίνεια του Μητσοτάκη κλπ κλπ.
Δεν λέω, καλό είναι να έχει κανείς προνομιακή θέα αλλά, όσο περισσότερο κοιτάζω πίσω μου, τόσο περισσότερο σιγουρεύομαι πως το ΠαΣοΚ είναι ακόμη εδώ. Διότι σίγουρα είναι ΠαΣοΚ...
... η εκλογή ως προέδρου δημοκρατίας κάποιου προερχόμενου από την δεξαμενή τής δεξιάς, με την στήριξη μιας μη δεξιάς κυβερνητικής πλειοψηφίας.
... η αδιάκοπη υποχώρηση από το περήφανο "πεντοζάλη" (που θα χόρευαν οι αγορές) στο ολισθηρό έδαφος των "περήφανων διαπραγματεύσεων", των "δημιουργικών ασαφειών", των "έντιμων συμβιβασμών" και των "επώδυνων συμφωνιών".
... η κάλυψη αυτής της υποχώρησης με φερετζέδες "εκβιασμών", "αυταπατών", "προγραμμάτων Θεσσαλονίκης" και "προστασίας των αδυνάτων".
... η επιμονή να αυτοαποκαλείσαι "αριστερός" (ενίοτε δε και "κομμουνιστής" κι ας βγάζεις σπυράκια βλέποντας το σφυροδρέπανο) ενώ κυβερνάς αφ' ενός μεν προωθώντας ένα προς ένα τα μέτρα που θα ψήφιζαν και οι βιομήχανοι ή οι τραπεζίτες αν ήσαν εκείνοι στην κυβέρνηση αφ' ετέρου δε ξεχνώντας να περάσεις έστω ένα μέτρο που να ανακουφίζει πραγματικά τον λαό.
... η αδιαντροπιά με την οποία ισχυρίζεσαι ότι σε παραπλάνησαν οι εταίροι σου ή ότι σε εξαπάτησαν οι ευρωπαίοι φίλοι σου, λες και πιστεύεις ότι κερδίζεις λαϊκή εκτίμηση αν αποδεχτείς την ταμπέλλα του εύπιστου ή του βλάκα.
... να μιλάς για εθνική κυριαρχία την ώρα που χαρίζεις την εθνική περιουσία στο διεθνές κεφάλαιο, προτείνεις στον διεθνή ιμπεριαλισμό να φτιάξει καινούργιες βάσεις στα νησιά σου, κάνεις μαστίχα τα δικαιώματά σου για να μη στενοχωρήσεις την Τουρκία και τους πάτρονές της (λέγε με ΑΟΖ) και αισθάνεσαι ευτυχής που άφησες το ΝΑΤΟ να αλωνίζει στο Αιγαίο.
... να ευχαριστείς τον Γιούνκερ (αποκαλώντας τον φίλο της Ελλάδας) ή τον Ομπάμα (επειδή δήλωσε αντίθετος στο Grexit), παρ' ότι εκνευρίζεσαι αν κάποιος σου πει ότι αυτά θυμίζουν το σημιτικό "ευχαριστούμε τους αμερικάνους".
... η διολίσθηση από τις "καλύτερες μέρες" που υποσχόσουν στο "να αποφύγουμε τα χειρότερα" κι από κει στο "να αποφύγουμε τα ακόμη χειρότερα", βαφτίζοντάς την μάλιστα ως επιτυχία, σαν να μη καταλαβαίνεις ότι π.χ. το "δεν θα γίνει καμμιά περικοπή συντάξεων" είναι τελείως διαφορετικό πράγμα από το "οι χαμηλές συντάξεις δεν θα περικοπούν πολύ".
Τελικά, φοβάμαι πως δεν πρόκειται για déjà vu. Φοβάμαι πως όντως το ΠαΣοΚ είναι ακόμη εδώ. Και φοβάμαι ακόμη περισσότερο, βλέποντας έναν Μητσοτάκη να προβάλλει ως η καλύτερη λύση για να γλιτώσουμε από το ΠαΣοΚ. Εδώ το déjà vu γίνεται εφιάλτης.
Όπως έκδηλα μαρτυρά η ηλικία μου, ανήκω σ' εκείνη την γενιά που πρωτοψήφισε στις εκλογές τού 1981. Τότε που ερχόταν με φόρα η πασοκική "Αλλαγή", χρησιμοποιώντας συνθήματα που δονούσαν τον κόσμο με ιδιαίτερη δύναμη (πώς να φτουρήσει το κρυόκωλο καραμανλικό "Ανήκομεν εις την Δύσιν" όταν είχε απέναντί του το "Η Ελλάδα ανήκει στους έλληνες" τού Ανδρέα;), έστω κι αν τα περισσότερα απ' αυτά ήσαν κλεμμένα από τους κομμουνιστές, όπως το "Όχι στην ΕΟΚ των μονοπωλίων", το "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο" ή το "Έξω οι βάσεις του θανάτου". Κι αν σ' εκείνες τις εκλογές το ΠαΣοΚ μάζεψε 48% των ψήφων, το σίγουρο είναι πως πάνω του στήριξαν -άλλος λιγώτερο κι άλλος περισσότερο- τις ελπίδες τους ίσως και περισσότεροι από 7 στους 10 έλληνες, οι οποίοι ποσώς θα στενοχωριούνταν αν ο Ανδρέας θα κλείδωνε (όπως είχε υποσχεθεί) μια για πάντα την δεξιά στο "χρονοντούλαπο της Ιστορίας".
 |
| 1981: Προεκλογικές αφίσσες του ΠαΣοΚ |
Γρήγορα καταλάβαμε τι σήμαινε ΠαΣοΚ. Μόλις έσβησαν τα φώτα της γιορτής είδαμε πώς το κρέας γίνεται ψάρι. Ναι, ΕΟΚ και ΝΑΤΟ ανήκαν στο ίδιο συνδικάτο και γι' αυτό κι εμείς δεν φύγαμε ούτε από την ΕΟΚ ούτε από το ΝΑΤΟ. Ναι, έπρεπε να απομακρυνθούν οι πολιτειακές "βάσεις του θανάτου" επειδή ήσαν απαρχαιωμένες (θυμάστε; χάλια η Νέα Μάκρη... αρχαιολογία το Ελληνικό...) και γι' αυτό τις αντικαταστήσαμε με λίγες και καλές, όπως εκείνη στο Άκτιο ή η άλλη στην Σούδα. Ναι, θέλαμε τις "καλύτερες μέρες" και γι' αυτό πάγωσαν μισθοί και συντάξεις για τρία χρόνια. Ναι, θέλαμε "βάθεμα της δημοκρατίας" και γι' αυτό αποθεώσαμε τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχόμενου. Ναι, ήμασταν υπέρ της λαϊκής συμμετοχής στα κέντρα λήψης αποφάσεων και γι' αυτό περάσαμε το διαβόητο "άρθρο 4" που σκότωνε τον συνδικαλισμό. Ναι, μας άρεσε το άσπρο και γι' αυτό όλα τα χρώματα (ακόμη και το μη-χρώμα, το μαύρο) έτσι τα βαφτίσαμε.
Κάπου τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, καθώς κοιτάζω πίσω μου από σημείο με προνομιακή θέα, έχω έντονη την αίσθηση της προμνησίας, αυτή την αίσθηση που μάθαμε να την λέμε déjà vu. Εκεί όπου κάποτε ερχόταν η Αλλαγή, τώρα θα ερχόταν η Ελπίδα. Θα μέναμε, βέβαια, στην Ευρώπη αλλά θα την αλλάζαμε και θα διώχναμε το ΔΝΤ από τα πόδια μας. Όπως τότε, θα επιβαλλόταν (επί τέλους!) κοινωνική δικαιοσύνη και θα τιμωρούνταν όλοι εκείνοι που στο διάβα των χρόνων κατέστρεψαν την χώρα κι έκαναν την ζωή μας μαύρη.
Μόνο που πριν αλέκτωρ φωνήσαι τρις, καταλάβαμε ότι η Ελπίδα μάλλον δεν θα ερχόταν ποτέ. Φαίνεται πως όλα τα καλά κορίτσια που περιμένουμε να μας επισκεφθούν, κάπου μπλέκουν στον δρόμο, ξεμυαλίζονται και μας ξεχνάνε. Υποψιάζομαι πώς η Ελπίδα μας βρίσκεται αραχτή σε κάποια χώρα Λωτοφάγων, μαζί με την Αλλαγή τού Ανδρέα, με την Ανάπτυξη και την Ρευστότητα του Σαμαρά, την Σεμνότητα και την Ταπεινότητα του ανηψιού Καραμανλή, την Διαφάνεια του Σημίτη, την Ειλικρίνεια του Μητσοτάκη κλπ κλπ.
Δεν λέω, καλό είναι να έχει κανείς προνομιακή θέα αλλά, όσο περισσότερο κοιτάζω πίσω μου, τόσο περισσότερο σιγουρεύομαι πως το ΠαΣοΚ είναι ακόμη εδώ. Διότι σίγουρα είναι ΠαΣοΚ...
... η εκλογή ως προέδρου δημοκρατίας κάποιου προερχόμενου από την δεξαμενή τής δεξιάς, με την στήριξη μιας μη δεξιάς κυβερνητικής πλειοψηφίας.
... η αδιάκοπη υποχώρηση από το περήφανο "πεντοζάλη" (που θα χόρευαν οι αγορές) στο ολισθηρό έδαφος των "περήφανων διαπραγματεύσεων", των "δημιουργικών ασαφειών", των "έντιμων συμβιβασμών" και των "επώδυνων συμφωνιών".
... η κάλυψη αυτής της υποχώρησης με φερετζέδες "εκβιασμών", "αυταπατών", "προγραμμάτων Θεσσαλονίκης" και "προστασίας των αδυνάτων".
... η επιμονή να αυτοαποκαλείσαι "αριστερός" (ενίοτε δε και "κομμουνιστής" κι ας βγάζεις σπυράκια βλέποντας το σφυροδρέπανο) ενώ κυβερνάς αφ' ενός μεν προωθώντας ένα προς ένα τα μέτρα που θα ψήφιζαν και οι βιομήχανοι ή οι τραπεζίτες αν ήσαν εκείνοι στην κυβέρνηση αφ' ετέρου δε ξεχνώντας να περάσεις έστω ένα μέτρο που να ανακουφίζει πραγματικά τον λαό.
... η αδιαντροπιά με την οποία ισχυρίζεσαι ότι σε παραπλάνησαν οι εταίροι σου ή ότι σε εξαπάτησαν οι ευρωπαίοι φίλοι σου, λες και πιστεύεις ότι κερδίζεις λαϊκή εκτίμηση αν αποδεχτείς την ταμπέλλα του εύπιστου ή του βλάκα.
... να μιλάς για εθνική κυριαρχία την ώρα που χαρίζεις την εθνική περιουσία στο διεθνές κεφάλαιο, προτείνεις στον διεθνή ιμπεριαλισμό να φτιάξει καινούργιες βάσεις στα νησιά σου, κάνεις μαστίχα τα δικαιώματά σου για να μη στενοχωρήσεις την Τουρκία και τους πάτρονές της (λέγε με ΑΟΖ) και αισθάνεσαι ευτυχής που άφησες το ΝΑΤΟ να αλωνίζει στο Αιγαίο.
 |
| Déjà vu: Η Αλλαγή πρωτοσέλιδο, αριστερά το 1981 και δεξιά το 2015. |
... να ευχαριστείς τον Γιούνκερ (αποκαλώντας τον φίλο της Ελλάδας) ή τον Ομπάμα (επειδή δήλωσε αντίθετος στο Grexit), παρ' ότι εκνευρίζεσαι αν κάποιος σου πει ότι αυτά θυμίζουν το σημιτικό "ευχαριστούμε τους αμερικάνους".
... η διολίσθηση από τις "καλύτερες μέρες" που υποσχόσουν στο "να αποφύγουμε τα χειρότερα" κι από κει στο "να αποφύγουμε τα ακόμη χειρότερα", βαφτίζοντάς την μάλιστα ως επιτυχία, σαν να μη καταλαβαίνεις ότι π.χ. το "δεν θα γίνει καμμιά περικοπή συντάξεων" είναι τελείως διαφορετικό πράγμα από το "οι χαμηλές συντάξεις δεν θα περικοπούν πολύ".
Τελικά, φοβάμαι πως δεν πρόκειται για déjà vu. Φοβάμαι πως όντως το ΠαΣοΚ είναι ακόμη εδώ. Και φοβάμαι ακόμη περισσότερο, βλέποντας έναν Μητσοτάκη να προβάλλει ως η καλύτερη λύση για να γλιτώσουμε από το ΠαΣοΚ. Εδώ το déjà vu γίνεται εφιάλτης.
Σχόλια