το Πάσχα των Ελλήνων και το χρέος της Ελλάδας

του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*

Ήδη βιώνουμε οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί τη Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών και της Ανάστασης! Βιώνουμε την εορτή του Πάσχα. Η λέξη Πάσχα (πλήρως ελληνοποιημένη) ρίζα της έχει την αραμαϊκή λέξη «πασ’ ά» που σημαίνει «πέρασμα» και αφορά την υπό την ηγεσία του Μωυσή διάβαση από την Ερυθρά Θάλασσα και την απελευθέρωση από τη «Φαραωνίτιδα δουλεία». Ας ευχηθούμε λοιπόν και ας αγωνιστούμε(!) για το «πέρασμα»(!) της Ελληνικής κοινωνίας από τα δεσμά της δουλείας του χρέους, στην ανάπτυξη και στην οικονομική πρόοδο και προκοπή!

Πρόοδος όμως και προκοπή ή άλλως «έξοδος εξ οίκου δουλείας» δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη διαγραφή του ιδιαιτέρως επαχθούς και καταχρηστικού δημοσίου χρέους, ώστε η κοινωνία και η οικονομία: α) να μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη και β) να μπορούν με βάση το ΑΕΠ να αποπληρώσουν το υπόλοιπο του χρέους, που κρίνεται ότι μπορεί να εξυπηρετηθεί.

Ατυχώς όμως από ό,τι «διαφαίνεται» από τις πρόσφατες εξελίξεις δεν προκριματίζουν τις πολιτικές επιλογές της ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαδικασίες διαγραφής χρέους αφενός στο γενικό επίπεδο, καθόσον η ευρωζώνη είναι ήδη επιβαρυμένη και αφετέρου στο ειδικό επίπεδο του ελληνικού δημοσίου χρέους, που καταπονεί την ελληνική κοινωνία και οικονομία.

Υπ’ όψιν δε ότι η πολιτική αυτή που αρνείται την αντιμετώπιση του υπερβολικού χρέους δεν ευρίσκει έρεισμα στις Συνθήκες, καθόσον το δημόσιο χρέος κρίνεται υγιές στο επίπεδο του 60% στο ΑΕΠ!

·        η sui generis κατάσταση

Στην παρούσα ιστορική φάση, με αφορμή και αιτία το ελληνικό δημόσιο χρέος, και εφόσον(;) ήθελε ποτέ επιχειρηθεί διαδικασία «αναδιάρθρωσης» τότε θα καταδειχθεί για πρώτη φορά στην ιστορία των Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πώς εννοείται η αναδιάρθρωση ενός δημοσίου χρέους. Επίσης θα αποδειχθεί γιατί αποκλείεται διαγραφή χρέους κράτους-μέλους με δανειστές κράτη-μέλη ή τον ESM, όταν μάλιστα σύμφωνα με όλα τα στοιχεία της μακροοικονομικής επιστήμης το επίμαχο-επίδικο χρέος δεν μπορεί να είναι και δεν είναι βιώσιμο.

Συνεπώς με βάση τις όποιες εξελίξεις θα κριθεί όχι μόνο σε «έννομο επίπεδο» και σε «τεχνικό επίπεδο», αλλά προδήλως και σε «πολιτικό επίπεδο» αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση πού βαδίζει και ποιές Αρχές προκριματίζουν το σύνολο των διαδικασιών και πολιτικών της. Είναι αλήθεια ότι στις ημέρες μας στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υφίσταται μια sui generis κατάσταση και μάλιστα σε πολλαπλά επίπεδα. Η ιστορία θα δείξει προς τα πού βαδίζουμε…

Άξιο παρατήρησης είναι δε ότι η Ελλάδα στην παρούσα φάση απειλήθηκε(!) ακόμη και με «πιστωτικό γεγονός», όπως προκύπτει από τις «εσωτερικές συνομιλίες» των ad hoc αξιωματούχων του ΔΝΤ.

Η πρόκληση όμως «πιστωτικού γεγονότος» κατά τα κρατούντα (και αυτό υπ’ όψιν των αξιωματούχων του ΔΝΤ) συναρτάται ευθέως και ευρίσκεται σε αιτιώδη σχέση με την ενεργοποίηση των Credit Default Swaps (CDS), πράγμα που «τυπικά» δεν θα ισχύει (εφόσον υπάρξει) για την υπό κρίση περίπτωση της Ελλάδας. «Πιστωτικό γεγονός» χωρίς ενεργοποίηση των CDS θα είναι καινοφανές! Ως εκ τούτου τέτοιο «πιστωτικό γεγονός» ως προς την Ελλάδα δεν μπορεί να υπάρξει!

·        η Αργεντινή όπως δεν …λέγεται

Πολλοί είναι εκείνοι που αναφέρονται στην περίπτωση της Αργεντινής προκειμένου να «τρομοκρατούν» την κοινή γνώμη στην Ελλάδα. Η περίπτωση της Αργεντινής όμως δεν είναι τυχαία περίπτωση. Αφορά εξόχως περιπεπλεγμένη κατάσταση. Στην περίπτωση της Αργεντινής η κλίμακα του χρέους είχε ιδιαίτερη δυσχέρεια καθόσον η δαιδαλώδης εικόνα αφορούσε περίπου εκατό πενήντα (150) διάφορες σειρές ομολόγων, με εντυπωσιακή διασπορά. Οι σειρές αυτές αναφέρονταν σε οκτώ (8) διαφορετικά δικαιικά συστήματα και σε έξι (6) διαφορετικά νομίσματα που αφορούσαν συνάλλαγμα για την Αργεντινή. Συνεπώς το υπόδειγμα του μείγματος του χρέους της Αργεντινής αφορά εσφαλμένη προϋπόθεση συζήτησης για την Ελλάδα.

Ας ερευνήσουμε όμως σε γενικότερο επίπεδο την περίπτωση όπου ένα κράτος προβαίνει σε διοικητική διαπιστωτική πράξη με την οποία ανακοινώνει στάση πληρωμών έναντι κράτους ή κρατών ή προβαίνει σε καταγγελία του δανείου, ολικώς ή μερικώς.

·        το κυρίαρχο κράτος καταγγέλλει το υφιστάμενο χρέος ή άλλως δηλώνει αδυναμία καταβολής του

Προκειμένου ένας λαός ως προεκτίθεται «να εξέλθει εξ οίκου δουλείας», προϋποτίθεται η έναρξη κυρίαρχου κράτους. Το κυρίαρχο κράτος καταγγέλλει το όποιο υφιστάμενο χρέος ή άλλως δηλώνει ότι ευρίσκεται σε αδυναμία αποπληρωμής υποχρεώσεων. Η καταγγελία αυτή ή η δήλωση της αδυναμίας αυτής δεν συνεπάγεται κατάλυση της κυριαρχίας του (εσωτερικής και εξωτερικής) ούτε ότι το κράτος αυτό διαγράφεται από το χάρτη, ούτε ότι ο λαός του έχει τις συνέπειες ενός δολίως πτωχεύσαντος εμπόρου, ή άλλως ενός έντιμου μεν αλλά ατυχούς επιχειρηματία του οποίου οι οικονομικές δραστηριότητες και οι επιλογές απέτυχαν καθ’ ολοκληρία.

Στις περιπτώσεις αυτές δεν λειτουργούν οι διατάξεις του εσωτερικού εμπορικού, αστικού και ποινικού δικαίου (ουσιαστικού και δικονομικού). Το κράτος αυτό μπορεί να ασκήσει όλα τα  κυριαρχικά του δικαιώματα επικαλούμενο μάλιστα υπερκείμενους κανόνες Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, που συναρτώνται ευθέως με τις πρόνοιες των άρθρων 61 και 62 της Σύμβασης της Βιέννης που αφορά στο δίκαιο των Διεθνών Συνθηκών. Δηλαδή, το κράτος μπορεί να προβάλει επιγενόμενη αδυναμία ή άλλως θεμελιώδη μεταβολή των περιστάσεων, ακόμη και να καταγγείλει συμβατικές δεσμεύσεις με τις οποίες το δημόσιο χρέος του έχει υπαχθεί σε αλλοδαπό δίκαιο.

Η διαδικασία αυτή που προαναφέρεται είναι μια γενναία ενέργεια ή άλλως μια εξ ανάγκης ενέργεια, η οποία κατ’ ουσίαν αφορά ακόμη και μονομερώς ολική διαγραφή του χρέους ή άλλως δήλωση σημαντικής διαγραφής του χρέους.

Προκειμένου δε για κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το υπερβάλλον χρέος άνω του 60% στο ΑΕΠ θα πρέπει να αντιμετωπισθεί έτσι ώστε μέσω των υφιστάμενων προνοιών, να τύχει των ανάλογων απομειώσεων. Οι πρόνοιες αυτές αφορούν στην κοινωνική συνοχή, στην ευημερία των λαών, στην ισόρροπη ανάπτυξη της οικονομίας αλλά και στην αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών με αναφορά πάντοτε στην Αρχή της Αναλογικότητας, σύμφωνα με το πρωτογενές Ευρωπαϊκό Ενωσιακό Δίκαιο.

·        περί των εργαλείων αναδιάρθρωσης του χρέους

Επειδή ήδη είναι δεδομένο ότι δεν τίθεται στο τραπέζι των συζητήσεων η περίπτωση διαγραφής έστω μέρους του ελληνικού δημοσίου χρέους, περιφέρεται η φιλολογία περί μιας …«τεχνικής αναδιάρθρωσής» του, χωρίς όμως να προσδιορίζεται ακριβώς ο χρόνος έναρξης μιας τέτοιας διαδικασίας και τα «εργαλεία» που «θα χρησιμοποιηθούν». Ωστόσο, η θρυλούμενη μείωση των επιτοκίων (interest rate reduction), ή άλλως η επιμήκυνση αποπληρωμής του χρέους (tolling agreement-expansion of time limit), αφορούν ως λύσεις αφενός διαδικασία προσαρμογής στην πραγματικότητα των επιτοκίων και αφετέρου πρόσκαιρη ανακούφιση μιας οικονομίας για την οποία η αναπτυξιακή διαδικασία δεν έχει καν τεθεί ως βάση συζήτησης. Άλλωστε δεν έχει τεθεί στο τραπέζι σχέδιο αναπτυξιακού νόμου που να βρίσκεται σε αιτιώδη συνάρτηση με την όλη εξέλιξη αποπληρωμής του χρέους, ούτε έχει τεθεί ζήτημα αποπληρωμής του χρέους με βάση την αύξηση του ΑΕΠ! Συνεπώς η διαδικασία αυτή κυρίως εκχωρεί «πολιτικό χρόνο» και όχι ουσιαστική επίλυση μιας επαχθούς κατάστασης.

• Ο γράφων υποστηρίζει ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι επαχθές, καταχρηστικό και προδήλως μη βιώσιμο. Συνεπώς η Ελληνική Δημοκρατία μπορεί να προσφύγει στις πρόνοιες των διεθνών κανόνων δικαίου προκειμένου να αξιώσει τη βιωσιμότητα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας!

Καλό Πάσχα! Καλή Ανάσταση!

---------------------------------------------

 * Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC - EU). 

Πηγή