Το 2011 ο ΟΟΣΑ έδωσε στην δημοσιότητα μια έκθεση με "προτάσεις για την
εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα", εκδίδοντας ένα βιβλιαράκι 169
σελίδων με τίτλο "Καλύτερες επιδόσεις και επιτυχείς μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση".
Σύμφωνα με το τρίτο μνημόνιο (όπως αναφέραμε στο χτεσινό μας σημείωμα),
η εν λόγω έκθεση αποτελεί οιονεί τυφλοσούρτη για τις αποφάσεις που
υποχρεούται να πάρει η κυβέρνηση σχετικά με την εκπαίδευση. Κι επειδή
υποψιάζομαι πως δεν θα ξοδέψουν πολλοί αναγνώστες τον χρόνο τους για να
διαβάσουν ολόκληρη αυτή την έκθεση, σταχυολογώ για λογαριασμό τους και
σχολιάζω μερικά από τα σημεία της τα οποία βρήκα ενδιαφέροντα (οι
αριθμοί παραπέμπουν σε σελίδες του pdf του παραπάνω συνδέσμου και οι
υπογραμμίσεις είναι δικές μου):
(34) Η εξέλιξη των εκπαιδευτικών πέρα από την αρχική τους κατάρτιση αποτελεί ουσιώδες συστατικό στοιχείο της ανάπτυξης του ανθρωπίνου δυναμικού και μπορεί να εξυπηρετήσει ένα ευρύ φάσμα σκοπών, συμπεριλαμβανομένων: (...) ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειρίας μεταξύ εκπαιδευτικών και άλλων, π.χ. ακαδημαϊκών φορέων και παραγόντων της αγοράς.
- Τι καταλαβαίνετε εσείς; Κατά την γνώμη μου, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι η "εξέλιξη των εκπαιδευτικών" (η διά βίου μάθησή τους, ας πούμε) είναι απαραίτητη ώστε οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να συνεργάζονται αποδοτικά όχι μόνο με επιστήμονες του χώρου τους αλλά και με "παράγοντες της αγοράς". Προσοχή στην λεξούλα "ανταλλαγή", η οποία δημιουργεί εκατέρωθεν απαιτήσεις και υποχρεώσεις: οι "παράγοντες της αγοράς" λαμβάνουν υπ' όψη τους τις υποδείξεις και παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών αλλά και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να τείνουν ευήκοον ους στις απαιτήσεις της αγοράς.
(36) Η μονιμότητα της εργασίας μπορεί να δυσχεράνει επίσης την προσαρμογή του αριθμού των εκπαιδευτικών, όταν μειώνονται οι εγγραφές ή αλλάζουν τα προγράμματα μαθημάτων και μπορεί να σημαίνει ότι το βάρος της προσαρμογής βαραίνει αυτούς που δεν είναι μόνιμοι, συνήθως όσους βρίσκονται στην αρχή της σταδιοδρομίας τους. Η Ελλάδα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο, να απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να ανανεώνουν τα πιστοποιητικά διδασκαλίας μετά από μια χρονική περίοδο και να αποδεικνύουν ότι έχουν συμμετάσχει σε σεμινάρια διαρκούς επαγγελματικής εξέλιξης και μαθήματα, προκειμένου να αυξήσουν, να εμβαθύνουν και να ενισχύσουν τις γνώσεις τους. Η βάση της ανανέωσης μπορεί να είναι τόσο απλή, όσο μία βεβαίωση ότι ο εκπαιδευτικός εξακολουθεί να πληροί τα κριτήρια της επίδοσης που συμφωνούνται για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Τέτοιου είδους συστήματα πρέπει να διασφαλίζουν ανοικτό, δίκαιο και διάφανο σύστημα αξιολόγησης εκπαιδευτικών και να περιλαμβάνουν ομότιμους εκπαιδευτικούς, διευθυντές σχολείων και εξωτερικούς αξιολογητές που είναι κατάλληλα καταρτισμένοι και διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα για αυτά τα καθήκοντα και που αξιολογούνται και οι ίδιοι σε τακτική βάση. Η υποστήριξη των μοντέλων αυτών στηρίζει την άποψη ότι εξυπηρετούνται καλύτερα τα συμφέροντα των μαθητών, ενώ οι εκπαιδευτικοί εξασφαλίζουν ασφάλεια απασχόλησης εξακολουθώντας να κάνουν καλή δουλειά, και όχι επειδή η απασχόλησή τους ουσιαστικά διασφαλίζεται από νομοθετικές ρυθμίσεις. Περιοδικές αναθεωρήσεις παρέχουν επίσης τη δυνατότητα να αναγνωριστεί η ποιοτική διδασκαλία. Ορισμένες χώρες διαθέτουν δίκαιους, αλλά γρήγορους μηχανισμούς αντιμετώπισης της αναποτελεσματικής διδασκαλίας. Οι εκπαιδευτικοί σε αυτές τις χώρες έχουν τη δυνατότητα και τη στήριξη να βελτιωθούν, αλλά εάν δεν το κάνουν ενδέχεται να τοποθετηθούν είτε σε άλλες θέσεις είτε εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος.
- Μπουμπούκι! Τα πτυχία των εκπαιδευτικών απαξιώνονται πλήρως και αίρεται η μονιμότητα, οπότε όποιος θέλει να δουλέψει υποχρεούται να τρέχει από σεμινάριο σε σεμινάριο, να εφαρμόζει κατά γράμμα και δίχως αντιρρήσεις τις εντολές που του δίνονται, να φιλάει κατουρημένες ποδιές για να παίρνει καλό βαθμό στις αλλεπάλληλες αξιολογήσεις και να παλεύει διαρκώς να φτιάχνει την βιτρίνα του (το πορτφόλιό του, όπως λέγεται σήμερα). Το πότε θα μαθαίνει γράμματα στα παιδιά δεν μας το λέει κανείς άρα δεν φαίνεται να μας απασχολεί.
(39) Για όλους τους εκπαιδευτικούς και διευθυντές σχολείων στην προσχολική και υποχρεωτική σχολική εκπαίδευση υπάρχει περιγραφή θέσης εργασίας: ο λόγος ύπαρξης της θέσης, αποτελέσματα που πρέπει να επιτευχθούν, δεξιότητες, προσόντα και στάσεις. (...). Οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές σχολείων αξιολογούνται κάθε τέσσερα χρόνια από κάποιον ανώτερο και ποτέ από ισότιμο. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιολογούνται από τον διευθυντή του σχολείου, έναν υποδιευθυντή σχολείου ή έναν διευθυντή χώρου εργασίας για διδάσκοντες στην ΕΕΚ. Οι διευθυντές σχολείων αξιολογούνται από τα σχολικά συμβούλια. Οι περιγραφές των θέσεων εργασίας χρησιμοποιούνται ως σημεία αναφοράς προκειμένου να διαπιστωθεί εάν οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές σχολείων έχουν επιτύχει τους στόχους τους. Ο βασικός στόχος των εν λόγω αξιολογήσεων είναι να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές σχολείων να βελτιωθούν και να κάνουν καλύτερη δουλειά αναγνωρίζοντας δυνάμεις και αδυναμίες. Δραστηριότητες επαγγελματικής εξέλιξης βοηθούν στη συμπλήρωση τυχόν κενών στις επιδόσεις τους. Κάθε αξιολόγηση συμπληρώνεται από αφηγηματικό συμπέρασμα. Δύο ανεπιτυχείς αξιολογήσεις ή τρεις αρνητικές αξιολογήσεις κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας οδηγούν σε απόλυση.
- Έτσι, για να συνεννοούμαστε! Όλοι αξιολογούν, όλοι αξιολογούνται κι όσοι πατώσουν πάνε σπίτια τους. Κι άμα ξαναδείτε συνεργασία ή αλληλοβοήθεια μεταξύ εκπαιδευτικών, σφυρίξτε μου κλέφτικα. Σιγά μη βοηθήσω ποτέ συνάδελφο και να κινδυνεύσω να με προσπεράσει στην αξιολόγηση. Το κλειδί για να μη χάσω την δουλειά μου είναι απλό: θάβω τους διπλανούς μου και γλείφω τους ανωτέρους μου.
(40) Η διοίκηση των σχολείων πρέπει να είναι ικανή να προσαρμόζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στις τοπικές ανάγκες, να προωθεί την εργασία των εκπαιδευτικών σε ομάδες και να ασχολείται με την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών (...) μπορούν να βελτιώσουν τις δεξιότητες οικονομικής διαχείρισης των ομάδων σχολικής ηγεσίας, παρέχοντας επιμόρφωση στα στελέχη, θεσπίζοντας τον ρόλο οικονομικού διευθυντή εντός της σχολικής ηγεσίας, ή παρέχοντας υπηρεσίες οικονομικής υποστήριξης στα σχολεία (...) πρέπει να μπορεί να επηρεάζει αποφάσεις πρόσληψης εκπαιδευτικών, προκειμένου να βελτιώνουν την αντιστοίχηση μεταξύ των υποψηφίων και των αναγκών του σχολείου τους.
- (α) Άντε πάλι οι "τοπικές ανάγκες"! Παναπεί, τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα ανάλογα με την περιοχή που ζουν: αν είσαι στην Σκύρο, μάθε για ψάρια και για κατσίκια κι άσε την χημεία και τα αρχαία για τα φουκαριάρικα τα παιδιά που ζουν στα αστικά κέντρα. (β) Και μόνο η τοποθέτηση "οικονομικού διευθυντή" αρκεί για να πείσει και τον πλέον δύσπιστο ότι, κατά τον ΟΟΣΑ, το "καλό σχολείο" είναι πλέον λιγώτερο σχολείο και περισσότερο επιχείρηση. Ως εκ τούτου, (γ) πρέπει να μπορεί να διαλέγει τους υπαλλήλους και τους εργάτες που θα δουλέψουν σ' αυτό.
(41) Ο ρόλος των σχολικών ηγετών πρέπει να ενισχύεται με τη νομιμότητα και την αρμοδιότητα που θα τους επιτρέψει να ηγηθούν των σχολείων τους. Η νομιμότητα μπορεί να προέρχεται εν μέρει από τον τρόπο του διορισμού τους και η συμμετοχή του συνόλου της σχολικής κοινότητας (τοπικές αρχές, τοπική κοινωνία των πολιτών, γονείς, εκπαιδευτικοί, άλλο προσωπικό, ακόμη και μαθητές της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) μπορεί να αποδειχθεί σημαντική στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου.
- Χωρίς σχόλιο. Να δω προεκλογικό αγώνα μεταξύ υποψηφίων για την θέση διευθυντού σε κάποιο σχολείο κι ας πεθάνω! Κι αν στην εκλογή έχουν λόγο και οι μαθητές, να δω πόσοι υποψήφιοι διευθυντές θα τολμήσουν να βάλουν δύσκολα θέματα στις εξετάσεις ή χαμηλούς βαθμούς ακόμη και στους μεγαλύτερους κουμπούρες.
(55) Θέση ξεκάθαρων στόχων ως προς τον ελάχιστο αριθμό μαθητών (όχι μόνο του ελάχιστου αριθμού θέσεων) για σχολεία σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Δημιουργία συγκεκριμένων μοντέλων, συμπεριλαμβανομένων των ενοτήτων σχολείων για περιπτώσεις που δεν μπορεί να επιτευχθεί ο καθορισμένος ελάχιστος αριθμός μαθητών, λόγω γεωγραφικών ή άλλων συνθηκών. Τα ελάχιστα μεγέθη κυμαίνονται σε:
− 75 μαθητές στα δημοτικά σχολεία
− 150 μαθητές στα Γυμνάσια
− 250 μαθητές στα Λύκεια
- Τα λέγαμε και χτες. Αυτά που ξέρατε για "κάθε χωριό και σχολειό", να τα ξεχάσετε. Μονοθέσια, διθέσια και τριθέσια δημοτικά, τέλος. Ένα δημοτικό κάθε 4, 5 ή και 10 χωριά κι όποιο κωλόπαιδο θέλει να μάθει ανάγνωση και γραφή να σηκώνεται από τα εφτά μεσάνυχτα να πάει στο σχολείο που βρίσκεται 10-20 χιλιόμετρα πιο κάτω.
(88) Μετατόπιση από το τρέχον σύστημα κατανομής πόρων σε εφάπαξ επιχορηγήσεις που κατανέμονται στις περιφέρειες βάσει της αρχής «τα χρήματα ακολουθούν το μαθητή», συμπεριλαμβανομένης της κατανομής του αριθμού θέσεων που προβλέπονται από τον προϋπολογισμό, ευελιξία στις περιφέρειες να κατανέμουν τους πόρους βάσει αποτελεσμάτων και λογοδοσία βάσει επίδοσης.
- Έτσι μπράβο! Τα λεφτά είναι λίγα, άρα πρέπει να πηγαίνουν στα σχολεία που έχουν και καλούς μαθητές και καθηγητές με καλή αξιολόγηση. Τα υπόλοιπα ας κλείσουν.
Κουράστηκα και σας κούρασα, οπότε σταματώ εδώ. Σημειώστε ότι φτάσαμε στο μέσο της έκθεσης και όσα αναφέραμε πιο πάνω αφορούν μόνο την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ακολουθούν καμμιά ογδονταριά σελίδες για την τριτοβάθμια αλλά δεν έχω το κουράγιο να συνεχίσω. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως το πνεύμα δεν αλλάζει: η εκπαίδευση πρέπει να έχει στόχο την παραγωγή καλών γραναζιών, προορισμένων να βοηθήσουν στην καλή λειτουργία των μηχανισμών της αγοράς και του συστήματος εν γένει.
Κλείνω επαναλαμβάνοντας το γνωστό ερώτημα: με δεδομένο ότι η εκπαιδευτική πολιτική που θα χαράξει η κυβέρνηση δεν μπορεί να αποκλίνει από τις προτάσεις του ΟΟΣΑ, πόσο "εθνικός" και πόσο "διάλογος" είναι όλος αυτός ο καραγκιόζ-μπερντές που έχει στήσει το υπουργείο παιδείας; Όσο κι αν η τριήμερη προσπάθειά μας να απαντήσουμε είναι ελλιπέστατη, νομίζω ότι κάτι κάναμε.
------------------------------------------
Υπόμνημα
Τα στοιχεία του πρώτου ένθετου πίνακα αντλήθηκαν από την έκδοση "Αριθμοί Κλειδιά της Εκπαίδευσης στην Ευρώπη 2009" του Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης - Eurydice της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα στοιχεία του δεύτερου πίνακα προέρχονται από την έκδοση "Teachers' and School Heads' Salaries and Allowances in Europe, 2013/14" του ίδιου οργανισμού (προσαρμογή πινάκων: Δ. Τσιριγώτης). Ο τρίτος πίνακας είναι αντιγραμμένος από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία της 29/9/2013 και είναι φτιαγμένος με στοιχεία του ΟΟΣΑ (η Ελλάδα δεν έστειλε έγκαιρα στοιχεία για το 2005 και το 2010).
(34) Η εξέλιξη των εκπαιδευτικών πέρα από την αρχική τους κατάρτιση αποτελεί ουσιώδες συστατικό στοιχείο της ανάπτυξης του ανθρωπίνου δυναμικού και μπορεί να εξυπηρετήσει ένα ευρύ φάσμα σκοπών, συμπεριλαμβανομένων: (...) ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειρίας μεταξύ εκπαιδευτικών και άλλων, π.χ. ακαδημαϊκών φορέων και παραγόντων της αγοράς.
- Τι καταλαβαίνετε εσείς; Κατά την γνώμη μου, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι η "εξέλιξη των εκπαιδευτικών" (η διά βίου μάθησή τους, ας πούμε) είναι απαραίτητη ώστε οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να συνεργάζονται αποδοτικά όχι μόνο με επιστήμονες του χώρου τους αλλά και με "παράγοντες της αγοράς". Προσοχή στην λεξούλα "ανταλλαγή", η οποία δημιουργεί εκατέρωθεν απαιτήσεις και υποχρεώσεις: οι "παράγοντες της αγοράς" λαμβάνουν υπ' όψη τους τις υποδείξεις και παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών αλλά και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να τείνουν ευήκοον ους στις απαιτήσεις της αγοράς.
 |
| Μήπως οι έλληνες εκπαιδευτικοί δεν είναι και τόσο τεμπέληδες... |
(36) Η μονιμότητα της εργασίας μπορεί να δυσχεράνει επίσης την προσαρμογή του αριθμού των εκπαιδευτικών, όταν μειώνονται οι εγγραφές ή αλλάζουν τα προγράμματα μαθημάτων και μπορεί να σημαίνει ότι το βάρος της προσαρμογής βαραίνει αυτούς που δεν είναι μόνιμοι, συνήθως όσους βρίσκονται στην αρχή της σταδιοδρομίας τους. Η Ελλάδα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο, να απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να ανανεώνουν τα πιστοποιητικά διδασκαλίας μετά από μια χρονική περίοδο και να αποδεικνύουν ότι έχουν συμμετάσχει σε σεμινάρια διαρκούς επαγγελματικής εξέλιξης και μαθήματα, προκειμένου να αυξήσουν, να εμβαθύνουν και να ενισχύσουν τις γνώσεις τους. Η βάση της ανανέωσης μπορεί να είναι τόσο απλή, όσο μία βεβαίωση ότι ο εκπαιδευτικός εξακολουθεί να πληροί τα κριτήρια της επίδοσης που συμφωνούνται για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Τέτοιου είδους συστήματα πρέπει να διασφαλίζουν ανοικτό, δίκαιο και διάφανο σύστημα αξιολόγησης εκπαιδευτικών και να περιλαμβάνουν ομότιμους εκπαιδευτικούς, διευθυντές σχολείων και εξωτερικούς αξιολογητές που είναι κατάλληλα καταρτισμένοι και διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα για αυτά τα καθήκοντα και που αξιολογούνται και οι ίδιοι σε τακτική βάση. Η υποστήριξη των μοντέλων αυτών στηρίζει την άποψη ότι εξυπηρετούνται καλύτερα τα συμφέροντα των μαθητών, ενώ οι εκπαιδευτικοί εξασφαλίζουν ασφάλεια απασχόλησης εξακολουθώντας να κάνουν καλή δουλειά, και όχι επειδή η απασχόλησή τους ουσιαστικά διασφαλίζεται από νομοθετικές ρυθμίσεις. Περιοδικές αναθεωρήσεις παρέχουν επίσης τη δυνατότητα να αναγνωριστεί η ποιοτική διδασκαλία. Ορισμένες χώρες διαθέτουν δίκαιους, αλλά γρήγορους μηχανισμούς αντιμετώπισης της αναποτελεσματικής διδασκαλίας. Οι εκπαιδευτικοί σε αυτές τις χώρες έχουν τη δυνατότητα και τη στήριξη να βελτιωθούν, αλλά εάν δεν το κάνουν ενδέχεται να τοποθετηθούν είτε σε άλλες θέσεις είτε εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος.
- Μπουμπούκι! Τα πτυχία των εκπαιδευτικών απαξιώνονται πλήρως και αίρεται η μονιμότητα, οπότε όποιος θέλει να δουλέψει υποχρεούται να τρέχει από σεμινάριο σε σεμινάριο, να εφαρμόζει κατά γράμμα και δίχως αντιρρήσεις τις εντολές που του δίνονται, να φιλάει κατουρημένες ποδιές για να παίρνει καλό βαθμό στις αλλεπάλληλες αξιολογήσεις και να παλεύει διαρκώς να φτιάχνει την βιτρίνα του (το πορτφόλιό του, όπως λέγεται σήμερα). Το πότε θα μαθαίνει γράμματα στα παιδιά δεν μας το λέει κανείς άρα δεν φαίνεται να μας απασχολεί.
(39) Για όλους τους εκπαιδευτικούς και διευθυντές σχολείων στην προσχολική και υποχρεωτική σχολική εκπαίδευση υπάρχει περιγραφή θέσης εργασίας: ο λόγος ύπαρξης της θέσης, αποτελέσματα που πρέπει να επιτευχθούν, δεξιότητες, προσόντα και στάσεις. (...). Οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές σχολείων αξιολογούνται κάθε τέσσερα χρόνια από κάποιον ανώτερο και ποτέ από ισότιμο. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αξιολογούνται από τον διευθυντή του σχολείου, έναν υποδιευθυντή σχολείου ή έναν διευθυντή χώρου εργασίας για διδάσκοντες στην ΕΕΚ. Οι διευθυντές σχολείων αξιολογούνται από τα σχολικά συμβούλια. Οι περιγραφές των θέσεων εργασίας χρησιμοποιούνται ως σημεία αναφοράς προκειμένου να διαπιστωθεί εάν οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές σχολείων έχουν επιτύχει τους στόχους τους. Ο βασικός στόχος των εν λόγω αξιολογήσεων είναι να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές σχολείων να βελτιωθούν και να κάνουν καλύτερη δουλειά αναγνωρίζοντας δυνάμεις και αδυναμίες. Δραστηριότητες επαγγελματικής εξέλιξης βοηθούν στη συμπλήρωση τυχόν κενών στις επιδόσεις τους. Κάθε αξιολόγηση συμπληρώνεται από αφηγηματικό συμπέρασμα. Δύο ανεπιτυχείς αξιολογήσεις ή τρεις αρνητικές αξιολογήσεις κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας οδηγούν σε απόλυση.
- Έτσι, για να συνεννοούμαστε! Όλοι αξιολογούν, όλοι αξιολογούνται κι όσοι πατώσουν πάνε σπίτια τους. Κι άμα ξαναδείτε συνεργασία ή αλληλοβοήθεια μεταξύ εκπαιδευτικών, σφυρίξτε μου κλέφτικα. Σιγά μη βοηθήσω ποτέ συνάδελφο και να κινδυνεύσω να με προσπεράσει στην αξιολόγηση. Το κλειδί για να μη χάσω την δουλειά μου είναι απλό: θάβω τους διπλανούς μου και γλείφω τους ανωτέρους μου.
 |
| ... ή τόσο καλοπληρωμένοι όσο λένε κάποιοι; |
(40) Η διοίκηση των σχολείων πρέπει να είναι ικανή να προσαρμόζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στις τοπικές ανάγκες, να προωθεί την εργασία των εκπαιδευτικών σε ομάδες και να ασχολείται με την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών (...) μπορούν να βελτιώσουν τις δεξιότητες οικονομικής διαχείρισης των ομάδων σχολικής ηγεσίας, παρέχοντας επιμόρφωση στα στελέχη, θεσπίζοντας τον ρόλο οικονομικού διευθυντή εντός της σχολικής ηγεσίας, ή παρέχοντας υπηρεσίες οικονομικής υποστήριξης στα σχολεία (...) πρέπει να μπορεί να επηρεάζει αποφάσεις πρόσληψης εκπαιδευτικών, προκειμένου να βελτιώνουν την αντιστοίχηση μεταξύ των υποψηφίων και των αναγκών του σχολείου τους.
- (α) Άντε πάλι οι "τοπικές ανάγκες"! Παναπεί, τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα ανάλογα με την περιοχή που ζουν: αν είσαι στην Σκύρο, μάθε για ψάρια και για κατσίκια κι άσε την χημεία και τα αρχαία για τα φουκαριάρικα τα παιδιά που ζουν στα αστικά κέντρα. (β) Και μόνο η τοποθέτηση "οικονομικού διευθυντή" αρκεί για να πείσει και τον πλέον δύσπιστο ότι, κατά τον ΟΟΣΑ, το "καλό σχολείο" είναι πλέον λιγώτερο σχολείο και περισσότερο επιχείρηση. Ως εκ τούτου, (γ) πρέπει να μπορεί να διαλέγει τους υπαλλήλους και τους εργάτες που θα δουλέψουν σ' αυτό.
(41) Ο ρόλος των σχολικών ηγετών πρέπει να ενισχύεται με τη νομιμότητα και την αρμοδιότητα που θα τους επιτρέψει να ηγηθούν των σχολείων τους. Η νομιμότητα μπορεί να προέρχεται εν μέρει από τον τρόπο του διορισμού τους και η συμμετοχή του συνόλου της σχολικής κοινότητας (τοπικές αρχές, τοπική κοινωνία των πολιτών, γονείς, εκπαιδευτικοί, άλλο προσωπικό, ακόμη και μαθητές της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) μπορεί να αποδειχθεί σημαντική στην επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου.
- Χωρίς σχόλιο. Να δω προεκλογικό αγώνα μεταξύ υποψηφίων για την θέση διευθυντού σε κάποιο σχολείο κι ας πεθάνω! Κι αν στην εκλογή έχουν λόγο και οι μαθητές, να δω πόσοι υποψήφιοι διευθυντές θα τολμήσουν να βάλουν δύσκολα θέματα στις εξετάσεις ή χαμηλούς βαθμούς ακόμη και στους μεγαλύτερους κουμπούρες.
(55) Θέση ξεκάθαρων στόχων ως προς τον ελάχιστο αριθμό μαθητών (όχι μόνο του ελάχιστου αριθμού θέσεων) για σχολεία σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Δημιουργία συγκεκριμένων μοντέλων, συμπεριλαμβανομένων των ενοτήτων σχολείων για περιπτώσεις που δεν μπορεί να επιτευχθεί ο καθορισμένος ελάχιστος αριθμός μαθητών, λόγω γεωγραφικών ή άλλων συνθηκών. Τα ελάχιστα μεγέθη κυμαίνονται σε:
− 75 μαθητές στα δημοτικά σχολεία
− 150 μαθητές στα Γυμνάσια
− 250 μαθητές στα Λύκεια
- Τα λέγαμε και χτες. Αυτά που ξέρατε για "κάθε χωριό και σχολειό", να τα ξεχάσετε. Μονοθέσια, διθέσια και τριθέσια δημοτικά, τέλος. Ένα δημοτικό κάθε 4, 5 ή και 10 χωριά κι όποιο κωλόπαιδο θέλει να μάθει ανάγνωση και γραφή να σηκώνεται από τα εφτά μεσάνυχτα να πάει στο σχολείο που βρίσκεται 10-20 χιλιόμετρα πιο κάτω.
(88) Μετατόπιση από το τρέχον σύστημα κατανομής πόρων σε εφάπαξ επιχορηγήσεις που κατανέμονται στις περιφέρειες βάσει της αρχής «τα χρήματα ακολουθούν το μαθητή», συμπεριλαμβανομένης της κατανομής του αριθμού θέσεων που προβλέπονται από τον προϋπολογισμό, ευελιξία στις περιφέρειες να κατανέμουν τους πόρους βάσει αποτελεσμάτων και λογοδοσία βάσει επίδοσης.
- Έτσι μπράβο! Τα λεφτά είναι λίγα, άρα πρέπει να πηγαίνουν στα σχολεία που έχουν και καλούς μαθητές και καθηγητές με καλή αξιολόγηση. Τα υπόλοιπα ας κλείσουν.
 |
| Και όμως, τα στοιχεία του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι στην εκπαίδευση ξοδεύουμε τα λιγώτερα από όλους! |
Κουράστηκα και σας κούρασα, οπότε σταματώ εδώ. Σημειώστε ότι φτάσαμε στο μέσο της έκθεσης και όσα αναφέραμε πιο πάνω αφορούν μόνο την δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ακολουθούν καμμιά ογδονταριά σελίδες για την τριτοβάθμια αλλά δεν έχω το κουράγιο να συνεχίσω. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως το πνεύμα δεν αλλάζει: η εκπαίδευση πρέπει να έχει στόχο την παραγωγή καλών γραναζιών, προορισμένων να βοηθήσουν στην καλή λειτουργία των μηχανισμών της αγοράς και του συστήματος εν γένει.
Κλείνω επαναλαμβάνοντας το γνωστό ερώτημα: με δεδομένο ότι η εκπαιδευτική πολιτική που θα χαράξει η κυβέρνηση δεν μπορεί να αποκλίνει από τις προτάσεις του ΟΟΣΑ, πόσο "εθνικός" και πόσο "διάλογος" είναι όλος αυτός ο καραγκιόζ-μπερντές που έχει στήσει το υπουργείο παιδείας; Όσο κι αν η τριήμερη προσπάθειά μας να απαντήσουμε είναι ελλιπέστατη, νομίζω ότι κάτι κάναμε.
------------------------------------------
Υπόμνημα
Τα στοιχεία του πρώτου ένθετου πίνακα αντλήθηκαν από την έκδοση "Αριθμοί Κλειδιά της Εκπαίδευσης στην Ευρώπη 2009" του Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης - Eurydice της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα στοιχεία του δεύτερου πίνακα προέρχονται από την έκδοση "Teachers' and School Heads' Salaries and Allowances in Europe, 2013/14" του ίδιου οργανισμού (προσαρμογή πινάκων: Δ. Τσιριγώτης). Ο τρίτος πίνακας είναι αντιγραμμένος από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία της 29/9/2013 και είναι φτιαγμένος με στοιχεία του ΟΟΣΑ (η Ελλάδα δεν έστειλε έγκαιρα στοιχεία για το 2005 και το 2010).
Σχόλια