Όταν ο πρωθυπουργός ευτελίζει τους θεσμούς

Του Σάκη Μουμτζή
Πέρασαν αρκετές μέρες από τότε που ο πρωθυπουργός εξήγγειλε το εσωκομματικό δημοψήφισμα, το οποίο βέβαια ουδέποτε έγινε. Αντικείμενό του, η συμφωνία με τους δανειστές που είχε υπερψηφιστεί πανηγυρικά πριν από λίγες μέρες από την Βουλή. Το γεγονός της άδοξης πρωθυπουργικής πρωτοβουλίας μάλλον πέρασε απαρατήρητο και τα όποια σχόλια ήταν υποτονικά. Το μόνο ερώτημα που τέθηκε ήταν "και τι θα γίνει αν οι οργανώσεις του Σύριζα απορρίψουν αυτό που ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία η ελληνική Βουλή". Και επειδή η οποιαδήποτε απάντηση μόνον αδιέξοδα θα προκαλούσε, γι’ αυτό και η πρόταση του πρωθυπουργού τελικώς αποσύρθηκε, γιατί προκρίθηκε το έκτακτο συνέδριο.
Παρέμεινε όμως ως δείγμα μιας συγκεκριμένης νοοτροπίας και πολιτικής κουλτούρας. Δηλαδή το γεγονός πως ο πρωθυπουργός -όχι ο οποιοσδήποτε πολιτικός- προσπάθησε να παρεμβάλλει στις θεσπισμένες από το Σύνταγμα κοινοβουλευτικές διαδικασίες, μίαν άτυπη εσωκομματική δράση, σε θέμα μάλιστα που αφορά την διεθνή θέση της χώρας, δείχνει την βαθύτατη περιφρόνηση του ανώτατου πολιτικού παράγοντα στους θεσμούς.
Είναι γνωστό πως η κινηματική - αντικαπιταλιστική αριστερά, ελάχιστη εκτίμηση τρέφει στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, που είναι το πολίτευμα των θεσμών και των εγγυήσεων. Γιατί οι θεσμοί εξασφαλίζουν τη συνέχεια του κράτους και την προστασία των πολιτών από αυτό και οι εγγυήσεις την τήρηση και την διαφύλαξη των θεσμών. Όμως η μαρξιστική αριστερά επαγγέλλεται τις ρήξεις και την κατάλυση της συνέχειας του κράτους, πολιτικές δηλαδή που κινούνται έξω και από αυτά τα ακρότατα όρια του αστικού πολιτεύματος. Προσπαθεί δε να παρακάμψει όλο αυτό το θεσμικό πλέγμα, καταφεύγοντας σε κινηματικές πρακτικές και σε αμεσοδημοκρατικές λύσεις αμφιβόλου κύρους. Ενδεικτικά, το δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 5 Ιουλίου, έδωσε περιθώριο οκτώ ημερών στους υποστηρικτές του "ναι" να οργανωθούν και να προβάλλουν τη θέση τους, καθώς η άποψη του "όχι" εκπροσωπείτο από την αριστερή κυβέρνηση και τον κρατικό μηχανισμό που αυτή ήλεγχε. Κάτι που επεσήμανε και κατήγγειλε το αρμόδιο ευρωπαϊκό συμβούλιο.
Αλλά και αν δεχθούμε, κατά παραχώρηση, πως το δημοψήφισμα είναι μία αποδεκτή μορφή αμεσοδημοκρατικής πρακτικής, εφόσον λειτουργεί συμπληρωματικά στους θεσμούς της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η αναγόρευση των εσωκομματικών διαδικασιών σε ύψιστο ρυθμιστή των πολιτικών εξελίξεων, εξευτελίζει αυτούς τους θεσμούς. Και το πρόβλημα παίρνει την μορφή κρίσης πολιτεύματος, όταν δράστης αυτής της απόπειρας ευτελισμού είναι ο ίδιος ο πρωθυπουργός είτε από άγνοια –που δεν συγχωρείται- είτε από πρόθεση.
Οσοι λοιπόν προσπαθούν να διαχωρίσουν τον "καλό Τσίπρα" από τον "κακό Σύριζα" και οικοδομούν πάνω σε αυτόν τον κίβδηλο διαχωρισμό την πολιτική τους πρόταση, παραβλέπουν πως εκφραστής όλων των τραγικών επιλογών του εξαμήνου είναι ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο λόγος του οποίου χαρακτηρίζεται μονίμως από τον κυνισμό και το ψεύδος, που τα έχει ανάγει σε χρήσιμα πολιτικά εργαλεία. Το γεγονός πως την τελευταία στιγμή δεν ολοκλήρωσε τον σχεδιασμό του εκλεκτού του υπουργού, δεν αναιρεί τις τεράστιες ευθύνες του. Και κυρίως δεν πείθει για τις προθέσεις του. Δηλαδή αν η συμφωνία της 13ης Ιουλίου είναι στρατηγική επιλογή ή τακτικός ελιγμός. Γιατί ένας πολιτικός που εντάσσει τους θεσμούς στις κινήσεις τακτικής του, δύσκολα θα δώσει στη συγκεκριμένη συμφωνία στρατηγική πνοή καθώς η υλοποίησή της απαιτεί σεβασμό και τήρηση των θεσμών και των συμφωνημένων διαδικασιών.
* Ο κ. Σάκης Μουμτζής είναι συγγραφέας
Πηγή