Dublin University: Όταν οι κανόνες ερμηνεύονται όπως θέλει ο Schaeuble - Νόμιμη η διαγραφή χρέους εντός ευρωζώνης.
Με τον τίτλο η «Αλίκη
στη χώρα του Schaeuble: Οπου οι κανόνες λένε αυτό που αυτός θέλει να πούν» ο
καθηγητής οικονομίας του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου Karl Whelan σχολιάζει με
καυστικό λόγο τη σκληρή στάση του γερμανού υπουργού έναντι όλων.
«Μετά την προσπάθεια του την περασμένη εβδομάδα, να σύρει την Ελλάδα έξω από την ευρωζώνη, ο γερμανός
Όπως αναφέρει ο αρθρογράφος αυτό που δεν τονίστηκε ιδιαίτερα είναι ένα σημείο κλειδί, ότι δηλαδή, η διαγραφή χρέους έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες της ευρωζώνης το οποίο θα μπορούσε να συμβεί μόνο εάν η Ελλάδα εγκατέλειπε το ευρώ.
- «Οι κανόνες της ευρωζώνης και της ΕΕ είναι όπως εκείνοι του Βυζαντίου όπου εύκολα κανείς παρερμηνεύει και μπορεί να ξεγλιστρήσει.
- Ωστόσο δεν θεωρώ πιθανό κανείς να παρερμηνεύσει αυτή τη φορά τους κανόνες για να μειώσει το ελληνικό χρέος εντός του ευρώ» υπογραμμίζει ο Whelan.
Η βάση των επιχειρημάτων του Schaeuble περί 5ετούς αποχώρησης της Ελλάδας από
το ευρώ βρίσκονται στο άρθρο 125.1 της Συνθήκης για την Ενοποίηση και τη
λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το άρθρο αυτό κάνει ουσιαστικά λόγο ότι «κανένα μέλος της ευρωζώνης δεν μπορεί να διαγράψει τα χρέη ενός άλλου» χωρίς όμως να απαγορεύει στα μέλη να δασώσουν κάποια χώρα δανείζοντας την. Σε αυτή άλλωστε βασίζεται και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης.
Όμως τα «παραθυράκια» στο άρθρο 125 είναι όλα όσα δεν αναφέρει. Δεν προβλέπει για παράδειγμα τίποτα για το ότι τα δάνεια μπορεί να μην είναι από μέλη της ευρωζώνης και δεν αναφέρεται στην αναδιάρθρωσή τους. Οπότε δεν υπάρχει καμία νομική βάση που να λέει ότι η διαγραφή του ελληνικού χρέους είναι παράνομη ενώ παραμένει εντός ευρωζώνης.
Οπότε, τονίζει ο Karl Whelan «δεν υπάρχει κανένας κανόνας της ευρωζώνης ενάντια στη διαγραφή του ελληνικού χρέους, παρά την ενθουσιώδη υποστήριξη που αυτή η άποψη βρήκε στο πρόσωπο του κ Schaeuble” .
Είναι απλά το νόημα με το οποίο ο γερμανός Οικονομικών θέλει να συνοδεύει τους κανόνες» καταλήγει ο καθηγητής παραθέτοντας τη δήλωση του ιρλανδού πρώην πρωθυπουργού John Bruton ο οποίος είχε πει ότι «η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη θα σήμαινε την καταστροφή του ευρώ, το οποίο είναι αμετάκλητο».
--------------------
Ο Schaeuble, η ελάφρυνση χρέους, και το μέλλον της ευρωζώνης
Του Ashoka Mody
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Wolfgang Schaeuble, βαρέθηκε. Η Ελλάδα, δηλώνει, δεν μπορεί να λάβει ελάφρυνση χρέους από τους Ευρωπαίους πιστωτές καθώς οι Ευρωπαίοι πιστωτές του επίσημου τομέα, απαγορεύεται από τις συνθήκες να χορηγούν ελάφρυνση. Αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι αλήθεια. Μόλις έχει συναφθεί ένα δάνειο, ο κάθε πιστωτής εκτίθεται στο ρίσκο αθέτησης πληρωμής. Ο λόγος που ανησυχεί ο Schaeuble είναι ότι το προσεκτικά δομημένο αλλά εύθραυστο σύστημα διαχείρισης της κρίσης –που σκοπό είχε να προστατέψει τη Γερμανία από το να πληρώνει τους λογαριασμούς άλλων- βρίσκεται τώρα υπό απειλή. Εάν η Ελλάδα δημιουργήσει προηγούμενο, τότε είτε το σύστημα διαχείρισης κρίσης φεύγει, είτε εδραιώνεται μια ένωση μεταβιβάσεων, με την Γερμανία στο τιμόνι. Ως εκ τούτου, η έκκλησή του για έξοδο της Ελλάδας συνοδεύεται από μια εξίσου έντονη προσπάθεια ελέγχου των προϋπολογισμών των κρατών της ευρωζώνης. Είναι σίγουρο ότι θα ακολουθήσει πικρία, δημιουργώντας βαθύτερες διαιρέσεις στην Ευρώπη.
Η νομιμότητα των ευρωπαϊκών διασώσεων
Οι πιστωτές προχωρούν σε ελάφρυνση χρέους διότι τόσο ο πιστωτής όσο και ο οφειλέτης, επωφελούνται. Για τον λόγο αυτό, είναι σωστό τόσο οικονομικά όσο και οικονομικά να διαγραφούν κάποιες αξιώσεις. Οι Karl Whelan και Armin von Bogdany, Marcel Fratzscher και Guntram Wolff, κάνουν το λάθος να υποστηρίζουν την ελάφρυνση χρέους, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Παρά τα προσεκτικά τους επιχειρήματα, η εξουσία που χορηγήθηκε σύμφωνα με την Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (TFEU) για να χορηγούν τα κράτη-μέλη κεφάλαια σε άλλα κράτη-μέλη και για την ΕΚΤ να προχωράει στην εφαρμογή του ΟΜΤ, έχει μια εύθραυστη νομική βάση. Αυτή η εξουσία χαράσσει τα όρια της Συνθήκης και πηγαίνει εναντίον της πρόσθεσης των αρχικών υπογραφών. Η εξουσία αυτή δημιουργήθηκε ως απάντηση στην κρίση και η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους απειλεί να εκτροχιάσει αυτή την δομή.
Το Άρθρο 125 της TFEU δηλώνει ότι ένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να πληρώνει χρέη άλλου. Αυτό δεν είναι η ρήτρα "μη διάσωσης" που συμφωνήθηκε στο Μάαστριχτ. Η σημασία του ήταν αυτονόητη στους υπογράφοντες. Αυτό ήταν επίσης και η σημασία του Άρθρου 123, το οποίο απαγορεύσει τη νομισματική χρηματοδότηση ενός κράτους από την ΕΚΤ. Για να το θέσουμε απλά, εάν είχαν διαφωνήσει, δεν θα υπήρχε ευρώ.
Όταν ο Ιρλανδός βουλευτής Thomas Pringle αμφισβήτησε τον ESM, το ταμείο διάσωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο συμφώνησε ότι το Άρθρο 125 απαγορεύει τα χρέη ενός κράτους-μέλους να πληρώνονται από άλλο. Αλλά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επέτρεψε ένα κράτος-μέλος να μπορεί να δέχεται ένα δάνειο από άλλα κράτη-μέλη, με την προϋπόθεση ότι εξοφλείται "με ένα κατάλληλο ποσοστό απόδοσης". Είναι η αποπληρωμή με ένα κατάλληλο ποσοστό αποδόσεων που προστατεύει τον ESM από το να παραβιάσει το Άρθρο 125.
Οι ευρωπαϊκές αρχές μπορούν να καθορίσουν ποια θα είναι "η κατάλληλη απόδοση" από τη στιγμή που το Δικαστήριο δεν προτείνει κάτι. Προφανώς, μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι εάν η καθαρή παρούσα αξία του χρέους που οφείλεται στους Ευρωπαίους πιστωτές μειωθεί στο μηδέν, τότε το Άρθρο 125 θα παραβιαζόταν. Επομένως, το μόνο ερώτημα είναι πόσο μπορεί αυτό να μειωθεί πειστικά. Εάν οι πιστωτές θα είχαν λάβει 100 δολάρια σε πέντε χρόνια από τώρα εάν τα λεφτά τους είχαν επενδυθεί σε αμερικανικά ομόλογα και αντί αυτού επρόκειτο να λάβουν 50 ευρώ, θα ήταν αυτό "κατάλληλο;". Εάν λάμβαναν 30 ευρώ; Το Δικαστήριο δεν αναγνώρισε ότι το ρίσκο χρεοκοπίας είναι εγγενές σε μια σύμβαση χρέους. Και έτσι δεν έκανε κανένα σχόλιο για προετοιμασία αθέτησης πληρωμής.
Οι von Bogdandy, Fratzscher και Wolff υποστηρίζουν ότι η ελάφρυνση χρέους τώρα με αντάλλαγμα τις συνδεδεμένες με το ΑΕΠ αποδόσεις,. Μια απλή ανταλλαγή πληρωμών μέσω χρηματοοικονομικών εργαλείων, δεν κάνει τίποτα εάν δεν μειωθεί η καθαρή παρούσα αξία. (τώρα έχουμε ευτυχώς περάσει το σημείο όπου, για μήνες, οι σχολιαστές επέμεναν ότι η Ελλάδα χρειάζεται μόνο στήριξη ρευστότητας, όχι ελάφρυνση χρέους(. Εάν πρόκειται να παρασχεθεί ελάφρυνση χρέους, η επέκταση της διάρκειας είναι ένας πιο διαφανής και αξιόπιστος μηχανισμός για την μείωση της καθαρής παρούσας αξίας.
Ο von Bogdandy et al. υποστηρίζουν επίσης ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου τον Ιούνιο του 2015, δίνει την πιθανότητα η ΕΚΤ να καταγράψει ζημιές από τις δραστηριότητες του ΟΜΤ. Αυτό, δηλώνουν, δημιουργεί την πιθανότητα ζημιών από το δανεισμό για τα κράτη.
Αυτή η ερμηνεία θα δημιουργούσε μια πληθώρα ζημιών. Υπενθυμίζεται ότι ο ΟΜΤ μπορεί μόνο να ενεργοποιηθεί εάν υπάρχει ήδη ένα πρόγραμμα του ESM με μια ηχηρή στρατηγική οικονομικής ανάκαμψης. Ένα τέτοιο πρόγραμμα –ελπίζεται- θα καθιστούσε την πιθανότητα ζημιών από τις δραστηριότητες ΟΜΤ της ΕΚΤ, αμελητέα. Εάν αυτό αποδειχθεί έγκυρο, δηλώνει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ο ΟΜΤ δεν θα αποτελέσει χρηματοδοτική λειτουργία. Αυτό είναι κρίσιμο διότι, σε αντίθεση με τον ESM, η ΕΚΤ δεν επιτρέπεται να παρέχει χρηματοδότηση στα κράτη της ευρωζώνης. Ο ΟΜΤ, προστατευμένος από την χρηματοδότηση του ESM και την πολιτική των όρων, είναι μια λειτουργία νομισματικής πολιτικής, όπως και η πληθώρα οικονομικών συναλλαγών του. Οι ζημιές από πράξεις νομισματικής πολιτικής είναι επιτρεπτές, όχι τα δάνεια σε κράτη. Εάν έχουν δίκιο οι von Bogdandy et al. ότι η ΕΚΤ μπορεί να γράψει ζημιές από τη συμμετοχή της σε κρατικά ομόλογα, τότε αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για την ΕΚΤ να διαγράψει πολλές από τις αξιώσεις της μέσω των ελληνικών ομολόγων που αγοράστηκαν στο πλαίσιο του SMP.
Στην πράξη, η ΕΚΤ έχει προσθέσει ένα ακόμη επίπεδο προστασίας. Στις αποκαλούμενες λειτουργίες ποσοτικής χαλάρωσης, το βάρος της πρώτης ζημιάς από την αγορά (από την ΕΚΤ) κρατικών ομολόγων, εμπίπτει στις εθνικές κεντρικές τράπεζες. Εάν συμβαίνει αυτό για το QE, τότε θα πρέπει να είναι το ίδιο και περισσότερο για τον ΟΜΤ, που αναμφισβήτητα είναι πιο επικίνδυνο εγχείρημα.
Η σταθερή ελάφρυνση του χρέους μετά από τη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 21 Ιουλίου 2011, έχει σταδιακά μειώσει το ποσοστό των αποδόσεων για τους πιστωτές. Όταν η νομιμότητα της ελληνικής διάσωσης δοκιμάστηκε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου –όπως αναπόφευκτα θα γινόταν- το Δικαστήριο θα πρέπει τουλάχιστον, να προσθέσει: "πιστωτές, το νου σας". Εάν ναι, τα προγράμματα του ESM θα τεθούν υπό περαιτέρω πιέσεις, όπως και ο ΟΜΤ. Εάν αυτό καθιστά την πιθανότητα ελάφρυνσης χρέους ένα σημαντικό ρίσκο, τότε στην ουσία, ο ESM θα είναι παγωμένος; Ο πρόεδρος της Bundesbank, Jens Weidmann, έχει ήδη εγείρει ερωτήματα για την μελλοντική χρήση του ESM, στο πλαίσιο των πρόσφατων εξελίξεων. Την ίδια ακριβώς ανησυχία εξέφρασε και το γερμανικό συμβούλιο οικονομικών εμπειρογνωμόνων.
Το γερμανικό ενδιαφέρον
Η ελάφρυνση χρέους για την Ελλάδα δημιουργεί το ρίσκο για την Γερμανία, ότι ένα ακτιβιστικό Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα καταστήσει τις απεριόριστες απώλειες, νομικά αποδεκτές. Θα ακολουθήσει μια σύγκρουση με το γερμανικό σύνταγμα. Το γερμανικό ομοσπονδιακό συνταγματικό δικαστήριο ήταν σαφές ότι επ αορίστου και απρόβλεπτες απαιτήσεις από τον γερμανικό προϋπολογισμό, οι οποίες να προκαλούνται από αποφάσεις άλλων κρατών, δεν είναι συμβατές με το γερμανικό σύνταγμα. Οι αποφάσεις του ομοσπονδιακού δικαστηρίου ως εκ τούτου, περιορίζουν το πεδίο της Γερμανίας για διακυβερνητικές εγγυήσεις σε συγκεκριμένα σχέδια και απεριόριστες ποσότητες. Για τον λόγο αυτό, η Γερμανία έχει σταθεί σταθερά εναντίον κάθε έννοιας ευρωομολόγων. Στην πραγματικότητα, τώρα, αν το άρθρο 125 δηλώνει ότι είναι δυνατές πιθανές ζημιές από δανεισμό του ESM, έχουμε ένα ευρωομόλογο από την πίσω πόρτα., Βάλτε στην άκρη τη νομιμότητα για λίγο, και μια τέτοια αλλαγή νοοτροπίας θα απαιτούσε μια πολιτική επανάσταση στη Γερμανία. Είτε ειδωθεί από την ευρωπαϊκή, είτε από την γερμανική σκοπιά, ο Schaeuble γνωρίζει ακριβώς τι διακυβεύεται.
Η πρόταση του Schaeuble
Για αυτόν τον λόγο, ο πραγματικός στόχος του Schaeuble είναι να αλλάξει ο τρόπος που λειτουργεί η ευρωζώνη. Και έχει επιστρέψει σε ένα άλλο παλιό θέμα. Στη διακυβερνητική διάσκεψη για τη διαπραγμάτευση της Συνθήκης του Μάαστριχ, η "μη πρόβλεψη διάσωσης” ήταν αναμφισβήτητη, αλλά η πρόταση ότι οι χώρες θα αντιμετώπιζαν κυρώσεις εάν διαχειριζόταν με άσχημο τρόπο τα δημοσιονομικά τους ζητήματα ήταν εξαιρετικά αμφιλεγόμενο. Ακόμη και ο Jacques Delors, για τον οποίο η νομισματική ένωση ήταν ο απώτερος στόχος, επαναστάτησε κατά της ιδέας των κυρώσεων Ο βιογράφος του Delors, Charles Grant, περιγράφει τις διαπραγματεύσεις:
"Οι Γερμανοί συνέχισαν να υποστηρίζουν την επιβολή κυρώσεων εναντίον χωρών με υπερβολικά ελλείμματα. Μόνο η παράξενη συμμαχία Delors και (Norman) Lamont (Βρετανός υπουργός Οικονομικών) τάχθηκαν εναντίον της συγκεντροποίησης της δημοσιονομικής πολιτικής. Ο Delors ισχυρίστηκε ότι οι κυρώσεις της Κομισιόν θα παραβίαζαν την επικουρικότητα και θα ήταν περιττές… Ο Lamont ισχυρίστηκε ότι οι αγορές θα επιβάλλουν πειθαρχία στις σπάταλες κυβερνήσεις, απαιτώντας υψηλότερα επιτόκια”.
Στην πράξη, οι κυρώσεις ήταν στα χαρτιά, αλλά ποτέ δεν ενεργοποιήθηκαν διότι μια ομάδα ομολόγων δεν θα μπορούσε να επιβάλει κυρώσεις σε κάποιους άλλους από φόβο μήπως οι ρόλοι αντιστραφούν.
Ο στόχο του Schaeuble -στο πλαίσιο μιας επιτροπής για τον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό- είναι να δημιουργήσει ένα σύστημα κυρώσεων που να εφαρμόζονται. Αυτό που δεν επιτεύχθηκε στο Μάαστριχτ πρέπει τώρα να ολοκληρωθεί ώστε η αναγκαία δημοσιονομική πειθαρχία να διασφαλίσει μια βιώσιμη νομισματική ένωση. Για να είμαστε σαφείς, αν και η ιδέα του Schaeuble κάποιες φορές αναφέρεται ως "δημοσιονομική ένωση”, δεν μπορεί να υπάρξει σιγουριά ότι οι δημοσιονομικές μεταβιβάσεις θα είναι μέρος της συμφωνίας.
Αυτό το πολιτικά διχαστικό σύστημα δημοσιονομικών κανόνων και κυρώσεων έχει μικρή οικονομική αξία. Η βασική δυναμική της απόκλισης στο πλαίσιο μιας ενιαίας νομισματικής πολιτικής, θα παραμείνει ανέπαφο. Ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Vitor Constancio, έχει εξηγήσει ότι η κρίση είναι το αποτέλεσμα των ανισορροπιών στον ιδιωτικό τομέα. Η δημοσιονομική πολιτική διαδραμάτισε έναν περιορισμένο ρόλο στη διάρκεια των ετών, όταν δημιουργούνταν οι ανισορροπίες. Ακόμη και με τις επιπλέον διαδικασίες που θεσμοθετήθηκαν μετά από την κρίση, η τρέχουσα ανεφάρμοστη δομή δεσμεύει τα αποκλίνουσα κράτη πολύ σφιχτά. Αυτό ή οποιοδήποτε άλλο σύστημα δεν μπορεί να αποφύγει μια μελλοντική κρίση όπως την απέφυγε όταν η νομισματική ένωση δημιουργήθηκε αρχικά.
Η οικονομική λογική αναφέρει ότι υπάρχουν δύο διαφορετικά προβλήματα. Η Ελλάδα χρειάζεται ελάφρυνση χρέους και η ευρωζώνη δεν λειτουργεί. Αυτό απαιτεί δύο εργαλεία. Εάν το ΔΝΤ είναι πιστό στον λόγο του, τότε θα πρέπει να διαγράφει ελληνικό χρέος -αν μη τι άλλο για να είναι υπόλογο για τα λάθη στην εκπόνηση του ελληνικού προγράμματος και για το ότι καθυστέρησε κατά έξι πολύτιμους μήνες μια διάφανη διαδικασία μιας απαραίτητης ελάφρυνσης χρέους. Αυτό θα αναγκάσει τις ευρωπαϊκές αρχές να συνεισφέρον το μερίδιό τους για περαιτέρω ελάφρυνση χρέους και ίσως μπορεί να οδηγηθούν να αποπληρώσουν το Ταμείο για λογαριασμό της Ελλάδας.
Η λύση στα πιο θεμελιώδη προβλήματα της ευρωζώνης απαιτεί βαθύτερο προβληματισμό. Ο Γάλλος πρόεδρος Francois Hollande έχει επικαλεστεί το όραμα του Delors να μετακινήσει την Ευρώπη πιο κοντά σε μια πολιτική ένωση, ένα θέμα που έχει επαναληφθεί από τον Ιταλό υπουργό Οικονομικών, Pier Carlos Paddoan. Ο Schaeuble αντιθέτως, κατέστησε πολιτικά θεμιτό να συζητιέται η διάσπαση της ευρωζώνης. ΤΟ γερμανικό συμβούλιο οικονομικών εμπειρογνωμόνων έχει τώρα προσθέσει την φωνή του σε αυτή την ιδέα, προτείνοντας ότι η έξοδος από την ευρωζώνη τώρα γίνεται αναπόσπαστη στον τρόπο που λειτουργεί η ευρωζώνη. Αλλά εάν είναι ανοιχτή πλέον προς συζήτηση μια διάσπαση του ευρώ, ορισμένοι θα υποστήριζαν ότι ο λιγότερο διχαστικός τρόπος να γίνει αυτό, είναι να εγκαταλείψει η Γερμανία την ευρωζώνη. Αυτό θα δημιουργούσε πολλές ευκαιρίες για ένα νέο σχηματισμό.
Ασφαλώς, η πιο πιθανή έκβαση είναι ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να δανείζεται λεφτά από τους πιστωτές για να αποπληρώσει τα παλιά της χρέη σε αυτούς τους πιστωτές. Όσο εφαρμόζει περισσότερη λιτότητα, η ελληνική παραγωγή και οι τιμές θα υποχωρούν, καθιστώντας το φορτίο χρέους μεγαλύτερο. Αυτό θα είναι αιτία για την ελληνική αδιαλλαξία. Περισσότερα Σαββατοκύριακα μεγάλου δράματος θα οδηγήσουν σε ντρίπλες για την ελάφρυνση του χρέους. Η ελληνική τραγωδία και η αστάθεια της ζώνης του ευρώ, φαίνονται προορισμένα να αποτύχουν.
© Copyright Bruegel. Η μετάφραση του κειμένου έγινε από το Capital.gr. Η δημοσίευση της ελληνικής μετάφρασης δεν αποτελεί προϊόν επίσημης συνεργασίας
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.bruegel.org/nc/blog/detail/article/1695-wolfgang-schauble-debt-relief-and-the-future-of-the-eurozone/
Σχόλια