Ένα παραμύθι (με αφορμή την βαρουφακειάδα των ημερών)

2008: Χένρυ Πώλσον (υπουργός οικονομικών των ΗΠΑ) και Μπεν Μπερνάνκι (πρόεδρος Fed) σκεφτικοί. Τα προβλήματα με τις τράπεζες αρχίζουν.

Δεν ξέρω αν εσείς έχετε καταλάβει τι συμβαίνει με τον Βαρουφάκη αλλά εγώ προσπαθώ να κατανοήσω και δεν τα καταφέρνω. Κάτι για χακάρισμα των ΑΦΜ διαβάζω αλλά πώς διάβολο γίνεται να χακάρει κάποιος τους ΑΦΜ που χορηγεί και ελέγχει μια υπηρεσία τής οποίας προΐσταται ο ίδιος; Κάτι για Plan B διαβάζω, που είχε -λέει- σχέση με μια ακατανόητη διαδικασία επιστροφής στην δραχμή αλλά τι είδους Plan B είναι αυτό που το ήξερε μόνο ο Γιάνης και όλοι οι άλλοι δεν είχαν ιδέα; Μόνος του θα το εφάρμοζε; Κάτι για εθνικές προδοσίες και ειδικά δικαστήρια διαβάζω αλλά αυτά με κάνουν και ξεκαρδίζομαι στα γέλια αναλογιζόμενος την Ζήμενς, τα υποβρύχια που γέρνουν, τα πολεμικά αεροπλάνα που αγοράσαμε δίχως τα όπλα τους και άλλα τέτοια που δεν έστειλαν κανέναν σε ειδικό δικαστήριο.

Με αφορμή, λοιπόν, την... βαρουφακειάδα των ημερών και την αναζωπύρωση των συζητήσεων περί επανόδου σε εθνικό νόμισμα (κάτι που άρχισε να συζητιέται έντονα και στην Ιταλία), το μυαλό μου πετάει από δω κι από κει. Ας προσπαθήσω, λοιπόν, να βάλω τις σκέψεις μου σε μια σειρά.
Γυρνάμε πίσω στον χρόνο. Σ' εκείνη την "μαύρη Δευτέρα" της 15ης Σεπτεμβρίου 2008, όταν η Λέμαν Μπράδερς υπέβαλε αίτηση πτώχευσης, πυροδοτώντας το ξέσπασμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης που μας ταλαιπωρεί ίσαμε σήμερα. Όπως έχουμε αναλύσει διεξοδικά στην "Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού", η κατάρρευση της Λέμαν Μπράδερς ξεβράκωσε το σαθρά δομημένο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα: όλες οι τράπεζες βρέθηκαν να χρωστούν η μια στην άλλη και δεν υπήρχε καμμιά περίπτωση να πληρώσουν τα χρέη τους αφού έσπασε η αλυσίδα των αλληλοτροφοδοτούμενων μεταξύ τους χρεωπιστώσεων.

• Ο σπασμένος κρίκος τής Λέμαν Μπράδερς δεν κατέδειξε την γύμνια μόνο των τραπεζών αλλά ολόκληρου του καπιταλιστικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Προβλήματα εμφανίστηκαν και στις άλλες επιχειρήσεις, αφού η διαταράχτηκε η ροή του χρήματος. 
• Αυτές οι επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να περιστείλουν τις δαπάνες τους, μεταξύ των οποίων και τις αμοιβές του προσωπικού τους. Έτσι, βγήκε στο φως και το πρόβλημα της υπερχρέωσης των ιδιωτών, αφού άρχισαν να σκάνε πλήθος τα βαρελότα των απλήρωτων δανείων (στεγαστικών και μη) και των φουσκωμένων πιστωτικών καρτών.

Μέσα σ' αυτή την αναμπουμπούλα, λοιπόν, το μόνο που σκέφτηκαν εκείνοι που κάνουν τα κουμάντα ήταν να σώσουν τις τράπεζες. Ξαφνικά, ξέχασαν όλοι τις νεοφιλελεύθερες ιδέες τους (σύμφωνα με τις οποίες απαγορεύεται οποιαδήποτε στήριξη σε ό,τι καταρρέει, ώστε από τα αποκαΐδια του να γεννηθεί κάτι καινούργιο, σωστά δομημένο) κι έπεσαν με τα μούτρα να βρουν λεφτά για να στηρίξουν το καταρρέον τραπεζικό σύστημα.

Το ερώτημα που δεν μπορεί να απαντήσει κανείς είναι πόσα λεφτά χρειάστηκαν μέχρι σήμερα γι' αυτή την στήριξη. Αναγκαστικά, θα πρέπει να κάνουμε υπολογισμούς, με βάση κάποια στοιχεία που έχουμε στα χέρια μας. Φερ' ειπείν, στην "Ανατομία... (76. Το ξέσπασμα της κρίσης)" λέγαμε ότι ο Πώλσον άφησε την Λέμαν Μπράδερς να καταρρεύσει επειδή υπολόγισε ότι ένα συνολικό πρόγραμμα διάσωσης των τραπεζών θα κόστιζε (εκείνη την εποχή, πριν ξεσπάσει η κρίση) στις ΗΠΑ περίπου 2 τρισ. δολλάρια. Επίσης, ένα ενημερωτικό δελτίο τής πρεσβείας μας στο Λονδίνο, από τον Μάρτιο του 2009, αναφέρει ότι, σύμφωνα με τις τότε προβλέψεις, "η διάσωση των τραπεζών RBS και Lloyds θα επιβαρύνει το εθνικό χρέος με 1.5 τρις λίρες". Η Ισπανία ζήτησε 100 δισ. βοήθεια από την Ε.Ε. πριν σκάσουν οι βόμβες τής Santander και της Bankia, ενώ είναι άγνωστο πόσα έχει πληρώσει το ίδιο το ισπανικό δημόσιο γι' αυτή την δουλειά. Κρατείστε αυτά τα νούμερα, συνυπολογίστε ότι, μέχρι τον Μάρτιο του 2014, μόνο η φτωχή Ελλαδίτσα είχε πληρώσει για τις τράπεζές της 211,5 δισ. ευρώ (σ.σ.: διαβάστε το αποκαλυπτικό άρθρο τού Λευτέρη Χαραλαμπόπουλου και διασκεδάστε με το συνημμένο βίντεο) και θα διαπιστώσετε ότι οι εκτιμήσεις που λένε πως η στήριξη των τραπεζών σε Ευρώπη και ΗΠΑ (μέσω ενισχύσεων, μνημονίων, EFSF, προγραμμάτων τύπου Σάμμερς-Γκάιτνερ κλπ) έχει κοστίσει μέχρι σήμερα 15 τρισεκατομμύρια ευρώ (χρήματα που θα κληθούν να ξεπληρώσουν οι φορολογούμενοι, προφανώς), είναι μάλλον μετριοπαθείς.

2015: Αλέξης Τσίπρας και Γιάνης Βαρουφάκης σκεφτικοί.
Τα προβλήματα με τις τράπεζες συνεχίζονται.

Θα αναρωτιέστε, ίσως, πώς συνδέθηκαν όλα τούτα στο μυαλό μου με τα όσα λέγονται τις τελευταίες μέρες για τον Βαρουφάκη; Προφανώς, φταίνε οι κομμουνιστικές μου πεποιθήσεις αλλά έβαλε το χεράκι της και η θρυλούμενη "σύνδεση" των ΑΦΜ με τραπεζικούς λογαριασμούς, όπου υποτίθεται ότι (πάντοτε σύμφωνα με το υποτιθέμενο σχέδιο Βαρουφάκη) το κράτος θα έβαζε δραχμές ώστε να επιτευχθεί η ομαλή μετάβαση στο εγχώριο νόμισμα. Λέω, λοιπόν:

Ο πληθυσμός τής Ευρώπης ανέρχεται σε 750 εκατομμύρια περίπου. Ο πληθυσμός των ΗΠΑ αγγίζει τα 320 εκατομμύρια περίπου. Σύνολο, σχεδόν 1,1 δισ. άνθρωποι. Αν αυτά τα 15 τρισ. δεν τα έπαιρναν οι τράπεζες και μοιράζονταν εξ ίσου σε όλους αυτούς τους ανθρώπους, θα έπαιρνε καθένας κάπου 13.500 ευρώ. Παναπεί, κάθε τετραμελής οικογένεια, από το Λος Άντζελες ίσαμε το Καστελλόρριζο, θα έπαιρνε 54 χιλιάρικα. Τί θα έκανε με αυτά τα λεφτά ο απλός πολίτης; Όσοι χρωστούσαν δάνεια και κάρτες, θα τακτοποιούσαν ή, τέλος πάντων, θα έβαζαν σε μια σειρά τις οφειλές τους. Όσοι δεν είχαν υποχρεώσεις, είτε θα τα αποταμίευαν είτε θα τα διοχέτευαν στην κατανάλωση. Και στις δυο περιπτώσεις, τραπεζικά και δημόσια ταμεία θα έβγαιναν κερδισμένα.

Ξέρω πως όλο αυτό ακούγεται σαν παραμύθι που σκάρωσε ο διεστραμμένος μου νους. Όμως, όσο πιο πολύ το σκέφτομαι, τόσο λιγώτερο παραμύθι μού ακούγεται. Ας κάνουμε μαζί την υπόθεση ότι το ελληνικό κράτος δεν έδωσε 211,5 δισ. στις τράπεζες του αλλά μοίρασε από 18 χιλιάρικα στα 11,5 εκατομμύρια κατοίκους του (έστω, χακάροντας τους ΑΦΜ τους!) κι ας αφήσουμε το μυαλό μας να ταξιδέψει...

Υστερόγραφο: Για να μη χαλάσω την γλύκα τής ονειροπόλησης, αποφεύγω να διαβάσω ανάποδα την τελευταία πρόταση γιατί έτσι θα προκύψει πως, μέχρι τον Μάρτιο του 2014, κάθε κάτοικος αυτού του τόπου είχε χρηματοδοτήσει τις τράπεζές του με 18 χιλιάρικα. 
Πηγή