ΤΟ ΚΛΑΔΙ, ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΑΣΟΣ

Ή, ΠΩΣ Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΛΛΑΖΟΥΝ, ΑΛΛΑ ΕΡΗΜΗΝ ΚΑΙ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΜΑΣ

Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΙΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ*

Την ώρα που θα δια­βά­ζο­νται αυτές οι γραμ­μές το πι­θα­νό­τε­ρο είναι ότι η πλειο­ψη­φία της ολο­μέ­λειας του Ευ­ρω­παϊ­κού Κοι­νο­βου­λί­ου (στην ψη­φο­φο­ρία της Τε­τάρ­της, 10/6) θα έχει ήδη δώσει το πρά­σι­νο φως για ολο­κλή­ρω­ση της TTIP, της Δια­τλα­ντι­κής Συμ­φω­νί­ας Επεν­δύ­σε­ων και Εμπο­ρί­ου ΗΠΑ και Ε.Ε.. Η Κο­μι­σιόν, μαζί με την συ­ντη­ρη­τι­κή πλειο­ψη­φία Ευ­ρω­παϊ­κού Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος, Σο­σια­λι­στών, Φι­λε­λευ­θέ­ρων και λοι­πών στο Ευ­ρω­κοι­νο­βού­λιο κα­τά­φε­ραν να εντα­φιά­σουν όλες οι αντι­δρά­σεις που εγεί­ρο­νται εδώ και δυο χρό­νια από κοι­νω­νι­κούς φο­ρείς, κι­νή­μα­τα, ακόμη και κυ­βερ­νή­σεις ενα­ντί­ον της αδια­φα­νούς και αντι­δη­μο­κρα­τι­κής δια­πραγ­μά­τευ­σης η οποία αναι­ρεί ό,τι θε­τι­κό έχει απο­μεί­νει στο θε­σμι­κό και νο­μι­κό οι­κο­δό­μη­μα της Ε.Ε. και των κρα­τών μελών της. 

Αγνο­ή­θη­καν ακόμη και τα σχε­δόν 2 εκα­τομ­μύ­ρια υπο­γρα­φών που συ­γκε­ντρώ­θη­καν κατά της TTIP, στο πλαί­σιο της «Ευ­ρω­παϊ­κής Πρω­το­βου­λί­ας Πο­λι­τών», ενός νε­ο­σύ­στα­του δι­καιώ­μα­τος το οποίο, όμως, η Κο­μι­σιόν αξιο­ποιεί κατά βού­λη­σιν. Πα­ρα­κάμ­φθη­καν ακόμη και εν­στά­σεις ευ­ρω­παϊ­κών κυ­βερ­νή­σε­ων ενα­ντί­ον του δια­βό­η­του μη­χα­νι­σμού ISDS (Επί­λυ­ση Δια­φο­ρών Κρά­τους- Επεν­δυ­τή) που πε­ρι­λαμ­βά­νει η Δια­τλα­ντι­κή Συμ­φω­νία και δίνει τη δυ­να­τό­τη­τα στους «επεν­δυ­τές», δη­λα­δή τις πο­λυ­ε­θνι­κές, να ενά­γουν ένα κρά­τος όποτε κρί­νουν ότι οι απο­φά­σεις του τους ζη­μιώ­νουν. *

• Παρ’ ότι το πρό­βλη­μα αφορά πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο χώρες της ευ­ρω­παϊ­κής πε­ρι­φέ­ρειας – αλλά και αδύ­να­μες πο­λι­τεί­ες της αμε­ρι­κα­νι­κής εν­δο­χώ­ρας- που θα απο­τε­λέ­σουν εύ­κο­λη λεία των ευ­ρω­παϊ­κών και αμε­ρι­κα­νι­κών πο­λυ­ε­θνι­κών, οι βα­σι­κές αντι­δρά­σεις φο­ρέ­ων και κι­νη­μά­των προ­ήλ­θαν από χώρες του πυ­ρή­να, πρω­τί­στως τη Γερ­μα­νία αλλά και τη Βρε­τα­νία. Στην Ελ­λά­δα, τα συ­στη­μι­κά ΜΜΕ δεν έχουν γρά­ψει ή πει λέξη, ενώ οι από­πει­ρες απο­κά­λυ­ψης και ευαι­σθη­το­ποί­η­σης από την Αρι­στε­ρά (ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, Ιν­στι­τού­το Ν. Που­λαν­τζάς, Ίδρυ­μα Ρ. Λού­ξε­μπουργκ) και συλ­λο­γι­κό­τη­τες της οι­κο­λο­γί­ας πα­ρέ­μει­ναν πε­ρι­θω­ρια­κές ακόμη και μετά την ανά­δει­ξη της νέας κυ­βέρ­νη­σης. Στη σχε­τι­κή συ­ζή­τη­ση- ενη­μέ­ρω­ση στη Βουλή η κυ­βερ­νη­τι­κή θέση  κι­νή­θη­κε με­τα­ξύ ισχυ­ρών επι­φυ­λά­ξε­ων (Γ. Στα­θά­κης) και ρι­ζι­κής αντί­θε­σης (Γ. Τσι­ρώ­νης), ενώ ανοι­κτά απορ­ρι­πτι­κή ήταν η θέση των βου­λευ­τών του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και του ΚΚΕ. Τα άλλα κόμ­μα­τα ζη­τούν κα­το­χύ­ρω­ση «ει­δι­κών ελ­λη­νι­κών συμ­φε­ρό­ντων» και σταθ­μί­ζουν τα «υπέρ και κατά» της TTIP.

Συ­νο­λι­κά, ωστό­σο, η πε­ριο­ρι­σμέ­νη ενα­σχό­λη­ση με το θέμα είναι θε­ω­ρη­τι­κή και δια­πι­στω­τι­κή. Το προ­φα­νές- και ανη­συ­χη­τι­κό- είναι ότι η δια­πραγ­μά­τευ­ση Ελ­λά­δας – δα­νει­στών απορ­ρο­φά σε τέ­τοιο βαθμό το εν­δια­φέ­ρον κυ­βέρ­νη­σης, πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος, κι­νη­μά­των και κοι­νω­νί­ας, ώστε κάθε τι άλλο να αντι­με­τω­πί­ζε­ται ως ήσ­σο­νος ση­μα­σί­ας ή ως υπό­θε­ση άλλων. Αυτό, όμως, κα­τα­λή­γει σε μιαν εξου­θε­νω­τι­κή ομ­φα­λο­σκό­πη­ση, έναν πο­λι­τι­κό αυ­τι­σμό που απο­σπά το «ελ­λη­νι­κό ζή­τη­μα» από ταυ­τό­χρο­νες και δια­λε­κτι­κά συν­δε­δε­μέ­νες διερ­γα­σί­ες που συ­ντε­λού­νται στο ευ­ρύ­τε­ρο κα­πι­τα­λι­στι­κό σύ­μπαν μας. Μια λε­πτο­με­ρής ματιά στο πε­ριε­χό­με­νο και στα κε­φά­λαια του δια­τλα­ντι­κού «υπερ­συ­ντάγ­μα­τος» που υπο­βάλ­λουν οι πο­λυ­ε­θνι­κές ΗΠΑ και Ε.Ε. κα­τα­δει­κνύ­ει ότι το ελ­λη­νι­κό μνη­μό­νιο, και ό,τι εν­δε­χο­μέ­νως το δια­δε­χθεί, δεν απο­τε­λούν παρά υπο­σύ­νο­λα της πα­γκό­σμιας στρα­τη­γι­κής της απορ­ρύθ­μι­σης που ακο­λου­θούν, με όλες τις αντι­φά­σεις τους, οι κυ­ρί­αρ­χες δυ­νά­μεις του κε­φα­λαί­ου. Απ’ αυτή την άποψη, η πα­ρα­τή­ρη­ση του ανα­πλη­ρω­τή υπουρ­γού Πε­ρι­βάλ­λο­ντος Γ. Τσι­ρώ­νη στη Βουλή, ότι «πιο πολύ με ανη­συ­χούν αυτές οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις (σ.σ. για την TTIP) παρά εκεί­νες για την συμ­φω­νία (σ.σ. Ελ­λά­δας –δα­νει­στών)» μπο­ρεί να απο­δει­χθεί εξαι­ρε­τι­κά εύ­στο­χη.

• Εξάλ­λου, η TTIP δεν είναι η μόνη στρα­τη­γι­κή «απώ­λεια» του δια­πραγ­μα­τευ­τι­κού εγκλω­βι­σμού της κυ­βέρ­νη­σης. Άλλο ένα κομ­μά­τι της με­γά­λης ει­κό­νας που έχει εντε­λώς δια­φύ­γει είναι το κε­φά­λαιο της οι­κο­νο­μι­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης της Ευ­ρω­ζώ­νης που ανοί­γει ο νε­κρα­να­στη­μέ­νος γαλ­λο­γερ­μα­νι­κός άξο­νας. Στις 25-26 του μηνός, στη σύ­νο­δο του Ευ­ρω­παϊ­κού Συμ­βου­λί­ου ανοί­γει η συ­ζή­τη­ση για τη θε­σμι­κή με­ταρ­ρύθ­μι­ση της ΟΝΕ. Βάση της συ­ζή­τη­σης θα απο­τε­λέ­σει το σχέ­διο Μέρ­κελ- Ολάντ που διέρ­ρευ­σε στις αρχές του μήνα και επι­βε­βαιώ­θη­κε με άρθρο των υπουρ­γών Οι­κο­νο­μί­ας Γαλ­λί­ας και Γερ­μα­νί­ας Μα­κρόν και Γκά­μπριελ οι οποί­οι πε­ρι­γρά­φουν μια ευ­ρω­ζώ­νη με κοινό υπουρ­γό Οι­κο­νο­μι­κών, κοινό προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό, κοινή οι­κο­νο­μι­κή και φο­ρο­λο­γι­κή πο­λι­τι­κή, Eurogroup με ενι­σχυ­μέ­νες αρ­μο­διό­τη­τες και ισχυ­ρό πρό­ε­δρο, κοινό, ιδιαί­τε­ρο ευ­ρω­κοι­νο­βού­λιο και ακόμη και πλαί­σιο για «ομαλή και νό­μι­μη ανα­διάρ­θρω­ση χρέ­ους». Επί της ου­σί­ας, η πρό­τα­ση ανοί­γει δυο με­γά­λα μέ­τω­πα: Πρώ­τον, της αλ­λα­γής των ευ­ρω­παϊ­κών Συν­θη­κών με τρόπο που να «συ­νταγ­μα­το­ποιούν» και να κα­θι­στούν πρω­ταρ­χι­κό ευ­ρω­παϊ­κό δί­καιο τις δια­κρα­τι­κές συμ­φω­νί­ες «οι­κο­νο­μι­κής δια­κυ­βέρ­νη­σης» που γέν­νη­σε η κρίση (Δη­μο­σιο­νο­μι­κό Σύμ­φω­νο, Σύμ­φω­νο για το ευρώ+, με­ταρ­ρυθ­μί­σεις twopacκ­ και sixpackτου Συμ­φώ­νου). Και, δεύ­τε­ρον, της θε­σμι­κής κα­το­χύ­ρω­σης της Ε.Ε. των πολ­λών τα­χυ­τή­των, υπό το πρί­σμα και του βρε­τα­νι­κού δη­μο­ψη­φί­σμα­τος το 2017.

Είναι επιει­κώς αφε­λές να μην αντι­λαμ­βά­νε­ται κα­νείς τη δια­λε­κτι­κή σχέση που προ­φα­νώς συν­δέ­ει την ελ­λη­νι­κή δια­πραγ­μά­τευ­ση με την επι­διω­κό­με­νη με­ταρ­ρύθ­μι­ση της Ευ­ρω­ζώ­νης και το αδια­φα­νές δια­τλα­ντι­κό «μνη­μό­νιο» των αμε­ρι­κα­νι­κών και ευ­ρω­παϊ­κών πο­λυ­ε­θνι­κών. Σχη­μα­τι­κά, θα μπο­ρού­σα­με να πούμε ότι, αν η δια­πραγ­μά­τευ­ση είναι το κλαδί πάνω στο οποίο κα­θό­μα­στε- το αν το πριο­νί­ζου­με ή όχι είναι άλλη υπό­θε­ση-, το δέ­ντρο από το οποίο εκ­φύ­ε­ται το κλαδί είναι η διαρ­κώς με­τα­σχη­μα­τι­ζό­με­νη ΟΝΕ και το δάσος είναι η TTIP, μαζί με ένα πλή­θος άλλων δια­κρα­τι­κών συμ­φω­νιών –TISA για την απε­λευ­θέ­ρω­ση των υπη­ρε­σιών, CETA με­τα­ξύ Κα­να­δά και ΕΕ, TPP, εται­ρι­κή σχέση χωρών του Ει­ρη­νι­κού κ.α.- που συν­θέ­τουν ένα πλα­νη­τι­κό σύ­στη­μα ολο­κλη­ρω­τι­κού κα­πι­τα­λι­σμού των πο­λυ­ε­θνι­κών και του χρη­μα­το­πι­στω­τι­κού κε­φα­λαί­ου, υπε­ρά­νω δη­μο­κρα­τί­ας και εθνι­κών κυ­ριαρ­χιών. Και κάτι ανά­λο­γο προ­ω­θεί­ται από άλ­λους, αντα­γω­νι­στι­κούς πό­λους του διε­θνούς συ­στή­μα­τος, όπως η Ευ­ρα­σια­τι­κή Οι­κο­νο­μι­κή Ένωση (Ρωσία, Κίνα), οι BRICS κλπ. Μια σύλ­λη­ψη αυτής της ευ­ρεί­ας ει­κό­νας επι­τρέ­πει να ερ­μη­νευ­θεί κα­λύ­τε­ρα και το εν­δια­φέ­ρον «εξω­γε­νών» εκ πρώ­της όψεως πα­ρα­γό­ντων για το ελ­λη­νι­κό ζή­τη­μα, όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία.

• Αυτές οι εξε­λί­ξεις είναι μέρος μιας μι­κρής κο­σμο­γο­νί­ας που υπο­γραμ­μί­ζει ότι πράγ­μα­τι η Ευ­ρώ­πη, όπως και ολό­κλη­ρος ο κα­πι­τα­λι­στι­κός κό­σμος αλ­λά­ζουν, αλλά όχι όπως θα θέ­λα­με εμείς. Αμ­φι­βο­λία ότι πρό­κει­ται για αλ­λα­γές αντι­δρα­στι­κές, εις βάρος του κό­σμου της ερ­γα­σί­ας και των ανυ­πο­ψί­α­στων κοι­νω­νιών δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει. Ο κα­πι­τα­λι­σμός εξε­λίσ­σε­ται εδώ και αιώ­νες εις βάρος μας, αυτή είναι η βαθιά κα­τα­στρο­φι­κή φύση του. Το πρό­βλη­μα είναι ότι εξε­λίσ­σε­ται και ερή­μην μας, χωρίς τη στοι­χειώ­δη απο­τρε­πτι­κή δράση προη­γού­με­νων δε­κα­ε­τιών. Στην πα­ρού­σα φάση θα ήταν εν­δια­φέ­ρον η μο­να­δι­κή κυ­βέρ­νη­ση στην Ευ­ρώ­πη που στη­ρί­ζε­ται στην Αρι­στε­ρά όχι μόνο να κάνει γνω­στή τη αρι­στε­ρή της «ανά­γνω­ση» στις εξε­λί­ξεις αυτές, αλλά να προ­σθέ­σει το αρι­στε­ρό της «όχι» για λο­γα­ρια­σμό όλων των Ευ­ρω­παϊ­κών λαών. Αυτό απαι­τεί μια το­πο­θέ­τη­ση αρχών και μια συ­νο­χή ανά­με­σα στις πο­λι­τι­κές για το κλαδί που κα­θό­μα­στε, για το δέ­ντρο που βρι­σκό­μα­στε και για το δάσος που απλώ­νε­ται γύρω μας. Και παρ’ ότι ένας βαθ­μός δια­πραγ­μα­τευ­τι­κού τυ­χο­διω­κτι­σμού είναι μάλ­λον ανα­πό­φευ­κτος όταν σταθ­μί­ζε­ται το γε­ω­πο­λι­τι­κό βάρος που έχει η Ελ­λά­δα για τους αρ­χι­τέ­κτο­νες του τε­λευ­ταί­ου γύρου κα­πι­τα­λι­στι­κής ολο­κλή­ρω­σης, στον βωμό του δεν μπο­ρούν να θυ­σιά­ζο­νται τα πάντα. Μπο­ρεί να φαί­νε­ται δε­λε­α­στι­κή και συμ­φέ­ρου­σα η «εξα­γο­ρά» μιας λύσης στην ελ­λη­νι­κή τρα­γω­δία δια της σιω­πής ή της συ­νε­νο­χής σε όσα ζο­φε­ρά τε­κταί­νο­νται στην Ευ­ρώ­πη και στον κόσμο, ωστό­σο σύ­ντο­μα η «λύση» αυτή θα εξε­λι­χθεί σε μέρος ενός ακόμη με­γα­λύ­τε­ρου προ­βλή­μα­τος. Η κα­λύ­τε­ρη από­δει­ξη είναι η δια­χεί­ρι­ση της ελ­λη­νι­κής κρί­σης την τε­λευ­ταία πε­ντα­ε­τία. Η «λύση» των δα­νεί­ων των 244 δισ. είναι σή­με­ρα το πρό­βλη­μα. Και για την ελ­λη­νι­κή και για τις άλλες κοι­νω­νί­ες της ευ­ρω­ζώ­νης.

*Ευ­τυ­χώς, η ζωή επι­φυ­λάσ­σει και ευ­χά­ρι­στες εκ­πλή­ξεις. Στην συ­νε­δρί­α­ση της Ολο­μέ­λειας του Ευ­ρω­κοι­νο­βου­λί­ου την Τε­τάρ­τη ση­μειώ­θη­κε ένα πρώτο μικρό ρήγμα στο μέ­τω­πο υπέρ της TTIP. Ο πρό­ε­δρος του Ευ­ρω­κοι­νο­βου­λί­ου Μάρ­τιν Σουλτς, δια­βλέ­πο­ντας ότι θα υπήρ­χαν πολ­λές διαρ­ρο­ές στην υπερ­ψή­φι­ση της σχε­τι­κής έκ­θε­σης ιδιαί­τε­ρα από τους σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες και ότι δεν ήταν εγ­γυ­η­μέ­νη η πλειο­ψη­φία, με­θό­δευ­σε ανα­βο­λή της ψη­φο­φο­ρί­ας, με πρό­σχη­μα ότι υπήρ­χαν πολ­λές τρο­πο­λο­γί­ες στην επί­μα­χη έκ­θε­ση. Στη συ­νέ­χεια, προ­κει­μέ­νου να μην εκ­φρα­στούν οι δια­φω­νί­ες «ημε­τέ­ρων» στην ολο­μέ­λεια, με­θό­δευ­σε ανα­βο­λή και της συ­ζή­τη­ση πάνω στην επί­μα­χη έκ­θε­ση. Η με­θό­δευ­ση προ­κά­λε­σε σάλο από ευ­ρω­βου­λευ­τές πολ­λών πο­λι­τι­κών ομά­δων και σε ψη­φο­φο­ρία που προ­κλή­θη­κε η άποψη Σουλτς υπέρ της ανα­βο­λής της συ­ζή­τη­σης κέρ­δι­σε ορια­κή πλειο­ψη­φία 183 ευ­ρω­βου­λευ­τών, ένα­ντι 181 που υπερ­ψή­φι­σαν τη θέση της GUE/NGL και των Πρα­σί­νων να γίνει η συ­ζή­τη­ση και 37 απο­χών. Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ότι 42 σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες ευ­ρω­βου­λευ­τές ψή­φι­σαν υπέρ της πρό­τα­σης της GUE/NGL, 37 απεί­χαν, ενώ μόνο 11 σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες ευ­ρω­βου­λευ­τές συ­ντά­χθη­καν με τη με­θό­δευ­ση Σουλτς για ανα­βο­λή. Η όλη εξέ­λι­ξη συ­νι­στά, με­τα­ξύ άλλων, μια προ­σω­πι­κή πα­νω­λε­θρία για τον Σουλτς που εμ­φα­νι­ζό­ταν ως εγ­γυ­η­τής της πλειο­ψη­φί­ας υπέρ της TTIP.

*Πηγή: rproject.gr

Παρασκευή 12 Ιουνίου 2015