του Λεωνίδα Βατικιώτη
Όταν τα ήπια επιχειρήματα, για το
«σπίτι των λαών», τη δυνατότητα της ΕΕ να μεταρρυθμιστεί και την πειθώ των λογικών
επιχειρημάτων, καταρρέουν τότε επιστρατεύεται το τελευταίο επιχείρημα των Μνημονιακών
και νεοφιλελεύθερων: Η ρήξη εμφανίζεται σαν ισοδύναμο της επιστροφής στην «εποχή
των σπηλαίων».
Αξίζει έτσι να επιχειρήσουμε να σκιαγραφήσουμε
το περίγραμμα της επόμενης μέρας της ....ρήξης, δηλαδή της αθέτησης πληρωμών και της
μονομερούς διαγραφής του δημόσιου χρέους και της εξόδου από την ευρωζώνη και την
Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι αναγκαίο δε να τονισθεί το τεράστιο μεθοδολογικό πρόβλημα που εγείρεται καθώς με τα δεδομένα του σήμερα επιχειρείται να λυθεί μια εξίσωση του αύριο, όταν όλες οι παράμετροι του προβλήματος θα έχουν αλλάξει άρδην. Πρόκειται μάλιστα για περιορισμό που δεν επιδρά μόνο ούτε καν κυρίως αρνητικά, δεδομένου ότι η σύγκρουση με το κεφάλαιο θα στερήσει την κοινωνία από πολύτιμους και υπαρκτούς πόρους (πχ τα 6 δισ. καθαρών εισροών από τις δοσοληψίες με την ΕΕ το 2015), αλλά κατά βάση θετικά, δεδομένης της ασύλληπτης καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων, που τείνει να λάβει ενδημικό χαρακτήρα: από την ανεργία που έχει σταθεροποιηθεί στο 26%, μέχρι το αργούν παραγωγικό δυναμικό που στη βιομηχανία αγγίζει το 34%.
Επτά είναι οι τομείς που θα επηρεαστούν
άμεσα την επόμενη μέρα της ρήξης κι έχουν επίσης σημασία τόσο για τα λαϊκά εισοδήματα
όσο και για την οικονομία: Νόμισμα, χρηματοδότηση εισαγωγών και ελλειμμάτων του
κρατικού προϋπολογισμού, τράπεζες, διατροφή, ενέργεια και φάρμακα.
Η ισοτιμία του νέου νομίσματος το
πρώτο χρονικό διάστημα θα είναι συνδεδεμένη και σε σχέση ένα προς ένα με το ευρώ,
παρότι η ισοτιμία που αντιστοιχεί στη δομή της ελληνικής οικονομίας είναι χαμηλότερη
ακόμη κι απ’ αυτήν που έχει σήμερα το ευρώ: Μια ισοτιμία ιδανικά «μαλακή» (λόγω
της παρουσίας των νοτίων χωρών στην ευρωζώνη) για να μπορεί να εξάγει η Γερμανία,
καταστροφικά «σκληρή» ωστόσο για την περιφέρεια. Η πρόσδεση στο ευρώ θα είναι πολιτική
απόφαση για να αποτραπούν τιμωρητικού χαρακτήρα κερδοσκοπικές επιθέσεις στη νέα
δραχμή και τα απανωτά σοκ στις καθημερινές συναλλακτικές συνήθειες. Ανάλογες πρακτικές
«σύνδεσης» δεν ακολουθούνται μόνο από «κλειστές οικονομίες», αλλά και από υπερ-διεθνοποιημένες
όπως του Χονγκ Κονγκ. Οι επιπτώσεις της υποτίμησης στα λαϊκά εισοδήματα μπορούν
να εξουδετερωθούν με ανάλογες μισθολογικές αυξήσεις, ενώ στο επίπεδο τιμών, όπως
έχει δείξει ο Θ. Μαριόλης, θα είναι ελεγχόμενες. Δεν θα προκύψει δηλαδή ανεξέλεγκτος
πληθωρισμός. Κίνδυνος που είναι αστείο να προβάλλεται σε μια οικονομία η οποία πάσχει
από αποπληθωρισμό και, σε επίπεδο ευρωζώνης, για την αντιμετώπισή του ξοδεύονται
μηνιαίως 60 δισ. ευρώ, μέσω του προγράμματος Ποσοτικής Χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής
Κεντρικής Τράπεζας. Δάνεια που έχουν συναφθεί σε ευρώ, με νόμο θα μετατραπούν στο
νέο νόμισμα.
Βελτίωση κι όχι υποβάθμιση του
βιοτικού επιπέδου
θα ακολουθήσει τη διαγραφή του
χρέους και την έξοδο από ευρώ – ΕΕ
Το αναγκαίο συνάλλαγμα για την κάλυψη
του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου που (χωρίς καύσιμα και πλοία) ανήλθε το
2014 σε 8,13 δισ. ευρώ (από 16,04 δισ. το 2010) μπορεί να καλυφθεί από το πλεονασματικό
ισοζύγιο ταξιδιωτικών υπηρεσιών που το 2014 ανήλθε σε 11,32 δισ. ευρώ (13,39 δις.
εισπράξεις μείον 2,07 πληρωμές). Η μικρή παρουσία καθετοποιημένων τουριστικών δραστηριοτήτων,
που ελέγχονται από πολυεθνικές-παρά την αυξανόμενη τους διείσδυση στον κλάδο τα
τελευταία χρόνια, επιτρέπει σε μια κυβέρνηση να παρέχει τα κατάλληλα κίνητρα για
να συγκεντρώσει αυτούς τους πόρους. Επιπλέον το κλίρινγκ (μη εγχρήματες μορφές ανταλλακτικού
εμπορίου) μπορεί να υποκαταστήσει την ανάγκη συναλλάγματος, ενώ έξυπνα μέτρα προώθησης
των εισαγωγών, όπως αυτά που εφαρμόζει πετυχημένα η Αργεντινή με την υποχρέωση που
αναλαμβάνει κάθε εισαγωγέας να εξάγει ένα συγκεκριμένο ποσοστό της αξίας των εισαγωγών
του, περιορίζουν την ανάγκη σε συνάλλαγμα και τονώνουν τις εξαγωγές.
Ανάγκη για κάλυψη των ελλειμμάτων
του κρατικού προϋπολογισμού δεν υπάρχει τουλάχιστον για παλιούς και νεοφώτιστους
λάτρεις των Μνημονίων που υποστηρίζουν ότι παρέδωσαν πλεονάσματα. Για όλους τους
υπόλοιπους που οι αυξημένες ανάγκες επανασύστασης των εσχάτως παρηκμασμένων και
μόνιμα ελλιπών κοινωνικών δομών αποτελούν προτεραιότητα υπάρχει η δυνατότητα κοπής
νέου χρήματος, που φυσικά κινείται σε περιορισμένα όρια. Πέρα απ’ αυτά υπάρχει η
βασιλική οδός του εσωτερικού δανεισμού, που κάλλιστα μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο
αναδιανομής κι ενίσχυσης των χαμηλών εισοδημάτων, δείχνοντας πως δεν είναι μεμπτές
όλες οι μορφές χρέους. Έτσι άλλωστε ήταν σε έναν βαθμό όσο το ελληνικό δημόσιο κάλυπτε
τις χρηματοδοτικές του ανάγκες μέσω της έκδοσης εντόκων γραμματίων που απευθύνονταν
στο αποταμιευτικό κοινό, ακόμη και τη δεκαετία του ‘90. Ενδεικτικά, το 1998 το 80%
του δανεισμού ήταν εσωτερικός, με το 70% αυτού του δανεισμού να είναι βραχυχρόνιος,
μικρού δηλαδή κινδύνου. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ κατήργησε αυτή την δυνατότητα προς
όφελος των τραπεζών γενικά (που εξαφάνισαν έτσι τον ανταγωνισμό τον οποίο δέχονταν)
και των χρηματοπιστωτικών κολοσσών ειδικότερα που ανέλαβαν τον δανεισμό των κρατών.
Η ασφάλεια που παρέχει ο εσωτερικός δανεισμός φαίνεται πεντακάθαρα στην περίπτωση
της Ιαπωνίας που τα επίπεδα ρεκόρ του δημόσιου χρέους της (246,1% για το 2015),
ακριβώς επειδή είναι εσωτερικός κι επιδεχόμενος επομένως άπειρων αθόρυβων αναδιαρθρώσεων,
δεν έχουν οδηγήσει σε υποβάθμιση το αξιόχρεό της από τους οίκους αξιολόγησης. Ο
κίνδυνος που αποτελεί για την διεθνή κερδοσκοπία ο εσωτερικός δανεισμός φάνηκε κι
από την τιμωρητική συμπεριφορά που επιδείχθηκε με αφορμή το PSI τον Φεβρουάριο του
2012 όταν για τους ομολογιούχους δεν προβλέφθηκε καμιά πρόνοια. ΔΝΤ και χρηματοπιστωτικοί
οίκοι ήθελαν να εξαλείψουν για πάντα αυτή την δυνατότητα. Αντίθετα, μια κυβέρνηση
που θέλει να επανασυστήσει την εσωτερική αγορά δανεισμού οφείλει να αποζημιώσει
στο ακέραιο τους ομολογιούχους που καταστράφηκαν το 2012, ορίζοντας ενδεχομένως
κι ένα πλαφόν, πχ. 100.000 ευρώ, για να αποκλειστούν τα πολύ υψηλά εισοδήματα.
Η άμεση εθνικοποίηση των τραπεζών
θα απαλλάξει την κοινωνία από την αγωνία του παρατεταμένου επιθανάτιου ρόγχου τους.
Οι τράπεζες σήμερα, παρά τα 211 δισ. που έχουν πάρει από το 2008 υπό την μορφή ρευστού
και εγγυήσεων, είναι σε πολύ χειρότερη μοίρα όπως δείχνει η σχέση δανείων και καταθέσεων:
από μια σχέση θαυμαστής ισορροπίας το 2000 (δάνεια 108,23 δισ. ευρώ προς καταθέσεις
109,23 δισ. ευρώ ή 99%) σε μια ασυμμετρία που προκαλούσε ζάλη το 2009 (300,32 δισ.
δάνεια προς 237,53 δισ. καταθέσεις ή 126%) η οποία έχει επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο
(214 δισ. δάνεια τον Ιανουάριο του 2015 προς 147 δισ. καταθέσεις ή 146%, με τα μη
εξυπηρετούμενα δάνεια να ανέρχονται σε 78 δισ. ευρώ) κι η οποία έχει ήδη επιδεινωθεί
και θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο, λόγω της φυγής των καταθέσεων που προκαλεί
η πολιτική ασφυξίας της ΕΚΤ.
Στα είδη διατροφής, με βάση μελέτη
τη ΠΑΣΕΓΕΣ (εδώ μπορείτε να την διαβάσετε) που εξετάζει 41 βασικά αγροτικά
– διατροφικά προϊόντα φυτικής και ζωικής παραγωγής για το έτος 2011 (Αύγουστος 2012)
παρατηρείται αυτάρκεια (όπως ορίζεται η παραγωγή προς την κατανάλωση, με την κατανάλωση
να ορίζεται ως παραγωγή συν εισαγωγές μείον τις εξαγωγές) στο ελπιδοφόρο επίπεδο
του 91,5%. Με μια δεύτερη ωστόσο ματιά φαίνεται ότι η υψηλότερη αυτάρκεια παρατηρείται
σε μη αναγκαία προϊόντα (ελιές βρώσιμες 996%, σταφίδα 275%, αλιεύματα 221%, πορτοκάλια
191% και ακτινίδια 180%), ενώ η χαμηλότερη στα σχεδόν απαραίτητα (ζάχαρη 14%, κρέας
βόειο 29%, φακές 33%, σιτάρι μαλακό 33% και χοιρινό 36%). Η περίπτωση της ζάχαρης
ωστόσο είναι χαρακτηριστική για να φανεί η καταστροφή που επήλθε στην αγροτική παραγωγή
λόγω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και των οδηγιών της ΕΕ που οδήγησαν σε κλείσιμο
τα εργοστάσια της ΕΒΖ, προς όφελος των Γερμανών εξαγωγέων κι έτσι η Ελλάδα από καθαρός
εξαγωγέας έγινε καθαρός εισαγωγέας. Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν και στην κτηνοτροφία.
Η δυνατότητα να καλύψει μια χώρα το κενό, στο πλαίσιο μιας στροφής της πολιτικής
της, αποδείχθηκε το 2010 όταν η Ρωσία προέβη σε μαζικές αγορές νεαρών αγελάδων γαλακτοπαραγωγής
από τη Δ. Ευρώπη καταφέρνοντας να γίνει αυτάρκης σε 2 χρόνια μέσα.
Σε ό,τι αφορά τα στερεά καύσιμα η
αγορά χαρακτηρίζεται από υπερπροσφορά με εγκατεστημένη ισχύ 17.500 MW και τη ζήτηση
να ανέρχεται στο ανώτατο σημείο της στις 7.000 MW. Όπως συμβαίνει και στην παραγωγή
των τροφίμων, έτσι και στην ενέργεια αν δεν υπήρχαν οι οδηγίες της ΕΕ στο πλαίσιο
της λεγόμενης απελευθέρωσης, θα μπορούσε να παράγεται πολύ φθηνότερο ρεύμα, σταματώντας
για παράδειγμα την σκανδαλώδη χρηματοδότηση των ιδιωτών που ελέγχουν τις ΑΠΕ, επιτρέποντας
την επέκταση της ΔΕΗ, κλπ. Σε ό,τι αφορά τα υγρά καύσιμα η στρατηγική συνεργασία
της Ελλάδας με τη Ρωσία κι η επιλογή του Ιράν ως προμηθευτή, στη θέση των αμερικάνικων
προτεκτοράτων, μπορεί να εξασφαλίσει πολύ πιο φθηνά καύσιμα.
Τέλος, στα φάρμακα μπορεί σήμερα η
εγχώρια παραγωγή (από 27 φαρμακοβιομηχανίες) να καλύπτει το 18% μόνο της ζήτησης
με το υπόλοιπο 82% να καλύπτεται από πολυεθνικές, οι ίδιοι ωστόσο οι βιομήχανοι
που καταγγέλλουν την σκανδαλώδη πριμοδότηση των πολυεθνικών στα χρόνια του Μνημονίου
κι οποίοι εξάγουν σε 80 χώρες, έχουν δηλώσει ότι μπορούν να καλύψουν με ποιοτικά
φάρμακα σε χαμηλό κόστος το 70% της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και το 50% της
νοσοκομειακής. Αρκεί να δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες στη συνταγογράφηση…
Εν κατακλείδι στα τρόφιμα, την ενέργεια,
τα φάρμακα αλλά και γενικότερα, η επαναστατική ρήξη, γιατί καμιά αστική κυβέρνηση
δεν μπορεί να εφαρμόσει τα παραπάνω μέτρα, θα απελευθερώσει ασύλληπτες προοδευτικές
κοινωνικές δυνάμεις, που σήμερα ακρωτηριάζονται, επιτρέποντας στην κοινωνία να εισέλθει
σε ένα νέο «χρυσό αιώνα»…
από το «Πριν»
============
«GREXIT ΚΑΙ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ, Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ»
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΤΑΣΟ ΤΣΑΚΙΡΟΓΛΟΥ* «Η ευρωζώνη είναι αντιμέτωπη είτε με έναν γρήγορο θάνατο είτε με μια παρατεταμένη αγωνία» δήλωνει ο καθηγητής Οικονομικών Ζακ Σαπίρ και υποστηρίζει ότι χώρες με προβλήματα, όπως η Ελλάδα, θα έπρεπε να την εγκαταλείψουν, έστω και εάν, προσωρινά, θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα. Ο Σαπίρ θεωρεί δεδομένη την αποτυχία της ευρωζώνης λόγω της αρχικής προβληματικής της δομής και υποστηρίζει ότι χώρες με προβλήματα, όπως η Ελλάδα, θα έπρεπε να την εγκαταλείψουν, έστω και εάν, προσωρινά, θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα. Μια εκτενέστερη εκδοχή αυτής της συνέντευξης μπορείτε να βρείτε στο μπλογκ του Σαπίρ, υπό τον τίτλο Greece at bay (Η Ελλάδα σε δύσκολη θέση), στον σύνδεσμο http://russeurope.hypotheses.org/2033.
“Η ευρωζώνη είναι αντιμέτωπη είτε με έναν γρήγορο θάνατο είτε με μια παρατεταμένη αγωνία” • Πώς κρίνετε την πρόταση που έκανε η Α. Μέρκελ τον Δεκέμβριο ότι, στο όνομα της διάσωσης του ευρώ, τα κράτη της ευρωζώνης θα έπρεπε να υπογράψουν ένα είδος «συμβολαίων», προκειμένου να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους; Η ιδέα των «συμβολαίων» στην οικονομική πολιτική πάσχει από άποψη αρχών. Η οικονομική πολιτική πρέπει να αποφασίζεται από μια κοινότητα, με το Κοινοβούλιο να ψηφίζει τα έσοδα και τα έξοδα, σε μια χώρα ή σε μια ομοσπονδία χωρών. Εδώ δεν υπάρχει χώρος για σχέσεις «συμβολαιακού» χαρακτήρα. Το να επιχειρούμε να μιμηθούμε το ιδιωτικό δίκαιο σ’ ένα τέτοιο πεδίο αποτελεί μια συνταγή αποτυχίας. Σε μιαν ομοσπονδία, θα μπορούσε κάποιος να έχει κοινές καθοδηγητικές γραμμές για την οικονομική πολιτική, αλλά με αντάλλαγμα μια ισχυρή αλληλεγγύη. Η Γερμανία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ομοσπονδιακά κράτη και είναι γνωστό ότι ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός είναι μακράν σημαντικότερος σε σύγκριση με τους προϋπολογισμούς των κρατιδίων. • Και η Ερωπαϊκή Ενωση; Ο προϋπολογισμός των Βρυξελλών , ή ο κοινός προϋπολογισμός της Ε.Ε., καλύπτει μόνο το 1,26% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτό το ποσοστό είναι πολύ μικρό για να θεωρηθεί «ομοσπονδιακός» προϋπολογισμός. Αυτό που απαιτείται είναι τουλάχιστον 10% έως 12% του ΑΕΠ. Βραχυπρόθεσμα, αυτό που θα χρειαζόταν είναι μια μεγάλη ταμειακή μεταφορά από τον Βορρά στον Νότο, ύψους από 300 έως 400 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Αυτό το ποσό θα έπρεπε να είναι εισφορά των Βόρειων Χωρών. Ομως, γνωρίζουμε ότι αυτό θα συνεπαγόταν ένα βάρος υπερβολικά μεγάλο ακόμα και για τη Γερμανία, δηλαδή ένα ποσοστό του ΑΕΠ της από 8% έως 12%. Κάτι τέτοιο θα τσάκιζε τη ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας. Ετσι, δεν υπάρχει λόγος να ζητάμε από τη Γερμανία ένα τέτοιο ποσό ή να παραπονιόμαστε ότι η Γερμανία δεν θέλει να πληρώσει. Η Γερμανία δεν μπορεί να πληρώσει. Γι’ αυτό, πίσω από τις αναφορές για «συμβόλαια» βλέπουμε τη γυμνή αλήθεια: η Γερμανία απλώς προσπαθεί να επιβάλει στις άλλες χώρες τη θέλησή της. Αυτό που απέτυχε η Γερμανία να κάνει δύο φορές στον 20ό αιώνα με την κτηνώδη δύναμη, επιχειρεί να το κάνει τώρα μέσω της οικονομίας. • Ποιο θα είναι το μέλλον της ευρωζώνης εάν συνεχίσουμε τις περικοπές στους προϋπολογισμούς και τα προγράμματα λιτότητας; Το μέλλον της ευρωζώνης είναι οπωσδήποτε ζοφερό. Το ευρώ δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει με τη συμμετοχή τόσο διαφορετικών χωρών στη ζώνη του. Η ετερογένεια στα επίπεδα ήταν υπερβολικά μεγάλη. Οι περικοπές στους προϋπολογισμούς και η λιτότητα απλώς βυθίζουν τις χώρες σε μια μεγαλύτερη παγίδα ύφεσης. Η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται σε όλες τις χώρες του Νότου, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας. Αλλά πρέπει να ειπωθεί ότι ακόμα και με μια περισσότερο επιεική οικονομική πολιτική, το μέλλον της ευρωζώνης θα συνέχιζε να είναι ζοφερό. Ακόμα και εάν η Γερμανία αποφάσιζε να χαλαρώσει τον ζουρλομανδύα της λιτότητας, αυτό δεν θα θεράπευε τα βασικά μειονεκτήματα του κοινού νομίσματος, τα οποία είναι πολύ γνωστά στους οικονομολόγους όλου του κόσμου. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι είτε με έναν γρήγορο θάνατο ή με μια παρατεταμένη αγωνία. • Πριν από μερικές μέρες, το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής του Φράιμπουργκ διαπίστωνε ότι η Ελλάδα δεν έχει καμία πιθανότητα να αποπληρώσει τα δάνειά της και ότι η πιστοληπτική της ικανότητα μειώνεται ταχύτατα. Τι σημαίνει αυτό κατ’ εσάς; Δεν αποτελεί έκπληξη. Ελεγα από το φθινόπωρο του 2011 ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε και δεν θα αποπλήρωνε τα δάνεια που είχε συνάψει. Είχαμε ήδη αρκετά «κουρέματα», αλλά ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Το ελληνικό χρέος εξακολουθεί να είναι μη βιώσιμο. Οσο γρηγορότερα παραδεχτούμε αυτή την αλήθεια, τόσο καλύτερα θα είναι τα πράγματα για όλους στην Ευρώπη. • Η έξοδος από το ευρώ αποτελεί ένα ρεαλιστικό σενάριο και ποιες θα ήταν οι συνέπειες στην πραγματική οικονομία και στην κοινωνική ζωή; Και πάλι, είπα από το 2010 ότι η έξοδος από την ευρωζώνη, με μια μεγάλη υποτίμηση, θα ήταν η καλύτερη επιλογή για την Ελλάδα. Φυσικά, αυτό θα συνεπαγόταν οικονομικά δεινά, αλλά πολύ μικρότερα απ’ αυτά που έχουν επιβληθεί τώρα στον ελληνικό λαό, και μάλιστα χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Με μια μεγάλη υποτίμηση, η ελληνική βιομηχανία και γεωργία θα βελτίωναν την ανταγωνιστικότητά τους και οι εξαγωγές τους θα αυξάνονταν σε σχέση με τις εισαγωγές. Η αύξηση του ΑΕΠ έχει υπολογιστεί ότι θα ήταν μεταξύ 20% και 30% στα πρώτα τρία χρόνια μετά την υποτίμηση. • Και ποιες θα ήταν οι συνέπειες για την υπόλοιπη ευρωζώνη; Οπως σας είπα, η ευρωζώνη είναι καταδικασμένη, επειδή ήταν εξαρχής εσφαλμένη. Εάν η Ελλάδα είχε εγκαταλείψει το ευρώ από το 2010 ή το 2011, αυτό θα είχε ακρωτηριάσει την ευρωζώνη. Ομως αυτό θα συνιστούσε ένα μικρότερο κακό από τη σημερινή κατάσταση. Φυσικά, ορισμένες ξένες τράπεζες θα είχαν αντιμετωπίσει δυσκολίες. Ομως τώρα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες εξαιτίας της λιμνάζουσας οικονομίας. Ακόμα και εάν η Ελλάδα έφευγε τώρα, αυτό θα αποτελούσε ένα ισχυρό σοκ για την εύθραυστη δομή της ευρωζώνης. • Επαρκεί ο μηχανισμός επιτήρησης των τραπεζών για να τεθούν υπό έλεγχο η «σκιώδης τραπεζική» και οι κερδοσκοπικές πρακτικές, οι οποίες έχουν προκαλέσει την παρούσα κρίση; Η λεγόμενη «τραπεζική ένωση» έχει καταλήξει να είναι η πιο γελοία κατάσταση, όπου πολλές τράπεζες (στη Γερμανία) δεν θα τεθούν υπό αυτήν την επιτήρηση και ο απαιτούμενος προϋπολογισμός (για τη στήριξή τους) δεν θα είναι έτοιμος πριν από το 2025! Αλλά η ιστορία της «τραπεζικής ένωσης», με όλα τα παζάρια και τις διαπραγματεύσεις που δεν οδηγούν πουθενά, μάς έχει διδάξει ένα μάθημα: ότι η Γερμανία θα κάνει οτιδήποτε προκειμένου να μην αναγκαστεί να πληρώσει για άλλες χώρες. Καμία χώρα, περιλαμβανομένης της Γαλλίας, δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει τη ρυθμιστική της εξουσία όταν αυτή αφορά το χρήμα. Είναι κρίμα που κανένας δεν φαίνεται να έχει αντιληφθεί αυτό το μάθημα. • Εχετε δηλώσει ότι μια πραγματικά Ομοσπονδιακή Ευρώπη είναι λιγότερο πιθανή από μια επέμβαση των Αρειανών στη Γη. Πώς το εξηγείτε αυτό; Καθώς οι ευρωεκλογές πλησιάζουν, πολλοί άνθρωποι σε πολλά πολιτικά κόμματα μιλούν τώρα για την «Ομοσπονδιακή Ευρώπη» και δεσμεύονται να κάνουν ό,τι δεν έκαναν για περισσότερο από είκοσι χρόνια. Αυτό αποτελεί μια καθαρή φαντασίωση, όμοια με την άσκηση τραπεζικής σε μια εισβολή Αρειανών. Θα μπορούσαμε να δούμε αυτή τη φαντασίωση σαν ένα είδος εγωιστικής ψευδαίσθησης ή σαν ένα είδος καταραμένου ψέματος. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ και ακόμα και σήμερα δεν έχουν καμία πρόθεση να οικοδομήσουν μια «Ομοσπονδιακή Ευρώπη». Αλλά αυτό που ήταν φαντασίωση παραμένει φαντασίωση. Χώρες που πρόσφατα εντάχθηκαν στην Ε.Ε. δεν επιθυμούν να βοηθήσουν άλλους. Ο Βορράς δεν επιθυμεί να βοηθήσει τον Νότο. Η ιδέα μιας «Ομοσπονδιακής Ευρώπης» είναι νεκρή. Αποδειχτήκαμε ανίκανοι να θεσπίσουμε μηχανισμούς για μια πραγματική συνεργασία και ενσωμάτωση. Ισως είναι οι Αρειανοί που θα… …………………………………………………………………………………………………………………………….. * Ποιος είναι Ο Ζακ Σαπίρ είναι διευθυντής σπουδών της Ανωτάτης Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού και επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Μεθόδων Εκβιομηχάνισης. Τα τελευταία χρόνια έχει ταχθεί υπέρ της αποπαγκοσμιοποίησης, έχει θέσει υπό αμφισβήτηση το μέλλον της ευρωζώνης και έχει καλέσει τη Γαλλία να την εγκαταλείψει. Θεωρείται ένας από τους πλέον «αιρετικούς» οικονομολόγους της Γαλλίας, αλλά και από τους βαθύτερους γνώστες της οικονομίας της Ρωσίας, όπου διδάσκει στη Σχολή Οικονομικών της Μόσχας. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις το βιβλίο του «Εργάτες και εργασιακές σχέσεις στη Ρωσία» (1990). *Πηγή : Εφημερίδα των Συντακτών
============
«GREXIT ΚΑΙ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ, Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΛΥΣΗ»
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΤΑΣΟ ΤΣΑΚΙΡΟΓΛΟΥ* «Η ευρωζώνη είναι αντιμέτωπη είτε με έναν γρήγορο θάνατο είτε με μια παρατεταμένη αγωνία» δήλωνει ο καθηγητής Οικονομικών Ζακ Σαπίρ και υποστηρίζει ότι χώρες με προβλήματα, όπως η Ελλάδα, θα έπρεπε να την εγκαταλείψουν, έστω και εάν, προσωρινά, θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα. Ο Σαπίρ θεωρεί δεδομένη την αποτυχία της ευρωζώνης λόγω της αρχικής προβληματικής της δομής και υποστηρίζει ότι χώρες με προβλήματα, όπως η Ελλάδα, θα έπρεπε να την εγκαταλείψουν, έστω και εάν, προσωρινά, θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα. Μια εκτενέστερη εκδοχή αυτής της συνέντευξης μπορείτε να βρείτε στο μπλογκ του Σαπίρ, υπό τον τίτλο Greece at bay (Η Ελλάδα σε δύσκολη θέση), στον σύνδεσμο http://russeurope.hypotheses.org/2033.
“Η ευρωζώνη είναι αντιμέτωπη είτε με έναν γρήγορο θάνατο είτε με μια παρατεταμένη αγωνία” • Πώς κρίνετε την πρόταση που έκανε η Α. Μέρκελ τον Δεκέμβριο ότι, στο όνομα της διάσωσης του ευρώ, τα κράτη της ευρωζώνης θα έπρεπε να υπογράψουν ένα είδος «συμβολαίων», προκειμένου να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους; Η ιδέα των «συμβολαίων» στην οικονομική πολιτική πάσχει από άποψη αρχών. Η οικονομική πολιτική πρέπει να αποφασίζεται από μια κοινότητα, με το Κοινοβούλιο να ψηφίζει τα έσοδα και τα έξοδα, σε μια χώρα ή σε μια ομοσπονδία χωρών. Εδώ δεν υπάρχει χώρος για σχέσεις «συμβολαιακού» χαρακτήρα. Το να επιχειρούμε να μιμηθούμε το ιδιωτικό δίκαιο σ’ ένα τέτοιο πεδίο αποτελεί μια συνταγή αποτυχίας. Σε μιαν ομοσπονδία, θα μπορούσε κάποιος να έχει κοινές καθοδηγητικές γραμμές για την οικονομική πολιτική, αλλά με αντάλλαγμα μια ισχυρή αλληλεγγύη. Η Γερμανία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ομοσπονδιακά κράτη και είναι γνωστό ότι ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός είναι μακράν σημαντικότερος σε σύγκριση με τους προϋπολογισμούς των κρατιδίων. • Και η Ερωπαϊκή Ενωση; Ο προϋπολογισμός των Βρυξελλών , ή ο κοινός προϋπολογισμός της Ε.Ε., καλύπτει μόνο το 1,26% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτό το ποσοστό είναι πολύ μικρό για να θεωρηθεί «ομοσπονδιακός» προϋπολογισμός. Αυτό που απαιτείται είναι τουλάχιστον 10% έως 12% του ΑΕΠ. Βραχυπρόθεσμα, αυτό που θα χρειαζόταν είναι μια μεγάλη ταμειακή μεταφορά από τον Βορρά στον Νότο, ύψους από 300 έως 400 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Αυτό το ποσό θα έπρεπε να είναι εισφορά των Βόρειων Χωρών. Ομως, γνωρίζουμε ότι αυτό θα συνεπαγόταν ένα βάρος υπερβολικά μεγάλο ακόμα και για τη Γερμανία, δηλαδή ένα ποσοστό του ΑΕΠ της από 8% έως 12%. Κάτι τέτοιο θα τσάκιζε τη ραχοκοκαλιά της γερμανικής οικονομίας. Ετσι, δεν υπάρχει λόγος να ζητάμε από τη Γερμανία ένα τέτοιο ποσό ή να παραπονιόμαστε ότι η Γερμανία δεν θέλει να πληρώσει. Η Γερμανία δεν μπορεί να πληρώσει. Γι’ αυτό, πίσω από τις αναφορές για «συμβόλαια» βλέπουμε τη γυμνή αλήθεια: η Γερμανία απλώς προσπαθεί να επιβάλει στις άλλες χώρες τη θέλησή της. Αυτό που απέτυχε η Γερμανία να κάνει δύο φορές στον 20ό αιώνα με την κτηνώδη δύναμη, επιχειρεί να το κάνει τώρα μέσω της οικονομίας. • Ποιο θα είναι το μέλλον της ευρωζώνης εάν συνεχίσουμε τις περικοπές στους προϋπολογισμούς και τα προγράμματα λιτότητας; Το μέλλον της ευρωζώνης είναι οπωσδήποτε ζοφερό. Το ευρώ δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει με τη συμμετοχή τόσο διαφορετικών χωρών στη ζώνη του. Η ετερογένεια στα επίπεδα ήταν υπερβολικά μεγάλη. Οι περικοπές στους προϋπολογισμούς και η λιτότητα απλώς βυθίζουν τις χώρες σε μια μεγαλύτερη παγίδα ύφεσης. Η ανεργία συνεχίζει να αυξάνεται σε όλες τις χώρες του Νότου, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας. Αλλά πρέπει να ειπωθεί ότι ακόμα και με μια περισσότερο επιεική οικονομική πολιτική, το μέλλον της ευρωζώνης θα συνέχιζε να είναι ζοφερό. Ακόμα και εάν η Γερμανία αποφάσιζε να χαλαρώσει τον ζουρλομανδύα της λιτότητας, αυτό δεν θα θεράπευε τα βασικά μειονεκτήματα του κοινού νομίσματος, τα οποία είναι πολύ γνωστά στους οικονομολόγους όλου του κόσμου. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι είτε με έναν γρήγορο θάνατο ή με μια παρατεταμένη αγωνία. • Πριν από μερικές μέρες, το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής του Φράιμπουργκ διαπίστωνε ότι η Ελλάδα δεν έχει καμία πιθανότητα να αποπληρώσει τα δάνειά της και ότι η πιστοληπτική της ικανότητα μειώνεται ταχύτατα. Τι σημαίνει αυτό κατ’ εσάς; Δεν αποτελεί έκπληξη. Ελεγα από το φθινόπωρο του 2011 ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε και δεν θα αποπλήρωνε τα δάνεια που είχε συνάψει. Είχαμε ήδη αρκετά «κουρέματα», αλλά ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Το ελληνικό χρέος εξακολουθεί να είναι μη βιώσιμο. Οσο γρηγορότερα παραδεχτούμε αυτή την αλήθεια, τόσο καλύτερα θα είναι τα πράγματα για όλους στην Ευρώπη. • Η έξοδος από το ευρώ αποτελεί ένα ρεαλιστικό σενάριο και ποιες θα ήταν οι συνέπειες στην πραγματική οικονομία και στην κοινωνική ζωή; Και πάλι, είπα από το 2010 ότι η έξοδος από την ευρωζώνη, με μια μεγάλη υποτίμηση, θα ήταν η καλύτερη επιλογή για την Ελλάδα. Φυσικά, αυτό θα συνεπαγόταν οικονομικά δεινά, αλλά πολύ μικρότερα απ’ αυτά που έχουν επιβληθεί τώρα στον ελληνικό λαό, και μάλιστα χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Με μια μεγάλη υποτίμηση, η ελληνική βιομηχανία και γεωργία θα βελτίωναν την ανταγωνιστικότητά τους και οι εξαγωγές τους θα αυξάνονταν σε σχέση με τις εισαγωγές. Η αύξηση του ΑΕΠ έχει υπολογιστεί ότι θα ήταν μεταξύ 20% και 30% στα πρώτα τρία χρόνια μετά την υποτίμηση. • Και ποιες θα ήταν οι συνέπειες για την υπόλοιπη ευρωζώνη; Οπως σας είπα, η ευρωζώνη είναι καταδικασμένη, επειδή ήταν εξαρχής εσφαλμένη. Εάν η Ελλάδα είχε εγκαταλείψει το ευρώ από το 2010 ή το 2011, αυτό θα είχε ακρωτηριάσει την ευρωζώνη. Ομως αυτό θα συνιστούσε ένα μικρότερο κακό από τη σημερινή κατάσταση. Φυσικά, ορισμένες ξένες τράπεζες θα είχαν αντιμετωπίσει δυσκολίες. Ομως τώρα αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες εξαιτίας της λιμνάζουσας οικονομίας. Ακόμα και εάν η Ελλάδα έφευγε τώρα, αυτό θα αποτελούσε ένα ισχυρό σοκ για την εύθραυστη δομή της ευρωζώνης. • Επαρκεί ο μηχανισμός επιτήρησης των τραπεζών για να τεθούν υπό έλεγχο η «σκιώδης τραπεζική» και οι κερδοσκοπικές πρακτικές, οι οποίες έχουν προκαλέσει την παρούσα κρίση; Η λεγόμενη «τραπεζική ένωση» έχει καταλήξει να είναι η πιο γελοία κατάσταση, όπου πολλές τράπεζες (στη Γερμανία) δεν θα τεθούν υπό αυτήν την επιτήρηση και ο απαιτούμενος προϋπολογισμός (για τη στήριξή τους) δεν θα είναι έτοιμος πριν από το 2025! Αλλά η ιστορία της «τραπεζικής ένωσης», με όλα τα παζάρια και τις διαπραγματεύσεις που δεν οδηγούν πουθενά, μάς έχει διδάξει ένα μάθημα: ότι η Γερμανία θα κάνει οτιδήποτε προκειμένου να μην αναγκαστεί να πληρώσει για άλλες χώρες. Καμία χώρα, περιλαμβανομένης της Γαλλίας, δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει τη ρυθμιστική της εξουσία όταν αυτή αφορά το χρήμα. Είναι κρίμα που κανένας δεν φαίνεται να έχει αντιληφθεί αυτό το μάθημα. • Εχετε δηλώσει ότι μια πραγματικά Ομοσπονδιακή Ευρώπη είναι λιγότερο πιθανή από μια επέμβαση των Αρειανών στη Γη. Πώς το εξηγείτε αυτό; Καθώς οι ευρωεκλογές πλησιάζουν, πολλοί άνθρωποι σε πολλά πολιτικά κόμματα μιλούν τώρα για την «Ομοσπονδιακή Ευρώπη» και δεσμεύονται να κάνουν ό,τι δεν έκαναν για περισσότερο από είκοσι χρόνια. Αυτό αποτελεί μια καθαρή φαντασίωση, όμοια με την άσκηση τραπεζικής σε μια εισβολή Αρειανών. Θα μπορούσαμε να δούμε αυτή τη φαντασίωση σαν ένα είδος εγωιστικής ψευδαίσθησης ή σαν ένα είδος καταραμένου ψέματος. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ και ακόμα και σήμερα δεν έχουν καμία πρόθεση να οικοδομήσουν μια «Ομοσπονδιακή Ευρώπη». Αλλά αυτό που ήταν φαντασίωση παραμένει φαντασίωση. Χώρες που πρόσφατα εντάχθηκαν στην Ε.Ε. δεν επιθυμούν να βοηθήσουν άλλους. Ο Βορράς δεν επιθυμεί να βοηθήσει τον Νότο. Η ιδέα μιας «Ομοσπονδιακής Ευρώπης» είναι νεκρή. Αποδειχτήκαμε ανίκανοι να θεσπίσουμε μηχανισμούς για μια πραγματική συνεργασία και ενσωμάτωση. Ισως είναι οι Αρειανοί που θα… …………………………………………………………………………………………………………………………….. * Ποιος είναι Ο Ζακ Σαπίρ είναι διευθυντής σπουδών της Ανωτάτης Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Παρισιού και επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Μεθόδων Εκβιομηχάνισης. Τα τελευταία χρόνια έχει ταχθεί υπέρ της αποπαγκοσμιοποίησης, έχει θέσει υπό αμφισβήτηση το μέλλον της ευρωζώνης και έχει καλέσει τη Γαλλία να την εγκαταλείψει. Θεωρείται ένας από τους πλέον «αιρετικούς» οικονομολόγους της Γαλλίας, αλλά και από τους βαθύτερους γνώστες της οικονομίας της Ρωσίας, όπου διδάσκει στη Σχολή Οικονομικών της Μόσχας. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις το βιβλίο του «Εργάτες και εργασιακές σχέσεις στη Ρωσία» (1990). *Πηγή : Εφημερίδα των Συντακτών
Σχόλια