"Ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στο σιτάρι"

"Ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στο σιτάρι"… Αν τελικώς η "έντιμη συμφωνία" είναι μια «απρόθυμη συμφωνία" ή μια πλήρης συνθηκολόγηση, οδεύ-ουμε σε ημερομηνίες οριακές, που έτσι κι αλλιώς όλα θα φανούν στην πράξη, πέρα από τη γενική αίσθηση ότι κάπου εδώ τελειώνουν οι αυταπάτες κυβερνητών και πολιτών ότι μέσα σε ένα συγκεκριμένο και δοσμένο πλαίσιο, που άλλοι έχουν καθορίσει και ελέγξει, μπορείς να επιφέρεις δομικές αλλαγές.

του Γιώργου Σαχίνη

Το πώς θα διαπραγματευτείς βέβαια εξαρτάται από δύο κυρίως ζητήματα. Το πρώτο έχει να κάνει με το αν πιστεύεις ή όχι πως η Γερμανία έχει λόγους να υποχωρήσει. Το δεύτερο έχει να κάνει με το αν πιστεύεις πως πρέπει να συμβεί με την ίδια σου τη χώρα.

Στο πρώτο ερώτημα την απάντηση τη δίνουν οι αριθμοί. Σήμερα το χρέος της Ιταλίας φτάνει το.... 136% του ΑΕΠ της χώρας και τα 2,13 τρισ. ευρώ, και της Γαλλίας το 98% του ΑΕΠ και τα 2 τρισ. ευρώ. Είναι λοιπόν προφανές ότι δεν τη συμφέρει τη γερμανική Ευρώπη η ανεξέλεγκτη κατάρρευση της Ελλάδας.

Φλερτάρουν, όμως, πολύ με την ιδέα της ελεγχόμενης και εντός του ευρώ νέας χρεωκοπίας της χώρας μας, αν δεν υποταχθούμε πλήρως στο ασφυκτικό πλαίσιο που έχουν αποφασίσει.

• Στο δεύτερο ερώτημα την απάντηση τη δίνει, δυστυχώς, η ίδια η ζωή. Δεν ξέρουμε ούτε τι μας γίνεται, ούτε τι θέλουμε.
• Γενικά, η πολιτική ηγεσία του τόπου συμπεριφέρεται σαν τον Ραταπλάν. Οι Ευρωπαίοι "εταίροι" σχεδιάζουν για εμάς ένα μέλλον Βουλγαρίας και ο ελληνικός λαός με την ηγεσία του θεωρεί ότι τα πάντα είναι θέμα ποιότητας της διαπραγμάτευσης!

Από τα παραπάνω, εύκολα βγαίνει το συμπέρασμα πως θα έχουμε ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις μέσα στο καλοκαίρι, ιδίως αν ο Αλέξης Τσίπρας αποφασίσει να συμβιβαστεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Η καινούργια συμφωνία δεν περνά από τη Βουλή παρά μονάχα με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, ίσως και τμήματος της Ν.Δ. που επιθυμεί να ξεμπερδεύει με τον Σαμαρά το συντομότερο δυνατό. Αλλά αυτό για τον Τσίπρα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Πώς να περάσει μία συμφωνία και με τις ψήφους εκείνων των κομμάτων που τα χαρακτήριζε «ultra μνημονιακά»;

Το επόμενο βήμα θα μπορούσε να είναι είτε η δημιουργία μιας ακόμα κυβέρνησης "πρόθυμων να κυβερνήσουν" με τη νέα συμφωνία, είτε η άμεση μονή (εκλογές για νέα Βουλή) ή διπλή (εκλογές και δημοψήφισμα) προσφυγή στις κάλπες.

Λογικά, τα τελευταία καμώματα της κυβέρνησης -και κυρίως οι απανωτές δημόσιες τοποθετήσεις του Λαφαζάνη- οδηγούν στην υποψία ότι έχει σχεδόν ληφθεί η απόφαση του επώδυνου συμβιβασμού και η κουβέντα με τους "εταίρους" έχει πια επικεντρωθεί στον τρόπο με τον οποίο θα πακετάρουν τα νέα μέτρα, με έμφαση στο ότι η συμφωνία θα εμφανίζεται ως ελληνικό σχέδιο για την ανάπτυξη και επουδενί ως νέο μνημόνιο. Το έχει αποφασίσει οριστικά ο Τσίπρας; Μάλλον αυτές τις μέρες ζούμε την κυοφορία της τελικής απόφασής του, με ποιους πάει και ποιους αφήνει. Ούτως ή άλλως, η ώρα της κρίσης και των αποφάσεων είναι πάρα πολύ κοντά.

Η τελική υπογραφή της συμφωνίας αυτής προγραμματίζεται για το φθινόπωρο του 2015, αλλά προϋποθέτει μια σειρά από στάδια με αποφάσεις-κινήσεις εκατέρωθεν, δηλαδή των δανειστών και της Αθήνας, τόσο όσον αφορά στη λήψη μέτρων εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης όσο και της παροχής ρευστότητας στην ελληνική οικονομία και στις τράπεζες, ανάλογα με τα βήματα που θα έχουν συντελεστεί.

Βασικό συστατικό στοιχείο είναι η εξαγορά του συνόλου των υποχρεώσεων της ελληνικής πλευράς έναντι του ΔΝΤ, ύψους 50 δισ. ευρώ, με τελικό σκοπό τον εξοστρακισμό του ως βασικού παράγοντα διαμόρφωσης του πλαισίου οικονομικής πολιτικής και τον περιορισμό του σε ρόλο τεχνικού συμβούλου. Σχέδιο που από χθες εμφανίζεται ως "βόμβα" του ΔΝΤ, έχει όμως ξανασυζητηθεί το 2012. Προϋποθέτει πολιτική επιλογή και φυσικά νέο δάνειο... Κάπου εδώ "εισβάλλει" το νέο φιλικό απευθείας ύφος της Μέρκελ προς τον Τσίπρα, σε αντιδιαστολή προς τον Σόιμπλε, και η αναστροφή του αφηγήματος. Το πιο "ήπιο" ΔΝΤ γίνεται το "κακό", που θέλει με το κούρεμα του ελληνικού χρέους να φορτώσει τα "βάρη" στην ευρωζώνη, σε αντίθεση με τη "σκληρή" Ε.Ε., που βρίσκει την ευκαιρία να "πετάξει" το ΔΝΤ έξω από την Ευρώπη με τη Μέρκελ ως ηγέτιδα της ευρωπαϊκής Γερμανίας και όχι της γερμανικής Ευρώπης να σκέφτεται ακόμη και το "δώρο" στον Τσίπρα να είναι ο Έλληνας πολιτικός που έβγαλε όπως ο Ερντογάν από την Τουρκία το ΔΝΤ!

Στα παρελκόμενα μιας τέτοιας θεωρίας η "υποβάθμιση Βαρουφάκη" (στη Γερμανία και στη Ρωσία αποκαλείται "Αμερικανάκι"), η "πόρτα" στον ΓΑΠ, τον Έλληνα πολιτικό που έφερε το ΔΝΤ στην Ευρώπη (η εσπευσμένη επίσκεψη στον Τσίπρα είχε και πληροφορίες για σχέδιο ανατροπής του και στήριξη σε δημοψήφισμα και τη θέση ότι το ΔΝΤ συζητάει για κούρεμα χρέους και λάθη για το ελληνικό πρόγραμμα).

Το πλαίσιο της συμφωνίας

Ένα περίγραμμα για το πώς κινούμαστε πλέον, ανεξάρτητα από διαρροές και επικοινωνιακά τσαλιμάκια, φαίνεται να είναι περίπου ως εξής:

Ένταση των διαβουλεύσεων στο Brussels Group και των τεχνικών κλιμακίων, ώστε μέχρι τις 11 Μαΐου να έχει συμφωνηθεί ένα περίγραμμα συμφωνίας, όχι η τελική συμφωνία όμως. Εδώ και πέντε μέρες έχει αποσταλεί ήδη στην ΕΚΤ το μήνυμα για παροχή ρευστότητας με τη συμμετοχή των ελληνικών τραπεζών στην αγορά εντόκων του ελληνικού Δημοσίου.

Η επίσκεψη Δραγασάκη και Τσακαλώτου στον Ντράγκι στην έδρα της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη είχε εξαιρετικά τεχνικό ενδιαφέρον ουσίας και γι' αυτό ο Βαρουφάκης σε Παρίσι και Βρυξέλλες ταυτόχρονα έδωσε το επικοινωνιακό "άλλοθι", ώστε στη δημοσιότητα να διαρρεύσουν όσα πρέπει και όχι όσα συμβαίνουν.

Στη συνέχεια, μέχρι στο τέλος Ιουνίου αναμένεται να έχει οριστικοποιηθεί το περίγραμμα της νέας "Μεγάλης Συμφωνίας", που θα εμφανιστεί ως πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης.

Σε αυτό το πλαίσιο και πριν αυτή η συμφωνία επισφραγιστεί θα μπορούσαν οι εταίροι να καλύψουν τις ελληνικές δανειακές υποχρεώσεις του καλοκαιριού. Μέχρι και το τέλος του φθινοπώρου η κυβέρνηση θα αποδείξει ότι είναι σε θέση να αναλάβει το πολιτικό βάρος (και κόστος) που συνεπάγεται της συμφωνίας.

Οι κινήσεις Ελλάδας και δανειστών

Με βάση αυτό το περίγραμμα, νομίζω ότι εκτός απροόπτου δε θα υπάρχει εκταμίευση οποιουδήποτε ποσού στο επόμενο Eurogroup της 11ης Μαΐου. Ταυτόχρονα, όμως, θα υπάρξει ένταση των συνομιλιών με τους θεσμούς, προκειμένου να προκύψει μια υβριδική συμφωνία που θα κλείνει την αξιολόγηση και θα οδηγεί στη "Μεγάλη Συμφωνία". Τότε ακριβώς θα ακολουθήσει χαλάρωση των περιορισμών της ΕΚΤ με τη συμμετοχή ελληνικών τραπεζών στην αγορά εντόκων γραμματίων του ελληνικού Δημοσίου. Αλλά και εξαγορά με 50 περίπου δισ. από τον ESM μέρος των ελληνικών υποχρεώσεων (δανείων) κυρίως ως προς το ΔΝΤ, με επιτόκιο από 0,25% έως 0,65% για 32-50 χρόνια.

Ζητούμενο είναι να υπάρξει "Μεγάλη Συμφωνία" (ελληνικό πρόγραμμα ανόρθωσης της οικονομίας), η οποία θα περιλαμβάνει εξαμηνιαίο έλεγχο, σύνδεση του πρωτογενούς πλεονάσματος με ΑΕΠ, υιοθέτηση δύο συντελεστών ΦΠΑ 18% με ένα ενιαίο και ένα χαμηλό συντελεστή για φάρμακα και είδη διατροφής και πρώτης ανάγκης. Θα περιλαμβάνει επίσης συγκεκριμένα μέτρα για το ασφαλιστικό, στα οποία εντάσσεται το τέλος των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και η υιοθέτηση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος για τα ασφαλιστικά ταμεία, χωρίς να είναι ξεκάθαρο αν αυτό αφορά και τις κύριες συντάξεις εκτός των πρόωρων.

Το πολιτικό περίγραμμα

Αυτό λοιπόν δείχνει να είναι το περίγραμμα μιας "Μεγάλης Συμφωνίας" για την Ελλάδα. Τι την προσδιορίζει ως καλύτερη ή χειρότερη, νέο μνημόνιο ή απεμπλοκή από αυτά; Είπαμε, αυτές τις μέρες ο Τσίπρας αποφασίζει με ποιους πάει και ποιους αφήνει. Άρα εκ του αποτελέσματος θα κριθούν τα πάντα. Όμως υπάρχουν κάποια δεδομένα που καταγράφουν μια τάση, είτε πρόκειται για το μεγάλο είτε για το μικρό κάδρο.

Εδώ και 5 χρόνια όποια εκδοχή του προγράμματος "σωτηρίας" της Ελλάδας κι αν εφαρμόστηκε, όχι απλά απέτυχε, αλλά ενταφίασε και κάθε ελπίδα για ανάταξη. Όποια παραγωγική υποδομή της Ελλάδας είχε απομείνει νεκρώθηκε αργά και βασανιστικά, προκαλώντας ανεπανόρθωτη βλάβη. Οι εργασιακές σχέσεις όχι απλά απορρυθμίστηκαν, διαλύθηκαν εντελώς, η ανεργία, η φτώχια, η πείνα, η αβεβαιότητα, η κατάθλιψη, η απόγνωση κατέλαβαν τη χώρα, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, τερματίζοντας όμως και τις αυταπάτες της περιφέρειας, που σταδιακά έπαψε να τροφοδοτεί τους χώρους συγκέντρωσης μεγάλων πληθυσμιακά ομάδων.

Το παράδοξο είναι πως, ενώ στην Ελλάδα ακόμη και η Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του Χρέους στη Βουλή είναι θέμα "ταμπού" ή και χλευασμού, την ίδια ώρα με εντολή Λαγκάρντ το ΔΝΤ ερευνά τις αιτίες που οδήγησαν το πρόγραμμα σε αποτυχία. Με τη διαφορά ότι το ΔΝΤ και οι υπόλοιποι "θεσμοί" επιμένουν στην ολοκλήρωση αυτού του προγράμματος, στην εμβάθυνση και τον εμπλουτισμό του.

Ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο και ακόμη πιο έντονα μετά την αρχική ευφορία των δέκα ημερών από τις εκλογές, η κατάσταση στην πραγματική οικονομία δε χρειάζεται καμιά ιδιαίτερη ή βαθιά περιγραφή, τη ζούμε όλοι - η αγορά είναι νεκρή, σχεδόν γενική στάση πληρωμών, αγωνία και αβεβαιότητα. Σε αυτές τις 103 μέρες, στην Ελλάδα δεν έχει εισρεύσει ούτε ένα ευρώ από τις δόσεις που, βάσει μέτρων, έχουν συμφωνήσει να μας δίνουν (για την ακρίβεια από τον Αύγουστο του 2014 ισχύει αυτό), αλλά αυτές τις 103 μέρες η Ελλάδα τού τίποτα έχει πληρώσει σε τόκους και έντοκα γραμμάτια και κάποια ομόλογα (κατά βάση στο ΔΝΤ) 9 δισ. ευρώ, ακροπαίζοντας μήνα με μήνα μισθούς και συντάξεις που για την ώρα πληρώνονται κανονικά, αλλά πλέον και τα δύο είναι αδύνατον να συνεχίσουμε χωρίς χρηματοδότηση να τα έχουμε.

Το χρέος της χώρας, αν στο δημόσιο προστεθεί και το ιδιωτικό, υπερβαίνει το μισό τρισεκατομμύριο!!! Αν σε αυτό συνυπολογίσουμε τα χρέη του Δημοσίου προς τους ιδιώτες στο εσωτερικό, των ιδιωτών μεταξύ τους, τη φοροδιαφυγή και τα τοξικά παράγωγα των δοσοληψιών στις δευτερογενείς αγορές, τότε το χρέος υπό την ευρεία του έννοια υπερβαίνει το 1 τρισεκατομμύριο - ποσό αστρονομικό για το μέγεθος της χώρας μας.

Η κρίση για τη Γερμανία και την οικονομική ελίτ πολλών χωρών (που τη χρησιμοποιούν ως όχημα) είναι εργαλείο για την αναδόμηση της Ευρώπης. Τα γεγονότα κραυγάζουν: στη Γερμανία η αγορά εργασίας μετατρέπεται σε σκλαβοπάζαρο, λιγότερο βίαια από άλλες χώρες, αλλά μετατρέπεται. Οι Έλληνες γιατροί που πηγαίνουν στα δημόσια νοσοκομεία αυτών των χωρών αμείβονται αρκούντως ικανοποιητικά σε σχέση με την Ελλάδα, αλλά στο 1/3 των αμοιβών του εκεί ιδιωτικού τομέα, χωρίς να μπορούν να μπουν σε αυτόν και με ώρες που υπερβαίνουν το 8ωρο στα δημόσια νοσοκομεία.

Η Ιταλία έχει 48% ανεργία στους νέους (με 13% ανεργία γενικώς), η Ισπανία στο 25%, στο Ηνωμένο Βασίλειο, που ψηφίζουν την Πέμπτη, η φτώχια αυξήθηκε 49% (ενώ ο συλλογικός πλούτος των πλουσιότερων Άγγλων αυξήθηκε από το 2005 κατά εκατό φορές). Η Ελλάδα έχει χτυπηθεί τρομακτικά, οι νέοι της μεταναστεύουν, οι μισθοί έχουν μειωθεί κατά 30-50% (και οι συντάξεις), ενώ η φορολογία έχει αυξηθεί επίσης κατά 30-50%. Όμως τα ίδια φαινόμενα σε άλλες αναλογίες, αλλά τα ίδια, καταγράφονται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (για να μείνουμε μόνον σε αυτές).

Όλη η Ευρώπη αναδομείται. Αλλού ταχύτερα, αλλού βραδύτερα, αλλού βαθύτερα κι αλλού ακόμα πιο βαθιά. Γεννιέται μια Ευρώπη που σε πολλές περιοχές της θα λειτουργεί με συνθήκες και μισθούς Κίνας, ενώ σε κάποιες άλλες τα πράγματα θα είναι λίγο καλύτερα ή πολύ χειρότερα. Δημιουργείται έτσι η δομή μιας γιγάντιας Ειδικής Οικονομικής Ζώνης, της οποίας η λειτουργία θα στηρίζεται στο "φόβο του χειρότερου". Η Ελλάδα θα "κάθεται καλά" για να μη γίνει "Βουλγαρία" (και ας έχει ήδη γίνει, διότι στο μεταξύ η Βουλγαρία θα έχει γίνει κάτι χειρότερο), η Ιταλία θα "κάθεται καλά" για να μη γίνει Ελλάδα, και πάει λέγοντας.

Στο Λονδίνο η προεκλογική καμπάνια Συντηρητικών και Εργατικών είχε πολλή Ελλάδα με μια τέτοια αφήγηση.

Το μεγάλο κάδρο: Ποια τα πραγματικά περιθώρια της διαπραγμάτευσης

Τι κρίνεται λοιπόν με άξονα τη νέα "Μεγάλη Συμφωνία" για την Ελλάδα;

Στην πραγματικότητα, η μελλοντική μορφή της Ένωσης και η θέση μας μέσα σε αυτήν. Γι' αυτό και οι διαπραγματεύσεις είναι σαν κινούμενη άμμος. Στην πραγματικότητα δε διεξάγονται με κάποιους κανόνες, στη βάση κάποιου δικαίου, αλλά στη βάση της ωμής ισχύος. Διότι, αν δεχτούμε ότι υπάρχουν κάποιοι ευρωπαϊκοί κανόνες, εφόσον ισχύουν για τη μια χώρα, αλλά όχι για την άλλη, απλώς δεν υπάρχουν. Υπάρχει μόνον η δυνατότητα του ισχυρότερου να επικαλείται τους κανόνες που τον βολεύουν. Η νέα ελληνική κυβέρνηση σε αυτό το πλαίσιο, όσο σθεναρά κι αν λέει ότι διαπραγματεύεται, τι πραγματικά περιθώρια έχει, όταν βασική της εντολή στις 25 Ιανουαρίου ήταν η έξοδος από τα μνημόνια και τη λιτότητα;

Η πραγματικότητα των 103 ημερών διακυβέρνησης από τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. για την ώρα δείχνει, και ο λαός ήδη το αντιλαμβάνεται πολύ καλά αυτό κι ας εμφανίζει ανοχή (έστω μόνο γιατί του είναι απολύτως αποκρουστικοί οι προηγούμενοι), πως σχεδόν καμία από τις φιλολαϊκές τους προεκλογικές εξαγγελίες δεν έχουν υλοποιήσει.

Οι 100 δόσεις και το σβήσιμο των προστίμων με ευνοϊκές ρυθμίσεις βεβαίως και συνιστούν μέτρα ανακούφισης, αλλά είναι για να πάρει το Δημόσιο ή τα ασφαλιστικά ταμεία ευρώ από τους πολίτες!

Οι διευκολύνσεις αυτές αφορούν το πώς θα εισπράξει το κράτος από τον πολίτη, όχι πώς θα δώσει το κράτος στους πολίτες! Ούτε ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε στα 751 ευρώ, έστω και σταδιακά, ούτε οι εργασιακές σχέσεις (διαιτησία, μαζικές απολύσεις κ.λπ.) αποκαταστάθηκαν. Κουβέντα περί αυτών βεβαίως γίνεται, αλλά απολύτως τίποτα σχετικό δεν έχει περάσει από τη Βουλή για να γίνει νόμος του κράτους. Ούτε το αφορολόγητο των 12.000 ευρώ έχει νομοθετηθεί, ούτε ο ΕΝΦΙΑ έχει καταργηθεί (μένει το πιθανότερο έως το 2016), ούτε η 13η σύνταξη για τους χαμηλοσυνταξιούχους κάτω των 700 ευρώ έχει περάσει από τη Βουλή.

Όσο για το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος για τη συμφωνία που θα συνάψει η κυβέρνηση Τσίπρα με τους δανειστές της χώρας, ο Αλ. Φλαμπουράρης διευκρίνισε ουσιαστικά ότι δημοψήφισμα θα κάνει η κυβέρνηση μόνο αν υποχωρήσει κατά κράτος σε όλες τις απαιτήσεις των Γερμανών και των λοιπών δανειστών. Τότε θα επιδιώξει να παραμείνει στην εξουσία μέσω της έγκρισης του νέου μνημονίου (όπως κι αν λέγεται) από το λαό, ώστε να τον καταστήσει συνυπεύθυνο: «Παρόλο που μίλησα για δημοψήφισμα, δεν το θεωρώ ιδιαίτερα πιθανό. Βέβαια, εξακολουθώ να μην το αποκλείω ως ενδεχόμενο», είπε στη συνέντευξή του και έκανε καθαρό το εξής: «(Το δημοψήφισμα) το θεωρώ ωστόσο επιβεβλημένο για λόγους δημοκρατικής τάξης σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις οδηγηθούν σε ατραπούς μακριά από αυτά για τα οποία λάβαμε εντολή από το λαό στις 25 Ιανουαρίου»!

Αυτό που δεν έχουν αντιληφθεί όσοι στην κυβέρνηση συμφωνούν με τον κ. Φλαμπουράρη είναι ότι, αν η κυβέρνηση Τσίπρα υπογράψει νέο μνημόνιο, αποκλείεται να τους επιτρέψουν οι Γερμανοί να κάνουν δημοψήφισμα!

Εδουάρδο Γκαλεάνο: Επίκαιρος όσο ποτέ

Αντί επιλόγου σας παραθέτω ένα απόσπασμα με τις απαντήσεις μέσα από το έργο του μεγάλου Ουρουγουανού συγγραφέα Εδουάρδο Γκαλεάνο, που έφυγε από τη ζωή στις 13 Απριλίου φέτος, το οποίο ίσως αυτές τις μέρες να αποδειχθεί πιο επίκαιρο από ποτέ:

• - «Δε μας αρέσει αυτό που γίνεται, αλλά και τίποτε άλλο δεν μπορεί να γίνει με τέτοιους εκβιασμούς. Βλέπετε εσείς κάτι άλλο ρεαλιστικό σήμερα στον ορίζοντα;».
• Γκαλεάνο: «Η ουτοπία. Αυτή βρίσκεται στον ορίζοντα. Προχωρείς δύο βήματα και εκείνη απομακρύνεται άλλα δύο, ενώ ο ορίζοντας κάνει δέκα βήματα πίσω. Τότε, λοιπόν, σε τι χρησιμεύει η ουτοπία; Ακριβώς σε αυτό, στο να προχωρείς».
• - «Μα, είμαστε μικρός λαός. Πού να τα βγάλουμε πέρα με Ε.Ε., ΔΝΤ, ΕΚΤ, χρηματοπιστωτικό σύστημα και παγκόσμιους παίκτες ισχύος;».
• Γκαλεάνο: «Κάθε άνθρωπος είναι τόσο μικρός όσο ο φόβος που αισθάνεται και τόσο μεγάλος όσο ο εχθρός που επιλέγει. (...) Δε γεννιόμαστε για να αποδεχτούμε την Ιστορία, αλλά για να μπορέσουμε να τη δημιουργήσουμε. Μπορούμε να επινοήσουμε το μέλλον αντί να συμβιβαστούμε να το δεχτούμε σαν να ήταν μια διαταγή. Αυτή η ανάγκη τού να γίνει ο λαός πρωταγωνιστής μου φαίνεται η καλύτερη είδηση που ο κόσμος προσφέρει. Σε όλα τα μέρη και με χιλιάδες τρόπους. Και κλείνοντας, το λέω εδώ, στην Ελλάδα, γιατί εσείς οι Έλληνες είσαστε αυτοί που καλύτερα γνωρίζετε μέχρι ποιου σημείου μπορεί ένας αφόρητος πονοκέφαλος να γεννήσει μια θεά»!

"Ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στο σιτάρι", λοιπόν;

από το «Νέα Κρήτη»