Aντίβαρο στον φόβο

Του Πέτρου Πιζάνια

Μια ωραία ιστορία λέει πως ο Λουκάς Νοταράς, διοικητής της Κωνσταντινούπολης την περίοδο της πολιορκίας από τους Οθωμανούς, αν και φιλο-οθωμανός ο ίδιος, πριν από την εκτέλεσή του απαίτησε να αποκεφαλιστούν οι δύο γιοι του ώστε να μη βρεθούν στο χαρέμι του Πορθητή. Ιστορίες ανυπέρβλητου θάρρους, σπάνιες εξαιρέσεις, των οποίων μια άλλη όψη είναι πως οι ατομικοί ηρωισμοί είναι συχνά αποτέλεσμα απελπισίας. 

Οι πραγματικοί άνθρωποι κατά κανόνα φοβούνται λίγο ή πολύ. Αυτός είναι ο ιστορικός κανόνας. Και για τούτο η μεγάλη πλειονότητα παραχωρεί ευχαρίστως την εξουσία σε ελάχιστους. Οι πολλοί αποσύρονται στα καθημερινά τους έργα, στις μικρές χαρές, το πολύ στις φιλοδοξίες τους. Υπάρχουν ιστορίες φόβου που ώθησαν σε ταύτιση με τον θύτη οι οποίες προκαλούν σύγκρυο. 

Οι Εβραίοι, οι ομοφυλόφιλοι, οι Τσιγγάνοι έσκαβαν οι ίδιοι τους μαζικούς τάφους τους, ορισμένοι επιτηρούσαν ως άλλοι αστυνομικοί την ουρά των συνανθρώπων τους που ανέμεναν το εκτελεστικό απόσπασμα ήσυχοι σαν να περίμεναν για ψωμί στον φούρνο, και στο τέλος κάθονταν και οι επιτηρητές στο χείλος της τάφρου για να τους θερίσουν τα πολυβόλα των ναζί. Το ίδιο γινόταν και στις ατελείωτες ουρές αναμονής για τους θαλάμους αερίων.

• Ο φόβος εξαλείφει ολοκληρωτικά το υποκείμενο, τόσο ώστε να ταυτίζεται με τον θύτη του. Σήμερα, κάποιοι άνεργοι ή χαμηλοσυνταξιούχοι που ψηφίζουν κυβερνητικά κόμματα δεν απέχουν από εκείνον που προσφέρει το σκοινί στον δήμιό του. Ο φόβος επειδή είναι μαζικό φαινόμενο είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί και οι ατομικές του εκφάνσεις δηλώνουν πόσο αφόρητο, συντριπτικό είναι το φορτίο για τον καθένα μόνο του. Για παράδειγμα, ο συμπολίτης μας ή ο μετανάστης που κοιμάται σε ένα χαρτόκουτο, ή ο άλλος που με σκυμμένο το κεφάλι κρατάει ένα κομμάτι χαρτόνι που γράφει ΠΕΙΝΑΩ. Αλλά και σε εκείνον ή εκείνη χωρίς εξωτερικά γνωρίσματα φτώχειας που περπατάει και μιλάει με τα φαντάσματά του, αλλοπαρμένος από το συντριπτικό βάρος.

Στην κοινωνία μας, στη χώρα μας, ο φόβος άρχισε να απλώνεται μετά το 2012 όταν οι ατελέσφορες συνήθως, μικρές ή μεγαλύτερες κοινωνικές αντιδράσεις στην πολιτική της πολτοποίησης φάνηκε πως είχαν ηττηθεί. Δεν ηττήθηκαν φυσικά από πολυβόλα και τανκς, ίσως ακόμη και τα ειδικά σώματα της αστυνομίας να έσπρωξαν τις κινητοποιήσεις αυτές προς τις δικές τους αντινομίες, εκείνες που προκαλούσαν τα κυβερνητικά συνδικάτα και κόμματα, αλλά και οι αυταπάτες των κινητοποιημένων ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην πριν από την κρίση κατάσταση. 

Ομως, ηττήθηκαν και από την ιστορικά ακαριαία μετάβαση από τον κόσμο της ευμάρειας σε εκείνον της ανέχειας, και ακόμη χειρότερα ενός άμεσου μέλλοντος που υποσχόταν ζόφο για τους πολλούς. Ταυτόχρονα, με τις διπλές εκλογές του 2012 το ένα τρίτο της κοινωνίας αντέδρασε θαρραλέα ανυψώνοντας τον ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση, δημιουργώντας έτσι ένα σταθερό κατώφλι ρεαλιστικής ελπίδας. Αλλά σε αντίθεση με τις έστω ατελείς προηγούμενες συλλογικότητες, ο κάθε πολίτης βρέθηκε μόνος του, με περιορισμένο πολιτιστικό ορίζοντα και ακόμη λιγότερη γνώση απέναντι στο τερατώδες σύστημα παραπλάνησης που συγκροτούν τα περισσότερα διεθνή και ιθαγενή μέσα μαζικής ενημέρωσης, την πραξικοπηματική τεχνική άσκησης της εξουσίας στη χώρα μας από το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ., αλλά και την προϊούσα θεσμική εκτράχυνση των οργάνων και πολλών κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ευρωζώνης. 

Σε αυτό το πλαίσιο ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας δείχνει έτοιμο να ξεσηκωθεί εξοργισμένο. Αυτό έγινε αισθητό από τις διάχυτες αντιδράσεις κατά την απεργία πείνας του νεαρού Νίκου Ρωμανού. Ωστόσο εκτιμώ πως δεν θα συμβεί. Φοβάμαι πως οι Ελληνίδες και οι Ελληνες πολίτες που έχουν συντριβεί δεν θα εκφράσουν δημόσια την οργή τους.  

• Αντίθετα, η τάση είναι να αντισταθμίζουν αρκετοί πολίτες την αδυναμία και τον φόβο με την ψήφο στον ΣΥΡΙΖΑ, παραμένοντας στην πλειονότητά τους κοινωνικά κουρνιασμένοι, άφαντοι από τον δημόσιο πολιτικό χώρο των δρόμων και των πεζοδρομίων.

Είναι άραγε η στιγμή απέναντι σε όλα αυτά να απαιτήσουμε θάρρος από την πλειονότητα των Ελλήνων και των Ελληνίδων; Θα ήταν αφελής μια παρόμοια προτροπή. Πώς όμως θα μπορούσε να γίνει ώστε να αρχίσουμε να οργιζόμαστε όσο γίνεται εντονότερα, όπως μας συμβούλεψε ο Stéphane Hessel, αυτός ο θαρραλέος Γάλλος αντιστασιακός; Αυτό θα συνιστούσε απελευθερωτική απαρχή από τον φόβο, αρχή αποκατάστασης της ωραίας μεσογειακής, βαλκανικής και συνάμα ευρωπαϊκής υποκειμενικότητάς μας (στις παραλλαγές της). Το πιθανότερο, ωστόσο, είναι πως οι αντιδράσεις στην απόλυτη ή και σχετική πολτοποίηση του μεγαλύτερου μέρους της ελληνικής κοινωνίας, θα εκδηλωθούν όταν οι πιο θαρραλέοι, οι πιο ισορροπημένοι μεταξύ μας αισθανθούν πως υπάρχει ένα απτό στήριγμα του θυμού τους, ένας αξιόπιστος συμπαραστάτης. Δηλαδή η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Για τούτο η δική μας Αριστερά, μαζί με όλα όσα έχει αναλάβει θαρραλέα να διαχειριστεί τώρα και στο άμεσο μέλλον, στη χώρα μας και στο ευρωπαϊκό επίπεδο ταυτοχρόνως, θα πρέπει να σκεφτεί τη θεσμική ενσωμάτωση του θυμού των συμπολιτών μας ώστε να καταστεί πολιτικά δημιουργικός.

πηγή – εφ. των συντακτών

Πηγή:https://eleutheriellada.wordpress.com