Η Έκθεση αποκαλύπτει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις
ευθύνες που αυτές επιφέρουν κατά την αντιμετώπιση της οικονομικής
κρίσης.
-------------------
Αθήνα, Παρίσι, 18 Δεκεμβρίου 2014
Πηγή
-------------------
Η Έκθεση αποκαλύπτει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις ευθύνες που αυτές επιφέρουν κατά την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης.
Αθήνα, Παρίσι, 18 Δεκεμβρίου 2014
Τα
μέτρα λιτότητας τα οποία υιοθετήθηκαν για την αντιμετώπιση της
οικονομικής κρίσης είχαν αρνητικό αντίκτυπο στα ανθρώπινα δικαιώματα,
όπως στο δικαίωμα στην εργασία και το δικαίωμα στην υγεία, και
συρρίκνωσαν τις θεμελιώδεις ελευθερίες στην Ελλάδα, όπως καταγγέλλεται από την Διεθνή Ομοσπονδία Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH) και την οργάνωση μέλος Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) στην έκθεση που δημοσιεύεται σήμερα. Η έκθεση συγκεντρώνει τα συμπεράσματα της διερευνητικής αποστολής που διεξήγαγε η FIDH
και η ΕλΕΔΑ τον Ιανουάριο του 2014. Παρουσιάζει μία χώρα στην οποία ο
συνδυασμός της οικονομικής δυσπραγίας και της λιτότητας έθεσαν σε
κίνδυνο τα δημοκρατικά και δικαιοκρατικά πρότυπα σε διαφορετικούς
τομείς, όχι μόνο σε επίπεδο κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων, αλλά
και των ατομικών και πολιτικών. Αποκαλύπτει τους κινδύνους που
ενυπάρχουν στις πολιτικές στη χάραξη των οποίων αγνοήθηκαν οι αρνητικές
επιπτώσεις που ήταν αναμενόμενο να έχουν στα δικαιώματα του ανθρώπου και
επισημαίνει την ευθύνη που φέρουν για τις παραβιάσεις αυτές οι εθνικοί
και διεθνείς θεσμικοί φορείς, ιδιαίτερα η ΕΕ και τα κράτη μέλη της. Η
έκθεση καταλήγει σε συμπεράσματα τα οποία είναι έγκυρα και πέραν της
ελληνικής περίπτωσης, και πράγματι ισχύουν για όλες τις χώρες που
δέχτηκαν προγράμματα οικονομικής βοήθειας για την αντιμετώπιση μιας
μεγάλης οικονομικής ύφεσης.
Ως προέκταση της ελληνικής διάσωσης, η οποία συνεχίζει να είναι
αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο του Eurogroup, ενώ η Ελλάδα
διανύει την περίοδο των προεδρικών εκλογών, η έκθεση προειδοποιεί ότι
παράλληλα με τη συρρίκνωση των δημόσιων προϋπολογισμών, στην Ελλάδα και
αλλού στην Ευρώπη, συρρικνώθηκε και ο χώρος των ατομικών δικαιωμάτων και
ελευθεριών.
«Τα μέτρα τα οποία έλαβε η
Ελλάδα προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των δανειστών
αποδεικνύουν την ετοιμότητα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο,
να θυσιαστούν σχεδόν τα πάντα για την οικονομική ανάκαμψη» δήλωσε ο πρόεδρος της FIDH Karim Lahidji, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα για τη δημοσίευση της έκθεσης. «Ενώ
είναι αποδεκτό το γεγονός ότι εξαιρετικές περιστάσεις μπορεί να
απαιτούν εξαιρετικές λύσεις, ο τρόπος με τον οποίο υιοθετήθηκαν και
εφαρμόστηκαν οι πολιτικές στην περίσταση αυτή έχει σαφώς αποτύχει να
σεβαστεί τα διεθνή πρότυπα», προσθέτει ο ίδιος.
Οι δρακόντειοι στόχοι που έθεσε η Τρόικα για το έλλειμμα και τη
μείωση του χρέους επιτεύχθηκαν κυρίως μέσω των περικοπών στις δημόσιες
δαπάνες, οι οποίες συμπεριέλαβαν βασικές υπηρεσίες όπως η εργασία και η
υγειονομική περίθαλψη, χωρίς να υπολογίζεται η ανάγκη διατήρησης των
ελάχιστων επιπέδων και η τήρηση των ελάχιστων βασικών υποχρεώσεων έναντι
των δικαιωμάτων αυτών. Οι αρχές, επομένως, παρέβλεψαν τις καταστροφικές
κοινωνικές συνέπειες που ήταν πιθανό να επέλθουν από τα προγράμματα που
συμφωνήθηκαν με την Τρόικα, και δεν υπολόγισαν τις προϋπάρχουσες
συνθήκες –ιδιαίτερα αυτές που αφορούν στην ίση πρόσβαση στα οικονομικά
και κοινωνικά δικαιώματα- που επιδεινώθηκαν με τα προγράμματα αυτά. Στην
πραγματικότητα, οι επιπτώσεις των μέτρων στα ανθρώπινα δικαιώματα δεν
υπολογίστηκαν ούτε από την Ελλάδα αλλά ούτε και από την Τρόικα.
Η μονομερής έμφαση στους οικονομικούς και χρηματοπιστωτικούς
στόχους αποδείχθηκε επιβλαβής σε μια αγορά εργασίας και ένα σύστημα
υγειονομικής περίθαλψης με ήδη προβληματική λειτουργία. Οι μαζικές
περικοπές στην απασχόληση του δημόσιου τομέα και η αποτυχία της κάλυψης
των βασικών κοινωνικών αναγκών που προέκυψαν από την κρίση προκάλεσαν
την απότομη αύξηση της ανεργίας, η οποία σημείωσε το πρωτοφανές ποσοστό
του 28% (Σεπτέμβρης 2013) και του 60,8% στους νέους (Φεβρουάριος 2013),
προτού σταθεροποιηθούν στο 25,75 και 49,3% αντίστοιχα, σύμφωνα με τις
τελευταίες μετρήσεις. Επιδείνωσε επίσης προϋπάρχουσες ανισότητες, καθώς
οι ευπαθείς ομάδες πλήρωσαν το ακριβότερο τίμημα της μειωμένης πρόσβασης
στην εργασία και της επιδείνωσης των συνθηκών εργασίας. Ο κατώτατος
μισθός μειώθηκε μετά τον Φεβρουάριο του 2012 (όταν το δεύτερο πρόγραμμα
διάσωσης βρισκόταν σε διαπραγμάτευση) κατά 22% για όλους τους
εργαζόμενους άνω των 25 ετών και κατά 32% για τα άτομα κάτω των 25, ενώ
οι μεταρρυθμίσεις με στόχο να καταστεί η αγορά πιο «ευέλικτη» μείωσαν
σημαντικά την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Η λιτότητα
αύξησε την ανισότητα.
Η πρόσβαση στη βασική υγειονομική περίθαλψη έχει επηρεαστεί επίσης
σημαντικά από τις περικοπές στον προϋπολογισμό για την δημόσια υγεία και
στις βασικές υπηρεσίες και προγράμματα της δημόσιας υγείας. Οι γιατροί
δήλωσαν, μεταξύ άλλων, ότι μερικές φορές είναι υποχρεωμένοι να
απορρίπτουν ασθενείς ή να αναβάλλουν σημαντικές χειρουργικές επεμβάσεις
λόγω έλλειψης νοσοκομειακών κλινών και περικοπών στο ήδη ανεπαρκώς
επανδρωμένο και καταπονημένο εργατικό δυναμικό. Το γεγονός αυτό, σε
συνδυασμό με την αυξημένη δυσκολία της απόκτησης ασφάλειας υγείας,
ιδιαίτερα για τους άνεργους, έχει δημιουργήσει πρόσθετα σημαντικά
εμπόδια στην πρόσβαση στο σύστημα υγείας, παρά τις πρόσφατες
μεταρρυθμίσεις οι οποίες αποσκοπούσαν στη διασφάλιση της πρόσβασης των
ανασφάλιστων στη δημόσια περίθαλψη. Για μία ακόμη φορά, όπως δείχνει η
έκθεση, οι ευπαθείς ομάδες όπως οι γυναίκες, οι μετανάστες και οι νέοι
επωμίστηκαν δυσανάλογο βάρος.
«Σε αντίθεση με τα
δημοσιονομικά, τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι θεμελιώδεις ελευθερίες δεν
μπορούν να επωφεληθούν από διεθνείς διασώσεις» δήλωσε ο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, Πρόεδρος της ΕλΕΑΔ. «Οι
οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές περιφρόνησαν απροκάλυπτα τις
καταστροφικές κοινωνικές επιπτώσεις και οι αρχές δεν παρείχαν την
αναγκαία κοινωνική στήριξη. Σε τελευταία ανάλυση, εναλλακτικές λύσεις
δεν διερευνήθηκαν καν ως αν αυτά τα μέτρα δεν θα επηρέαζαν καθόλου τα
δικαιώματα. Έτσι αναδεικνύεται ένα ζήτημα διεθνούς ευθύνης και
λογοδοσίας των μερών που ενεπλάκησαν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων».
Τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα υπονομεύθηκαν επίσης. Η
κοινωνική αναταραχή που προκλήθηκε από το πρόγραμμα της λιτότητας στο
σχεδιασμό του οποίου δεν συμμετείχε ο πληθυσμός- παραβιάζοντας κατάφωρα
τις συνήθεις διαδικασίες λήψης αποφάσεων- και από την επιδείνωση των
συνθηκών διαβίωσης αντιμετωπίστηκε από τις αρχές με αυξανόμενη βία και
ισχυρή καταστολή, ενώ τα περιστατικά σπανίως διερευνώνται και σχεδόν
ποτέ δεν διώκονται. Η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή, συγκεντρώνει αυξανόμενη
υποστήριξη καθώς αξιοποιεί τη δυσφορία των ανθρώπων και σε ένα σθεναρό
πρόγραμμα κατά της λιτότητας. Η κυβέρνηση έχει επίσης υιοθετήσει μια
εντεινόμενα αυταρχική στάση απέναντι στη δημόσια κριτική, δημιουργώντας
ένα αυξανόμενα καταπιεστικό κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον για
τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και για όσους ασκούν κριτική. Το κλίμα
αυτό οδήγησε, το καλοκαίρι του 2013, στο κλείσιμο της Δημόσιας
Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης ΕΡΤ, μια κίνηση που προκάλεσε τη διεθνή
κατακραυγή στην Ευρώπη και στο εξωτερικό.
Περιγράφοντας συνοπτικά τις προκλήσεις τις οποίες αντιμετωπίζει η
χώρα και προβαίνοντας στην αξιολόγησή τους σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα
για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η έκθεση επιχειρεί να δείξει ότι αυτό που
ξεκίνησε ως οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση έχει μετατραπεί σε μια
πρωτοφανή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών
προτύπων σε όλες τις χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια κατάσταση. Καλεί
όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις αυτές
και να επανεξετάσουν μια προσέγγιση η οποία διακινδυνεύει τα ίδια τα
θεμέλια στα οποία έχει οικοδομηθεί η ΕΕ και τα κράτη μέλη της.
Παρά το γεγονός ότι το ελληνικό κράτος φέρει την κύρια ευθύνη για
της παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συντελούνται στην
επικράτειά του, η ΕΕ και το ΔΝΤ έχουν επίσης παραβιάσει τις υποχρεώσεις
τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο επιβάλλοντας μέτρα κατά της κρίσης. Με
τον ίδιο τρόπο, τα Κράτη Μέλη της ΕΕ, τα οποία ίδρυσαν την Τρόικα και
προσυπέγραψαν τις προτάσεις της, έχουν επίσης παραβιάσει τις δικές τους
υποχρεώσεις να βοηθήσουν την Ελλάδα να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της
σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πιο συγκεκριμένα, η ΕΕ έχει
παραβιάσει την υποχρέωσή της να σέβεται, να προστατεύει και να
προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα που απορρέει από τις ιδρυτικές της
συνθήκες και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.
«Διατηρώ έντονες αμφιβολίες
σχετικά με το βαθμό στον οποίο συζητήθηκαν τα ζητήματα των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων κατά την εφαρμογή του σχεδίου «διάσωσης» της χώρας.
Φαίνεται, επομένως, ότι οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
θεωρήθηκαν απλά ως μια νόμιμη παράπλευρη ζημία της διαχείρισης της
κρίσης ή ακόμα χειρότερα μια επάξια μεταχείριση του «ελληνικού
προβλήματος» και άλλων συναφών. Αυτό είναι απλά απαράδεκτο», δήλωσε ο Δημήτρης Χριστόπουλος, Αντιπρόεδρος της FIDH.
Σε ορισμένα τμήματα της έκθεσης υπήρξε γόνιμη συνεργασία με την
Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά
ΔικαιώματαΠηγή
Σχόλια