του Γιώργου Δελαστίκ
Τη μείωση των μισθών όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης προωθούν οι χώρες της νότιας Ευρώπης - αυτές που ο δεξιός Γερμανός οικονομολόγος Χανς - Βέρνερ Ζιν πρότεινε να φύγουν από το ευρώ, προσωρινά έστω, όπως είδαμε την Κυριακή παρουσιάζοντας ένα απάνθισμα θέσεών του από συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα «Λε Μοντ».
«Αυτή η πολιτική τούς επέτρεψε να αναστηλώσουν την ανταγωνιστικότητά τους;» ρωτάει η Γαλλίδα δημοσιογράφος Μαρί Σαρέλ. Αυτή τη φορά όμως απευθύνει την ερώτησή της σε έναν διάσημο προοδευτικό Αμερικανό οικονομολόγο, που έχει τιμηθεί και με τον Νόμπελ Οικονομίας, τον Τζόζεφ Στίγκλιτς. Κατηγορηματική η απάντησή του: «Πραγματικά, όχι. Η μείωση των μισθών, συνδυαζόμενη με υψηλό ποσοστό ανεργίας και χαμηλά επιτόκια, αυξάνει το χρέος των νοικοκυριών σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημά τους. Αυτό ρίχνει τη ζήτηση και τη δραστηριότητα» τονίζει. «Αυτές οι εσωτερικές υποτιμήσεις συνεισφέρουν στη μείωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, ενώ ο στόχος της...πολιτικής που ασκεί το δημόσιο θα έπρεπε να είναι το αντίστροφο» προσθέτει πριν προχωρήσει στην εξαγωγή του πολιτικού του συμπεράσματος. «Αν δεν αλλάξει τίποτα, ο κίνδυνος θα γίνει πολιτικός» δηλώνει χωρίς υπεκφυγές. «Φοβάστε άνοδο των ευρωσκεπτικιστών;» τον ερωτά η δημοσιογράφος της γαλλικής εφημερίδας, μάλλον αφελώς. Ο Αμερικανός οικονομολόγος δεν εγκλωβίζεται στο επιφανειακό αυτό δίλημμα και της απαντά πολύ βαθύτερα αγνοώντας ουσιαστικά το ερώτημά της. «Η πρόκληση είναι η ακόλουθη: οι πολίτες θα δεχθούν την αποτελμάτωση ως τη νέα τους πραγματικότητα και ως τον μοναδικό ορίζοντα που τους προτείνουν οι ηγέτες τους ή μήπως θα την απορρίψουν;» λέει ο Στίγκλιτς, θέτοντας το βαθύτερο πρόβλημα που προκαλεί στους λαούς της Ευρώπης και πρωτίστως σε εκείνους που οι χώρες τους ανήκουν στην Ευρωζώνη, η ασκούμενη πολιτική κατ' απαίτηση της Γερμανίας. Ο ίδιος δίνει και την απάντηση: «Και τα δύο σενάρια είναι τρομερά ανησυχητικά»!
Πώς εξηγεί ο Στίγκλιτς το γεγονός ότι ενώ στις ΗΠΑ η ανάπτυξη έχει ήδη πάρει μπροστά η Ευρωζώνη βουλιάζει όλο και περισσότερο στην ύφεση και τη στασιμότητα; «Πρωτίστως εξαιτίας της οικονομικής πολιτικής που έχει επιλεγεί. Ενώ οι ΗΠΑ άφησαν το έλλειμμά τους να μεγαλώσει κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Ευρωζώνη επέλεξε τα μέτρα λιτότητας τα οποία όχι μόνο δεν επέτρεψαν να ελαττωθεί το δημόσιο χρέος των κρατών της, αλλά αντιθέτως συνεισέφεραν στη μεγέθυνσή του» απαντά ο Αμερικανός οικονομολόγος. Η δημοσιογράφος της «Μοντ» αναζητά σανίδα σωτηρίας. «Τι μπορούν να κάνουν οι χώρες - μέλη της Ευρωζώνης για να ξεκινήσει πάλι η ανάπτυξη;» ερωτά με πρόδηλη αγωνία. «Πρέπει να εγκαταλείψουν τη λιτότητα» απαντά λακωνικά ο Στίγκλιτς και σπεύδει να τοποθετήσει το θέμα βαθύτερα, αναζητώντας να εντοπίσει τις αιτίες των προβλημάτων, όχι απλά να προσπαθεί να διορθώσει όπως-όπως τις συνέπειες των προβλημάτων αυτών. «Θα άρμοζε πάνω απ' όλα να ξαναδείτε την ίδια τη λειτουργία της Ευρωζώνης. Στην κατάσταση που βρίσκεται, δεν είναι βιώσιμη»! αποφαίνεται χωρίς περιστροφές.
Εξηγεί τι εννοεί: «Το χειρότερο είναι ότι οι θεσμικοί κανόνες της νομισματικής ένωσης, όπως ο περιορισμός του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ, είναι αντιπαραγωγικοί. Δεν αφήνουν κανένα περιθώριο χειρισμών στα κράτη και οξύνουν τους υφεσιακούς κύκλους» υπογραμμίζει. Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς τρέφει ελάχιστες ελπίδες ότι μπορεί κάποιος να πείσει τους Γερμανούς να αλλάξουν τη στάση τους. «Οι Γερμανοί έχουν μια πολύ ηθική άποψη των προβλημάτων της Ευρωζώνης. Θα είναι δύσκολο όμως να τους κάνει κανείς να αλλάξουν γνώμη, γιατί δεν μιλάμε μόνο για την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ» λέει και συνεχίζει: «Πίσω της βρίσκεται ολόκληρος ο οικονομικός ιστός και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, καθώς και η ελίτ των διανοουμένων που πρέπει να πείσει κανείς. Εγώ δεν είμαι πολύ αισιόδοξος» καταλήγει.
Ο Στίγκλιτς επικρίνει σφοδρότατα την οικονομική πολιτική που έχει επιβάλει η γερμανική κυβέρνηση στην Ευρωζώνη: «Οι ανησυχίες του Βερολίνου (σ.σ. κατά των μέτρων αύξησης της ζήτησης) είναι ακόμη πιο παράδοξες από τη στιγμή που μέχρι τώρα, όλες οι πολιτικές που ασκήθηκαν στην Ευρώπη συνεισέφεραν στην υποβάθμιση των δημόσιων οικονομικών. Η έλλειψη ανάπτυξης είναι που δημιουργεί τα ελλείμματα και όχι το αντίστροφο». Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς, ένας καθαρά συστημικός οικονομολόγος, απορρίπτει επίσης και την ιδέα ότι η νομισματική ένωση είναι μονόδρομος για την Ευρώπη. Θεωρεί ότι η Ευρωζώνη μπορεί να διαλυθεί, αλλά μπορεί ίσως και να διασωθεί, αν οι Γερμανοί αλλάξουν πολιτική, αν και εμφανώς κλίνει προς την πρώτη εκδοχή. «Η νομισματική ένωση μοιάζει με έναν κακό γάμο» δηλώνει. «'Η τον αφήνει κανείς να διαλυθεί ή παλεύει για να τον σώσει» προσθέτει. Ούτε ο Αμερικανός Στίγκλιτς ούτε ο Γερμανός Ζιν γνωρίζουν φυσικά τι θα απογίνει τελικά. Είναι εμφανές όμως ότι εκπροσωπούν δύο διαφορετικούς κόσμους.
από το «Έθνος»
Τη μείωση των μισθών όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης προωθούν οι χώρες της νότιας Ευρώπης - αυτές που ο δεξιός Γερμανός οικονομολόγος Χανς - Βέρνερ Ζιν πρότεινε να φύγουν από το ευρώ, προσωρινά έστω, όπως είδαμε την Κυριακή παρουσιάζοντας ένα απάνθισμα θέσεών του από συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα «Λε Μοντ».
«Αυτή η πολιτική τούς επέτρεψε να αναστηλώσουν την ανταγωνιστικότητά τους;» ρωτάει η Γαλλίδα δημοσιογράφος Μαρί Σαρέλ. Αυτή τη φορά όμως απευθύνει την ερώτησή της σε έναν διάσημο προοδευτικό Αμερικανό οικονομολόγο, που έχει τιμηθεί και με τον Νόμπελ Οικονομίας, τον Τζόζεφ Στίγκλιτς. Κατηγορηματική η απάντησή του: «Πραγματικά, όχι. Η μείωση των μισθών, συνδυαζόμενη με υψηλό ποσοστό ανεργίας και χαμηλά επιτόκια, αυξάνει το χρέος των νοικοκυριών σε σχέση με το διαθέσιμο εισόδημά τους. Αυτό ρίχνει τη ζήτηση και τη δραστηριότητα» τονίζει. «Αυτές οι εσωτερικές υποτιμήσεις συνεισφέρουν στη μείωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, ενώ ο στόχος της...πολιτικής που ασκεί το δημόσιο θα έπρεπε να είναι το αντίστροφο» προσθέτει πριν προχωρήσει στην εξαγωγή του πολιτικού του συμπεράσματος. «Αν δεν αλλάξει τίποτα, ο κίνδυνος θα γίνει πολιτικός» δηλώνει χωρίς υπεκφυγές. «Φοβάστε άνοδο των ευρωσκεπτικιστών;» τον ερωτά η δημοσιογράφος της γαλλικής εφημερίδας, μάλλον αφελώς. Ο Αμερικανός οικονομολόγος δεν εγκλωβίζεται στο επιφανειακό αυτό δίλημμα και της απαντά πολύ βαθύτερα αγνοώντας ουσιαστικά το ερώτημά της. «Η πρόκληση είναι η ακόλουθη: οι πολίτες θα δεχθούν την αποτελμάτωση ως τη νέα τους πραγματικότητα και ως τον μοναδικό ορίζοντα που τους προτείνουν οι ηγέτες τους ή μήπως θα την απορρίψουν;» λέει ο Στίγκλιτς, θέτοντας το βαθύτερο πρόβλημα που προκαλεί στους λαούς της Ευρώπης και πρωτίστως σε εκείνους που οι χώρες τους ανήκουν στην Ευρωζώνη, η ασκούμενη πολιτική κατ' απαίτηση της Γερμανίας. Ο ίδιος δίνει και την απάντηση: «Και τα δύο σενάρια είναι τρομερά ανησυχητικά»!
Πώς εξηγεί ο Στίγκλιτς το γεγονός ότι ενώ στις ΗΠΑ η ανάπτυξη έχει ήδη πάρει μπροστά η Ευρωζώνη βουλιάζει όλο και περισσότερο στην ύφεση και τη στασιμότητα; «Πρωτίστως εξαιτίας της οικονομικής πολιτικής που έχει επιλεγεί. Ενώ οι ΗΠΑ άφησαν το έλλειμμά τους να μεγαλώσει κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Ευρωζώνη επέλεξε τα μέτρα λιτότητας τα οποία όχι μόνο δεν επέτρεψαν να ελαττωθεί το δημόσιο χρέος των κρατών της, αλλά αντιθέτως συνεισέφεραν στη μεγέθυνσή του» απαντά ο Αμερικανός οικονομολόγος. Η δημοσιογράφος της «Μοντ» αναζητά σανίδα σωτηρίας. «Τι μπορούν να κάνουν οι χώρες - μέλη της Ευρωζώνης για να ξεκινήσει πάλι η ανάπτυξη;» ερωτά με πρόδηλη αγωνία. «Πρέπει να εγκαταλείψουν τη λιτότητα» απαντά λακωνικά ο Στίγκλιτς και σπεύδει να τοποθετήσει το θέμα βαθύτερα, αναζητώντας να εντοπίσει τις αιτίες των προβλημάτων, όχι απλά να προσπαθεί να διορθώσει όπως-όπως τις συνέπειες των προβλημάτων αυτών. «Θα άρμοζε πάνω απ' όλα να ξαναδείτε την ίδια τη λειτουργία της Ευρωζώνης. Στην κατάσταση που βρίσκεται, δεν είναι βιώσιμη»! αποφαίνεται χωρίς περιστροφές.
Εξηγεί τι εννοεί: «Το χειρότερο είναι ότι οι θεσμικοί κανόνες της νομισματικής ένωσης, όπως ο περιορισμός του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ, είναι αντιπαραγωγικοί. Δεν αφήνουν κανένα περιθώριο χειρισμών στα κράτη και οξύνουν τους υφεσιακούς κύκλους» υπογραμμίζει. Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς τρέφει ελάχιστες ελπίδες ότι μπορεί κάποιος να πείσει τους Γερμανούς να αλλάξουν τη στάση τους. «Οι Γερμανοί έχουν μια πολύ ηθική άποψη των προβλημάτων της Ευρωζώνης. Θα είναι δύσκολο όμως να τους κάνει κανείς να αλλάξουν γνώμη, γιατί δεν μιλάμε μόνο για την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ» λέει και συνεχίζει: «Πίσω της βρίσκεται ολόκληρος ο οικονομικός ιστός και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, καθώς και η ελίτ των διανοουμένων που πρέπει να πείσει κανείς. Εγώ δεν είμαι πολύ αισιόδοξος» καταλήγει.
Ο Στίγκλιτς επικρίνει σφοδρότατα την οικονομική πολιτική που έχει επιβάλει η γερμανική κυβέρνηση στην Ευρωζώνη: «Οι ανησυχίες του Βερολίνου (σ.σ. κατά των μέτρων αύξησης της ζήτησης) είναι ακόμη πιο παράδοξες από τη στιγμή που μέχρι τώρα, όλες οι πολιτικές που ασκήθηκαν στην Ευρώπη συνεισέφεραν στην υποβάθμιση των δημόσιων οικονομικών. Η έλλειψη ανάπτυξης είναι που δημιουργεί τα ελλείμματα και όχι το αντίστροφο». Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς, ένας καθαρά συστημικός οικονομολόγος, απορρίπτει επίσης και την ιδέα ότι η νομισματική ένωση είναι μονόδρομος για την Ευρώπη. Θεωρεί ότι η Ευρωζώνη μπορεί να διαλυθεί, αλλά μπορεί ίσως και να διασωθεί, αν οι Γερμανοί αλλάξουν πολιτική, αν και εμφανώς κλίνει προς την πρώτη εκδοχή. «Η νομισματική ένωση μοιάζει με έναν κακό γάμο» δηλώνει. «'Η τον αφήνει κανείς να διαλυθεί ή παλεύει για να τον σώσει» προσθέτει. Ούτε ο Αμερικανός Στίγκλιτς ούτε ο Γερμανός Ζιν γνωρίζουν φυσικά τι θα απογίνει τελικά. Είναι εμφανές όμως ότι εκπροσωπούν δύο διαφορετικούς κόσμους.
από το «Έθνος»
Σχόλια