ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ 2009 ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΣΤΑΤ
Εξηγήσεις για τις δηλώσεις Βούλτεψη ζητεί από το πρωθυπουργό ο Γ. Παπανδρέου
Τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά καλεί να δώσει εξηγήσεις στον ελληνικό
λαό ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, με αφορμή χθεσινές δηλώσεις
της κυβερνητικής εκπροσώπου Σοφίας Βούλτεψη, για την υπόθεση του
ελλείμματος του 2009 και την ΕΛΣΤΑΤ. Συνέχεια εδώ
Βlogger: Ντάξει George μην το παρακάνεις, ποιος δεν θυμάται ότι έκανες τα πάντα για να διασύρεις τη χώρα. Αφού είσαι αθώος τι ζόρι τραβάς να προχωρήσει η έρευνα σχετικά με:
- ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΤΟΥ 2009 που ΠΑΡΑΠΟΙΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΕΓΙΝΕ Η «ΠΟΡΤΑ» ΕΙΣΟΔΟΥ ΤΗΣ ΤΡΟΙΚΑΣ;
- Συγκλονιστικές οι εξελίξεις στο σκάνδαλο της ΕΛΣΤΑΤ: ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΟΙ…. «ΧΑΜΕΝΕΣ» ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ
- Πολλές οι συμπτώσεις και πολλά τα ψέμματα για να πιστέψουμε
- Ο εθνικός ολετήρας και φραγκοφονιάς... τα γράφει όλα στ' αρχίδια του! Κοκτέιλ πάρτι, σούσι και χλιδή στο «Συμπόσιο της Σύμης»... Ας είναι καλά τα CDS και το ΔΝΤ κι εσύ μαλάκα Έλληνα που στ' αρπάζουν!
- Μια φωλιά από οχιές
Mια απάντηση στον ΓΑΠ, από τον κ. Ζήση Παπαδημητρίου εδώ
Γράμμα από την Κορέα
Έχοντας μόλις επιστρέψει από την Κορέα, σκέφτηκα να αφήσω για λίγο στην άκρη τα της Ευρωπαϊκής Κρίσης και να σας μεταφέρω εντυπώσεις από την Σεούλ. Έτσι κι αλλιώς, ο Μάρτιος προμηνύεται μακρύς. Από μήνα σταθμό που θα σηματοδοτούσε την Συνολική Λύση της Κρίσης (κάτι που από την αρχή του χρόνου μας τάζουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναφερόμενοι στις αποφάσεις της επικείμενης Συνόδου) ο Μάρτιος, όπως δείχνουν τα πράγματα, θα αποδειχθεί δύσκολος και απογοητευτικός. Θα έχουμε όμως αρκετό χρόνο να συζητήσουμε τις διαφορετικές πτυχές της προδιαγεγραμμένης απογοήτευσης, αλλά και των ευκαιριών, που εγκυμονεί η φετινή άνοιξη. Για σήμερα, επιτρέψτε μου να σας πάω μακρυά, μερικά χιλιόμετρα από το αδυσώπητο τείχος που χωρίζει την Νότια από την Βόρεια Κορέα, στην σχεδόν συνοριακή πρωτεύουσα της πρώτης, στην Σεούλ.
Το συνέδριο στο οποίο παραβρέθηκα είχε θέμα Η Κρίση του Ευρώ και το Μέλλον της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης: Η σημασία της για την Ασία. Ο τίτλος της δικής μου ομιλίας, με την οποία ξεκίνησε το συνέδριο: Περί Χρεών και Ρηγμάτων: Η Κρίση της Ελλάδας και του Ευρώ στο παγκόσμιο πλαίσιο τους. Επειδή αυτά που είπα οι αναγνώστες του protagon.gr τα γνωρίζετε, λίγο πολύ (για τους νέους αναγνώστες, πατήστε εδώ για το κείμενο της ομιλίας και εδώ για άλλα σχετικά κείμενα), δεν πρόκειται να πω κουβέντα στο άρθρο τούτο. Αυτό που θα κάνω είναι να σας περιγράψω τι είπαν κάποιοι από τους άλλους ομιλητές. Και ιδίως τα πολύ ενδιαφέροντα που μου είπε ο υπουργός Οικονομικών της Ν. Κορέας, Jeung-hyun Yoon, όταν συμφάγαμε εκείνο το μεσημέρι.
Κατ΄αρχάς, το συνέδριο σκοπό είχε να συγκρίνει τις εμπειρίες των Κρίσεων της Ν. Κορέας, της Λ. Αμερικής και της ευρωζώνης, εν όψει μάλιστα της εμπλοκής του ΔΝΤ και στις τρεις αυτές περιπτώσεις. Επί πλέον, οι διοργανωτές (δηλαδή το Κέντρο Μελετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σεούλ και το Υπουργείο του κ. Yoon) ενδιαφέρονταν και για ένα άλλο ζήτημα το οποίο, ομολογώ, αγνοούσα: Τον τρόπο με τον οποίο οι προσπάθειες περιφερειοποίησης τόσο στην Α. Ασία όσο και στην Λ. Αμερική επιρρεάστηκαν από τον συνδυασμό (α) των Κρίσεων της Ν. Ασίας και της Λ. Αμερικής και (β) των σχέσεων των χωρών αυτών με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Π.χ. ο οργανισμός ASEAN που ίσως αποτελέσει προπομπό μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης της Άπω Ανατολής, η Mercosur της Λ. Αμερικής κλπ.
Το κοινό συναίσθημα των περισσότερων συνέδρων ήταν μία βαθειά αγανάκτηση απέναντι στο ΔΝΤ. Οι οικοδεσπότες μας, τόσο κυβερνητικοί όσο και πανεπιστημιακοί, δεν είχαν ούτε μια καλή λέξη να πουν για τον διεθνή οργανισμό. Φάνηκαν μάλιστα να ξαφνιάζονται ιδιαίτερα όταν τους είπα πως το πρόβλημα το δικό μας δεν είναι το ΔΝΤ αλλά η ΕΕ και, ιδιαίτερα, τα πλεονασματικά κράτη της ΕΕ (με προεξάρχουσα την Γερμανία) τα οποία επιμένουν σε όρους και επιτόκια (βλ. Μνημόνιο) που ακόμα οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ θεωρούν (και το λένε συχνά, αν και ανεπίσημα) απαγορευτικά και, εν τέλει, μη εφαρμόσιμα. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι κρίσεις της Ν.Α. Ασίας και της Λ. Αμερικής, και η συμπεριφορά του ΔΝΤ σε αυτές, παραλίγο να αποβούν το κύκνειο άσμα του οργανισμού: Αν δεν ήταν η δική μας Κρίση, η οποία έβαλε το ΔΝΤ ξανά στο 'παιχνίδι', ο κ. Strauss Kahn και οι υπάλληλοί του πιθανόν να μην είχαν αντικείμενο μετά από την αποφασιστικότητα χωρών όπως της Κορέας και της Αργεντινής να τους αρνιούνται ακόμα και την καλημέρα (λόγω των έκτροπων που προκάλεσαν οι του ΔΝΤ στις χώρες αυτές πριν από 10 με 13 χρόνια). Ο κ. Strauss Kahn το γνωρίζει καλά και για αυτό τον λόγο είναι πολύ περισσότερο προσεκτικός και 'ανθρώπινος' με εμάς από ότι ήταν οι προκάτοχοί του τότε στην Ασία και στην Λ. Αμερική.
Ο βασικός διοργανωτής του συνεδρίου (ο καθηγητής Woosik Moon) δεν μάσησε τα λόγια του στην εισαγωγική του ομιλία ως προς τον ρόλο του ΔΝΤ το 1998 στην Κορέα. Αν και δεν κατέγραψα τα λεγόμενά του verbatim, είπε περίπου τα εξής:
"Το 1997 η Κρίση στην Ν. Κορέα προέκυψε από μια κατάρρευση του ιδιωτικού τομέα υπό το βάρος μεγάλων ιδιωτικών χρεών πολλά εκ των οποίων είχαν προκύψει από την εισροή ξένων κεφαλαίων μετά από την απελευθέρωση των χρηματαγορών που μας είχαν επιβάλει η Διεθνής Τράπεζα και οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ και της ΕΕ. Το κράτος μας, την εποχή εκείνη, ήταν και πλεονασματικό και αποτελεσματικό. Όμως, η Κρίση Χρέους του ιδιωτικού τομέα, ιδίως των τραπεζών, οδήγησε το 1997 στην μαζική φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό και στην πίεση που αυτή επέφερε στο γουάν (το νόμισμα της χώρας) το οποίο ήταν συνδεδεμένο με το δολάριο. Η κυβέρνηση προσπάθησε να συγκρατήσει την κατάρρευση του γουάν ξοδεύοντας όλα τα της τα αποθεματικά σε δολάρια (αγοράζοντας γουάν στις χρηματαγορές με όσα δολάρια διέθετε σε μια απέλπιδα προσπάθεια να συγκρατήσει την αξία του γουάν). Όταν απέτυχε, και ξέμεινε από ξένο συνάλλαγμα, τότε μας επισκέφτηκε το ΔΝΤ με τα δάνειά του. Όμως για να μας δανείσει, κάτι που είχαμε ανάγκη ώστε να μπορεί η βιομηχανία μας να συνεχίσει να εισάγει πρώτες ύλες, το ΔΝΤ επέβαλε δραστικές περικοπές στο... πλεονασματικό κράτος μας. Αναγκαστήκαμε να περικόψουμε την παιδεία, την υγεία και άλλες σημαντικές υποδομές που λειτουργούσαν περίφημα, αντί να στραφούμε (μαζί με το ΔΝΤ) εναντίον των πραγματικά υπεύθυνων για την Κρίση: των τραπεζών και των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα που είχαν δανειστεί υπέρογκα ποσά. Με άλλα λόγια, το ΔΝΤ εφάρμοσε σε εμάς το ίδιο πρόγραμμα δημόσιων περικοπών που είχε σχεδιάσει για ελλειμματικά, διεφθαρμένα, αναποτελεσματικά κράτη. Το αποτέλεσμα ήταν η μείωση της αποτελεσματικότητας του κράτους μας και το βάθεμα της Κρίσης. Ευτυχώς που η δική μας κυβέρνηση δεν άκουσε το ΔΝΤ και εξανάγκασε τις τράπεζες σε ριζική αναδιάρθρωση."
Πράγματι, δύο χρόνια μετά την Κρίση του 1997/8, η κυβέρνηση της Ν. Κορέας ξεκίνησε μια γενναία καμπάνια εναντίον τραπεζών αλλά και μεγάλων chaebol (τραστ μεγάλων βιομηχανιών που αποτέλεσαν και αποτελούν την ραχοκοκαλιά της Κορεατικής βιομηχανικής ανάπτυξης). Σκοπός της κυβέρνησης ήταν ένας: Να αναγκαστούν να ομολογήσουν το πραγματικό ύψος των ζημιών και χρεών τους και, εκεί που ήταν πλέον αδύνατον να σχεδιαστεί η αποκλιμάκωση ζημιών και χρεών, οι τράπεζες/επιχειρήσεις αυτές να διαλυθούν, να τις αναλάβει το κράτος και, αφού τις εξυγιάνει (πετώντας στον δρόμο του αποτυχημένους managers και τους πτωχευμένους ιδιοκτήτες) να τις πουλήσει σε νέους ιδιοκτήτες, καλύπτοντας τα δικά της έξοδα. Η καμπάνια αυτή διήρκεσε 2 με 3 χρόνια και στέφθηκε με επιτυχία. Ο λόγος χρεών/ζημιών προς την πραγματική αξία των τραπεζών και μεγάλων επιχειρήσεων μειώθηκε από 5-προς-1 σε λιγότερο από 2-σε-1. Έτσι, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, η Ν. Κορέα είχε ξεπεράσει την Κρίση του 1997/8.
Σε αυτό το σημείο αξίζει μια σύγκριση με την σημερινή ευρωπαϊκή Κρίση. Το κοινό με εκείνη της Ν. Κορέας ήταν το γεγονός ότι και οι δύο ξεκίνησαν στον τραπεζικό κλάδο. Μετά από μία περίοδο απίστευτης ρευστότητας, την οποία δημιούργησε ο χρηματοπιστωτικός τομέας παράγοντας ολόκληρα τσουνάμι ιδιωτικού χρήματος (βλ. το δεύτερο μέρος του άρθρου αυτού για την περίπτωση της Ευρώπης), ήρθε ένα μεγάλο Κραχ (τον Σεπτέμβρη του 2008 εδώ, το 1997 στην Ν. Κορέα) που έφερε ακριβώς το αντίθετο: Το απόλυτο στέγνωμα της ρευστότητας στις αγορές (τόσο του χρήματος όσο και τις υπόλοιπες). Για να μην καταρρεύσει η οικονομία, τα κράτη αντικατέστησαν την ρευστότητα με δημόσιο χρήμα. Αποτέλεσμα: Η Κρίση να μεταναστεύσει από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο, καθώς τα δυσθεώρητα ποσά που ξόδεψαν τα κράτη δημιούργησαν πρόβλημα δημόσιου χρέους.
Αυτά είναι τα κοινά στοιχεία την Νοτιοκορεατικής Κρίσης του 1997/8 με την ευρωπαϊκή που ξεκίνησε το 2008 (για έναν ακόμα παραλληλισμό, δείτε αυτό). Και η διαφορά; Ενώ η κυβέρνηση της Ν. Κορέας αμέσως μόλις μπόρεσε επιτέθηκε στην καρδιά του προβλήματος, που δεν ήταν άλλη από τον τραπεζικό τομέα, η ΕΕ επιμένει να κάνει τα στραβά μάτια. Να συμπεριφέρεται λες και το πρόβλημα ξεκίνησε λόγω των μεγάλων δημόσιων χρεών αγνοώντας παράλληλα τις τράπεζες ζόμπι από όπου ξεκίνησε, και εντός των οποίων κοχλάζει, η Κρίση. Όσο οι ηγέτες μας συνεχίζουν να αρνούνται να βάλουν στο στόχαστρό τους τις ιδιωτικές τράπεζες, με τρόπο αποφασιστικό και αδιαπραγμάτευτο αντίστοιχο εκείνου που επέδειξαν οι νοτιοκορεάτες, τόσο η Κρίση μας θα επεκτείνεται ανεξέλεγκτη. Οι συζητήσεις και προτροπές των πολιτικών και κεντρικών μας τραπεζιτών για εθελοντικές συγχωνεύσεις των τραπεζών θυμίζουν σχολικές εκθέσεις για την αποταμίευση. Δεν σηματοδοτούν τίποτα άλλο από χάσιμο χρόνου, επίδειξη άγνοιας και απόδειξη παντελούς πολιτικής βούλησης να συγκρουστούν με την Πτωχο-Τραπεζοκρατία.
Ο Jeung-hyun Yoon, Υπουργός Οικονομικών της Ν. Κορέας, μου το είπε ευθαρσώς: Οι τράπεζες ποτέ δεν θα παραδεχθούν τις ζημίες τους εθελοντικά. Ούτε θα προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις που καταστούν φανερό το μέγεθος της αποτυχίας τους. "Είναι σοφό να περιμένεις από τον δολοφόνο να αυτο-καταδικαστεί σε θάνατο;" με ρώτησε ρητορικά, εκφράζοντας με αυτό τον διπλωματικό τρόπο την έκπληξή του για την στάση των ευρωπαϊκής ηγεσίας.
Στην συζήτησή μας, που κράτησε πάνω από μια ώρα (με την συνοδεία δύο εκπληκτικών πιάτων Κορεατικής κουζίνας - ένα με noodles και σάλτσα μαύρων μανιταριών και μια σούπα από καβούρι και φύκια), είπαμε πολλά. Στα μέσα της κουβέντας, του ζήτησα, χωρίς περιστροφές, γιατί ήθελε να μιλήσουμε. (Ήξερα ότι μόλις είχε έρθει από το Παρίσι και πως εκείνο το βράδυ θα υποδεχόταν τον πολύ σημαντικό για την περιοχή πρώην πρωθυπουργό της Μαλαισίας Dr Mahathir Mohammed. Οπότε αναρωτιόμουν εμένα γιατί με έβαλε στο πυκνό του πρόγραμμα.) Χαμογέλασε και μου απάντησε λέγοντας ότι γνώριζε τις τοποθετήσεις που αναρτώ στο blog μου (το πιστεύετε αυτό;) και πως τον ενδιαφέρει μια άποψη από κάποιον που συγκαταλέγεται μεν στους φιλο-Ευρωπαϊστές όμως δεν αποδέχεται την 'γραμμή' της ΕΕ. Πρόσθεσε ότι ρόλο έπαιξε και η μακρά σχέση μου με την Αυστραλία και η από πρώτο χέρι γνωριμία με τις οικονομίες της περιοχής του Ειρηνικού (ιδίως της APEC).
"Με τιμούν πολύ αυτά που μου λέτε", του είπα, "όμως τι θέλετε να σας πω πιο συγκεκριμένα;" Και τότε ήρθε το σοκ: "Μετά την Κρίση του 2008", μου απάντησε "συνάδελφοι μου της περιοχής, ιδίως χωρών-μελών της ASEAN, επιμένουν ότι πρέπει να βάλουμε σταδιακά τις βάσεις για ένα κοινό νόμισμα. Και ο Πρόεδρος της χώρας μας κρίνει ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης μικρές χώρες όπως η δική μας θα καλούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα να σηκώνουν το βάρος των αναπόφευκτων κρίσεων. Η σημερινή μας ανάπτυξη, όσο εντυπωσιακή και να σας φαίνεται στην Ευρώπη, δεν μας καθησυχάζει. Σκεφτόμαστε λοιπόν μια Ανατολικοασιατική Νομισματική Ένωση. Όμως βλέπουμε, από την Κρίση της ευρωζώνης, ότι η νομισματική ενοποίηση, από μόνη της, δεν εξασφαλίζει τα μέλη της. Ιδίως τα μικρά κράτη-έθνη. Τι νομίζετε ότι θα πρέπει να προσέξουμε σε περίπτωση που προχωρήσουμε σε μια δική μας νομισματική ένωση, ίσως και με την Κίνα και την Ιαπωνία να συμμετέχουν; Τι είναι αυτό που λείπει από την ευρωζώνη και που εμείς πρέπει να συμπεριλάβουμε;"
Κοίταξα το ρολόι μου. Είχα είκοσι λεπτά να του απαντήσω. Η απάντησή μου δεν χωράει σε αυτό το άρθρο. Επιγραμματικά, επιχειρηματολόγησα για την σημασία που έχει ένας Μηχανισμός Ανακύκλωσης Πλεονασμάτων (Surplus Recycling Mechanism) σε κάθε νομισματική ένωση, ισχυριζόμενος ότι η έλλειψη ενός τέτοιου μηχανισμού αποτελεί το βασικό αίτιο της Κρίσης στην ευρωζώνη. (Για όποιον θέλει να πάρει μια ιδέα, ας πατήσει εδώ, εδώ και εδώ.) Αφού ολοκλήρωσα, ο υπουργός χαμογέλασε ευγενικά, με παρακάλεσε να του στείλω την απάντησή μου και εγγράφως, με χαιρέτησε με μία μικρή υπόκλιση και έφυγε.
Το βράδυ εκείνο, αφού ολοκληρώθηκε το συνέδριο, προσπάθησα να ανακεφαλαιώσω την εμπειρία της ημέρας, και ιδίως της συνάντησης με τον υπουργό. Κατέληξα στο εξής απλό: Η διαφορά του από τους ευρωπαίους υπουργούς οικονομικών μπορεί να συνοψιστεί σε δύο πράγματα: στον επίσημο τίτλο του και στο σλόγκαν του υπουργείου του (ναι έχει σλόγκαν, το οποίο μπορείτε να δείτε στην κεντρική ιστοσελίδα του εδώ). Ο κ. Yoon δεν είναι απλώς Υπουργός Οικονομικών αλλά Υπουργός Στρατηγικής και Οικονομικών (Minister of Strategy and Finance). Όσο για το σλόγκαν: Μια θερμή κοινωνία για την εργατική τάξη - Ανάπτυξη της Μεσαίας Τάξης (A warm society for the working class. Growth of the Middle Class).
Αυτά από την Κορέα. Επιστροφή στην δική μας πραγματικότητα από σήμερα...
--------------------
Εργα και ημέρες του ΔΝΤ
Παρά τις ωραιοποιήσεις και τις άοκνες προσπάθειες που εσχάτως καταβάλλονται στην Ελλάδα ώστε να παρουσιαστεί ουδέτερο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπηρετεί κατά κανόνα τα αμερικανικά συμφέροντα
Υπό το σκεπτικό βλέμμα του Σωκράτη, η Ελλάδα ετοιμάζεται να δεχτεί τη βοήθεια ενός μηχανισμού που άφησε συντρίμμια στις χώρες από τις οποίες ενεργοποιήθηκε...
Υπό το σκεπτικό βλέμμα του Σωκράτη, η Ελλάδα ετοιμάζεται να δεχτεί τη βοήθεια ενός μηχανισμού που άφησε συντρίμμια στις χώρες από τις οποίες ενεργοποιήθηκε...
Κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν την ίδρυσή του το 1944, το ΔΝΤ, όπως και η Παγκόσμια Τράπεζα, αποτελούσε τρόπον τινά τον οικονομικό βραχίονα της αμερικανικής κυριαρχίας στον ψυχροπολεμικό κόσμο. Συνεργάστηκε με αυταρχικά-δικτατορικά καθεστώτα που ήταν φιλικά προσκείμενα στις ΗΠΑ παρέχοντάς τους απαραίτητους πόρους για την επιβίωσή τους εις βάρος των λαών τους που υπερχρεώνονταν.
Μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και τη διαφαινόμενη παγίωση ενός μονοπολικού κόσμου, ασυγκράτητο πλέον το ΔΝΤ ανοικτά προώθησε και, όπου χρειάστηκε, προστάτευσε τα αμερικανικά συμφέροντα, τα οποία τυλίγει συνήθως με τον ιδεολογικό μανδύα της ελεύθερης αγοράς. Αλλες φορές πάλι η προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων γίνεται απροκάλυπτα.
Η αρχή του τέλους. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, όταν η θεωρία περί του «τέλους της Ιστορίας» δεν είχε ακόμα αποδειχτεί μια απλή μεγαλοστομία, η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και η ανάδειξη στην ηγεσία της Ρωσίας του Μπόρις Γέλτσιν δίνει μια χρυσή ευκαιρία στις ΗΠΑ να βυθίσει τη χώρα που αποτελούσε το αντίπαλον δέος.
«Κλέφτες, φέρτε πίσω τα δολάριά μας», φώναζαν το 2001 οι Αργεντίνοι, έξω από τις τράπεζες.
«Κλέφτες, φέρτε πίσω τα δολάριά μας», φώναζαν το 2001 οι Αργεντίνοι, έξω από τις τράπεζες.
Ο Γέλτσιν και οι εγκέφαλοι του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησής του (Τσουμπάις, Γκαϊντάρ) αποδεικνύονται πρόθυμοι μαθητές του ΔΝΤ. Από το 1991 εφαρμόζεται μια «θεραπεία σοκ» στη χώρα, όπως ακριβώς συνιστούσαν οι «μάγοι» του Ταμείου. Είχε ως αιχμή του δόρατος της πολιτικής της τις ιδιωτικοποιήσεις, όπως ευφημιστικά ονομάστηκε το ξεπούλημα κρατικού πλούτου σε εξευτελιστικές τιμές σε μέλη της πάλαι ποτέ νομενκλατούρας, τα οποία έμελλε να γίνουν οι διαβόητοι Ρώσοι ολιγάρχες.
Η Ρωσία με απόφαση του Γέλτσιν είχε αναλάβει το σύνολο του χρέους της πρώην ΕΣΣΔ, μολονότι ο πληθυσμός της αποτελούσε περίπου το μισό αυτού της Σοβιετικής Ενωσης. Ξεκίνησε δηλαδή την πορεία της στο παγκόσμιο στερέωμα κουβαλώντας την πέτρα του χρέους δεμένη στον λαιμό της.
Εργα και ημέρες του ΔΝΤ
Μέχρι το 1998, οπότε και ήρθε η χρεοκοπία της χώρας, το ΔΝΤ είχε διοχετεύσει στη χώρα πολλά κεφάλαια, τα οποία ήξερε πως θα χάνονταν κάπου μέσα στο σάπιο καθεστώς Γέλτσιν, καθώς ήδη από το 1996 Ρώσοι οικονομολόγοι είχαν μιλήσει ανοικτά για το επερχόμενο αδιέξοδο. Τη στιγμή μάλιστα που οι επί μήνες απλήρωτοι μισθοί και συντάξεις έφταναν τα 12,5 δισεκατομμύρια δολάρια, το καλοκαίρι του 2008 εξασφαλιζόταν δάνειο του Ταμείου ύψους 22,5 δισ. για να πληρωθούν οι ξένοι δανειστές.
Τα λεφτά όμως εξατμίστηκαν με το που έφτασαν στη Ρωσία - πέντε δισ. εκλάπησαν την ίδια στιγμή. Ο Τζορτζ Σόρος, που έχοντας διεισδύσει στη Ρωσία από τα χρόνια της περεστρόικα και αποτελούσε τον ενδιάμεσο μεταξύ των ντόπιων ολιγαρχών και των διεθνών χρηματοπιστωτικών κύκλων, εμφανίζεται να ζημιώθηκε περί τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια από τη ρωσική περιπέτεια.
Οι συνέπειες βέβαια ήταν πραγματικά οδυνηρές μόνο για τον ρωσικό λαό που πέρασε αρκετά χρόνια εξαθλίωσης μέχρι να αρχίσει η οικονομία να ανακάμπτει με λοκομοτίβα την κρατική Gazprom. Το κωμικό της υπόθεσης είναι ότι το ΔΝΤ δύο μέρες πριν από την κήρυξη πτώχευσης βράβευε για τα επιτεύγματά του τον Τσουμπάις...
Στην Ουκρανία
Εκτόξευσε τιμές και... Γιουστσένκο
Ταυτόχρονα με την επιχείρηση οικονομικού πολέμου στο εσωτερικό της Ρωσίας, το ΔΝΤ επενέβη και στην περιφέρειά της, στην Ουκρανία. Ο ηγέτης της «πορτοκαλί επανάστασης», Βίκτορ Γιουστσένκο, ήταν ο εκλεκτός του Ταμείου πολύ πριν αναρριχηθεί στην προεδρία της χώρας του.
Το 1993 διορίστηκε κεντρικός τραπεζίτης της Ουκρανίας και ήταν από τους αρχιτέκτονες της συμφωνίας του επόμενου έτους με το ΔΝΤ. Η συμφωνία, που επετεύχθη στο πλαίσιο του εορτασμού των 50 ετών από την ίδρυση του Ταμείου, προέβλεπε την εισαγωγή εθνικού νομίσματος αλλά αφαιρούσε κάθε εργαλείο κρατικού ελέγχου πάνω στη διακύμανσή του.
Η συνέπεια ήταν η κατάρρευση της ισοτιμίας του και συνακόλουθα της οικονομίας. Σε μια νύχτα το ψωμί ανέβηκε 300%, οι τιμές του ηλεκτρικού 600%, των συγκοινωνιών 900%. Το 1995 το ΑΕΠ της Ουκρανίας ήταν μόλις το 40% του 1992. Παρά την καταστροφή που έσπειρε, το άστρο του Γιουστσένκο ανέτειλε και στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας.
Κατέκτησε τα δύο ύπατα αξιώματα, του πρωθυπουργού και του προέδρου, σε δύο πράξεις. Δεν θα ήταν δυνατό κάτι τέτοιο δίχως την αμερικανική βοήθεια. Το Δεκέμβρη του 2009 το ΔΝΤ ουσιαστικά διεμήνυσε ότι μόνο σε περίπτωση που ο Γιουστσένκο γίνει πρωθυπουργός θα χορηγήσει δάνειο στην Ουκρανία με ευνοϊκούς όρους. Οταν εξελέγη πράγματι, ο Γιουστσένκο ξεκίνησε μια διαδικασία πτώχευσης, με τη συνδρομή του ΔΝΤ, που στόχευε την εγχώρια παραγωγική βάση.
Εκλεισαν πολλές ουκρανικές βιομηχανίες. Οταν καθαιρέθηκε ο Γιουστσένκο από πρωθυπουργός, το ΔΝΤ εξέφρασε μέσω του διευθύνοντος συμβούλου του, Χορστ Κέλερ, σημερινού προέδρου της Γερμανίας, τη δυσαρέσκειά του. Η καλή υπηρεσία που προσέφερε ο Γιουστσένκο στις ΗΠΑ θα αναγνωριζόταν αργότερα, με την αμερικανικής εμπνεύσεως «πορτοκαλί επανάσταση» που τον έφερε στον προεδρικό θώκο.
Με μια ματιά
ΡΩΣΙΑ: . Το καλοκαίρι του 2008 εξασφάλιζε δάνειο ύψους 22,5 δισ. δολ. από το Ταμείο για να πληρωθούν οι ξένοι δανειστές, τη στιγμή που οι απλήρωτοι μισθοί και συντάξεις έφταναν τα 12,5 δισ.
ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Οταν εξελέγη πρωθυπουργός, ο Γιουστσένκο ξεκίνησε μια διαδικασία πτώχευσης, με τη συνδρομή του ΔΝΤ, κατά την οποία πολλές ουκρανικές βιομηχανίες έβαλαν λουκέτο.
ΒΡΑΖΙΛΙΑ: 20 από τα 42,6 δισ. $ που δανείστηκε το 1999 κατευθύνθηκαν στις τσέπες των χαϊδεμένων παιδιών της Γουόλ Στριτ και πίσω στη Νέα Υόρκη.
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ: Το 2001 πανικόβλητοι οι Αργεντινοί έτρεξαν στις τράπεζες για να αποσύρουν τις καταθέσεις τους και να μετατρέψουν τα πέσος σε δολάρια αλλά βρήκαν κλειστές πόρτες.
ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ: Με τα 23 δισ. $ που πήρε από το ΔΝΤ, έσωσε μόνο τους εκείνους που προοριζόταν να σώσει, που σε μεγάλο βαθμό ήταν εκείνοι που προκάλεσαν την κρίση.
ΚΟΡΕΑ: Το κανόνι της DAEWOO είχε αλυσιδωτές αντιδράσεις, αλλά το ΔΝΤ δεν επενέβη παρά στο παρά πέντε και προς όφελος των ξένων επενδυτών που έβαλαν «χοντρό χέρι» στην κορεατική βιομηχανία.
Λατινική Αμερική
Ο υπερδανεισμός οδήγησε σε εξωφρενική λιτότητα
Σ ε μια άλλη περιοχή του πλανήτη, στη Λατινική Αμερική, οι επεμβάσεις του ΔΝΤ υπήρξαν πολυάριθμες, σχεδόν όσο και οι στρατιωτικές επεμβάσεις των Αμερικανών. Ειδικότερα στις δύο μεγαλύτερες χώρες της, τη Βραζιλία και την Αργεντινή, η εξασφάλιση πόρων για τα στρατιωτικά καθεστώτα που υποστήριξαν οι ΗΠΑ έγινε με το αζημίωτο, υψηλότατα δηλαδή επιτόκια που εκτόξευσαν το χρέος τους. Η πολιτική αυτή δεν άλλαξε ούτε μετά τη μετάβαση στη δημοκρατία, καθώς διεφθαρμένες κυβερνήσεις πήραν τη σκυτάλη από τους στρατιωτικούς. Ακολουθήθηκε πολιτική υψηλών επιτοκίων, που υποτίθεται ότι ήταν απαραίτητη για την προσέλκυση ξένων επενδυτών.
Εντονες πιέσεις
Στη Βραζιλία το 1998 άρχισε μια φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό, η οποία συσσώρευσε πίεση πάνω στο ρεάλ κι η κυβέρνηση ξόδεψε μέσα σε λίγους μήνες τα συναλλαγματικά αποθέματα που τόσο ακριβά πλήρωνε. Το ΔΝΤ είχε δια ροπάλου απαγορεύσει την υποτίμηση του νομίσματος, την εύκολη λύση στην περίσταση, καθώς δυτικές τράπεζες και επενδυτές ήταν εκτεθειμένοι κι η Βραζιλία βρέθηκε σε αδιέξοδο.
Το Γενάρη του 1999 αποφασίστηκε να της χορηγηθεί δάνειο 42,6 δισ. δολαρίων από το ΔΝΤ, τους G7, την Παγκόσμια Τράπεζα κι άλλη μια αμερικανική τράπεζα. Στις διαπραγματεύσεις που προηγήθηκαν συμμετείχαν εκπρόσωποι των μεγαλύτερων αμερικανικών τραπεζών (Goldman Sachs, Citigroup, Merrill Lynch) και φυσικά επενδυτές σαν τον Σόρος. Ουσιαστικά επρόκειτο για την εκπόνηση ενός σχεδίου απόδρασης των ξένων επενδυτών που, αφού είχαν ήδη θησαυρίσει από τα ληστρικά επιτόκια που πλήρωνε η Βραζιλία, ήθελαν το ΔΝΤ να τους σώσει.
Ετσι, τα 20 πρώτα δισ. του δανείου κατευθύνθηκαν στις τσέπες των χαϊδεμένων παιδιών της Γουόλ Στριτ και πίσω στη Νέα Υόρκη. Ο βραζιλιάνικος λαός υποχρεώθηκε απ’ τους όρους του ΔΝΤ σε εξωφρενική λιτότητα που έφερε τη χώρα σε κατάσταση εσωτερικού ακήρυκτου πολέμου.
Στην Αργεντινή παροχετεύτηκε η βραζιλιάνικη κρίση μετά την υποτίμηση του ρεάλ, που στέρησε την οικονομία της απ’ την ανταγωνιστικότητά της έναντι της γείτονος Βραζιλίας. Η ύφεση και η ανεργία κάλπαζαν, αλλά για να ευνοήσει την κερδοσκοπία των «καλοθρεμμένων κατσαρίδων» του διεθνούς τραπεζικού συστήματος, που ξέπλεναν και μαύρο χρήμα στην Αργεντινή, η κυβέρνηση επέμεινε στη μη υποτίμηση του νομίσματος ακολουθώντας τις επιταγές του ΔΝΤ.
Το 2001 όταν η φυγή των μεγάλων κεφαλαίων είχε σχεδόν ολοκληρωθεί, πανικόβλητοι οι Αργεντινοί έτρεξαν στις τράπεζες για να αποσύρουν τις καταθέσεις τους και να μετατρέψουν τα πέσο σε δολάρια αλλά μάταια. Οι τράπεζες ήταν κλειστές γι’ αυτούς.
Χρειάστηκαν εξεγέρσεις και ανατροπές για να έρθει η απεμπλοκή της ακολουθούμενης πολιτικής από τις συνταγές του ΔΝΤ και τελικά η ανάκαμψη, που θα ήταν όμως αδύνατη δίχως διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του εξωτερικού χρέους.
Νοτιοανατολική Ασία
Οι «ασιατικές τίγρεις» κατασπάραξαν 3 χώρες
Των κρίσεων σε Ρωσία και Βραζιλία - Αργεντινή είχε προηγηθεί η ασιατική κρίση, που ξέσπασε το 1997. Στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι γνωστή ως «κρίση του ΔΝΤ», αφού τότε εξαιτίας των καταστροφικών επιλογών του ΔΝΤ η κρίση νομίσματος στην Ταϊλάνδη επηρέασε το σύνολο των γειτονικών χωρών και πιο σοβαρά, εκτός της Ταϊλάνδης, την Κορέα και την Ινδονησία.
Οι «ασιατικές τίγρεις» ήταν το καμάρι του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, καθώς ακολουθώντας τις οδηγίες των οργανισμών αυτών σημείωναν υψηλή ανάπτυξη επί σειρά ετών.
Οταν άρχισαν οι πιέσεις στο μπατ, το ταϊλανδικό νόμισμα, η κυβέρνηση ήταν ανέτοιμη να το υπερασπιστεί. Το μπατ κατέρρευσε χάνοντας σε λίγους μήνες πάνω από το μισό της αξίας του, ενώ η φυγή κεφαλαίων αποτυπώθηκε και στο χρηματιστήριο, ο δείκτης του οποίου υποχώρησε κατά 75% στο ίδιο διάστημα. Οπως αλλού, τα δάνεια του ΔΝΤ προς την Ταϊλάνδη, που ανήλθαν σε 20 δισ., κατευθύνθηκαν στις τσέπες των επενδυτών.
Η Ινδονησία ήταν το επόμενο θύμα των νομισματικών πιέσεων, παρότι η οικονομία της χώρας έμοιαζε να είναι σε καλή κατάσταση. Η ρουπία όμως κατέρρευσε και το δάνειο των 23 δισ. δολαρίων από το ΔΝΤ έσωσε μόνο τους γνωστούς εκείνους που προοριζόταν να σώσει, που σε μεγάλο βαθμό ήταν εκείνοι που προκάλεσαν την κρίση. Η φτώχεια εξαπλώθηκε και η λαϊκή αντίδραση εκδηλώθηκε τελικά με ξεσηκωμό που έδιωξε τον δικτάτορα Σουχάρτο μετά από 30 χρόνια στην εξουσία.
Για ψύλλου πήδημα
Στην πιο εκβιομηχανισμένη Ν. Κορέα η κρίση θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί σχετικά ανώδυνα. Ομως, το στοίχημα για το ΔΝΤ ήταν η διάλυση του μοντέλου εταιρικής οργάνωσης στη χώρα προς όφελος των δυτικών πολυεθνικών.
Η κρίση στη ρευστότητα οδήγησε στη χρεοκοπία την Daewoo, τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία στην Κορέα, για αδυναμία αποπληρωμής οφειλών μόλις 84 εκατ. δολαρίων. Το κανόνι αυτό είχε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, αλλά το ΔΝΤ δεν επενέβη παρά στο παρά πέντε ζητώντας σε αντάλλαγμα των κεφαλαίων του την αλλαγή του επιχειρηματικού και τραπεζικού μοντέλου της προς όφελος των ξένων επενδυτών. Ετσι, τα ιμάτια της κορεατικής βιομηχανίας διαμοιράστηκαν και πρώτα της Daewoo, ενώ οι ξένες τράπεζες τρύπωσαν στην αγορά.
Πριν από τη συμφωνία με την Κορέα, οι Αμερικανοί μεγιστάνες είχαν συνεδριάσει μαζί με τη FED και τους αξιωματούχους του ΔΝΤ. Η ίδια εγκάρδια συνεννόηση υπήρξε και στην περίπτωση της κρίσης στη Βραζιλία, τη Ρωσία και την Αργεντινή. Διόλου συμπτωματικά, το περασμένο Σαββατοκύριακο στην Ελλάδα βρισκόταν το «νούμερο 2» της Goldman Sachs, αλλά και ο Τζορτζ Σόρος...
Ιδιωτικοποιήσεις
Η εισβολή πολυεθνικών στο Δημόσιο
Στη Βραζιλία οι ιδιωτικοποιήσεις ξεκίνησαν τη δεκαετία του ‘90 με την -διά της χρηματιστηριακής οδού- πώληση ορυχείων. Ακολούθησε η μετοχοποίηση της αεροναυπηγικής Embraer, που έβαλε στην εταιρεία τους ανταγωνιστές της γαλλογερμανικής EADS.
Το 1998 η κρατική Telebras έσπασε σε 12 μικρότερες εταιρείες και πουλήθηκε σε Ισπανούς, Πορτογάλους, Ιταλούς, Καναδούς κι Αμερικανούς. Στη συνέχεια επιχειρήθηκε η ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας που είχε καταστροφικές συνέπειες, μπλακ άουτ κατά την περίοδο 2001-2002 και κατακόρυφη άνοδο τιμών (140% πάνω κατά την περίοδο 1996-2002.
Και στην Αργεντινή η νεοφιλελεύθερη λαίλαπα είχε προηγηθεί της κρίσης. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 η κυβέρνηση του ανεκδιήγητου Μένεμ πούλησε ό,τι βρήκε μπροστά της, σύμφωνα με το πρόγραμμα που είχαν εμπνευστεί το ΔΝΤ κι η Παγκόσμια Τράπεζα. Ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, ύδρευση πέρασαν σε ξένα χέρια, ενώ μέχρι το 1999 το 90% των τραπεζών είχε ιδιωτικοποιηθεί.
Στην Ταϊλάνδη το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων του ΔΝΤ προέβλεπε την άμεση πώληση κρατικών εταιρειών, αλλά και το leasing αυτών από ιδιωτικές εταιρείες, καθώς επίσης και τη σύμπραξη κρατικού και ιδιωτικού τομέα. Ανάμεσα στους αγοραστές συγκαταλέγονται ξένες τράπεζες και θεσμικοί επενδυτές. Επιπλέον, ένα μεγάλο μερίδιο της κρατικής συμμετοχής σε τράπεζες έχει πουληθεί σε πολυεθνικές.
Στη Ρωσία μόλις εδραιώθηκε ο Γέλτσιν στην εξουσία μοίρασε στον ρωσικό λαό μετοχές των κρατικών εταιρειών. Οι πρώην διευθυντές των εταιρειών αυτών με τη συνεργασία ξένων τραπεζών αγόρασαν σε χαμηλότατες τιμές τις μετοχές κι έγιναν ιδιοκτήτες. Πολυεθνικές σαν τις BP, Exxon, Texaco κατέφτασαν στη Μόσχα για να καρπωθούν ένα κομμάτι της πίτας του χρυσοφόρου τομέα της ενέργειας.
Οι πιο σώφρονες ολιγάρχες και ξένοι επενδυτές προέβλεπαν ότι η τύχη τους δεν θα κρατούσε πολύ και φρόντισαν να στείλουν τα κεφάλαια που αποκόμιζαν στο εξωτερικό, όπου οι αμερικανικές και αγγλικές τράπεζες τα υποδέχτηκαν με ευχαρίστηση.
ΝΙΚΗΤΑΣ ΚΟΥΡΙΔΑΚΗΣ
Γράμμα από την Κορέα
Έχοντας μόλις επιστρέψει από την Κορέα, σκέφτηκα να αφήσω για λίγο στην άκρη τα της Ευρωπαϊκής Κρίσης και να σας μεταφέρω εντυπώσεις από την Σεούλ. Έτσι κι αλλιώς, ο Μάρτιος προμηνύεται μακρύς. Από μήνα σταθμό που θα σηματοδοτούσε την Συνολική Λύση της Κρίσης (κάτι που από την αρχή του χρόνου μας τάζουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναφερόμενοι στις αποφάσεις της επικείμενης Συνόδου) ο Μάρτιος, όπως δείχνουν τα πράγματα, θα αποδειχθεί δύσκολος και απογοητευτικός. Θα έχουμε όμως αρκετό χρόνο να συζητήσουμε τις διαφορετικές πτυχές της προδιαγεγραμμένης απογοήτευσης, αλλά και των ευκαιριών, που εγκυμονεί η φετινή άνοιξη. Για σήμερα, επιτρέψτε μου να σας πάω μακρυά, μερικά χιλιόμετρα από το αδυσώπητο τείχος που χωρίζει την Νότια από την Βόρεια Κορέα, στην σχεδόν συνοριακή πρωτεύουσα της πρώτης, στην Σεούλ.
Το συνέδριο στο οποίο παραβρέθηκα είχε θέμα Η Κρίση του Ευρώ και το Μέλλον της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης: Η σημασία της για την Ασία. Ο τίτλος της δικής μου ομιλίας, με την οποία ξεκίνησε το συνέδριο: Περί Χρεών και Ρηγμάτων: Η Κρίση της Ελλάδας και του Ευρώ στο παγκόσμιο πλαίσιο τους. Επειδή αυτά που είπα οι αναγνώστες του protagon.gr τα γνωρίζετε, λίγο πολύ (για τους νέους αναγνώστες, πατήστε εδώ για το κείμενο της ομιλίας και εδώ για άλλα σχετικά κείμενα), δεν πρόκειται να πω κουβέντα στο άρθρο τούτο. Αυτό που θα κάνω είναι να σας περιγράψω τι είπαν κάποιοι από τους άλλους ομιλητές. Και ιδίως τα πολύ ενδιαφέροντα που μου είπε ο υπουργός Οικονομικών της Ν. Κορέας, Jeung-hyun Yoon, όταν συμφάγαμε εκείνο το μεσημέρι.
Κατ΄αρχάς, το συνέδριο σκοπό είχε να συγκρίνει τις εμπειρίες των Κρίσεων της Ν. Κορέας, της Λ. Αμερικής και της ευρωζώνης, εν όψει μάλιστα της εμπλοκής του ΔΝΤ και στις τρεις αυτές περιπτώσεις. Επί πλέον, οι διοργανωτές (δηλαδή το Κέντρο Μελετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σεούλ και το Υπουργείο του κ. Yoon) ενδιαφέρονταν και για ένα άλλο ζήτημα το οποίο, ομολογώ, αγνοούσα: Τον τρόπο με τον οποίο οι προσπάθειες περιφερειοποίησης τόσο στην Α. Ασία όσο και στην Λ. Αμερική επιρρεάστηκαν από τον συνδυασμό (α) των Κρίσεων της Ν. Ασίας και της Λ. Αμερικής και (β) των σχέσεων των χωρών αυτών με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Π.χ. ο οργανισμός ASEAN που ίσως αποτελέσει προπομπό μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης της Άπω Ανατολής, η Mercosur της Λ. Αμερικής κλπ.
Το κοινό συναίσθημα των περισσότερων συνέδρων ήταν μία βαθειά αγανάκτηση απέναντι στο ΔΝΤ. Οι οικοδεσπότες μας, τόσο κυβερνητικοί όσο και πανεπιστημιακοί, δεν είχαν ούτε μια καλή λέξη να πουν για τον διεθνή οργανισμό. Φάνηκαν μάλιστα να ξαφνιάζονται ιδιαίτερα όταν τους είπα πως το πρόβλημα το δικό μας δεν είναι το ΔΝΤ αλλά η ΕΕ και, ιδιαίτερα, τα πλεονασματικά κράτη της ΕΕ (με προεξάρχουσα την Γερμανία) τα οποία επιμένουν σε όρους και επιτόκια (βλ. Μνημόνιο) που ακόμα οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ θεωρούν (και το λένε συχνά, αν και ανεπίσημα) απαγορευτικά και, εν τέλει, μη εφαρμόσιμα. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι κρίσεις της Ν.Α. Ασίας και της Λ. Αμερικής, και η συμπεριφορά του ΔΝΤ σε αυτές, παραλίγο να αποβούν το κύκνειο άσμα του οργανισμού: Αν δεν ήταν η δική μας Κρίση, η οποία έβαλε το ΔΝΤ ξανά στο 'παιχνίδι', ο κ. Strauss Kahn και οι υπάλληλοί του πιθανόν να μην είχαν αντικείμενο μετά από την αποφασιστικότητα χωρών όπως της Κορέας και της Αργεντινής να τους αρνιούνται ακόμα και την καλημέρα (λόγω των έκτροπων που προκάλεσαν οι του ΔΝΤ στις χώρες αυτές πριν από 10 με 13 χρόνια). Ο κ. Strauss Kahn το γνωρίζει καλά και για αυτό τον λόγο είναι πολύ περισσότερο προσεκτικός και 'ανθρώπινος' με εμάς από ότι ήταν οι προκάτοχοί του τότε στην Ασία και στην Λ. Αμερική.
Ο βασικός διοργανωτής του συνεδρίου (ο καθηγητής Woosik Moon) δεν μάσησε τα λόγια του στην εισαγωγική του ομιλία ως προς τον ρόλο του ΔΝΤ το 1998 στην Κορέα. Αν και δεν κατέγραψα τα λεγόμενά του verbatim, είπε περίπου τα εξής:
"Το 1997 η Κρίση στην Ν. Κορέα προέκυψε από μια κατάρρευση του ιδιωτικού τομέα υπό το βάρος μεγάλων ιδιωτικών χρεών πολλά εκ των οποίων είχαν προκύψει από την εισροή ξένων κεφαλαίων μετά από την απελευθέρωση των χρηματαγορών που μας είχαν επιβάλει η Διεθνής Τράπεζα και οι εκπρόσωποι των ΗΠΑ και της ΕΕ. Το κράτος μας, την εποχή εκείνη, ήταν και πλεονασματικό και αποτελεσματικό. Όμως, η Κρίση Χρέους του ιδιωτικού τομέα, ιδίως των τραπεζών, οδήγησε το 1997 στην μαζική φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό και στην πίεση που αυτή επέφερε στο γουάν (το νόμισμα της χώρας) το οποίο ήταν συνδεδεμένο με το δολάριο. Η κυβέρνηση προσπάθησε να συγκρατήσει την κατάρρευση του γουάν ξοδεύοντας όλα τα της τα αποθεματικά σε δολάρια (αγοράζοντας γουάν στις χρηματαγορές με όσα δολάρια διέθετε σε μια απέλπιδα προσπάθεια να συγκρατήσει την αξία του γουάν). Όταν απέτυχε, και ξέμεινε από ξένο συνάλλαγμα, τότε μας επισκέφτηκε το ΔΝΤ με τα δάνειά του. Όμως για να μας δανείσει, κάτι που είχαμε ανάγκη ώστε να μπορεί η βιομηχανία μας να συνεχίσει να εισάγει πρώτες ύλες, το ΔΝΤ επέβαλε δραστικές περικοπές στο... πλεονασματικό κράτος μας. Αναγκαστήκαμε να περικόψουμε την παιδεία, την υγεία και άλλες σημαντικές υποδομές που λειτουργούσαν περίφημα, αντί να στραφούμε (μαζί με το ΔΝΤ) εναντίον των πραγματικά υπεύθυνων για την Κρίση: των τραπεζών και των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα που είχαν δανειστεί υπέρογκα ποσά. Με άλλα λόγια, το ΔΝΤ εφάρμοσε σε εμάς το ίδιο πρόγραμμα δημόσιων περικοπών που είχε σχεδιάσει για ελλειμματικά, διεφθαρμένα, αναποτελεσματικά κράτη. Το αποτέλεσμα ήταν η μείωση της αποτελεσματικότητας του κράτους μας και το βάθεμα της Κρίσης. Ευτυχώς που η δική μας κυβέρνηση δεν άκουσε το ΔΝΤ και εξανάγκασε τις τράπεζες σε ριζική αναδιάρθρωση."
Πράγματι, δύο χρόνια μετά την Κρίση του 1997/8, η κυβέρνηση της Ν. Κορέας ξεκίνησε μια γενναία καμπάνια εναντίον τραπεζών αλλά και μεγάλων chaebol (τραστ μεγάλων βιομηχανιών που αποτέλεσαν και αποτελούν την ραχοκοκαλιά της Κορεατικής βιομηχανικής ανάπτυξης). Σκοπός της κυβέρνησης ήταν ένας: Να αναγκαστούν να ομολογήσουν το πραγματικό ύψος των ζημιών και χρεών τους και, εκεί που ήταν πλέον αδύνατον να σχεδιαστεί η αποκλιμάκωση ζημιών και χρεών, οι τράπεζες/επιχειρήσεις αυτές να διαλυθούν, να τις αναλάβει το κράτος και, αφού τις εξυγιάνει (πετώντας στον δρόμο του αποτυχημένους managers και τους πτωχευμένους ιδιοκτήτες) να τις πουλήσει σε νέους ιδιοκτήτες, καλύπτοντας τα δικά της έξοδα. Η καμπάνια αυτή διήρκεσε 2 με 3 χρόνια και στέφθηκε με επιτυχία. Ο λόγος χρεών/ζημιών προς την πραγματική αξία των τραπεζών και μεγάλων επιχειρήσεων μειώθηκε από 5-προς-1 σε λιγότερο από 2-σε-1. Έτσι, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, η Ν. Κορέα είχε ξεπεράσει την Κρίση του 1997/8.
Σε αυτό το σημείο αξίζει μια σύγκριση με την σημερινή ευρωπαϊκή Κρίση. Το κοινό με εκείνη της Ν. Κορέας ήταν το γεγονός ότι και οι δύο ξεκίνησαν στον τραπεζικό κλάδο. Μετά από μία περίοδο απίστευτης ρευστότητας, την οποία δημιούργησε ο χρηματοπιστωτικός τομέας παράγοντας ολόκληρα τσουνάμι ιδιωτικού χρήματος (βλ. το δεύτερο μέρος του άρθρου αυτού για την περίπτωση της Ευρώπης), ήρθε ένα μεγάλο Κραχ (τον Σεπτέμβρη του 2008 εδώ, το 1997 στην Ν. Κορέα) που έφερε ακριβώς το αντίθετο: Το απόλυτο στέγνωμα της ρευστότητας στις αγορές (τόσο του χρήματος όσο και τις υπόλοιπες). Για να μην καταρρεύσει η οικονομία, τα κράτη αντικατέστησαν την ρευστότητα με δημόσιο χρήμα. Αποτέλεσμα: Η Κρίση να μεταναστεύσει από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο, καθώς τα δυσθεώρητα ποσά που ξόδεψαν τα κράτη δημιούργησαν πρόβλημα δημόσιου χρέους.
Αυτά είναι τα κοινά στοιχεία την Νοτιοκορεατικής Κρίσης του 1997/8 με την ευρωπαϊκή που ξεκίνησε το 2008 (για έναν ακόμα παραλληλισμό, δείτε αυτό). Και η διαφορά; Ενώ η κυβέρνηση της Ν. Κορέας αμέσως μόλις μπόρεσε επιτέθηκε στην καρδιά του προβλήματος, που δεν ήταν άλλη από τον τραπεζικό τομέα, η ΕΕ επιμένει να κάνει τα στραβά μάτια. Να συμπεριφέρεται λες και το πρόβλημα ξεκίνησε λόγω των μεγάλων δημόσιων χρεών αγνοώντας παράλληλα τις τράπεζες ζόμπι από όπου ξεκίνησε, και εντός των οποίων κοχλάζει, η Κρίση. Όσο οι ηγέτες μας συνεχίζουν να αρνούνται να βάλουν στο στόχαστρό τους τις ιδιωτικές τράπεζες, με τρόπο αποφασιστικό και αδιαπραγμάτευτο αντίστοιχο εκείνου που επέδειξαν οι νοτιοκορεάτες, τόσο η Κρίση μας θα επεκτείνεται ανεξέλεγκτη. Οι συζητήσεις και προτροπές των πολιτικών και κεντρικών μας τραπεζιτών για εθελοντικές συγχωνεύσεις των τραπεζών θυμίζουν σχολικές εκθέσεις για την αποταμίευση. Δεν σηματοδοτούν τίποτα άλλο από χάσιμο χρόνου, επίδειξη άγνοιας και απόδειξη παντελούς πολιτικής βούλησης να συγκρουστούν με την Πτωχο-Τραπεζοκρατία.
Ο Jeung-hyun Yoon, Υπουργός Οικονομικών της Ν. Κορέας, μου το είπε ευθαρσώς: Οι τράπεζες ποτέ δεν θα παραδεχθούν τις ζημίες τους εθελοντικά. Ούτε θα προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις που καταστούν φανερό το μέγεθος της αποτυχίας τους. "Είναι σοφό να περιμένεις από τον δολοφόνο να αυτο-καταδικαστεί σε θάνατο;" με ρώτησε ρητορικά, εκφράζοντας με αυτό τον διπλωματικό τρόπο την έκπληξή του για την στάση των ευρωπαϊκής ηγεσίας.
Στην συζήτησή μας, που κράτησε πάνω από μια ώρα (με την συνοδεία δύο εκπληκτικών πιάτων Κορεατικής κουζίνας - ένα με noodles και σάλτσα μαύρων μανιταριών και μια σούπα από καβούρι και φύκια), είπαμε πολλά. Στα μέσα της κουβέντας, του ζήτησα, χωρίς περιστροφές, γιατί ήθελε να μιλήσουμε. (Ήξερα ότι μόλις είχε έρθει από το Παρίσι και πως εκείνο το βράδυ θα υποδεχόταν τον πολύ σημαντικό για την περιοχή πρώην πρωθυπουργό της Μαλαισίας Dr Mahathir Mohammed. Οπότε αναρωτιόμουν εμένα γιατί με έβαλε στο πυκνό του πρόγραμμα.) Χαμογέλασε και μου απάντησε λέγοντας ότι γνώριζε τις τοποθετήσεις που αναρτώ στο blog μου (το πιστεύετε αυτό;) και πως τον ενδιαφέρει μια άποψη από κάποιον που συγκαταλέγεται μεν στους φιλο-Ευρωπαϊστές όμως δεν αποδέχεται την 'γραμμή' της ΕΕ. Πρόσθεσε ότι ρόλο έπαιξε και η μακρά σχέση μου με την Αυστραλία και η από πρώτο χέρι γνωριμία με τις οικονομίες της περιοχής του Ειρηνικού (ιδίως της APEC).
"Με τιμούν πολύ αυτά που μου λέτε", του είπα, "όμως τι θέλετε να σας πω πιο συγκεκριμένα;" Και τότε ήρθε το σοκ: "Μετά την Κρίση του 2008", μου απάντησε "συνάδελφοι μου της περιοχής, ιδίως χωρών-μελών της ASEAN, επιμένουν ότι πρέπει να βάλουμε σταδιακά τις βάσεις για ένα κοινό νόμισμα. Και ο Πρόεδρος της χώρας μας κρίνει ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης μικρές χώρες όπως η δική μας θα καλούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα να σηκώνουν το βάρος των αναπόφευκτων κρίσεων. Η σημερινή μας ανάπτυξη, όσο εντυπωσιακή και να σας φαίνεται στην Ευρώπη, δεν μας καθησυχάζει. Σκεφτόμαστε λοιπόν μια Ανατολικοασιατική Νομισματική Ένωση. Όμως βλέπουμε, από την Κρίση της ευρωζώνης, ότι η νομισματική ενοποίηση, από μόνη της, δεν εξασφαλίζει τα μέλη της. Ιδίως τα μικρά κράτη-έθνη. Τι νομίζετε ότι θα πρέπει να προσέξουμε σε περίπτωση που προχωρήσουμε σε μια δική μας νομισματική ένωση, ίσως και με την Κίνα και την Ιαπωνία να συμμετέχουν; Τι είναι αυτό που λείπει από την ευρωζώνη και που εμείς πρέπει να συμπεριλάβουμε;"
Κοίταξα το ρολόι μου. Είχα είκοσι λεπτά να του απαντήσω. Η απάντησή μου δεν χωράει σε αυτό το άρθρο. Επιγραμματικά, επιχειρηματολόγησα για την σημασία που έχει ένας Μηχανισμός Ανακύκλωσης Πλεονασμάτων (Surplus Recycling Mechanism) σε κάθε νομισματική ένωση, ισχυριζόμενος ότι η έλλειψη ενός τέτοιου μηχανισμού αποτελεί το βασικό αίτιο της Κρίσης στην ευρωζώνη. (Για όποιον θέλει να πάρει μια ιδέα, ας πατήσει εδώ, εδώ και εδώ.) Αφού ολοκλήρωσα, ο υπουργός χαμογέλασε ευγενικά, με παρακάλεσε να του στείλω την απάντησή μου και εγγράφως, με χαιρέτησε με μία μικρή υπόκλιση και έφυγε.
Το βράδυ εκείνο, αφού ολοκληρώθηκε το συνέδριο, προσπάθησα να ανακεφαλαιώσω την εμπειρία της ημέρας, και ιδίως της συνάντησης με τον υπουργό. Κατέληξα στο εξής απλό: Η διαφορά του από τους ευρωπαίους υπουργούς οικονομικών μπορεί να συνοψιστεί σε δύο πράγματα: στον επίσημο τίτλο του και στο σλόγκαν του υπουργείου του (ναι έχει σλόγκαν, το οποίο μπορείτε να δείτε στην κεντρική ιστοσελίδα του εδώ). Ο κ. Yoon δεν είναι απλώς Υπουργός Οικονομικών αλλά Υπουργός Στρατηγικής και Οικονομικών (Minister of Strategy and Finance). Όσο για το σλόγκαν: Μια θερμή κοινωνία για την εργατική τάξη - Ανάπτυξη της Μεσαίας Τάξης (A warm society for the working class. Growth of the Middle Class).
Αυτά από την Κορέα. Επιστροφή στην δική μας πραγματικότητα από σήμερα...
--------------------
Εργα και ημέρες του ΔΝΤ
Παρά τις ωραιοποιήσεις και τις άοκνες προσπάθειες που εσχάτως καταβάλλονται στην Ελλάδα ώστε να παρουσιαστεί ουδέτερο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπηρετεί κατά κανόνα τα αμερικανικά συμφέροντα
Υπό το σκεπτικό βλέμμα του Σωκράτη, η Ελλάδα ετοιμάζεται να δεχτεί τη βοήθεια ενός μηχανισμού που άφησε συντρίμμια στις χώρες από τις οποίες ενεργοποιήθηκε...
Υπό το σκεπτικό βλέμμα του Σωκράτη, η Ελλάδα ετοιμάζεται να δεχτεί τη βοήθεια ενός μηχανισμού που άφησε συντρίμμια στις χώρες από τις οποίες ενεργοποιήθηκε...
Κατά τη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν την ίδρυσή του το 1944, το ΔΝΤ, όπως και η Παγκόσμια Τράπεζα, αποτελούσε τρόπον τινά τον οικονομικό βραχίονα της αμερικανικής κυριαρχίας στον ψυχροπολεμικό κόσμο. Συνεργάστηκε με αυταρχικά-δικτατορικά καθεστώτα που ήταν φιλικά προσκείμενα στις ΗΠΑ παρέχοντάς τους απαραίτητους πόρους για την επιβίωσή τους εις βάρος των λαών τους που υπερχρεώνονταν.
Μετά την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και τη διαφαινόμενη παγίωση ενός μονοπολικού κόσμου, ασυγκράτητο πλέον το ΔΝΤ ανοικτά προώθησε και, όπου χρειάστηκε, προστάτευσε τα αμερικανικά συμφέροντα, τα οποία τυλίγει συνήθως με τον ιδεολογικό μανδύα της ελεύθερης αγοράς. Αλλες φορές πάλι η προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων γίνεται απροκάλυπτα.
Η αρχή του τέλους. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90, όταν η θεωρία περί του «τέλους της Ιστορίας» δεν είχε ακόμα αποδειχτεί μια απλή μεγαλοστομία, η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και η ανάδειξη στην ηγεσία της Ρωσίας του Μπόρις Γέλτσιν δίνει μια χρυσή ευκαιρία στις ΗΠΑ να βυθίσει τη χώρα που αποτελούσε το αντίπαλον δέος.
«Κλέφτες, φέρτε πίσω τα δολάριά μας», φώναζαν το 2001 οι Αργεντίνοι, έξω από τις τράπεζες.
«Κλέφτες, φέρτε πίσω τα δολάριά μας», φώναζαν το 2001 οι Αργεντίνοι, έξω από τις τράπεζες.
Ο Γέλτσιν και οι εγκέφαλοι του οικονομικού προγράμματος της κυβέρνησής του (Τσουμπάις, Γκαϊντάρ) αποδεικνύονται πρόθυμοι μαθητές του ΔΝΤ. Από το 1991 εφαρμόζεται μια «θεραπεία σοκ» στη χώρα, όπως ακριβώς συνιστούσαν οι «μάγοι» του Ταμείου. Είχε ως αιχμή του δόρατος της πολιτικής της τις ιδιωτικοποιήσεις, όπως ευφημιστικά ονομάστηκε το ξεπούλημα κρατικού πλούτου σε εξευτελιστικές τιμές σε μέλη της πάλαι ποτέ νομενκλατούρας, τα οποία έμελλε να γίνουν οι διαβόητοι Ρώσοι ολιγάρχες.
Η Ρωσία με απόφαση του Γέλτσιν είχε αναλάβει το σύνολο του χρέους της πρώην ΕΣΣΔ, μολονότι ο πληθυσμός της αποτελούσε περίπου το μισό αυτού της Σοβιετικής Ενωσης. Ξεκίνησε δηλαδή την πορεία της στο παγκόσμιο στερέωμα κουβαλώντας την πέτρα του χρέους δεμένη στον λαιμό της.
Εργα και ημέρες του ΔΝΤ
Μέχρι το 1998, οπότε και ήρθε η χρεοκοπία της χώρας, το ΔΝΤ είχε διοχετεύσει στη χώρα πολλά κεφάλαια, τα οποία ήξερε πως θα χάνονταν κάπου μέσα στο σάπιο καθεστώς Γέλτσιν, καθώς ήδη από το 1996 Ρώσοι οικονομολόγοι είχαν μιλήσει ανοικτά για το επερχόμενο αδιέξοδο. Τη στιγμή μάλιστα που οι επί μήνες απλήρωτοι μισθοί και συντάξεις έφταναν τα 12,5 δισεκατομμύρια δολάρια, το καλοκαίρι του 2008 εξασφαλιζόταν δάνειο του Ταμείου ύψους 22,5 δισ. για να πληρωθούν οι ξένοι δανειστές.
Τα λεφτά όμως εξατμίστηκαν με το που έφτασαν στη Ρωσία - πέντε δισ. εκλάπησαν την ίδια στιγμή. Ο Τζορτζ Σόρος, που έχοντας διεισδύσει στη Ρωσία από τα χρόνια της περεστρόικα και αποτελούσε τον ενδιάμεσο μεταξύ των ντόπιων ολιγαρχών και των διεθνών χρηματοπιστωτικών κύκλων, εμφανίζεται να ζημιώθηκε περί τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια από τη ρωσική περιπέτεια.
Οι συνέπειες βέβαια ήταν πραγματικά οδυνηρές μόνο για τον ρωσικό λαό που πέρασε αρκετά χρόνια εξαθλίωσης μέχρι να αρχίσει η οικονομία να ανακάμπτει με λοκομοτίβα την κρατική Gazprom. Το κωμικό της υπόθεσης είναι ότι το ΔΝΤ δύο μέρες πριν από την κήρυξη πτώχευσης βράβευε για τα επιτεύγματά του τον Τσουμπάις...
Στην Ουκρανία
Εκτόξευσε τιμές και... Γιουστσένκο
Ταυτόχρονα με την επιχείρηση οικονομικού πολέμου στο εσωτερικό της Ρωσίας, το ΔΝΤ επενέβη και στην περιφέρειά της, στην Ουκρανία. Ο ηγέτης της «πορτοκαλί επανάστασης», Βίκτορ Γιουστσένκο, ήταν ο εκλεκτός του Ταμείου πολύ πριν αναρριχηθεί στην προεδρία της χώρας του.
Το 1993 διορίστηκε κεντρικός τραπεζίτης της Ουκρανίας και ήταν από τους αρχιτέκτονες της συμφωνίας του επόμενου έτους με το ΔΝΤ. Η συμφωνία, που επετεύχθη στο πλαίσιο του εορτασμού των 50 ετών από την ίδρυση του Ταμείου, προέβλεπε την εισαγωγή εθνικού νομίσματος αλλά αφαιρούσε κάθε εργαλείο κρατικού ελέγχου πάνω στη διακύμανσή του.
Η συνέπεια ήταν η κατάρρευση της ισοτιμίας του και συνακόλουθα της οικονομίας. Σε μια νύχτα το ψωμί ανέβηκε 300%, οι τιμές του ηλεκτρικού 600%, των συγκοινωνιών 900%. Το 1995 το ΑΕΠ της Ουκρανίας ήταν μόλις το 40% του 1992. Παρά την καταστροφή που έσπειρε, το άστρο του Γιουστσένκο ανέτειλε και στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας.
Κατέκτησε τα δύο ύπατα αξιώματα, του πρωθυπουργού και του προέδρου, σε δύο πράξεις. Δεν θα ήταν δυνατό κάτι τέτοιο δίχως την αμερικανική βοήθεια. Το Δεκέμβρη του 2009 το ΔΝΤ ουσιαστικά διεμήνυσε ότι μόνο σε περίπτωση που ο Γιουστσένκο γίνει πρωθυπουργός θα χορηγήσει δάνειο στην Ουκρανία με ευνοϊκούς όρους. Οταν εξελέγη πράγματι, ο Γιουστσένκο ξεκίνησε μια διαδικασία πτώχευσης, με τη συνδρομή του ΔΝΤ, που στόχευε την εγχώρια παραγωγική βάση.
Εκλεισαν πολλές ουκρανικές βιομηχανίες. Οταν καθαιρέθηκε ο Γιουστσένκο από πρωθυπουργός, το ΔΝΤ εξέφρασε μέσω του διευθύνοντος συμβούλου του, Χορστ Κέλερ, σημερινού προέδρου της Γερμανίας, τη δυσαρέσκειά του. Η καλή υπηρεσία που προσέφερε ο Γιουστσένκο στις ΗΠΑ θα αναγνωριζόταν αργότερα, με την αμερικανικής εμπνεύσεως «πορτοκαλί επανάσταση» που τον έφερε στον προεδρικό θώκο.
Με μια ματιά
ΡΩΣΙΑ: . Το καλοκαίρι του 2008 εξασφάλιζε δάνειο ύψους 22,5 δισ. δολ. από το Ταμείο για να πληρωθούν οι ξένοι δανειστές, τη στιγμή που οι απλήρωτοι μισθοί και συντάξεις έφταναν τα 12,5 δισ.
ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Οταν εξελέγη πρωθυπουργός, ο Γιουστσένκο ξεκίνησε μια διαδικασία πτώχευσης, με τη συνδρομή του ΔΝΤ, κατά την οποία πολλές ουκρανικές βιομηχανίες έβαλαν λουκέτο.
ΒΡΑΖΙΛΙΑ: 20 από τα 42,6 δισ. $ που δανείστηκε το 1999 κατευθύνθηκαν στις τσέπες των χαϊδεμένων παιδιών της Γουόλ Στριτ και πίσω στη Νέα Υόρκη.
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ: Το 2001 πανικόβλητοι οι Αργεντινοί έτρεξαν στις τράπεζες για να αποσύρουν τις καταθέσεις τους και να μετατρέψουν τα πέσος σε δολάρια αλλά βρήκαν κλειστές πόρτες.
ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ: Με τα 23 δισ. $ που πήρε από το ΔΝΤ, έσωσε μόνο τους εκείνους που προοριζόταν να σώσει, που σε μεγάλο βαθμό ήταν εκείνοι που προκάλεσαν την κρίση.
ΚΟΡΕΑ: Το κανόνι της DAEWOO είχε αλυσιδωτές αντιδράσεις, αλλά το ΔΝΤ δεν επενέβη παρά στο παρά πέντε και προς όφελος των ξένων επενδυτών που έβαλαν «χοντρό χέρι» στην κορεατική βιομηχανία.
Λατινική Αμερική
Ο υπερδανεισμός οδήγησε σε εξωφρενική λιτότητα
Σ ε μια άλλη περιοχή του πλανήτη, στη Λατινική Αμερική, οι επεμβάσεις του ΔΝΤ υπήρξαν πολυάριθμες, σχεδόν όσο και οι στρατιωτικές επεμβάσεις των Αμερικανών. Ειδικότερα στις δύο μεγαλύτερες χώρες της, τη Βραζιλία και την Αργεντινή, η εξασφάλιση πόρων για τα στρατιωτικά καθεστώτα που υποστήριξαν οι ΗΠΑ έγινε με το αζημίωτο, υψηλότατα δηλαδή επιτόκια που εκτόξευσαν το χρέος τους. Η πολιτική αυτή δεν άλλαξε ούτε μετά τη μετάβαση στη δημοκρατία, καθώς διεφθαρμένες κυβερνήσεις πήραν τη σκυτάλη από τους στρατιωτικούς. Ακολουθήθηκε πολιτική υψηλών επιτοκίων, που υποτίθεται ότι ήταν απαραίτητη για την προσέλκυση ξένων επενδυτών.
Εντονες πιέσεις
Στη Βραζιλία το 1998 άρχισε μια φυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό, η οποία συσσώρευσε πίεση πάνω στο ρεάλ κι η κυβέρνηση ξόδεψε μέσα σε λίγους μήνες τα συναλλαγματικά αποθέματα που τόσο ακριβά πλήρωνε. Το ΔΝΤ είχε δια ροπάλου απαγορεύσει την υποτίμηση του νομίσματος, την εύκολη λύση στην περίσταση, καθώς δυτικές τράπεζες και επενδυτές ήταν εκτεθειμένοι κι η Βραζιλία βρέθηκε σε αδιέξοδο.
Το Γενάρη του 1999 αποφασίστηκε να της χορηγηθεί δάνειο 42,6 δισ. δολαρίων από το ΔΝΤ, τους G7, την Παγκόσμια Τράπεζα κι άλλη μια αμερικανική τράπεζα. Στις διαπραγματεύσεις που προηγήθηκαν συμμετείχαν εκπρόσωποι των μεγαλύτερων αμερικανικών τραπεζών (Goldman Sachs, Citigroup, Merrill Lynch) και φυσικά επενδυτές σαν τον Σόρος. Ουσιαστικά επρόκειτο για την εκπόνηση ενός σχεδίου απόδρασης των ξένων επενδυτών που, αφού είχαν ήδη θησαυρίσει από τα ληστρικά επιτόκια που πλήρωνε η Βραζιλία, ήθελαν το ΔΝΤ να τους σώσει.
Ετσι, τα 20 πρώτα δισ. του δανείου κατευθύνθηκαν στις τσέπες των χαϊδεμένων παιδιών της Γουόλ Στριτ και πίσω στη Νέα Υόρκη. Ο βραζιλιάνικος λαός υποχρεώθηκε απ’ τους όρους του ΔΝΤ σε εξωφρενική λιτότητα που έφερε τη χώρα σε κατάσταση εσωτερικού ακήρυκτου πολέμου.
Στην Αργεντινή παροχετεύτηκε η βραζιλιάνικη κρίση μετά την υποτίμηση του ρεάλ, που στέρησε την οικονομία της απ’ την ανταγωνιστικότητά της έναντι της γείτονος Βραζιλίας. Η ύφεση και η ανεργία κάλπαζαν, αλλά για να ευνοήσει την κερδοσκοπία των «καλοθρεμμένων κατσαρίδων» του διεθνούς τραπεζικού συστήματος, που ξέπλεναν και μαύρο χρήμα στην Αργεντινή, η κυβέρνηση επέμεινε στη μη υποτίμηση του νομίσματος ακολουθώντας τις επιταγές του ΔΝΤ.
Το 2001 όταν η φυγή των μεγάλων κεφαλαίων είχε σχεδόν ολοκληρωθεί, πανικόβλητοι οι Αργεντινοί έτρεξαν στις τράπεζες για να αποσύρουν τις καταθέσεις τους και να μετατρέψουν τα πέσο σε δολάρια αλλά μάταια. Οι τράπεζες ήταν κλειστές γι’ αυτούς.
Χρειάστηκαν εξεγέρσεις και ανατροπές για να έρθει η απεμπλοκή της ακολουθούμενης πολιτικής από τις συνταγές του ΔΝΤ και τελικά η ανάκαμψη, που θα ήταν όμως αδύνατη δίχως διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του εξωτερικού χρέους.
Νοτιοανατολική Ασία
Οι «ασιατικές τίγρεις» κατασπάραξαν 3 χώρες
Των κρίσεων σε Ρωσία και Βραζιλία - Αργεντινή είχε προηγηθεί η ασιατική κρίση, που ξέσπασε το 1997. Στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι γνωστή ως «κρίση του ΔΝΤ», αφού τότε εξαιτίας των καταστροφικών επιλογών του ΔΝΤ η κρίση νομίσματος στην Ταϊλάνδη επηρέασε το σύνολο των γειτονικών χωρών και πιο σοβαρά, εκτός της Ταϊλάνδης, την Κορέα και την Ινδονησία.
Οι «ασιατικές τίγρεις» ήταν το καμάρι του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, καθώς ακολουθώντας τις οδηγίες των οργανισμών αυτών σημείωναν υψηλή ανάπτυξη επί σειρά ετών.
Οταν άρχισαν οι πιέσεις στο μπατ, το ταϊλανδικό νόμισμα, η κυβέρνηση ήταν ανέτοιμη να το υπερασπιστεί. Το μπατ κατέρρευσε χάνοντας σε λίγους μήνες πάνω από το μισό της αξίας του, ενώ η φυγή κεφαλαίων αποτυπώθηκε και στο χρηματιστήριο, ο δείκτης του οποίου υποχώρησε κατά 75% στο ίδιο διάστημα. Οπως αλλού, τα δάνεια του ΔΝΤ προς την Ταϊλάνδη, που ανήλθαν σε 20 δισ., κατευθύνθηκαν στις τσέπες των επενδυτών.
Η Ινδονησία ήταν το επόμενο θύμα των νομισματικών πιέσεων, παρότι η οικονομία της χώρας έμοιαζε να είναι σε καλή κατάσταση. Η ρουπία όμως κατέρρευσε και το δάνειο των 23 δισ. δολαρίων από το ΔΝΤ έσωσε μόνο τους γνωστούς εκείνους που προοριζόταν να σώσει, που σε μεγάλο βαθμό ήταν εκείνοι που προκάλεσαν την κρίση. Η φτώχεια εξαπλώθηκε και η λαϊκή αντίδραση εκδηλώθηκε τελικά με ξεσηκωμό που έδιωξε τον δικτάτορα Σουχάρτο μετά από 30 χρόνια στην εξουσία.
Για ψύλλου πήδημα
Στην πιο εκβιομηχανισμένη Ν. Κορέα η κρίση θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί σχετικά ανώδυνα. Ομως, το στοίχημα για το ΔΝΤ ήταν η διάλυση του μοντέλου εταιρικής οργάνωσης στη χώρα προς όφελος των δυτικών πολυεθνικών.
Η κρίση στη ρευστότητα οδήγησε στη χρεοκοπία την Daewoo, τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία στην Κορέα, για αδυναμία αποπληρωμής οφειλών μόλις 84 εκατ. δολαρίων. Το κανόνι αυτό είχε αλυσιδωτές αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, αλλά το ΔΝΤ δεν επενέβη παρά στο παρά πέντε ζητώντας σε αντάλλαγμα των κεφαλαίων του την αλλαγή του επιχειρηματικού και τραπεζικού μοντέλου της προς όφελος των ξένων επενδυτών. Ετσι, τα ιμάτια της κορεατικής βιομηχανίας διαμοιράστηκαν και πρώτα της Daewoo, ενώ οι ξένες τράπεζες τρύπωσαν στην αγορά.
Πριν από τη συμφωνία με την Κορέα, οι Αμερικανοί μεγιστάνες είχαν συνεδριάσει μαζί με τη FED και τους αξιωματούχους του ΔΝΤ. Η ίδια εγκάρδια συνεννόηση υπήρξε και στην περίπτωση της κρίσης στη Βραζιλία, τη Ρωσία και την Αργεντινή. Διόλου συμπτωματικά, το περασμένο Σαββατοκύριακο στην Ελλάδα βρισκόταν το «νούμερο 2» της Goldman Sachs, αλλά και ο Τζορτζ Σόρος...
Ιδιωτικοποιήσεις
Η εισβολή πολυεθνικών στο Δημόσιο
Στη Βραζιλία οι ιδιωτικοποιήσεις ξεκίνησαν τη δεκαετία του ‘90 με την -διά της χρηματιστηριακής οδού- πώληση ορυχείων. Ακολούθησε η μετοχοποίηση της αεροναυπηγικής Embraer, που έβαλε στην εταιρεία τους ανταγωνιστές της γαλλογερμανικής EADS.
Το 1998 η κρατική Telebras έσπασε σε 12 μικρότερες εταιρείες και πουλήθηκε σε Ισπανούς, Πορτογάλους, Ιταλούς, Καναδούς κι Αμερικανούς. Στη συνέχεια επιχειρήθηκε η ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας που είχε καταστροφικές συνέπειες, μπλακ άουτ κατά την περίοδο 2001-2002 και κατακόρυφη άνοδο τιμών (140% πάνω κατά την περίοδο 1996-2002.
Και στην Αργεντινή η νεοφιλελεύθερη λαίλαπα είχε προηγηθεί της κρίσης. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 η κυβέρνηση του ανεκδιήγητου Μένεμ πούλησε ό,τι βρήκε μπροστά της, σύμφωνα με το πρόγραμμα που είχαν εμπνευστεί το ΔΝΤ κι η Παγκόσμια Τράπεζα. Ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, ύδρευση πέρασαν σε ξένα χέρια, ενώ μέχρι το 1999 το 90% των τραπεζών είχε ιδιωτικοποιηθεί.
Στην Ταϊλάνδη το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων του ΔΝΤ προέβλεπε την άμεση πώληση κρατικών εταιρειών, αλλά και το leasing αυτών από ιδιωτικές εταιρείες, καθώς επίσης και τη σύμπραξη κρατικού και ιδιωτικού τομέα. Ανάμεσα στους αγοραστές συγκαταλέγονται ξένες τράπεζες και θεσμικοί επενδυτές. Επιπλέον, ένα μεγάλο μερίδιο της κρατικής συμμετοχής σε τράπεζες έχει πουληθεί σε πολυεθνικές.
Στη Ρωσία μόλις εδραιώθηκε ο Γέλτσιν στην εξουσία μοίρασε στον ρωσικό λαό μετοχές των κρατικών εταιρειών. Οι πρώην διευθυντές των εταιρειών αυτών με τη συνεργασία ξένων τραπεζών αγόρασαν σε χαμηλότατες τιμές τις μετοχές κι έγιναν ιδιοκτήτες. Πολυεθνικές σαν τις BP, Exxon, Texaco κατέφτασαν στη Μόσχα για να καρπωθούν ένα κομμάτι της πίτας του χρυσοφόρου τομέα της ενέργειας.
Οι πιο σώφρονες ολιγάρχες και ξένοι επενδυτές προέβλεπαν ότι η τύχη τους δεν θα κρατούσε πολύ και φρόντισαν να στείλουν τα κεφάλαια που αποκόμιζαν στο εξωτερικό, όπου οι αμερικανικές και αγγλικές τράπεζες τα υποδέχτηκαν με ευχαρίστηση.
ΝΙΚΗΤΑΣ ΚΟΥΡΙΔΑΚΗΣ
Σχόλια