1. ΕΡ. ΔτΑ. Η άνοδος της Ακροδεξιάς, η μεγάλη αποχή, η ανοχή, ανεκτικότητα - παραίτηση του πολίτη από τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του, όλες αυτές οι όψεις της κρίσης εκπροσώπησης, συνιστούν «τερατογενέσεις» της Δημοκρατίας ως αποτέλεσμα της κακοποίησης, της καταστρατήγησης, του «βιασμού» των βασικών αρχών και της ουσίας του δημοκρατικού πολιτεύματος;
ΑΠ.Κ. Τσουκαλάς: Σε αυτό που ονομάζουμε σήμερα αντιπροσωπευτική δημοκρατία,...
η κρίση αντιπροσώπευσης είναι εγγενές στοιχείο, διότι μόνο όταν οι εξουσίες είναι ελευθέρως ανακλητές το πρόβλημα λύνεται με το μαχαίρι. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στις σύγχρονες κοινωνίες, λόγω του μεγέθους τους, αλλά και για λόγους πρακτικούς, διότι δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς μια μόνιμη αντιπροσώπευση, η οποία καταλήγει να είναι μη αντιπροσώπευση. Το γεγονός ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός εκείνων που αρνούνται να μετάσχουν στα πολιτικά τεκταινόμενα είναι ενδεικτικό της απομείωσης της ιδεατής δημοκρατίας - ότι δηλαδή ο λαός μπορεί ανά πάσα στιγμή να αποφασίζει για το μέλλον του.
Η παγκοσμιοποίηση, η υπερεπικρατειοποίηση των οικονομικών δυνάμεων, η δημιουργία μιας οικονομικής τάξης η οποία υπερκαλύπτει, ξεπερνάει και κατά κάποιον τρόπο αντιτίθεται στις επιμέρους πολιτικές επικρατειακές κρυσταλλώσεις, αποτελεί ένα δομικό εμπόδιο προς οποιαδήποτε προσπάθεια ανασύστασης μιας κλασικής δημοκρατικής εκπροσώπησης όπως την ξέραμε μέχρι τα τελευταία χρόνια. Με αυτήν την έννοια, όλα αυτά τα φαινόμενα δεν θα τα έλεγα τερατογένεση, αλλά μετασχηματισμό του τρόπου που λειτουργούν τα δημοκρατικά καθεστώτα μέσα σε ένα τέτοιο παγκόσμιο σύστημα. Ο κόσμος ολόκληρος βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή και είναι πολύ δύσκολο να σκεφτούμε καθολική ανανέωση των δημοκρατικών διαδικασιών, εάν δεν υπάρξει μια πλήρης μεταλλαγή στο διεθνές υπερεπικρατειακό οικονομικό σύστημα.
Η άνοδος της Aκροδεξιάς και η αδιαφορία συνδέονται ασφαλώς με την απομείωση της δυνατότητας του λαού να μετέχει αυτοβούλως στην αυτόνομη εξέλιξη του μέλλοντός του, αλλά είναι ταυτόχρονα συνέπειες και απόρροιες μιας αύξουσας υποταγής της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών σε εντολές ή κελεύσματα που έχουν την πηγή τους αλλού, σε ανεξέλεγκτα και συχνά αόρατα κέντρα λήψης αποφάσεων, που είναι αδύνατον να επηρεαστούν ευθέως από αυτά που επιθυμούν και αποφασίζουν οι πολίτες.
2. ΕΡ. ΔτΑ. Ποιες δυναμικές και χαρακτηριστικά του κοινωνικοπολιτικού φάσματος θα μπορούσαν να καλύψουν το μεγάλο κενό εκπροσώπησης ώστε ο πολιτικός διάλογος και η εκλογική διαδικασία να ανακτήσουν την αίγλη που τους αξίζει;
ΑΠ. Κ. Τσουκαλάς: Κατά τη γνώμη μου είναι αδύνατο να σκεφτούμε λύσεις που να μην είναι υπερεθνικές, που να μη συνδυάζουν κινήματα, σκέψεις, πολιτικές τοποθετήσεις οι οποίες ξεπερνούν το στενό εθνικό πλαίσιο. Η γνωστή εξίσωση ανάμεσα στο εθνικό κράτος, στον εθνικό πολιτισμό, στην εθνική κοινωνία και στην εθνική δημοκρατία -ας το πω έτσι- έχει πάψει να λειτουργεί ως αυτόνομη πηγή εξουσίας, αυτόνομη πηγή αποφάσεων ανά πάσα στιγμή και για όλα τα ζητήματα.
Εδώ είναι ακριβώς το πρόβλημα. Από τη μια πλευρά είναι αδύνατον σε εθνικό επίπεδο να οργανώσει κανείς αυτόνομες εστίες αντίστασης, και από την άλλη πλευρά είναι εξίσου δύσκολο -και αυτό είναι το πολύ μεγάλο ιστορικό στοίχημα- να επιτύχει κανείς μόνιμες, συνεχείς, συνεπείς συμμαχίες υπερεθνικές, οι οποίες θα έχουν στόχο ακριβώς την άρση των δυσλειτουργιών. Δεν υπάρχει τρόπος να ξεφύγει κανείς από την παγκόσμια αυτή μέγγενη, πέραν του να επιχειρήσει παγκόσμιες συμμαχίες οι οποίες θα οδηγήσουν στην ευρύτερη αντίσταση.
3. ΕΡ. ΔτΑ. Η ιδέα ενός νέου τύπου «κοινωνικού συμβολαίου», που να όριζε ρητά το αυστηρό πλαίσιο για τα κοινωνικά δικαιώματα και την κρατική ευθύνη, με αυστηρές δεσμεύσεις και ρήτρες ασυνέπειας για όσους αναλαμβάνουν και ασκούν εξουσία, θα μπορούσε -και κάτω από ποιες προϋποθέσεις- να βρει εφαρμογή στις μέρες μας;
ΑΠ. Κ. Τσουκαλάς: Ένας ολόκληρος νομικός και πολιτικός πολιτισμός τείνει να εξαφανιστεί. Εξακολουθούν βέβαια να ισχύουν, τύποις, ορισμένες ασφαλιστικές δικλείδες και αρχές, όπως των συναλλακτικών ηθών, της καλής πίστης, της απαγόρευσης της αισχροκέρδειας και της τοκογλυφίας, όμως δεν ισχύουν στο πλαίσιο των υπερεπικρατειακών οικονομικών σχέσεων. Και είναι θέμα πρωτίστως πολιτικό, να μην ενδίδει κανείς στα κελεύσματα των νέων οικονομικών ηθών, διότι για να επιζήσει η δημοκρατία χρειάζεται να γίνονται σεβαστές και οι προσυνταγματικές προϋποθέσεις της αστικής δημοκρατίας, οι πανάρχαιες αρχές επί τη βάσει των οποίων λειτουργούσαν οι κοινωνίες. Αυτό το «δεν υπάρχει άλλη λύση», που μας λέει το παγκόσμιο σύστημα, είναι η αρχή του τέλους της δημοκρατίας.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες, όποιος περιχαρακώνεται στα εθνικά του σύνορα είναι καταδικασμένος να αποτύχει. Γι’ αυτό ακριβώς πιστεύω ότι μια νέα Αριστερά είναι η προϋπόθεση για να φτιαχτεί αυτό που λέτε «ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο».
Δεν ξέρω αν είναι εφικτό -η Iστορία είναι πάντα πανούργα και πάντα απρόβλεπτη- και μ’ αυτήν ακριβώς την έννοια δεν έχουμε καμία άλλη δυνατότητα από το να μαχόμαστε προς αυτήν την κατεύθυνση και να ελπίζουμε. Διότι εάν δεν μπορούμε και να ελπίζουμε σε μια τέτοια -μέχρι τώρα ανύπαρκτη- παγκόσμια συσπείρωση γύρω από τέτοια δημοκρατικά ιδεώδη, τότε δεν βλέπω με ποιον τρόπο θα μπορούσαμε να αποφύγουμε αυτόν τον βραχνά μιας σκληρής και ανυποχώρητης παγκόσμιας οικονομικής εξουσίας.
Πηγή: e-dromos.gr
Σχόλια