Η προσαρμογή είναι το κλειδί για τον τερματισμό της κρίσης της ευρωζώνης. Οι αισιόδοξοι λένε ότι αυτή η διαδικασία ανάκτησης της ανταγωνιστικότητας συμβαίνει ήδη. Κοιτάξτε την επιτυχία του ισπανικού τομέα των εξαγωγών ή την πτώση στους ελληνικούς μισθούς. Και, εν πάση περιπτώσει, η οικονομία της ευρωζώνης ανακάμπτει , κάτι το οποίο βοηθά περισσότερο.
Αυτή η κρίση είναι βαθιά λάθος. Είναι αλήθεια ότι οι χώρες της κρίσης έχουν μειώσει τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών τους. Η Ιταλία και η Ισπανία έχουν πλέον πλεονάσματα. Δεδομένου ότι η Γερμανία και οι Κάτω Χώρες δεν έχουν μειώσει τα πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών τους , η ευρωζώνη στο σύνολό της έχει μετακινηθεί από ένα σχεδόν ισορροπημένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2009 σε ένα πλεόνασμα κατά το τρέχον έτος του 2,3 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, σύμφωνα με τις περισσότερες πρόσφατες εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Το ΔΝΤ βάζει το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών του 2014 στο 2,5 τοις εκατό. Με άλλα λόγια, η ευρωζώνη προσαρμόζεται εις βάρος του υπόλοιπου κόσμου.
Όμως, ενώ η ευρωζώνη είναι ένα σταθερό νομισματικό καθεστώς στο εσωτερικό, δεν είναι κάτι τέτοιο στο εξωτερικό. Το νόμισμα κάνει ακριβώς ό,τι λένε τα βιβλία ότι πρέπει να κάνει: συνεχίζει να αυξάνεται, αντισταθμίζοντας έτσι τις βελτιώσεις στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Την περασμένη εβδομάδα το ευρώ ανήλθε σε περισσότερα από 1,38 δολάρια.
Θα μπορούσατε να πείτε ότι η αύξηση αυτή οφείλεται στην κρίση του προϋπολογισμού των ΗΠΑ , ή στην αναβολή της διακοπής της πολιτικής χαλάρωσης της Federal Reserve. Και, βέβαια, αν η οξεία οικονομική κρίση της ευρωζώνης επέστρεφε, το ευρώ χωρίς αμφιβολία θα έπεφτε και πάλι, καθώς οι επενδυτές θα απομακρύνονταν. Αλλά αν τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν, θα περίμενα ότι το νόμισμα θα παραμείνει ισχυρό, ίσως ακόμη και υπερβολικά. Ένα υπερεκτιμημένο ευρώ θα φρόντιζε το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της ευρωζώνης, αυξάνοντας τις τιμές των προϊόντων της στις παγκόσμιες αγορές.
- Η αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας μπορεί να πείσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ανταποκριθεί μειώνοντας τα επιτόκια σε αρνητικά επίπεδα και παρέχοντας μεγαλύτερη ρευστότητα στις τράπεζες. Αυτό είναι γενικά κάτι καλό. Το κύριο πρόβλημα με την αύξηση της εξωτερικής αξίας του ευρώ είναι ότι καθιστά την εσωτερική ρύθμιση σκληρότερη. Οι χώρες της κρίσης θα πρέπει να μειώσουν τις τιμές των εξαγωγών τους, αλλά η υψηλότερη τιμή του ευρώ αυξάνει τις τιμές των εξαγωγών εκτός της ευρωζώνης. (Η συναλλαγματική ισοτιμία, φυσικά, δεν επηρεάζει τις εμπορικές συναλλαγές εντός της ευρωζώνης).
- Κρίνοντας από την πρόοδο που η ευρωζώνη έχει σημειώσει στις εσωτερικές προσαρμογές είναι δύσκολο, καθώς θα πρέπει να προσδιοριστούν επακριβώς οι επιδράσεις που συμβαίνουν ταυτόχρονα. Δεν μπορείς να καταλήξεις σε ένα οριστικό συμπέρασμα κοιτάζοντας μόνο τη βελτίωση στις εξαγωγικές επιδόσεις της Ισπανίας, για παράδειγμα.
- Η τελευταία έκθεση του ΔΝΤ World Economic Outlook συμπεριλαμβάνει μια τέτοια ανάλυση, γεγονός που υποδηλώνει την εσωτερική προσαρμογή ήταν κυρίως κυκλική και όχι διαρθρωτική. Αυτό είναι μια σημαντική παρατήρηση, θαμμένη σε μια υποενότητα, η οποία επίσης είναι κρυμμένη κάπου στην έκθεση. Λέει ουσιαστικά ότι η εσωτερική ρύθμιση δεν συμβαίνει πραγματικά. Η αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας τελειώνει το σενάριο σύμφωνα με το οποίο η ευρωζώνη βγαίνει από το πρόβλημα, έχοντας μεγάλα και επίμονα πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών έναντι του υπόλοιπου κόσμου.
Το ΔΝΤ σημειώνει ότι η εσωτερική προσαρμογή της ευρωζώνης απαιτεί δύο τύπους αλλαγής των τιμών σε χώρες της κρίσης. Πρώτον, οι τιμές των μη εμπορεύσιμων αγαθών – ένα κούρεμα σε Μαδρίτη – θα πρέπει να μειωθούν σε σχέση με εκείνες των εμπορεύσιμων αγαθών, όπως ένα αυτοκίνητο Seat. Δεύτερον, οι τιμές των ισπανικών εμπορεύσιμων αγαθών θα πρέπει να μειωθούν κατά εκείνων των μη – ισπανικών εμπορεύσιμων αγαθών αλλού στην ευρωζώνη.
Διαφορετικές χώρες είχαν διαφορετική πορεία προσαρμογής και οι περισσότερες πέτυχαν μια σχετική βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους. Όμως, το ΔΝΤ ρωτά αν αυτό θα συνεχιστεί. Μάλλον όχι. Η προσαρμογή προέκυψε από το τέλος των εισροών κεφαλαίων . Όταν βελτιωθούν οι κυκλικές συνθήκες, που θα βελτιωθούν, τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών θα επιστρέψουν.
Όχι μόνο αυτό. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η μείωση των καθαρών εξωτερικών υποχρεώσεων σε επίπεδα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν υγιή αλλού θα χρειαστεί «πολύ μεγαλύτερες σχετικά προσαρμογές των τιμών από ό,τι υπονοούνται από την ανάγκη να αντιστραφεί η αξιολόγηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος ή η επίτευξη πλεονάσματος τρεχουσών συναλλαγών». Για να το θέσουμε ωμά: η κλίμακα της αναγκαίας προσαρμογής είναι απολύτως τεράστια. Το ΔΝΤ δεν πιστεύει ότι αυτό πρόκειται να συμβεί. Η αρχική του πρόβλεψη για το 2018, για την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία έχει την καθαρή εξωτερική θέση – το χάσμα μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν στο εξωτερικό και τα ξένα περιουσιακά στοιχεία στις χώρες τους – σε λιγότερο από μείον 80 τοις εκατό του ΑΕΠ. Αυτό είναι ένα επίπεδο που γενικά δεν θεωρείται βιώσιμο.
- Η προσαρμογή παραμένει δυνατή στη θεωρία, αλλά ένα σενάριο στο οποίο η ευρωζώνη προσαρμόζεται είναι ασυμβίβαστο με τη δεδηλωμένη πολιτική. Ο νέος μεγάλος συνασπισμός της Γερμανίας θα είναι φορολογικά λιγότερο αυστηρός, αλλά δεν βλέπω κανένα σενάριο βάσει του οποίου το Βερολίνο θα μειώσει τα πλεονάσματα των τρεχουσών συναλλαγών του για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Η μεταρρυθμιστική κόπωση έπληξε τις χώρες της κρίσης. Η ρύθμιση στην κλίμακα για την οποία κάνει λόγο το ΔΝΤ απλά δεν πρόκειται να συμβεί, ούτε καν με την ισχυρότερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη.
Σε μια νομισματική ένωση, η προσαρμογή είναι δύσκολη χωρίς μεταβιβάσεις και χωρίς δημοσιονομική ένωση. Δεν γνωρίζω κανένα εύλογο σχέδιο για το πώς η ευρωζώνη μπορεί να διαχειριστεί το διπλό επίτευγμα της οικονομικής προσαρμογής και της βιωσιμότητας του χρέους εντός του ζουρλομανδύα της επίσημης πολιτικής. Και εφ ‘όσον ένα τέτοιο σχέδιο δεν υπάρχει, η κρίση δεν έχει τελειώσει. Πηγή
Σχόλια