Πέρασε στην Ιστορία ο Ούγκο Τσάβες. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας θα κατοικεί από εδώ και πέρα στον κόσμο των θρύλων. Για γενιές και γενιές στις φτωχές λαϊκές οικογένειες οι μεγαλύτεροι θα διηγούνται στους νεότερους πώς ήταν η χώρα όταν κυβερνούσε ο «πρόεδρος των φτωχών».
- Τότε που εκατομμύρια φτωχοί εργάτες και αγρότες της Βενεζουέλας απόκτησαν για πρώτη φορά στη ζωή τους τη δυνατότητα να επισκεφθούν γιατρό, τότε που εκατοντάδες χιλιάδες Βενεζουελάνοι μπήκαν σε διαμέρισμα φεύγοντας από τις καλύβες και τις παράγκες, τότε που εκατομμύρια φτωχοί έμαθαν να γράφουν και να διαβάζουν καθώς ο Τσάβες έστειλε 250.000 (!) δασκάλους και φοιτητές να μάθουν γράμματα στους απόκληρους της κοινωνίας...
Η Βενεζουέλα δεν είναι ούτε μια πολύ μικρή χώρα, καθώς ο πληθυσμός της ανέρχεται σε περίπου 28 εκατομμύρια, ούτε μια χώρα χωρίς οικονομικές δυνατότητες, καθώς τα πετρέλαιά της αποφέρουν έσοδα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο. Εθνικοποιώντας τα πετρέλαια και αξιοποιώντας τα έσοδα από την πώλησή τους πρωτίστως για τη μαζική βελτίωση του επιπέδου ζωής των Βενεζουελάνων και δη των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων και δευτερευόντως για να βοηθήσει προοδευτικά καθεστώτα φτωχών λατινοαμερικανικών χωρών, ο Τσάβες αναδείχθηκε στην αδιαφιλονίκητη ηγετική φυσιογνωμία της Λατινικής Αμερικής αυτή την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα.
- Ο Τσάβες είναι αυτός που έσωσε οικονομικά την Κούβα. Χωρίς τον Τσάβες είναι άκρως αμφίβολο αν θα μπορούσαν να νικήσουν στις εκλογές ο Μοράλες στη Βολιβία και ο Κορέα στον Ισημερινό. Δεν εννοούμε ότι ο Τσάβες τους στήριξε οικονομικά και επικράτησαν. Πέραν του ότι και αυτή η παράμετρος σίγουρα υπήρξε, το καθοριστικό στοιχείο της επιρροής του Τσάβες στη Λατινική Αμερική ήταν το ιδεολογικό και πολιτικό παράδειγμά του: ένας φτωχός μιγάς όχι μόνο έγινε πρόεδρος, αλλά και έγινε πρόεδρος συντρίβοντας τη λυσσώδη αντίσταση της απίστευτα διεφθαρμένης αλλά και ισχυρότατης αστικής τάξης της Βενεζουέλας, αρπάζοντάς της τα πετρέλαια και μοιράζοντας τα κέρδη από την εκμετάλλευσή τους στον λαό.
- Ο χαμός του Τσάβες συνιστά σοβαρότατο πλήγμα για τις προοδευτικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής. Το κενό που αφήνει είναι άκρως δυσαναπλήρωτο. Ο θάνατός του θα σημάνει την έναρξη μιας τεράστιας αντεπίθεσης των ΗΠΑ να εξανδραποδίσουν εκ νέου σε απόλυτο βαθμό τα κράτη της Νοτίου Αμερικής και να εξαλείψουν από προσώπου γης κάθε προοδευτική ή ακόμη και ψευτοπροοδευτική κυβέρνηση του δυτικού ημισφαιρίου.
- Οι μηχανισμοί εξουσίας της Ουάσιγκτον θα κινητοποιήσουν στο έπακρο τις αστικές τάξεις όλων των λατινοαμερικανικών χωρών, οι οποίες, άλλωστε έχουν πρωτίστως και ίδιον συμφέρον, προκειμένου να σαρώσουν κάθε κοινωνική ή οικονομική κατάκτηση που αμφισβητεί εμπράκτως έστω και κατ' ελάχιστον την κρατούσα «τάξη πραγμάτων». Η πρώτη μάχη για την αντιδραστικοποίηση θα δοθεί βεβαίως στη Βενεζουέλα, αλλά δεν θα περιοριστεί μόνο εκεί. Θα γενικευθεί σε όλη την ήπειρο. Μπορεί εμείς στην Ευρώπη να υποφέρουμε από την πολιτική του Βερολίνου και ως εκ τούτου να έχουμε στο στόχαστρο τη Γερμανία, αλλά μόνο οι αφελείς ή οι υπηρετούντες ιδιοτελείς σκοπούς ξεχνούν πόσο εχθρική προς τους λαούς είναι η πολιτική των ΗΠΑ.
-----------------------
Η Λατινική Αμερική θρηνεί τον ηγέτη, που άλλαξε τη πορεία της
του Σ. Κούλογλου
Είναι ένα ακόμη παιχνίδι της τύχης, και της ιστορίας: αυτό
που δεν πέτυχε το πραξικόπημα το 2002, η εχθρική στάση της Ουάσιγκτον που
τροφοδότησε για χρόνια την λυσσασμένη αντίδραση της αντιπολίτευσης και των ΜΜΕ,
οι τέσσερις προεδρικές εκλογικές και τα δημοψηφίσματα στα οποία θριάμβευσε, το
κατάφερε ο καρκίνος. Ο 58χρονος χαρισματικός ηγέτης της Βενεζουέλας δεν υπάρχει
πια και οι διεργασίες που ξεκίνησαν με την εκλογή του το 1998 σε όλη την
Λατινική Αμερική, τίθενται πλέον σε δοκιμασία.
Οι αντίπαλοι του Τσάβες και τα διεθνή ΜΜΕ, που ακόμη και
όταν δεν εκτελούσαν αποστολή επέμεναν να τον κρίνουν σαν να κυβερνούσε την
Ελβετία, τον παρουσίαζαν σαν ένα αδίστακτο λαϊκιστή, καλυμμένο δικτάτορα. Η
αλήθεια είναι ότι ακόμη και την εποχή της παντοδυναμίας του Τσάβες, η μεγάλη
πλειοψηφία των μέσων ενημέρωσης, γραπτών και ηλεκτρονικών, εξακολούθησαν να
ανήκουν σε μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα και υποστήριζαν φανατικά την
αντιπολίτευση. Είναι άλλωστε αυτά τα κανάλια που οργάνωσαν το 2002 το πρώτο
τηλεοπτικό πραξικόπημα στην ιστορία, χωρίς να υποστούν στην συνέχεια σχεδόν
καμία κύρωση για την.....
Είναι αλήθεια ότι ο Τσάβες δεν ήταν ένας τυπικός πρόεδρος
Δημοκρατίας, με βάση τα δυτικά στάνταρτ. Αλλά μήπως είναι η Βενεζουέλα μια
κανονική χώρα;Πρόκειται για μια από τις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη, αλλά
όταν ο Τσάβες ανέλαβε την προεδρία το 55% των νοικοκυριών ζούσαν κάτω από το
όριο της φτώχειας. Σύμφωνα με την οικονομική επιτροπή του ΟΗΕ η φτώχεια έπεσε
κατά 21 μονάδες στα χρόνια του, χώρια τα προγράμματα εναντίον του
αναλφαβητισμού και ιατρικής περίθαλψης, όταν εκατομμύρια Βενεζουελανοί είδαν
γιατρό για πρώτη φορά στη ζωή τους. Είναι αυτοί οι απόκληροι της κοινωνίας που
κατέβηκαν στους δρόμους επαναφέροντας τον φυλακισμένο από τους πραξικοπηματίες
ηγέτη τους στην εξουσία το 2002. Και παρά τα 13 χρόνια στην εξουσία και την
δηλωμένη ασθένεια του, τον επανεξέλεξαν πανηγυρικά στην προεδρία τον Οκτώβριο
του 2012, με ποσοστό 54%.
Το φαινόμενο Τσάβες είναι γέννημα θρέμμα όχι μόνο της
Βενεζουέλας αλλά και ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής, που βίωσε με δραματικό
τρόπο, την δεκαετία του 80 και του 90,την νεοφιλελεύθερη λαίλαπα που ζει σήμερα
η νότια Ευρώπη. Η εκλογή του το 1998 σήμανε την έναρξη μιας αντίστροφής
πορείας, όπου μια μετά την άλλη οι χώρες της νότιας Αμερικής άρχισαν να
ξεφεύγουν από τον νεοφιλελεύθερο, νεοαποικιακό ζυγό της Ουάσιγκτον. Η Βραζιλία,
η Ουρουγουάη και ιδίως η Αργεντινή μετά τo κραχ του 2002 βρήκαν στην Βενεζουέλα
με το φθηνό της πετρέλαιο έναν σύμμαχο και συμπαραστάτη. Παράλληλα ο Τσάβεζ
δημιούργησε την Alba μια αντί-νεοφιλελεύθερη συμμαχία με χώρες όπως η Βολιβία,
το Εκουαδόρ, η Νικαράγουα και η Κούβα. Η τελευταία και παρά την φθορά και τις
αδυναμίες του καθεστώτος Κάστρο, έχει αποφύγει μέχρι στιγμής να ξαναγίνει
μπουρδέλο των ΗΠΑ ακριβώς χάρη στην γενναιόδωρη βοήθεια της Βενεζουέλας. Αλλά
ακόμη και στις υπόλοιπες, πιο ουδέτερες χώρες, από την Χιλή μέχρι την
Παραγουάη, η παρουσία του Τσάβες έπαιξε καταλυτικό ρόλο ώστε η Λατινική Αμερική
να αλλάξει την μοίρα της: σήμερα, δεν είναι πια η πίσω αυλή κανενός, ούτε των
ΗΠΑ.
Πηγή
=======================
Κομαντάτε Τσάβες.
Ο Τσάβες πέθανε, ο αγώνας συνεχίζεται.Η Βενεζουέλα κι όλοι οι προοδευτικοί άνθρωποι στον κόσμο αποχαιρετούν έναν λαϊκό ηγέτη που, μαζί με τους συντρόφους του, όχι μόνον μεταμόρφωσαν τη Βενεζουέλα, αλλά χάραξαν έναν νέο πολιτικό δρόμο, υπόδειγμα για τη Λατινική Αμερική, που τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτός και στην Ευρώπη.Η Ευρώπη, με (και μετά) τον Μάη του 1968, όταν η σχέση των διανοούμενων με την εργατική τάξη διερράγη με ευθύνη των πρώτων, έχασεπολύ χρόνομέσα στην αυτοαναφορικότητα της διανόησης (της μικροαστικής αλλά κι εκείνης της εργατικής που εξώμοσε προς την αστική τάξη). Στο διάστημα αυτό, κι ενώ στις ΗΠΑ και την Ευρώπη η νεοφιλελεύθερη αντεπανάστασηέπαιρνε το πάνω χέρι, η Αριστερά στη Γηραιά Ηπειρο βίωνε την αυτοδιάλυσή της, βυθισμένη σε νεόκοπες θεωρίες όπως ο μεταμοντερνισμός, η πολυπολιτισμικότητα κι άλλες αμερικανιές, σε αβάσταχτης ελαφρότητας και ήσσονος σημασίας προτάγματα όπως το «φαντασιακό», ο «αυτοπροσδιορισμός» κι άλλα, που, στην πραγματικότητα, διευκόλυναν την άσκηση μιας άγριας οικονομικής πολιτικήςαπ’ την άρχουσα τάξη, υπό τη δορά του εκσυγχρονισμού, τουφιλελευθερισμού και του μεταρρυθμισμού. (πάνταπρος αντιδραστική κατεύθυνση, αφού ο καπιταλισμός χρησιμοποιούσε και χρησιμοποιεί την παθολογία που ο ίδιος δημιουργεί, ως πρόσχημα για τη δημιουργία ακόμα πιο έντονης παθολογίας). Μέσα σε αυτό το κλίμα σε όλη την Ευρώπηκαι ύστερα απ’ την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Σοσιαλδημοκρατίαέστριψε δεξιά (φθάνοντας έως την ακροδεξιά όπως τώρα στην Ελλάδα) τα κομμουνιστικά κόμματα αυτοδιαλύθηκαν (Ιταλία), συρρικνώθηκαν (Γαλλία, Ισπανία) ή αυτοπεριθωριοποιήθηκαν (όπως τώρα το ΚΚΕ). Κι έτσι, από την άλλοτε κραταιά Ευρωπαϊκή Αριστερά των πανίσχυρων συνδικάτων και των μαζικώνκομμουνιστικών και σοσιαλιστικών κομμάτων, απέμειναν καθεστωτικές μεταλλάξεις όπως του Ιταλικού Δημοκρατικού Κόμματος ή της ΔΗΜΑΡ, σκαιέςδεξιές Σοσιαλδημοκρατίες όπως το SPD στη Γερμανία, σκιές όπως το Βρετανικό Εργατικό Κόμμα και θραύσματα όπως η CGT η το Γαλλικό Κ.Κ.Σήμερα την Αριστερά στην Ευρώπη συγκροτούν ριζοσπαστικά κινήματα αντικαπιταλιστικά και αντιιμπεριαλιστικά, κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα που κρατούν τους δεσμούς τους με την εργατική τάξη, ακτιβιστές, συνδικάτα και πάσης φύσεως πολύχρωμα κινήματα.Ομως όλα αυτά δεν συνιστούν, τουλάχιστον όχι ακόμα, απειλή για την εδραιωμένη Ευρωπαϊκή Αντεπανάσταση, διότι ούτε κοινή στρατηγική, ούτε αποτελεσματικές τακτικές, ούτε μέτωπα είναι σε θέση η Ευρωπαϊκή Αριστερά να συνθέσει, αν και, τώρα με την κρίση, οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιοαρχίζουν να διαμορφώνονται· και στην Ελλάδα, και αλλού.Αντιθέτως προς όλα αυτά στη Λατινική Αμερική τα πράγματα έχουν ακολουθήσει διαφορετική τροχιά (για την οποίαν η ταπεινότης μου με δύο μακρά ταξίδια σε πολλές χώρες της ηπείρου έχει και ιδίαν αντίληψη).Στη Λατινική Αμερική με τα χρόνια διαμορφώθηκε ένα κίνημα, επιτρέψτε μου να το ονομάσω, της Αριστεράς του Καλού. Ισως της πιο ταξικήςΑριστεράς που τουλάχιστον εγώ έχω αντιληφθεί να δρα, να νικά και νακυβερνά. Μέσα στα σχήματα αυτής της Αριστεράς συνενώθηκαν (συχνάκρατώντας τις ιδεολογικές τους διαφορές κι άλλοτε ωσμωνόμενοι) κομμουνιστές, σοσιαλιστές, τουπαμάρος, λαϊκοί δεξιοί, σοσιαλδημοκράτες, οπαδοί της λαϊκής θεολογίας, χριστιανοί, λευκοί, μιγάδες, ινδιάνοι και οργάνωσαν τηνπολιτική τους παρέμβαση όχι μόνον με καταγγελίες και διακηρύξεις αλλά μεπράξεις. Προγράμματα και πράξεις. Με αυτές τις καθημερινές πράξεις έδειχνανστην κοινωνία τι θα μπορούσαν να κάνουν ως κυβερνήσεις.Ετσι άρχισαν να παίρνουν δήμους όπως το Μοντεβιδέο σε χώρες που επί εκατό και πλέον χρόνια κυριαρχούσε ένας αιμοσταγής μιλιταριστικόςδικομματισμός ή σε χώρες που το νεοφιλελεύθερο μοντέλο κρατούσε τους λαούς σε επίπεδα ζωής όμοια με των δικτατορικών που «άνθισαν» σε αυτήν την ήπειρο.Σιγά - σιγά κι ύστερα γρήγορα – γρήγορα αυτή η Αριστερά άρχισε να κερδίζει εκλογές, να σχηματίζει κυβερνήσεις, να κυβερνά χώρες. Με την Κούβαως σύμβολο της εθνικής αξιοπρέπειας όλων, πολλοί λαοί της Λατινικής Αμερικής κι όλες οι εργαζόμενες τάξεις βγήκαν στο προσκήνιο, πήραν εν πολλοίς τη ζωή τους στα χέρια τους και οδήγησαν τις φιλολαϊκέςκυβερνήσεις σε αλλεπάλληλες εκλογικές νίκες, δείχνοντας έτσι ότι η ειρηνικήεπανάσταση και οι σοσιαλιστικές μεταρρυθμίσεις είναι δυνατόν νασυμβαίνουν.Παιδί αυτού του κινήματος είναι και ο Τσάβες. Μιγάς, στρατιωτικός, επίδοξος πραξικοπηματίας, ξέμπλεξε με τον αριστερισμό και τον αυταρχισμό εγκαίρως. Αγωνίσθηκε κι εξελέγη Πρόεδρος στη χώρα του εκφράζοντας αυτήν την πάνδημη ταξική Αριστερά του Καλού. Κέρδισε πανηγυρικά μακρά σειρά εκλογικών νικών, δεν φοβήθηκε τον λαό, δεν κατάργησε τον πολυκομματισμό,αντιμετώπισε την αντίδραση ιδεολογικώς και πολιτικώς. Διότι, όταν εξελέγη ο Τσάβες, η αντίδραση έπεσε να τον φάει, τα ιδιωτικά Μ.Μ.Ε., οι πολυεθνικές, ακόμα και ορισμένα εργατικά συνδικάτα (αντιδραστικά και αριστερίστικα).Ο Τσάβες δεν έχτισε τον Σοσιαλισμό. Ανοιξε τον δρόμο προς τον Σοσιαλισμό -το «Σοσιαλιστικό Σχέδιο» όπως το έλεγε- σταματώντας πρώτα απ’ όλα το κακό. Καταπολέμησε τη φτώχεια, απεκατέστησε τους μισθούς, προχώρησε σε ένα γιγάντιο πρόγραμμα κατά του αναλφαβητισμού, έδωσε γη στους ακτήμονες, όχι όση θα ήθελε, όση μπόρεσε – και οι επίγονοί του θα συνεχίσουν. Εστησε μια εκ βάθρων νέα εκπαιδευτική διαδικασία με τέτοιεςυποδομές (ας πούμε τρία γεύματα την ημέρα για τα παιδιά) ώστε να στέλνουνόλοι τα παιδιά τους στα σχολεία. Δέχθηκε εθελοντές από την Κούβα, έστησεσύστημα Υγείας εκεί που δεν υπήρχε τίποτα. Προχώρησε σε επενδύσεις για τηστέγαση των φτωχών. Ο Τσάβες εθνικοποίησε τα πετρέλαια και όλες τιςστρατηγικές δομές της χώρας, συγκρούσθηκε με τα θηρία, ΗΠΑ, πετρελαϊκές εταιρείες, εταιρείες όπλων, γείτονες-ανδρείκελα του ιμπεριαλισμού καινίκησε, διότι αυτήν τη σύγκρουση τη σήκωσε στους ώμους του ο λαός. Διότι ο Τσάβεςεπικοινωνούσε με τον λαό καθημερινώς. Οχι με επικοινωνιακά κόλπα και συνεντεύξεις στα ντόπερμαν της ενημέρωσης, αλλά κατευθείαν, ντιρέκτ, σταίσια. Ο Τσάβες δεν «επικοινωνούσε» με τον λαό, του μιλούσε, τον ενημέρωνε,ο λαός ήξερε τι συμβαίνει και για αυτό αντιδρούσε αναλόγως.Ο Τσάβες ήταν η καταισχύνη των υποκριτών όπως ο Ομπάμα που διανθίζει τους λόγους του με εξυπνακισμούς επιπέδου διαφημιστικής εταιρείας, ή της Μέρκελ που διανθίζει τους δικούς της λόγους με τουςευφημισμούς των δολοφόνων, της καλβινιστικής οικονομικής φρίκης. Ο Τσάβεςήταν αλλοιώς, λαϊκός ρήτορας, χρησιμοποιούσε χωρία της Βίβλου, ποιητές και λαϊκά ρητά, έπλαθε συνθήματα, έκανε όλα αυτά τα ιερά κα τα άγιαπουτα μαντρόσκυλα του συστήματος στιγματίζουν ως «λαϊκισμό» και «δημαγωγία». Ο Τσάβες ήταν παιδί του λαού, είχε οίκτο για τον κλεφτοκοτά,ευρυχωρία για τον σαλεμένο και κανένα έλεος για τον μπουρζουά και τις πλουμιστές κότες που τον υπηρετούν.Οχι, ο Τσάβες δεν έχτισε τον Σοσιαλισμό, αλλά δεν περίμενε τον Σοσιαλισμό για να λύσει τα προβλήματα που με τη βοήθεια του λαού θα μπορούσε να λύσει. Κι ακριβώς αυτό: τα προβλήματα που αυτός και το κίνημά του έλυσαν, ανοίγουν τον δρόμο για να λυθούν τα προβλήματα που μένει να λυθούν. Το «Σοσιαλιστικό Σχέδιο» του Τσάβες δεν προϋποθέτει τον Σοσιαλισμό για να λύσει προβλήματα, αλλά οδηγεί σ’ αυτόν λύνοντας προβλήματα.Σήμερα στην Ευρώπη επικρατεί ο ζόφος της Ιεράς Συμμαχίας, οι άνθρωποι ζουν (κι όλο και περισσότεροι φυτοζωούν) υπό το κράτος της Νέας Τάξης, η ακροδεξιά ρητορική που παρουσιάζει ως μονόδρομο την οικονομία της φρίκης κατισχύει, το νεοναζιστικό τέρας όπου χρειάζεται (όπως τώρα στην Ελλάδα) πριμοδοτείται απ’ τους πατριδοκάπηλους και κοσμοπολίτεςαστούς ξετσίπωτα. Οι εθνικές αντιθέσεις (στην ήπειρο που θα καταργούσε τα σύνορα) οξύνονται και εθνικιστικές έριδες αναβιώνουν ή νέες εμφυτεύονται ανάμεσα στα έθνη και τους λαούς.Στην Ελλάδα αυτό το προτσές, αυτή η διαδικασία, υπάρχει πιθανότης νασπάσει με ιστορικές συνέπειες για όλη την Ευρώπη.Ο Τσάβες ήταν ένας «ήρωας της εργατικής τάξης» όπως νευρική τραγουδάει η ροκ κι ένας «άγιος των φτωχών» όπως στοχαστικός στεφανώνει ο ποιητής.Αντίο, υπερήφανε Λατινοαμερικανέ, σεμνότατε φωνακλά, φραγκισκανέ επαναστάτη. Δεν θα μας λείψεις, θα σε έχουν στο Πάνθεον των Ανθρώπων οι αδικούμενοι δίκαιοι και γαρύφαλλο στην κάννη των όπλων τους οι σοσιαλιστικές ιδέες… (πηγή)-------------------------------------
Γιατί το κατεστημένο της Δύσης μισούσε τον Τσάβες
Ούγκο Τσάβες
Πριν ένα μήνα, δημοσιεύτηκε στο New Statesman, ένα άρθρο για τον Τσάβες, γραμμένο από τον Ρίτσαρντ Γκοτ, ένα
ιστορικό και δημοσιογράφο, βαθύ γνώστη της Λατινικής Αμερικής, ο οποίος
είχε γνωρίσει προσωπικά αυτόν τον ηγέτη και έχει γράψει ένα βιβλίο γι’
αυτόν. (Hugo Chavez and the Bolivarian Revolution, Verso, 2005).
Ο Ρίτσαρντ Γκοτ δεν είναι τυχαίος δημοσιογράφος. Στο τέλος του κειμένου, σας παρουσιάζουμε μερικά ενδιαφέροντα βιογραφικά στοιχεία του.
Ένα πέπλο θλίψης και
επικείμενης τραγωδίας έχει τυλίξει τις πόλεις και τα χωριά της
Βενεζουέλας καθώς ο Ούγο Τσάβες βαδίζει προς το θάνατο. Αυτή η
εξαιρετικά σημαντική προσωπικότητα, που επί χρόνια αντιμετωπιζόταν από
τη Δύση σαν παλιάτσος ή σαν σοσιαλιστικό πυροτέχνημα, ξαφνικά άρχισε να
αντιμετωπίζεται με σεβασμό. Αυτό που δεν έχουμε ακόμα καταλάβει είναι
ότι ο Τσάβες ήταν ο πιο σημαντικός ηγέτης που εμφανίστηκε στη Λατινική
Αμερική μετά την κατάκτηση της εξουσίας από τον Φιντέλ Κάστρο τον
Ιανουάριο του 1959.Τέτοιοι επιφανείς και χαρισματικοί άνθρωποι δεν
εμφανίζονται συχνά στην ιστορία και το αποτύπωμά τους διαρκεί δεκαετίες.
Γράφω και μιλώ για τον Τσάβεζ, τον οποίο θαυμάζω, από τότε που
πρωτοεμφανίστηκε ως επαναστάτης πολιτικός στα μέσα της δεκαετίας του
΄90.
Ο άνθρωπος αυτός ήταν φορέας δύο ισχυρών...
λατινοαμερικανικών παραδόσεων της δεκαετίας του ’60:
της μνήμης των αριστερών αντάρτικων κινημάτων εκείνης της περιόδου, που
εμπνέονταν από τον Τσε Γκεβάρα και την Κουβανική Επανάσταση (και
φυσικά, τον Κάστρο) και την εμπειρία της διακυβέρνησης από αριστερούς
αξιωματικούς του στρατού, κυρίως του στρατηγού Χουάν Βελάσκο Αλβαράδο
στο Περού και του στρατηγού Ομάρ Τορίχος στον Παναμά. Επίσης εξέφραζε το
ρεύμα του αριστερού εθνικισμού στα αριστερά λατινοαμερικανικά κόμματα,
το οποίο συχνά ήταν καταπιεσμένο στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αλλά
ποτέ δεν βρέθηκε μακριά από την επιφάνεια.
Στα τέλη του 1999, όταν ο
Τσάβεζ βρισκόταν ήδη ένα χρόνο στην εξουσία, πήγα στο Καράκας για να του
πάρω συνέντευξη και να γράψω ένα βιβλίο γι’ αυτόν. Ήδη ήταν φανερό ότι
επρόκειτο για την πιο ενδιαφέρουσα προσωπικότητα που είχε αναδυθεί στη
Λατινική Αμερική μετά την πτώση της κυβέρνησης του Σαλβαδόρ Αλιέντε στη
Χιλή, σχεδόν 30 χρόνια πριν. Συναντήθηκε ένα πρωινό στη βεράντα του
σπιτιού του στη Λα Κασόνα. Στην τηλεόραση, όπου αρκετές φορές τον είχα
δει, φάνταζε τεράστιος, αλλά τώρα έμοιαζε ένα νούμερο μικρότερος. Είχε
ένα μεταδοτικό χαμόγελο, καθώς και την ικανότητα να μιλά ακατάπαυστα,
έτσι που ήταν δύσκολο να σταυρώσει ο συνομιλητής του κουβέντα.
Μείναμε πολλές ώρες μαζί κι εκείνος έκανε μια αναδρομή σε όλη την
ιστορία της Λατινικής Αμερικής. Τόνισε την ανάγκη να ανακοπεί το ρεύμα
της μαζικής αγροτικής εξόδου από την ύπαιθρο στις πόλεις στη Βενεζουέλα.
Εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι στη διάρκεια της έρευνάς μου δεν είχα
επισκεφθεί μόνο τη γενέτειρά του στη Σαμπανέτα, αλλά τον μακρινό
οικισμό Ελόρζα σε έναν παραπότατο του Ορινόκο κοντά στα σύνορα με την
Κολομβία όπου είχε εξοριστεί στη δεκαετία του ’80, όταν έγιναν για πρώτη
φορά γνωστή η πολιτική του δραστηριότητα. Εκείνη την εβδομάδα με κάλεσε
να τον συνοδέψω με το αεροπλάνο στις επισκέψεις του σε διάφορες
αγροτικές περιοχές όπου εφαρμόζονταν νέα προγράμματα και μαζί μας ήταν
το μισό υπουργικό συμβούλιο.
Όλη την ώρα ο Τσάβες έκανε
ερωτήσεις στους υπουργούς του, παροτρύνοντάς τους να ενδιαφερθούν άμεσα
για ό,τι έπρεπε να γίνει. Εντυπωσιακή ήταν η ικανότητά του να διαφωτίζει
με αποτέλεσμα, στο τέλος της ημέρας, τόσο οι υπουργοί όσο κι εγώ να
έχουμε εξουθενωθεί. Έκτοτε ταξίδεψα πολλές φορές στο Καράκας και μίλησα
με τον Τσάβες. Πάντα ήταν ο ίδιος: φιλόξενος και πρόθυμος να μιλήσει,
ενώ πάντα με αναγνώριζε ακόμα και ανάμεσα στο πλήθος. Ποιος ήταν αυτός ο
παράξενος Βρετανός που μπήκε στον κόπο να γράψει ένα βιβλίο γι’ αυτόν;
Όταν βρισκόταν ανάμεσα σε πολίτες, ο Τσάβες πάντα πλησίαζε κάποιες
ηλικιωμένες γυναίκες και μικρά παιδιά, ενώ στις στρατιωτικές παρελάσεις
πάντα μιλούσε πρώτα στους απλούς φαντάρους κα ύστερα στους αξιωματικούς.
Αυτή η ανατροπή της συνήθους πρακτικής των δημόσιων εμφανίσεων ήταν μια
από τις αιτίες που τον λάτρεψε ο κόσμος.
Η ρητορική του Τσάβεζ ήταν πιο ισχυρή από τα πραγματικά επιτεύγματά του.
Είχε ξαναζωντανέψει το νόημα και τη δυναμική της λέξης «σοσιαλισμός»
μετά την αυτοκαταστροφή της Σοβιετικής Ένωσης του 1991 και έθεσε ένα
μεγάλο μέρος της κοινής ωφέλειας υπό κρατικό έλεγχο. Ωστόσο, ακόμα και
σήμερα η Γαλλία έχει μεγαλύτερο δημόσιο τομέα από ό,τι η Βενεζουέλα.
Πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και ΜΜΕ της Δύσης έχουν καταγγείλει τη
Βενεζουέλα για διωγμούς κατά του Τύπου, αναφέροντας συνήθως το κλείσιμο
ενός καναλιού «μόνο για λευκούς», το οποίο σε άλλα μέρη του κόσμου θα
έπρεπε να είχε κλείσει πολλά χρόνια νωρίτερα. Ωστόσο, σπάνια αναφέρεται
ότι στη Βενεζουέλα λειτουργούν πάμπολλοι δημοτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί
και εναλλακτικά τηλεοπτικά κανάλια…
Επίσης λίγο ασχολούνται οι
Δυτικοί δημοσιογράφοι για την αλλαγή στην καθημερινή ζωή στις
παραγκουπόλεις, όπου εφαρμόζονται μαζικά προγράμματα δημόσιας υγείας και
παρέχονται πολλές εκπαιδευτικές ευκαιρίες. Γιατί ο δυτικός Τύπος
παρουσιάζει τον Τσάβες με τόσο μελανά χρώματα; Ως ένα βαθμό, αυτό
οφείλεται στη νωθρότητα, την άγνοια και την κακοπιστία κάποιων
δημοσιογράφων. Καθώς αυτοί είναι κολλητοί με τα προνομιούχα κοινωνικά
στρώματα που ζουν στις ακριβές συνοικίες του Καράκας, είναι φυσικό να
συμμερίζονται τις απόψεις των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρέφονται.
Εντούτοις, αυτό δεν εξηγεί τα αρνητικά δημοσιεύματα για τον Τσάβες που
αφθονούν στον δυτικό κόσμο και δεν περιορίζονται μόνο στις συντηρητικές
εφημερίδες.
Η Le Mond και η El Pais, η Liberation και η Εl Mundo ήταν το ίδιο
επικριτικές με πολλούς φαρμακόγλωσσους συντάκτες του Guardian και των
Νew York Times. Aυτό το πρόβλημα της εικόνας του Τσάβες έχει σχέση και
με κάποια στερεότυπα περί Λατινικής Αμερικής τα οποία έχουν ριζώσει στη
λαϊκή μνήμη παρ’ όλο που δεν εκφράζουν τη σημερινή πραγματικότητα σ’
αυτή την ήπειρο. Υπάρχει μια μακρά ιστορία στρατιωτικών δικτατόρων, με ή
χωρίς μαύρα γυαλιά, η οποία ανάγεται στην πρώτη 50ετία του 20ού αιώνα
και που έφτασε στο αποκορύφωμά της στην εποχή του Αουγκούστο Πινοτσέτ
στη Χιλή και του Λεοπόλδο Γκαλτιέρι στην Αργεντινή. Η μιλιταριστική
παράδοση συνδέθηκε με φυλακίσεις πολιτικών αντιπάλων και βασανιστήρια,
με τη ρίψη κρατουμένων από αεροπλάνα στη θάλασσα. Μέσα σ’ αυτό το
πλαίσιο, πώς να δεχτεί κανείς ότι ο συνταγματάρχης Τσάβες, ένας λοκατζής
με κόκκινο μπερέ, έγινε προοδευτικός; Ένα άλλο πρόβλημα έχει σχέση με
την επανίδρυση του σοσιαλισμού από τον Τσάβες, ενώ αρκετοί θεώρησαν
παλιομοδίτικη την αγάπη του για τον Φιντέλ Κάστρο.
Οι Δυτικοί αναλυτές, που,
μετά την πτώση των δικτατόρων ονειρεύονταν μια ομαλή μετάβαση της
Λατινικής Αμερικής στο δυτικό δημοκρατικό μοντέλο, επίσης απογοητεύτηκαν
από την πορεία της Βενεζουέλας. Ο Τσάβες διέψευσε τους περισσότερους
κεντροαριστερούς πολιτικούς και διανοούμενους της Ευρώπης που περίμεναν
μια σοσιαλδημοκρατική λύση που θα εξέφραζε την ιδεολογία του ’90. Σε
έναν κόσμο όπου πολλοί λαοί ζουν υπό τη βαριά σκιά της αμερικανικής
αυτοκρατορίας, είναι πολύ εύκολο ο αντιαμερικανισμός να θεωρηθεί
γραφικός, ηλίθιος ή αυταρχικός. Ο Τσάβεζ είχε βάσιμους λόγους να
αντιτίθεται στις ΗΠΑ, καθώς οι Αμερικανοί είχαν επιχειρήσει να τον
ανατρέψουν. Όμως αυτό που τον έκανε μαύρο πρόβατο δεν ήταν η απόρριψή
του των πολέμων των ΗΠΑ στο εξωτερικό -εξάλλου πολλοί στην Ευρώπη ήταν
ενάντια στους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Αυτό που θεωρήθηκε
αναχρονιστικό ήταν η ανοιχτή εχθρότητα του Τσάβες στην οικονομική
πολιτική των ΗΠΑ. Μια πολιτική που περνά μέσα από οργανισμούς όπως το
ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα και των οποίων οι συνταγές εφαρμόζονται
δουλικά στη Δυτική Ευρώπη.
Η αναζήτηση από τον Τσάβες μιας άλλης οικονομικής πολιτικής, με
ενισχυμένο το ρόλο του κράτους θεωρείται από τους κυρίαρχους κύκλους της
Δύσης βλακώδης, ουτοπική και καταδικασμένη να αποτύχει. Όμως, καθώς
πολλές ευρωπαϊκές χώρες καταρρέουν οικονομικά (εξαιτίας της
νεοφιλελεύθερης πολιτικής που εδώ και χρόνια εφαρμόζουν) το όραμα του
Τσάβες για τη Λατινική Αμερική πιθανόν σύντομα να αποκτήσει πλατιά
απήχηση. Σήμερα το μέλλον της Λατινικής Αμερικής και του ευρύτερου
κόσμου διαγράφεται χωρίς τη φυσική παρουσία του Τσάβες. Ωστόσο, χάρη σ’
αυτόν τον ηγέτη η Βενεζουέλα για πρώτη φορά ξεπρόβαλε ως ενδιαφέρουσα
και σημαντική χώρα, συμφιλιωμένη με τον εαυτό της και την ιστορική της
κληρονομικά. Ο Τσάβες έδωσε μια νέα προοπτική του πιθανού. Πολλοί
πρόεδροι των ΗΠΑ θα ξεχαστούν, όμως η μνήμη του Ούγκο Τσάβες θα
παραμείνει ζωντανή στη Λατινική Αμερική, όπως έμεινε του Σιμόν Μπολίβαρ
και του Τσε Γκεβάρα. Θα τον θυμούνται σαν έναν σπουδαίο ηγέτη που
υποσχόταν πολλά, αλλά ο θάνατος τον πήρε στα μισά του δρόμου.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΓΚΟΤ
Ο Γκοτ, που γεννήθηκε το 1938,
σπούδασε Ιστορία στην Οξφόρδη. Το 1963, όταν ήταν απεσταλμένος του
Guardian στην Αβάνα, συναντήθηκε με τον Τσε Γκεβάρα. Το 1967 ταξίδεψε
στη Βολιβία και ήταν αυτός που, λίγες ώρες μετά τη δολοφονία του Τσε,
πιστοποίησε ότι το πτώμα του ανήκε πραγματικά σ’ αυτόν καθώς ήταν ο
μόνος Δυτικός δημοσιογράφος που τον είχε γνωρίσει ζωντανό. Το 1994
αναγκάστηκε να παραιτηθεί από συντάκτηςGuardian, μετά τις κατηγορίες
ενός ακροδεξιού εντύπου, του Spectaror, ότι ήταν πράκτορας των
Σοβιετικών. Σήμερα ο Γκοτ είναι επίτιμος ερευνητής στο Ινστιτούτο
Λατινομερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (και αρθρογραφεί
στον Guardian και αλλού). Έχει γράψει εφτά βιβλία για τη Λατινική
Αμερική και για διεθνή θέματα.
ΠΗΓΗ: mao.gr
Σχόλια