Ο Αιγύπτιος μαρξιστής οικονομολόγος Σαμίρ Αμίν, στο δοκίμιο του υπό τον
τίτλο "Η κατάρρευση του ευρωπαϊκού συστήματος" εξετάζει τη δυνατότητα
μετασχηματισμού της Ε.Ε σε μια δημοκρατική ένωση, ερώτημα στο οποίο δίνει
αρνητική απάντηση. Το άρθρο που ακολουθεί αποτελεί μέρος του ως άνου δοκιμίου,
όπως δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Είναι η Ευρωπαϊκή
Ένωση βιώσιμη;
Η οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – τουλάχιστον από τη
Συνθήκη του Μάαστριχτ και, κατά τη γνώμη μου, από πολύ νωρίτερα - και η
δημιουργία της Ευρωζώνης, έχουν συλληφθεί και σχεδιαστεί ως δομικά στοιχεία για
την οικοδόμηση της λεγόμενης φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, δηλαδή το σύστημα
το οποίο παρέχει την αποκλειστική κυριαρχία στον μονοπωλιακό γενικευμένο
καπιταλισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, το αναγκαίο σημείο εκκίνησης θα πρέπει να
είναι η ανάλυση των αντιφάσεων, οι οποίες, κατά τη γνώμη μου, καθιστούν αυτό το
σχέδιο (και ως εκ τούτου το ευρωπαϊκό σχέδιο) μη βιώσιμο. (…)
- Το «Ευρωπαϊκό» σχέδιο, όπως το ορίζουν η συνθήκη του Μάαστριχτ και το σχέδιο της ευρωζώνης, προωθήθηκαν στην κοινή γνώμη μέσω μιας προπαγάνδας που μόνο ηλίθια και ...ανειλικρινής θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Είπαν σε ορισμένους - (σχετικά) προνομιούχους στην πλούσια Δυτική Ευρώπη - ότι η διαγραφή των εθνικών κυριαρχιών θα έθετε τέλος στους πολέμους του μίσους που είχαν αιματοκυλήσει την ήπειρο (η επιτυχία αυτής της εξαπάτησης είναι προφανής). Και πρόσθεσαν τη σάλτσα: τη φιλία της ισχυρής αμερικάνικης δημοκρατίας, τον κοινό αγώνα για τη δημοκρατία στον μεγάλο οπισθοδρομικό Νότο – μια νέα μορφή αποδοχής του παλαιού ιμπεριαλιστικού καθεστώτος - κλπ. Στους άλλους - στους ταλαίπωρους φτωχούς της Ανατολής - υποσχέθηκαν τη χλιδή μέσω της προσαρμογής τους στα δυτικά πρότυπα βιοτικού επιπέδου. Οι πλειοψηφίες και των δυο πλευρών κατάπιαν την εξαπάτηση.
Στην Ανατολή πίστεψαν, όπως φαίνεται, ότι η ένταξη στην ΕΕ
θα επιτρέψει την περίφημη «προσαρμογή στα πρότυπα βιοτικού επιπέδου», και ότι
το κόστος που θα πλήρωναν άξιζε τον κόπο. Παρόλ’ αυτά, το κόστος που
αναγκάστηκαν να πληρώσουν ήταν μια οδυνηρή διαρθρωτική προσαρμογή που θα
διαρκέσει «αρκετά» χρόνια. Επιβλήθηκε τότε η προσαρμογή - δηλαδή, μέτρα
«λιτότητας» (για τους εργαζομένους, όχι για τους εκατομμυριούχους). Αλλά το
αποτέλεσμα ήταν η κοινωνική καταστροφή. Έτσι, η Ανατολική Ευρώπη μετατράπηκε σε
περιφέρεια της Δύσης.
- Εάν η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο της σύγκρουσης, είναι τόσο επειδή η Ελλάδα είναι μέρος της ευρωζώνης, όσο και επειδή ο λαός πίστευε ότι θα κατάφερνε να ξεφύγει από τη μοίρα των υπόλοιπων (πρώην «σοσιαλιστικών») Βαλκανικών χωρών. Οι «Έλληνες», πίστευαν ότι αφού απέφυγαν την ατυχία να κυβερνούνται από τους «κομμουνιστές» (ισχυροί πρωταγωνιστές κατά την διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου) - και χάριν των συνταγματαρχών! - δεν θα έπρεπε να πληρώσουν το κόστος που αναγκάστηκαν να πληρώσουν τα υπόλοιπα Βαλκάνια. Πίστευαν ότι η Ευρώπη και το ευρώ θα λειτουργούσαν διαφορετικά για αυτούς. Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, και ιδιαίτερα των εταίρων της ευρωζώνης, παρόλο που εξασθενούσε αλλού (εκεί όπου το έγκλημα του «Κομμουνισμού» έπρεπε να τιμωρηθεί), εδώ θα μπορούσε να λειτουργήσει προς το συμφέρον τους.
Οι Έλληνες έχουν απομείνει με τις συνέπειες της αφελούς τους
αυταπάτης. Θα πρέπει να έχουν κατανοήσει τώρα ότι το σύστημα θα υποτιμήσει το
επίπεδό τους σε αυτό των γειτονικών τους χωρών, των Βαλκανίων, της Βουλγαρίας
και της Αλβανίας. Επειδή η λογική της ευρωζώνης δεν είναι διαφορετική από
εκείνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντίθετα ενισχύει τη βία. Σε γενικές γραμμές, η
λογική της καπιταλιστικής συσσώρευσης οξύνει τις ανισότητες ανάμεσα στα έθνη
(και αυτό βρίσκεται στη καρδιά της αντίθεσης πυρήνα/περιφέρειας). (…)
- Η θεμελιώδης φύση της ευρωζώνης ορίζεται από το καταστατικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η οποία δεν επιτρέπεται να δανείζει σε κράτη (ακόμη και σε ένα υπερεθνικό ευρωπαϊκό κράτος, εάν υπήρχε), αλλά μπορεί να δανείζει αποκλειστικά σε τράπεζες - με ένα εξωφρενικά χαμηλό επιτόκιο - που, με τη σειρά τους, αντλούν εισόδημα υπό τη μορφή ενός ποσοστού/μερίσματος από τις επενδύσεις τους σε εθνικά ομόλογα και έτσι ενισχύουν την κυριαρχία των γενικευμένων μονοπωλίων. Από την αρχή είχα χαρακτηρίσει το σύστημα αυτό ως μη βιώσιμο, και καταδικασμένο να καταρρεύσει μόλις ο καπιταλισμός πληγεί από μια σοβαρή κρίση, κάτι που συμβαίνει σήμερα μπροστά στα μάτια μας.
Είχα υποστηρίξει ότι η μόνη εναλλακτική λύση, η οποία θα
μπορούσε να στηρίξει ένα σταδιακό και σταθερό Ευρωπαϊκό οικοδόμημα απαιτούσε τη
διατήρηση των εθνικών νομισμάτων που θα συνδέονταν με ένα σύστημα καθορισμένων
συναλλαγματικών ισοτιμιών το οποίο θα ήταν σχεδιασμένο ως μια σοβαρή
διαπραγματευτική δομή συναλλαγματικών ισοτιμιών και βιομηχανικών πολιτικών. Και
θα διαρκούσε, μέχρις ότου (και πολύ πιο μετά) η ωρίμανση των πολιτικών
πολιτισμών θα επέτρεπε τη δημιουργία ενός συνομοσπονδιακού Ευρωπαϊκού κράτους,
που δεν θα οδηγούσε στην εξόντωση των διάφορων εθνικών κρατών.
- Και έτσι η ευρωζώνη έχει περιέλθει σε μια προβλεπτή κρίση που πραγματικά απειλεί την ίδια της την ύπαρξή. Οι υπεύθυνοι που οδήγησαν το ευρωπαϊκό σχέδιο σε χρεοκοπία δεν είναι τα θύματα του - οι ευάλωτες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας - αλλά, αντίθετα, οι χώρες (δηλαδή, οι άρχουσες τάξεις των χωρών αυτών), που υπήρξαν οι ευεργετούμενοι του συστήματος, κυρίως η Γερμανία, της οποίας οι προσβολές έναντι του ελληνικού λαού φαντάζουν ακόμη πιο απεχθείς.
Το «γερμανικό μοντέλο», το οποίο εγκωμιάζεται από όλες τις
δεξιές ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις, ακόμη και από ένα μεγάλο μέρος της
αριστεράς, έχει εφαρμοστεί επιτυχώς στη Γερμανία, χάριν στη σχετική υπακοή των
εργαζομένων της, οι οποίοι αποδέχονται να έχουν απολαβές 30% χαμηλότερες από
αυτές των Γάλλων.
Τα χειρότερα, λοιπόν, έπονται : με τον ένα ή τον άλλο τρόπο,
απότομα ή σταδιακά, το ευρωπαϊκό σχέδιο θα καταρρεύσει, ξεκινώντας από την
ευρωζώνη. (…)
Δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών» το Σάββατο 12
Ιανουαρίου 2013
*Επιμέλεια: Τάσος Τσακίρογλου
από το "iskra.gr"
Σχόλια