Εδώ και πολλά χρόνια, ήδη απ' την εποχή Σημίτη, το ΠΑΣΟΚ απεμπόλησε το σοσιαλιστικό κρηπίδωμα της πολιτικής του, εντασσόμενο στην μετανεωτερική λογική της "εκδοχής του κοινωνικού". Έτσι, οι πολιτικές μεγάλου βεληνεκούς, οι οραματικές "μεγάλες αφηγήσεις", παραχώρησαν την θέση τους σε μια μικροπολιτική διαχείριση της εξουσίας.
Σήμερα, ακούμε διάφορα σουρεαλιστικά, ότι οι πολίτες δεν έχουν το δικαίωμα ν' αντιστέκονται δυναμικά απέναντι στις αυθαιρεσίες της πολιτικής εξουσίας γιατί αυτό στρέφεται κατά...της κοινωνίας (!), ότι το δικαίωμα στην μαχητική διεκδίκηση κοινωνικών κι εργατικών δικαιωμάτων αποτελεί αντιδραστική και αντιδημοκρατική στάση και συμπεριφορά (!!), ότι δεν ευθύνεται για το κατάντημα της Ελλάδας το σάπιο κι εκφυλισμένο μεταπολιτευτικό οικονομικοπολιτικό κατεστημένο εξουσίας, αλλά οι "κοπρίτες" που αξίωναν έναν τρόπο ζωής που δεν τους άξιζε !!!
Είναι έτσι όμως;
Παρά τις σοσιαλιστικές ρητορείες του κ. Παπανδρέου, ας δεχθούμε μια βασική αλήθεια: το ΠΑΣΟΚ δεν είναι, εδώ και δυο δεκαετίες περίπου, ένας σοσιαλιστικός πολιτικός μηχανισμός.
Αν και υπάρχουν ακόμα μέσα στο κόμμα αυτό κάποιες σοσιαλίζουσες, μειοψηφικές και χωρίς μαχητικότητα, πολιτικές τάσεις, στην πραγματικότητα το σημερινό ΠΑΣΟΚ αποτελεί, στην καλύτερη περίπτωση, μια φιλελεύθερη εκδοχή του πολιτικού. Κάποιοι ίσως να μιλούσαν για νεοφιλελεύθερη εκδοχή και μάλλον δεν θα είχαν άδικο.
Κι όμως, ακόμα κι η φιλελεύθερη ιδεολογία αποδέχεται το δικαίωμα της κοινωνίας να αντιστέκεται μαχητικά και δυναμικά, ακόμα κι επαναστατικά, όταν μια κυβέρνηση παραβιάζει τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου. Ένας εκ των θεμελιωτών της ιδεολογίας του πολιτικού φιλελευθερισμού και της θεωρίας του κοινωνικού συμβολαίου, ο Τζων Λοκ, είναι εκείνος που μίλησε για την αντίληψη της πολιτικής ως καταπιστεύματος:
"Οι νόμιμοι άρχοντες και πολιτικοί αξιωματούχοι ασκούν την εξουσία ως εντολοδόχοι του λαού μέσα στα όρια που θέτει το κοινωνικό συμβόλαιο, όχι προς ικανοποίηση των ιδίων αλλά προς το κοινό συμφέρον. Η άσκηση της εξουσίας ως καταπιστεύματος προϋποθέτει την ύπαρξη εμπιστοσύνης και αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ αρχόντων και λαού και μεταξύ των πολιτών. Το κλίμα της εμπιστοσύνης συνιστά το υπόβαθρο της πολιτισμένης κοινωνικής συνύπαρξης και της υπεύθυνης άσκησης της εξουσίας, με βάση τις υπαγορεύσεις της ηθικής συνείδησης όσων επιφορτίζονται με αυτή την υπηρεσία της κοινότητας."*Στη λογική αυτή, του πολιτικού καταπιστεύματος και της άσκησης της πολιτικής στη βάση και στο πλαίσιο ενός κοινωνικού συμβολαίου, ο Λοκ φτάνει στο σημείο να δικαιολογεί την κοινωνική εξέγερση και την επαναστατική ανατροπή ενός εξουσιαστικού κατεστημένου, όταν αυτό παραβιάζει τους όρους και τις αρχές του, διατυπωμένου αργότερα απ' τον Ζ.Ζ. Ρουσσώ, κοινωνικού συμβολαίου:
"Το τρίτο τέλος σημαντικό θεωρητικό στοιχείο της Δεύτερης πραγματείας περί κυβερνήσεως είναι η θεωρία της πολιτικής επανάστασης, της "προσφυγής στον ουρανό", όπως την αποκαλεί ο Λοκ, που επιχειρείται σε περίπτωση που οι άρχοντες παραβιάσουν το καταπίστευμα και φανούν ανάξιοι της εμπιστοσύνης που τους έδειξε ο λαός, όταν τους ανέθεσε την εξουσία. Στο ζήτημα αυτό ο Λοκ αναπροσδιορίζει τη μεσαιωνική θεωρία της αντίστασης στην τυραννική εξουσία για να θεμελιώσει την ιδέα της συνταγματικής διακυβέρνησης, που βασίζεται στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών, και υποστηρίζει την άποψη , κρίσιμη για τη διαμόρφωση της μεταγενέστερης φιλελεύθερης ιδεολογίας, ότι η κυβέρνηση μπορεί να διαλυθεί χωρίς να διαλύεται και η κοινωνία".**Συμπερασματικά, λοιπόν, ακόμα και μέσα σε μια φιλελεύθερη πολιτική πραγμάτωση, η κοινωνία έχει όχι μόνον δικαίωμα, αλλά κι υποχρέωση ν' ανατρέπει με δυναμικό τρόπο όποια εξουσία καπηλεύεται το πολιτικό καταπίστευμα και παραβιάζει τις αρχές και τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου, έστω κι αν η εξουσία αυτή κατέχει προηγούμενη δημοκρατική νομιμοποίηση. Αν και, εδώ που τα λέμε, προσωπικά δεν έχω καταλάβει τι είδους "δημοκρατική νομιμοποίηση" είν' αυτή, που επιτρέπει, με καλπονοθευτικά τερτίπια "ενισχυμένων αναλογικών", σε μειοψηφίες της τάξης του 20%-22% να αναγορεύονται σε πλειοψηφίες του 40%-42% κι εν συνεχεία να κυβερνούν αυτοδύναμα...εν ονόματι του ελληνικού λαού!
Αλλά, ας προσχωρήσουμε στην άποψη ότι το σημερινό ΠΑΣΟΚ δεν είναι καν φιλελεύθερος, αλλά νεοφιλελεύθερος πολιτικός σχηματισμός.
Ο κατ' εξοχήν ιδεολογικός εκπρόσωπος των ελευθεριακών φιλελεύθερων, Robert Nozick, αποδέχεται την βασική αρχή -έστω και σαν ασθενή απαίτηση- της "μη επιδείνωσης της κατάστασης των ανθρώπων" μέσα στην πολιτική πραγάτωση του νεοφιλελευθερισμού, ήγουν τον ελευθεριακό καπιταλισμό.*** Η βασική θέση της "μη επιδείνωσης των ανθρώπων" συνίσταται στην αποδοχή της αρχής ότι κατά την ατομική ιδιοποίηση των αγαθών η θέση των ανθρώπων δεν επιτρέπεται να επιδεινώνεται.
Ακόμα, λοιπόν, κι εντός του νεοφιλελεύθερου πολιτικού πλαισίου, η επιδείνωση της θέσης των ανθρώπων είναι κατ' αρχήν απαράδεκτη και καταλύει τους βασικούς όρους του κοινωνικού συμβολαίου.
Τώρα, δεν γνωρίζω αν κάτι απ' τα παραπάνω εξακολουθεί να ισχύει σαν πολιτική αρχή κι αξία μέσα στο πολιτικό πλαίσιο της "παγκόσμιας διακυβέρνησης", της οποίας ο κ. Παπανδρέου πολλές φορές έχει ευαγγελίσει και προασπίσει όχι μόνο τα ωφελήματα, αλλά και την αναγκαιότητα. Ειδικά όταν αυτή η παγκόσμια διακυβέρνηση είναι προφανές ότι ασκείται όχι μέσω της λαϊκής εξουσίας και νομιμοποίησης, αλλά μέσω της αγοραίας επιβολής διαπλεκομένων ελίτ, τότε μάλλον όλη η συζήτηση περί φιλελεύθερης πολιτικής θεωρίας (περί σοσιαλισμού, είπαμε: ούτε λόγος δεν γίνεται, αν δεν θέλουν κάποιοι να καταντούν κωμικοί) ξεπέφτει σε ανούσια φλυαρία, για να μην πω προπαγανδιστική φενάκη.
Εν τούτοις, παραμένει το βασικό διακύβευμα του φιλελεύθερου πολιτικού καταπιστεύματος:
- Έχουν ή δεν έχουν πολιτικό δικαίωμα και ηθική υποχρέωση οι πολίτες μιας φιλελεύθερης κοινωνίας να εξεγείρονται και να ανατρέπουν δυναμικά εκείνες τις εξουσίες που, παρά την προηγούμενη δημοκρατική τους νομιμοποίηση, καπηλεύονται το φιλελεύθερο πολιτικό καταπίστευμα και παραβιάζουν τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου;
* Π.Μ. ΚΙΤΡΟΜHΛΙΔΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΑΣΤΕΣ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ, Βιογραφικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις, Ε' ανατ., εκδ. "Πορεία", Αθήνα, 2004, σ. 85.
** ό.π.
*** W. KYMLIKCA, Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ, ΜΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ, μτφ.-εισ. Γ. ΜΟΛΥΒΑΣ, Γ' ανατ., εκδ. ΠΟΛΙΣ, Αθήνα, 2006, σ. 214.
http://albatros-imerologia.blogspot.com/2011/02/blog-post_11.html
=====
Σχόλια