Υποθήκευσε το μέλλον της σε τράπεζες και πολυεθνικές
Το ιρλανδικό θαύμα στηρίχθηκε στην πολύ χαμηλή φορολογία για τις επιχειρήσεις και στην ανακήρυξη των πολυεθνικών σε άτυπο τσάρο της οικονομίας. Σήμερα έφτασε η ώρα της κρίσης
Το «ιρλανδικό μοντέλο» ταλαιπώρησε αρκετά την Ελλάδα. Είτε στη φάση της ακμής της είτε της παρακμής της, κάποιοι έδειχναν την Ιρλανδία σαν παράδειγμα προς μίμηση. Μάλλον οι υποδείξεις τους εισακούστηκαν, διότι πλέον και οι δύο χώρες βρίσκονται σε άθλια οικονομική κατάσταση, με τις κοινωνίες τους στα όρια της κατάθλιψης.
Το «ιρλανδικό θαύμα» στηρίχθηκε στην πολύ χαμηλή φορολογία για τις επιχειρήσεις, που θεσπίστηκε χάρη στη νομοθετική πρωτοβουλία των Εργατικών το 1997. Ο συντελεστής φορολόγησης των εταιρικών κερδών από 32% σταδιακά έπεσε σε 12,5% το 2003 και είναι ο χαμηλότερος στην ΕΕ μετά τη Βουλγαρία και την Κύπρο, που έχουν 10%.
Υποθήκευσε το μέλλον της σε τράπεζες και πολυεθνικές
Εκμεταλλευόμενες το ευνοϊκό καθεστώς, έχουν μεταφέρει στη χώρα μεγάλο μέρος από τις δραστηριότητές τους εταιρείες όπως οι Google, Microsoft, Intel, HP, Amazon, Ebay, Facebook, Pfizer και Shire Pharmaceuticals. Επίσης στην Ιρλανδία δεν φορολογεί την πληρωμή χρήσης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε εταιρείες που έχουν έδρα στην ΕΕ, πράγμα που τελικά επιτρέπει σε εταιρείες να μεταβιβάζουν αφορολόγητα το μεγαλύτερο μέρος των κερδών τους σε φορολογικούς παραδείσους, όπου έχουν την έδρα τους εταιρείες holding. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Google, στη θυγατρική της οποίας στην Ιρλανδία ενεγράφη το 88% των 12,5 δισ. δολαρίων των εκτός ΗΠΑ εσόδων της το 2009. Οι τεχνικές μείωσης απόδοσης φόρων της Google την έχουν βοηθήσει να πληρώνει 3 δισ. λιγότερα σε σχέση με το 2007.
Η παρουσία των πολυεθνικών είναι ζωτική για την ιρλανδική οικονομία. Πάνω από το 50% των 5,3 δισ. ευρώ που απέφερε ο φόρος για τις επιχειρήσεις το 2005 προερχόταν από αμερικανικές πολυεθνικές. Φέτος αναμένονται 3,1 δισ., ποσό, εξακολουθεί να αποτελεί το 10% των κρατικών εσόδων.
Επίσης οι πολυεθνικές απασχολούν και μεγάλο κομμάτι του εργατικού δυναμικού. Οι 600 αμερικανικές εταιρείες απασχολούν άμεσα 100.000 εργαζόμενους και πολλούς ακόμα έμμεσα. Οι πολυεθνικές εταιρείες είναι -προφανώς- σε πλεονεκτική θέση διαπραγμάτευσης. Σύμφωνα με βρετανικά ΜΜΕ, πολυεθνικές όπως η Microsoft, η HP και η Intel έχουν διαμηνύσει στην κυβέρνηση πως το φορολογικό καθεστώς της χώρας μπορεί να είναι χαμηλό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, αλλά δεν συγκρίνεται με τα ισχύοντα στην Ασία...
Πάντως τα λόμπι των εταιρειών θα χρειαστεί να παλέψουν για να διατηρηθεί το status quo. Αρκετοί θα ήθελαν να αλλάξει όπως η Βρετανία, όπου ο φόρος των επιχειρήσεων είναι 28% ή οι ΗΠΑ, όπου φτάνει το 35%.
Ωστόσο και οι υπόλοιπες διευκολύνσεις που παρείχε στα ξένα κεφάλαια η Ιρλανδία ήταν εξίσου σημαντικές. Μέσω του τραπεζικού συστήματος διοχετεύθηκαν τεράστια κεφάλαια, προερχόμενα από χώρες με αυστηρότερο ελεγκτικό μηχανισμό σε επενδύσεις υψηλού κινδύνου (παράγωγα, subprime κ.ά. τοξικά). Χωρίς πολλές ερωτήσεις και ελέγχους. Η μεγάλη ρευστότητα που είχαν οι ιρλανδικές τράπεζες, χάρη και στα χαμηλά επιτόκια της ΕΚΤ, εκτός από τη φούσκα της αμερικανικής κτηματαγοράς φούσκωσε και την εγχώρια με ανυπολόγιστες συνέπειες για την οικονομία.
ΝΙΚΗΤΑΣ ΚΟΥΡΙΔΑΚΗΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΒΙΝΣΕΝΤ ΜΠΡΑΟΥΝ
«Πυροβόλησε» σε ζωντανή σύνδεση τον πρωθυπουργό
Κυριακή, 21 Νοεμβρίου. Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Μπράιαν Κάουεν ανακοίνωσε, στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου, την προσφυγή της Ιρλανδίας στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Μόλις λίγα λεπτά αργότερα, ένας γκριζομάλλης δημοσιογράφος, με ματιά αγριωπή, του επιτέθηκε «στον αέρα» με έντονο, καταγγελτικό ύφος. «Εσείς είστε το άτομο που φταίει περισσότερο για την καταστροφή της χώρας... Είστε ένα βάρος όχι μόνο για το κόμμα σας, όχι μόνο για την κυβέρνηση αλλά και για την Ιρλανδία, δεν πιστεύετε πως οφείλετε σε ένδειξη πατριωτισμού να παραιτηθείτε;» είπε ο δημοσιογράφος, για να εισπράξει εν συνεχεία μια πρωθυπουργική απάντηση τύπου: «Συγνώμη Βίνσεντ, αλλά δεν αποδέχομαι τη βάση του συλλογισμού σου».
Υπεύθυνος για την παραπάνω επίθεση στον πρωθυπουργό ήταν ο Βίνσεντ Μπράουν, ένας από τους γνωστότερους και περισσότερο έμπειρους δημοσιογράφους της Ιρλανδίας.
Το «Εθνος της Κυριακής» επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον κύριο Μπράουν για να μάθει πώς βλέπει αυτός, τις εξελίξεις. «Το πρόβλημα είναι οι τράπεζες» μας δήλωσε. «Στόχος του μηχανισμού στήριξης δεν είναι η διάσωση της Ιρλανδίας, αλλά η διάσωση της ΕΚΤ και των άλλων ιδιωτικών τραπεζών που έχουν ρίξει δεκάδες δισ. ευρώ στα ιρλανδικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα», συνεχίζει ο 66χρονος. Οσο για τον πρωθυπουργό Κάουεν, αυτός είναι ένοχος επειδή έθρεψε τη φούσκα των ακινήτων και επειδή, ενώ γνώριζε τα πραγματικά προβλήματα των τραπεζών τουλάχιστον ένα χρόνο πριν από την πρώτη κατάρρευση, δεν πήρε μέτρα για να προλάβει τα χειρότερα.
Για τον Μπράουν η μόνη λύση είναι «η κήρυξη στάσης πληρωμών, να τους πούμε πως δεν πληρώνουμε, διασώσαμε τις τράπεζές μας το 2008 για να τις δούμε να ξανακαταρρέουν εξαιτίας των αγορών, ας έρθει η Ευρώπη να λύσει το πρόβλημα». Ερωτηθείς για τη στάση που πρέπει να κρατήσουν τα ιρλανδικά μίντια απέναντι στην τρέχουσα κρίση, ο Μπράουν δεν μασάει τα λόγια του. «Θα έπρεπε όλοι να λένε αυτό που λέω εγώ», κοινώς να απαιτούν στάση πληρωμών, μας τονίζει ο Ιρλανδός.
Γ. ΣΚΑΦΙΔΑΣ
Κρατικοποίησε τα τραπεζικά χρέη και πτώχευσε
Η αρχή του κακού
1. Ο ανεξέλεγκτος χρηματοπιστωτικός τομέας της χώρας μοίραζε στεγαστικά δάνεια απλόχερα και αδιακρίτως και δανείζονταν από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές σε μια κλίμακα που ξεπερνούσε κατά πολύ την οικονομική παραγωγή της χώρας. Οταν η «φούσκα» των ακινήτων έσκασε, η κυβέρνηση παρενέβη για να σώσει τις τράπεζες, (στη φωτογραφία το ημιτελές κτίριο της Anglo Irish Bank), αλλά τα χρέη τους ήταν τελικώς πολύ μεγαλύτερα από την ικανότητα του κράτους να συγκεντρώσει εισόδημα. Οι ζημιές από τις υπερτιμημένες αξίες των ακινήτων και από τα δάνεια που δεν μπορούν να αποπληρωθούν εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 73 δισ. ευρώ, ενώ οι καταθέτες αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από τις προβληματικές τράπεζες.
2. Η φούσκα έσκασε
«Βαρυχειμωνιά» πλήττει την κτηματαγορά. Μετά την κατασκευαστική φρενίτιδα ο κλάδος είναι σήμερα «παγωμένος» και τα περισσότερα ακίνητα παραμένουν στα αζήτητα. Σε μία χώρα που οι κατασκευές αντιπροσώπευαν το 23% του ΑΕΠ όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βρίσκεται στο 12% η οικονομία παίρνει την κάτω βόλτα. Με την ανεργία να αγγίζει το 13% και τους μισθούς να καταρρέουν, 1.250 φοιτητές μεταναστεύουν κάθε μήνα. Εκτιμάται δε ότι τα επόμενα πέντε χρόνια θα μεταναστεύσουν πάνω από 150.000 νέοι άνθρωποι. Με ιλιγγιώδη ταχύτητα αυξάνονται τα λουκέτα εταιρειών, ενώ τα καταστήματα πασχίζουν να κάνουν τζίρο με προσφορές έως και 70%.
3. Η τoξική απειλή
Ο φόβος του ντόμινο από τα τραπεζικά προβλήματα της Ιρλανδίας και οι ανησυχίες ότι ολόκληρη η Ευρώπη θα πλημμυρίσει με «τοξικά» ασκούν έντονες πιέσεις στο Δουβλίνο για τη λήψη νέων μέτρων λιτότητας. Η έκθεση μόνο του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου στην πρώην «κέλτικη τίγρη» ανέρχεται συνολικά σε 420 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση Κάουεν ανακοίνωσε τον πιο σκληρό προϋπολογισμό της ιστορίας της Ιρλανδίας που θα ολοκληρωθεί το 2014 και προβλέπει μείωση των δημοσιονομικών δαπανών κατά 10 δισ. και αύξηση των φόρων κατά 5 δισ. ευρώ. Το βάρος θα πέσει σε περικοπές στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, σε μείωση του βασικού μισθού, σε αύξηση του φόρου εισοδήματος και στη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας.
4. Το απόλυτο αδιέξοδο
Ασφυκτικό πρέσινγκ με στόχο την αύξηση του συντελεστή του εταιρικού φόρου, ο οποίος είναι από τους χαμηλότερους στην ΕΕ, ασκούν η Γαλλία και η Γερμανία στο Δουβλίνο, το οποίο όμως επιμένει ότι ο ισχύων συντελεστής 12,5% δεν είναι διαπραγματεύσιμος. Η αιτιολογία είναι ότι με την αύξηση της φορολογίας θα υπάρξει οικονομική ενίσχυση των κρατικών ταμείων της Ιρλανδίας. Είναι, όμως, επίσης αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι, με την αύξηση του φόρου, αρκετές από τις ξένες εταιρείες θα «μεταναστεύουν». Οι αμερικανικές εταιρείες που έχουν δραστηριότητες στην Ιρλανδία, προειδοποίησαν την κυβέρνηση ότι ακόμη και μια μικρή αύξηση του φόρου θα τις οδηγήσει εκτός χώρας.
Κ. ΚΟΣΜΑ
Σχόλια