«Βρήκα, επιπλέον, την ευκαιρία να δηλώσω στον κ. Ρομπάι ότι θα είμαι κατηγορηματικά αντίθετος στην ιδέα της ελεγχόμενης χρεοκοπίας, που πολλοί εμφανίζουν ως ουσιώδες στοιχείο στον υπό σύσταση μόνιμο ευρωπαϊκό μηχανισμό. Και υπεστήριξα με θέρμη ότι μία ελεγχόμενη πτώχευση είναι πτώχευση για τη χώρα που την υφίσταται και ελεγχόμενη για όλες τις υπόλοιπες. Μπορεί να λειτουργήσει όχι ως μηχανισμός διάσωσης των αδύναμων χωρών, αλλά ως μηχανισμός που τις διαχωρίζει, τις ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες, τις ισχυρότερες.
Και, αντί να καθιστά έτσι ισχυρότερη, γενικά, την Ευρωζώνη, αποδυναμώνει την ενότητα της Ευρωζώνης. Και θα ήταν μεγάλο λάθος».
Έτσι ο κ. Σαμαράς αποκάλυψε επίσημα τα βασικά χαρακτηριστικά της ελεγχόμενης πτώχευσης που προετοιμάζεται για την Ελλάδα και τις άλλες «προβληματικές» χώρες της Ευρωζώνης. Γιατί όντως αυτό συμβαίνει: μια ελεγχόμενη πτώχευση είναι πτώχευση για τη χώρα που την υφίσταται και ελεγχόμενη για όλες τις υπόλοιπες, αλλά κυρίως για τις τράπεζες και τους τοκογλύφους των αγορών.
Ωστόσο ο κ. Σαμαράς δεν διευκρίνισε τι σημαίνει πρακτικά το ότι διαφωνεί με την «ιδέα» της ελεγχόμενης πτώχευσης. Τι σκέφτεται να κάνει από τη στιγμή που προωθείται, όπως ξέρει πολύ καλά, για την Ελλάδα; Τίποτε απολύτως. Απλώς διατυπώνει δημόσια τη διαφωνία του για να τη χρησιμοποιήσει κατόπιν ως άλλοθι αποδοχής άνωθεν και έξωθεν τετελεσμένων.
Η ελεγχόμενη πτώχευση
Ποιο είναι το βασικό χαρακτηριστικό του σχεδίου της ελεγχόμενης πτώχευσης; Η αναδιάρθρωση του χρέους με «κούρεμα» ή χωρίς.
Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε ότι αναδιάρθρωση ή ανάταξη του χρέους είναι μια διαδικασία σύμφυτη με την επίσημη πτώχευση της χώρας.
Μόνο που γίνεται με όρους αγοράς και υπό διεθνή επιτήρηση, προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις της στο εξωτερικό.
Όταν ένα κράτος βρίσκεται σε αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους του, τότε οι δανειστές του επιχειρούν να προωθήσουν ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης ή ανάταξης, που συνήθως περιλαμβάνει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά:
- 1.Την έκδοση νέων ομολόγων ή άλλων αξιών που αντικαθιστούν μέρος ή το σύνολο των ληξιπρό-θεσμων οφειλών του κράτους και επιτρέπουν την επιμήκυνση της μέσης διάρκειας αποπληρωμής του δημόσιου χρέους.
- 2.Τη μερική ή ολική αναστολή της πληρωμής τόκων ή χρεολυσίων για ένα διάστημα προκειμένου το κράτος να ολοκληρώσει τη διαδικασία αναδιάρθρωσης.
- 3. Την εισαγωγή ειδικών ρητρών στις νέες εκδόσεις ομολόγων που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να αλλάξουν στο μέλλον οι όροι πληρωμής τους, αλλά και τις προβλεπόμενες εγγυήσεις ή αποζημιώσεις των κατόχων τους σε περίπτωση αδυναμίας εξόφλησης.
- 4. Την παροχή πρόσθετης ρευστότητας για την αποφυγή της μονομερούς παύσης πληρωμών είτε μέσω των χρηματοδοτικών προγραμμάτων του ΔΝΤ είτε με την έκδοση ειδικών ομολόγων στη διεθνή αγορά κεφαλαίων.
Τον ρόλο αυτόν υποτίθεται ότι καλείται να παίξει το Ταμείο Σταθερότητας της Ε.Ε., που ιδρύθηκε αρχικά για τρία χρόνια, αλλά η Μέρκελ και ο Σαρκοζί θέλουν να το μετατρέψουν σε μόνιμο μηχανισμό της Ευρωζώνης για να αναλαμβάνει τις υπό πτώχευση χώρες. Αυτό αποφασίστηκε στις 28.9.
Μια από τις περιπτώσεις αναδιάρθρωσης χρέους, που οι αγορές θεωρούν ίσως την πλέον πετυχημένη, είναι αυτή της Ουρουγουάης το 2003.
Με μια μόνη κίνηση τον Απρίλιο - Μάιο του 2003 όλα τα κρατικά ομόλογα της χώρας σε ξένο νόμισμα (σε δολάριο, ευρώ, γιεν, λίρες, στερλίνες και πέσος Χιλής) ανταλλάχτηκαν με νέα ομόλογα κατατεθειμένα στην Securities and Exchange Commission των ΗΠΑ.
Τα νέα ομόλογα περιλάμβαναν συγκεκριμένες Ρήτρες Συλλογικής Δράσης (Collective Action Clause) που προβλέπουν ότι τυχόν αλλαγή των όρων πληρωμής των νέων ομολόγων απαιτούν τη συμφωνία των κατόχων του 85% της συνολική αξίας τους και το 66,6% της κάθε συγκεκριμένης σειράς ομολόγων.
Η συνολική αξία του εξωτερικού χρέους με βάση αυτή την αναδιάρθρωση - που επίσημα ονομάστηκε Εθελοντική Αλλαγή Προφίλ Χρέους (Voluntary Debt Re-Profiling) - δεν μειώθηκε περισσότερο από 8% προκειμένου η κυβέρνηση της Ουρουγουάης να μπορέσει να βγει στις αγορές και να δανειστεί εκ νέου.
Κι όλα έγιναν κάτω από την αυστηρή επίβλεψη και κηδεμονία του ΔΝΤ.
Γλίτωσε η Ουρουγουάη από την υστερική λιτότητα και το χρέος με την αναδιάρθρωση; Όχι.
Παρότι από 90% του ΑΕΠ της χώρας το 2004 το χρέος βρίσκεται γύρω στο 60% του ΑΕΠ το 2010, η εξυπηρέτηση του συνεχίζει να καλπάζει. Σήμερα το εξωτερικό χρέος της χώρας είναι ακόμη μεγαλύτερο από ό,τι την εποχή της αναδιάρθρωσης (από 50% του συνόλου το 2003, σήμερα ξεπερνά το 57%) αυξάνοντας την εξάρτηση από τις διεθνείς αγορές.
Η αιματηρή λιτότητα και η μετακύλιση σημαντικού μέρους του εσωτερικού δημόσιου χρέους στον φορολογούμενο οδήγησε στη μείωση του συνολικού χρέους ως ποσοστό στο ΑΕΠ.
Όμως τα ελλείμματα γνωρίζουν νέες εξάρσεις και τα προγράμματα προσαρμογής έχουν οδηγήσει το 6ο% και πλέον του πληθυσμού κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η χώρα δεν πτώχευσε επίσημα, αλλά πτώχευσε ανεπανόρθωτα ο πληθυσμός της.
Το κατά πόσο ακόμη η Ουρουγουάη θα συνεχίσει να αποφεύγει και την επίσημη πτώχευση είναι υπόθεση συγκυριών.
Ο Σόιμπλε αποκαλύπτει
Κάτι ανάλογο φαίνεται να ετοιμάζεται και για την Ελλάδα.
Όπως κι αν το ονομάσουν επίσημα, θα είναι μια αναδιάρθρωση χρέους.
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας Β. Σόιμπλε (Der Spiegel, 6.11), το μοντέλο θα είναι μάλλον δύο φάσεων και το περιγράφει ως εξής: «Σε μια πρώτη φάση θα μπορούσε να επιμηκυνθεί η διάρκεια εκείνων των ομολόγων, των οποίων σ' αυτή την κρίσιμη φάση λήγει η προθεσμία αποπληρωμής. Αν αυτό δεν βοηθήσει, σε μια δεύτερη φάση οι ιδιώτες πιστωτές θα πρέπει να δεχθούν περικοπή των απαιτήσεων τους. Σε αντάλλαγμα θα λάβουν εγγυήσεις για τις υπόλοιπες».
Με ανάλογο πνεύμα και το τελευταίο Economist εξηγεί ότι «ένα ιδανικό σχέδιο κρατικής πτώχευσης θα διαθέτει τρία κύρια χαρακτηριστικά.
Πρώτον, θα χρειαστεί κάποιον να κρίνει ότι το ύψος του χρέους είναι μη βιώσιμο.
Δεύτερον, θα χρειαστεί έναν υπερεθνικό θεσμό, όπως είναι το ΔΝΤ ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να επιβλέψει τις απαιτήσεις των δανειστών και να συντονίσει τη συμφωνία για τον διακανονισμό. Αυτό ο θεσμός θα χρειαστεί νομικά εργαλεία για να υποχρεώσει όλους τους πιστωτές σε μια συμφωνία που θα στηριχθεί σε μια ειδική πλειοψηφία τους (ας πούμε της τάξης του 75%) και για να προστατεύσει τον οφειλέτη από νομικές προσβολές ενόσω ο διακανονισμός είναι υπό διαπραγμάτευση.
Ένα τρίτο στοιχείο θα ήταν ένας μηχανισμός που θα επιτρέπει νέες πιστώσεις ώστε να κρατηθεί η υπό πτώχευση χώρα στον αφρό. Τα κεφάλαια αυτά θα είναι υπό ειδικό καθεστώς ώστε να προστατευθούν από την αναδιάρθρωση».
Η δανειακή σύμβαση που έχει επιβληθεί στη χώρα αποτελεί το κατάλληλο εργαλείο για να προωθηθεί η αναδιάρθρωση του χρέους ορίζοντας εκ των πραγμάτων την ειδική πλειοψηφία που απαιτείται από τους πιστωτές για τον επιδιωκόμενο διακανονισμό.
Αυτό προϋποθέτει ότι η αναδιάρθρωση θα γίνει εντός των προθεσμιών της δανειακής σύμβασης.
Εκτός αν τροποποιηθεί ώστε να αποτελέσει συμβατική υποχρέωση της χώρας για την ένταξη της στον υπό διαμόρφωση μηχανισμό ελεγχόμενης πτώχευσης από την Ευρωζώνη. Κάτι που ακούγεται πολύ έντονα.
Οι συνέπειες της αναδιάρθρωσης
Όπως και να 'χει, το βασικό πρόβλημα παραμένει. Τι θα σημάνει μια αναδιάρθρωση του χρέους για την Ελλάδα και τον λαό της; Μήπως θα ελαφρύνει τα βάρη από την εξυπηρέτηση του χρέους;
Όχι, σε καμιά περίπτωση.
Αντίθετα θα θεσμοθετήσει επίσημα την υποδούλωση της χώρας στους δανειστές της μέσα από την εφαρμογή ρητρών που θα εσωτερικεύουν τους όρους της δανειακής σύμβασης σε κάθε ειδική έκδοση αναδιαρθρωμένων ομολόγων. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πολύ απλά ότι σε κάθε έκδοση νέου ομολόγου θα περιλαμβάνονται ρήτρες και όροι που θα εξασφαλίζουν τον κάτοχο του έναντι κάθε μελλοντικής αθέτησης πληρωμής.
Μήπως όμως γλιτώσουμε από την αιματηρή λιτότητα;
Αυτό δεν προβλέπεται ακόμη κι αν υπάρξει μια πολύ σοβαρή μείωση του χρέους. Είναι χαρακτηριστική μια πρόσφατη εκτίμηση του ΔΝΤ: «Η αναγκαία δημοσιονομική προσαρμογή (σ.σ.: αιματηρή λιτότητα) δεν πρόκειται να είναι σημαντικά μικρότερη ακόμη και με ένα μεγάλο κούρεμα.
Στην πράξη η πρωτογενής προσαρμογή που είναι αναγκαία για να σταθεροποιηθεί η σχέση του χρέους με το ΑΕΠ θα μειωθεί μόλις κατά 0,5% κατά μέσον όρο στο ΑΕΠ (με μέγιστο το 2,7% για την Ελλάδα) αν γίνει κούρεμα κατά 50% - μια ιδιαίτερα μεγάλη υποτίμηση με βάση τα ιστορικά δεδομένα» (Fiscal Monitor, 11.2010, σ. 30). Με λίγα λόγια η αιματηρή λιτότητα και ό,τι επακολουθεί δεν πρόκειται ουσιαστικά να επηρεαστεί ακόμη κι αν μειωθεί το δημόσιο χρέος κατά 50%.
- Θέλουν να σας οδηγήσουν σε ελεγχόμενη χρεοκοπία
Ο Χάιντς Α. Ρίχτερ είναι Γερμανός αλλά εύκολα θα μπορούσες να τον περάσεις για Ελληνα. Εξωστρεφής, πληθωρικός, χιουμορίστας, έχει ένα πάθος για τη δουλειά του, για την Ιστορία, αλλά ακριβώς επειδή είναι Γερμανός τού είναι δεύτερη φύση η στοχοπροσήλωση και η συστηματική δουλειά. Ισως να θυμίζει Ελληνα, διότι όπως λέει ο ίδιος κάθε φορά που έρχεται στην Ελλάδα καταφέρνει να «σκέφτεται σαν Ελληνας».
Δεινός γνώστης της Ιστορίας της σύγχρονης Ελλάδας αλλά και της Κύπρου, είναι συγγραφέας πολλών σχετικών μελετών, ενώ συνεχίζει ακάθεκτος το παραγωγικό του έργο. Τον πρώτο τόμο της «Ιστορίας της Κύπρου» (από την Εστία) θα τον διαδεχθεί τον Ιανουάριο ένας δεύτερος. Τα δύο αυτά βιβλία εντάσσονται στη σειρά «Ιστορία και Πολιτική» των εκδόσεων της Εστίας, την οποία επιμελείται ο ιστορικός Νίκος Ε. Καραπιδάκης.
«Οταν πήρα σύνταξη αποφάσισα να γράψω τα βιβλία που πάντα ονειρευόμουν», λέει καθισμένος στο γραφείο της Εύας Καραϊτίδη, στα γραφεία της Εστίας στην οδό Ευριπίδου. «Καταπιάστηκα με την Ιστορία της Κύπρου. Εγραψα έναν τόμο 600 σελίδων που καλύπτει τις απαρχές της αγγλικής αποικιοκρατίας και φτάνει έως τα 1949. Μετά, έγραψα άλλες 600 σελίδες, στις οποίες καλύπτω τη δεκαετία του ’50 και καταλήγω με τον αγώνα της ΕΟΚΑ. Αυτός ο τόμος θα κυκλοφορήσει από την Εστία τον Ιανουάριο. Ακολουθεί ένας τρίτος τόμος με τις εμφύλιες συγκρούσεις ανάμεσα στις δύο κοινότητες του νησιού. Ο τέταρτος τόμος καλύπτει τα χρόνια της χούντας στην Ελλάδα, την τουρκική εισβολή και τελειώνει με τον θάνατο του Μακαρίου».
Δύο κόσμοιΟ καθηγητής Ρίχτερ έχει να το λέει: η προσέγγισή του διαφέρει από εκείνη των άλλων συναδέλφων του, οι οποίοι ασχολούνται με την Κύπρο. Τον ρωτάω υπό ποία έννοια. «Υπό την έννοια ότι γνωρίζω το ίδιο καλά την ελληνική Ιστορία! Πώς μπορείς να γράψεις για την Ιστορία της Κύπρου αν δεν ξέρεις την ελληνική Ιστορία, την ελληνική πολιτική κ. τλ. Είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι». Στο σημείο αυτό αρχίζει να μπαίνει σιγά σιγά στον πυρήνα της σκέψης του πάνω στην Ελλάδα και την Κύπρο. «Η πολιτική κουλτούρα στην Κύπρου», τονίζει, «φέρνει πάρα πολύ στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή, ενώ αντίθετα, η πολιτική κουλτούρα στην Ελλάδα είναι αυτή των πελατειακών σχέσεων. Οι Βρετανοί ήξεραν πώς έχουν τα πράγματα στην Ελλάδα και όταν ανέλαβαν την Κύπρο το 1878 είχαν αποφασίσει ότι αυτό δεν θα συμβεί και εκεί».
– Δηλαδή, οι πελατειακές σχέσεις είναι αποκλειστικά ελλαδικό προνόμιο;
– Δεν είναι ότι στην Κύπρο δεν υπάρχουν πελατειακές σχέσεις. Και στη Γερμανία υπάρχουν και σε όλη την Ευρώπη αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό, δεν είναι κάτι τόσο διαδεδομένο όπως στην Ελλάδα. Η μεγάλη όμως διαφορά ειδικά ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο είναι ότι, αν για παράδειγμα, έχουμε δύο υποψηφίους για την ίδια θέση εργασίας, στην Κύπρο θα προτιμηθεί μεν αυτός που έχει μεγαλύτερες διασυνδέσεις με το κόμμα, όμως και οι δύο υποψήφιοι θα είναι εξίσου ικανοί για τη θέση. Αντίθετα, στην Ελλάδα τη θέση την παίρνει ένας ανάξιος εις βάρος ενός άξιου.
– Γιατί η Ελλάδα έχει αυτή την ιδιαιτερότητα;
– Οι πελατειακές σχέσεις στην Ελλάδα προήλθαν από τα πρώτα χρόνια της oθωμανικής κατοχής (η ειρωνεία είναι ότι σήμερα οι Τούρκοι έχουν χτυπήσει αυτό το κακό σε μεγάλο βαθμό). Οι Οθωμανοί κατέστρεψαν την αριστοκρατία, προκειμένου να εξαλείψουν την πιθανότητα επανάστασης και δόμησαν την εξουσία τους πάνω στους προεστούς (τους μουχτάρ), οι οποίοι διοικούσαν τις διάφορες κοινότητες. Κατά κανόνα, οι άνθρωποι αυτοί ήταν και οι τοκογλύφοι του χωριού: δάνειζαν στους χωρικούς με 30% τόκο. Οταν ήρθε ο Οθωνας, βρήκε αυτή την κατάσταση και στην ουσία τη διατήρησε. Αντίθετα, οι Βρετανοί στην Κύπρο ίδρυσαν αγροτική τράπεζα, η οποία δάνειζε στους αγρότες με τόκο 8%. Αποδυνάμωσαν τους τοκογλύφους, τους εξανάγκασαν να καταφύγουν στις πόλεις όπου και έγιναν έμποροι, εκσυγχρονίστηκαν. Οι πελατειακές σχέσεις χτυπήθηκαν στη ρίζα τους. Επίσης, αργότερα έκαναν κάτι άλλο: πέρασαν μια νοοτροπία που είναι πολύ πρωσική. Δηλαδή, όταν ένας δημόσιος λειτουργός συλλαμβάνεται για διαφθορά, δεν τιμωρείται μόνον νομικά, αλλά και κοινωνικά: τυγχάνει περιφρόνησης. Θυμάστε το σκάνδαλο Προφιούμο στην Αγγλία της δεκαετίας του ’60; Ο Προφιούμο πλήρωσε κάποιο πρόστιμο, ωστόσο, η μεγάλη τιμωρία ήταν ότι η κοινωνία, το σύστημα, τον απαξίωσε. Για 20 χρόνια βρισκόταν σε μια κοινωνική απομόνωση.
Το ΔΝΤ– Οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν το ζήτημα των πελατειακών σχέσεων στην Ελλάδα;
– Ιδέα δεν έχουν. Ελπίζω το ΔΝΤ να το έχει καταλάβει και να χτυπήσει το πρόβλημα στη ρίζα του. Οι Γερμανοί ούτε που το υποψιάζονται. Πάντως, κι αυτό που θα πω είναι δική μου εικασία, δεν μπορώ δηλαδή να το αποδείξω, νομίζω ότι η Ευρώπη θέλει να οδηγήσει την Ελλάδα σε μια ελεγχόμενη χρεοκοπία. Αν αφήσει την Ελλάδα σε ελεύθερη πτώση θα παρασύρει και όλη την ήπειρο μαζί της. Εξάλλου, δεν είναι η μοναδική χώρα που έχει πρόβλημα. Πιστεύω λοιπόν ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα θα αγοράσει σημαντικό μέρος του εθνικού χρέους της Ελλάδας (το περισσότερο είναι στους Γάλλους) για να σβήσει περίπου το μισό. Αλλιώς, για δέκα γενιές ακόμα, η Ελλάδα θα αγωνίζεται για να πληρώνει. Αυτό δε συμφέρει κανέναν.
Γνώστης της Ιστορίας Ελλάδας και Κύπρου
Ο Χάιντς Α. Ρίχτερ γεννήθηκε το 1939 στην πόλη Heilbronn της Γερμανίας. Διετέλεσε καθηγητής της ελληνικής και κυπριακής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μάνχαϊμ. Το 2000 τιμήθηκε από την Ελληνική Δημοκρατία με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικα.
Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του: «Δύο επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις στην Ελλάδα 1936-1946» (Εξάντας). «Η επέμβαση των Αγγλων στην Ελλάδα: Από τη Βάρκιζα στον εμφύλιο πόλεμο» (Εστία), «Η Ιστορία της Κύπρου. Τόμος Α΄ (Εστία). «Η Ιταλο-γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος, Αύγουστος 1939 - Ιούνιος 1941» (Γκοβόστης).
Επί ΠΑΣΟΚ έγινε η αρπαγή
Ο καθηγητής Ρίχτερ έχει γνωρίσει και τους τρεις Παπανδρέου: Γεώργιο, Ανδρέα και Γιώργο. Πιο έντονα θυμάται τον Ανδρέα. «Τον γνώρισα την περίοδο της δικτατορίας, στην έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης. Είχε έρθει να βγάλει λόγο και είχαν μαζευτεί εκατοντάδες Ελληνες γκάστερμπάιτερ, απλοί εργάτες. Εβγαλε τη γραβάτα και έπαιξε «τον Μπολσεβίκο των σαλονιών». Ποτέ δεν ήταν αριστερός στην πραγματικότητα. Οπως και ο πατέρας του: έξοχος στην αντιπολίτευση, χαοτικός ως κυβερνήτης.
Οσο για τον τωρινό πρωθυπουργό, πιστεύω ότι είναι έντιμος. Ελπίζω να μην έχει την τύχη του Κώστα Σημίτη, ο οποίος ήταν πολύ έντιμος. Προσπάθησε να αλλάξει το σύστημα αλλά δεν είναι εύκολο πράγμα αυτό να το κάνει ένας άνθρωπος μόνος του. Την εποχή της χούντας είχα διασυνδέσεις με την κίνηση της Δημοκρατικής Αμυνας. Συζητούσαμε, Ελληνες, Γερμανοί αλλά και Γάλλοι, τι πρέπει να αλλάξει στην Ελλάδα. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να δημιουργήσουμε ένα νέο κόμμα «ευρωπαϊκού τύπου» (σ. σ. το λέει στα ελληνικά). Συμφωνήθηκε να γίνει κάτι τέτοιο αλλά όταν έπεσε η χούντα, ο Ανδρέας έκανε «πραξικόπημα» στη Δημοκρατική Αμυνα, πέταξε κάποιους ανθρώπους έξω και το ΠΑΣΟΚ απλώς συνέχισε το πελατειακό κράτος της Δεξιάς. Ο Σημίτης ανήκε σε εκείνη την κίνηση.
Πριν από το ΠΑΣΟΚ, οι συντηρητικοί και οι κεντρώοι εναλλάσσονταν στην εξουσία. Η Αριστερά ήταν εκτός, οπότε δεν μπορούσε να κάνει ρουσφέτια. Μόλις έρχεται το ΠΑΣΟΚ ένα μεγάλο κομμάτι της αριστεράς ήρθε και αυτό στην εξουσία. Αν οι συντηρητικοί και οι κεντρώοι απομυζούσαν το κράτος μετριοπαθώς έως την περίοδο της χούντας, επί ΠΑΣΟΚ έγινε η μεγάλη αρπαγή. Μετά, η Νέα Δημοκρατία συνέχισε σε αυτό το μοτίβο. Και όλοι μαζί κατέστρεψαν τη χώρα».
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_07/11/2010_421163
Blogger: Ακόμα δεν έχετε πεισθεί;
Σχόλια