... Για όσους νόµιζαν ότι δεν θα µπορούσε ποτέ να βρεθεί πιο κακόηχη και αδόκιµη λέξη από την αντίστοιχη «ελληνική»: πολυπολιτισµικότητα. Και όµως, όλα όσα αυτή η λέξη εκφράζει βόλευαν µια χαρά τη γερµανική οικονοµική µηχανή για πολλές δεκαετίες. Ωσπου την αποκήρυξε τις προάλλες η καγκελάριος Μέρκελ.
Μια φορά...
... κι έναν καιρό, όταν ακόµη έβγαινε από τις στάχτες του πολέµου, η Γερµανία χρειαζόταν περισσότερους εργάτες από όσους διέθετε η ίδια για να αναστήσει τη βιοµηχανία της. Και ιδιαίτερα ανειδίκευτους εργάτες. Ετσι συνήψε µια σειρά από συµφωνίες για να προµηθεύεται φθηνά εργατικά χέρια. Πρώτα µε την Ιταλία (1955).
Κι ύστερα, όταν πια η ιταλική οικονοµική ανάπτυξη απορρόφησε όλα τα περισσευούµενα ιταλικά εργατικά χέρια, µε την Ισπανία (1960), την Ελλάδα (1960), την Τουρκία (1961) και τη Γιουγκοσλαβία (1968). Οι ξένοι εργάτες που εισέρρεαν µαζικά στη Γερµανία έτρεφαν αυταπάτες.
Οχι όµως και οι Γερµανοί. Δεν τους αποκαλούσαν τυχαία «γκασταρµπάιτερ», φιλοξενούµενους εργάτες. Δεν πίστευαν ότι αυτή η φιλοξενία θα άλλαζε ποτέ κάτι στη γερµανική κοινωνία. Θεωρούσαν αυτούς τους ξένους προσωρινούς εργάτες και όχι µόνιµους µετανάστες. Κάποτε θα επέστρεφαν στις χώρες καταγωγής τους, όταν δεν θα τους χρειαζόταν πια η Γερµανία. Με τα χρόνια, όµως, ήρθε η σειρά των Γερµανών να ανακαλύψουν τις δικές τους αυταπάτες.
Οι Γερµανοί...
... δεν περίµεναν να εξελιχθεί το µεταναστευτικό σε ένα τόσο µακροπρόθεσµο ζήτηµα. Αλλωστε, η παρουσία των µεταναστών έδινε την ευχέρεια σε εκατοµµύρια Γερµανούς να µετακινηθούν από ανειδίκευτες (και κακοπληρωµένες) σε εξειδικευµένες (και καλοπληρωµένες) δουλειές. Η Γερµανία δεν διέθετε πολιτική αφοµοίωσης των µεταναστών. Μα ούτε και αυτοί επιθυµούσαν να αφοµοιωθούν. Προτιµούν µέχρι σήµερα να ταυτίζονται περισσότερο µε τη χώρα καταγωγής τους παρά µε τη Γερµανία. Η πολυπολιτισµική ιδέα πως οι µετανάστες θα µπορούσαν να διατηρούν τον πολιτισµό της πατρίδας τους και ταυτόχρονα να ορκίζονται αφοσίωση στη χώρα που ζούσαν, αποδείχτηκε απλοϊκή. Και η καγκελάριος Μέρκελ παραδέχτηκε τις προάλλες την αποτυχία της.
- «Η πολυπολιτισµικότητα αποδείχτηκε εξαιρετικά διχαστική, ιδιαίτερα σε χώρες που ορίζουν το έθνος µε τον ευρωπαϊκό τρόπο, δηλαδή µε βάση την εθνικότητα», λέει ο πολιτικός επιστήµονας Τζορτζ Φρίντµαν του ινστιτούτου γεωπολιτικών αναλύσεων Στράτφορ. «Και το εντυπωσιακό είναι πως η γερµανίδα καγκελάριος επέλεξε να είναι η πρώτη ευρωπαία ηγέτις που µίλησε τόσο επιθετικά εναντίον της πολυπολιτισµικότητας».
- Η Γερµανία...
- ... επιστρέφει στην Ιστορία, λέει ο Φρίντµαν. Από τη στιγµή που υπάρχει η αρχή του έθνους, υπάρχει το εθνικό συµφέρον. Και από τη στιγµή που υπάρχει το εθνικό συµφέρον, η Γερµανία υπάρχει εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης µόνο µε την έννοια που έλεγε ο Γκαίτε: λόγω «εκλεκτικής συγγένειας». Ο,τι ήταν γι' αυτήν ανάγκη στον Ψυχρό Πόλεµο, έχει γίνει σήµερα επιλογή. Και αν η Ευρώπη έχει γίνει για τη Γερµανία απλώς µια επιλογή, πάει να πει πως η ιστορία της Ευρώπης ξεκινάει πάλι από την αρχή. Καθόλου ενθαρρυντικό, αν σκεφτεί κανείς το βεβαρηµένο ιστορικό της.
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
Μεταγεννέστερη εγγραφή: 31/10/2010
Διεθνισμός και πολυπολιτισμός vs παγκοσμιοποίηση!
«Οι δυτικές κοινωνίες δεν είναι απλώς καπιταλιστικές κοινωνίες. Κι εδώ ξαναρχόμαστε στα βασικά ζητήματα του Μαρξισμού, γιατί αν κάποιος είναι ένας μαρξιστής, θα πει ότι ο τρόπος παραγωγής σε αυτές τις κοινωνίες είναι καπιταλιστικός, συνεπώς, αυτές οι κοινωνίες είναι καπιταλιστικές από το Α ως το Ω γιατί ο τρόπος παραγωγής καθορίζει τα πάντα. Οι κοινωνίες όμως αυτές δεν είναι απλώς καπιταλιστικές. Αυτο-ονομάζονται δημοκρατικές (εγώ δεν τις ονομάζω δημοκρατικές γιατί έχω άλλη γνώμη περί δημοκρατίας, δίνω άλλο περιεχόμενο στον όρο της δημοκρατίας), τις ονομάζω φιλελεύθερες ολιγαρχίες. Αλλά υπάρχει ασφαλώς μέσα σε αυτές τις κοινωνίες ένα δημοκρατικό στοιχείο το οποίο δεν δημιουργήθηκε από τον καπιταλισμό. Δημιουργήθηκε σε αντίθεση με τον καπιταλισμό. Δημιουργήθηκε στην αρχή στις πρώτες πόλεις της Δυτικής Ευρώπης που έβγαιναν από τον μεσαίωνα και όπου οι πρώτοι λεγόμενοι αστοί (που δεν έχουν καμία σχέση με τους κεφαλαιοκράτες ή τους καπιταλιστές) μαζεύονται και προσπαθούν να αυτοκυβερνηθούν και να αποκτήσουν μια σχετική αυτονομία σε σχέση με την εκκλησία, τους βασιλιάδες τους φεουδάρχες και τα λοιπά, συνεχίζεται αυτό με όλο το κίνημα που γίνεται μετά, με την Αναγέννηση και την Αγγλική επανάσταση του 17ου αιώνα, και την Γαλλική και την Αμερικάνική Επανάσταση του 18ου αιώνα, και αυτού του κινήματος κληρονόμος είναι το εργατικό κίνημα και τα νεώτερα κινήματα που ήρθανε μετά» (Κορνήλιος Καστοριάδης, ΕΤ1, «Παρασκήνια», συνέντευξη).
Εν ολίγοις, ο Καστοριάδης υποστηρίζει πως η ελευθερία που οι Δυτικές κοινωνίες απολαμβάνουν σήμερα δεν είναι αποτέλεσμα του καπιταλισμού. Αντιθέτως οφείλεται σε μια σειρά κοινωνικών αγώνων που έλαβαν μέρος κατά τους περασμένους αιώνες με πρωτοπόρο την αναδυόμενη μεσαία τάξη η οποία προκειμένου να κερδίσει κάποιες πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες συγκρούστηκε με την τότε άρχουσα τάξη (ευγενείς, βασιλιάδες, εκκλησία), τους σημερινούς κεφαλαιοκράτες. Ως αποτέλεσμα αυτών των αγώνων έχουμε την κατάρρευση της απόλυτης μοναρχίας με τους ευγενείς να αναγνωρίζουν την ύπαρξη των αστών, την επιρροή της εκκλησίας και την ισχύ της να υποχωρούν σταδιακά και τέλος την παραχώρηση κάποιων δημοκρατικών ελευθεριών στους πολίτες.
Αν ρίξουμε μια ματιά στην Ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης και κυρίως της μουσικής από την Αναγεννησιακή περίοδο μέχρι και σήμερα, θα δούμε πως η – κακώς λεγόμενη – λόγια μουσική (σε αντίθεση με τα λαϊκά τραγούδια) που για αιώνες ολόκληρους αποτελούσε προνόμιο των πλουσίων και των αυλικών από τα πρώτα χρόνια της επικράτησης του κλασικισμού και έπειτα αρχίζει να γίνεται όλο και πιο προσιτή στις χαμηλότερες κοινωνικές τάξεις. Μετά την Γαλλική επανάσταση και την εμφάνιση διαφόρων κινημάτων όπως του ουμανισμού και του εμπειρισμού, και κυρίως στα χρόνια του ρομαντισμού μια περισσότερο κοινωνικά φιλελεύθερη Ευρώπη αρχίζει να ξεπροβάλλει με τους μουσικούς να μην εργάζονται πλέον για χάρη κάποιων βασιλιάδων ή της εκκλησίας προσφέροντας τις υπηρεσίες τους σε αυτούς αποκλειστικά και μόνο. Διαφέρει επίσης και η φύση των έργων τέχνης που ακολουθεί μια πιο αφηρημένη λογική διάσταση σε σχέση με παλαιότερες εποχές.
Ωστόσο, η άρχουσα τάξη βλέποντας πως οι απελευθερωμένες πλέον μάζες δύσκολα πια ελέγχονται, με σκοπό να επανακτήσει την χαμένη της δύναμη αποφασίζει να εισβάλλει σε άλλες Ηπείρους για να εκμεταλλευτεί τις πλουτοπαραγωγικές πηγές φτωχότερων χωρών. Έτσι έχουμε τις αποικιακές αυτοκρατορίες που θα κληροδοτήσουν τους σύγχρονους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και αυτοί με την σειρά τους την παγκοσμιοποίηση.
Ποιος είναι ο αντίκτυπος της παγκοσμιοποίησης στις τέχνες και τον πολιτισμό;
Με βάση τις περιγραφές του Longhurst (1995, σ.49), “Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία με τη σειρά τους κυριάρχησαν στην παραγωγή της δημοφιλούς μουσικής προς πώληση στην παγκόσμια αγορά” (Negus 1992). “Από ότι φαίνεται οι παγκόσμιες αγορές θα εμφανίζονται όλο και περισσότερο πιο ανοιχτές στα προϊόντα αυτά της μουσικής βιομηχανίας“. Η κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της Δύσης που στόχο είχε την διεύρυνση και εξάπλωση του μοντέλου της ελεύθερης οικονομίας επηρέασε ριζικά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής στις περισσότερες Ανατολικές χώρες της Ασίας αλλά και Νότιας Ευρώπης. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο Δυτικός πολιτισμός (στην πραγματικότητα, έχουμε να κάνουμε κατά 90% με το προωθούμενο mainstream ματεριαλιστικό lifestyle των Η.Π.Α παρά κάποιας άλλης χώρας), εισήχθη στην Ανατολή σαν εμπορεύσιμο προϊόν άρρηκτα συνδεδεμένο με την προπαγάνδα του «Αμερικάνικού Ονείρου», εισβάλλοντας στον τρόπο ζωής των πολλών Ανατολικών χωρών. Ας πάρουμε το παράδειγμα της Μογγολίας, (χώρα της Άπω Ανατολής). Παρά τον έντονο απομονωτισμό από όπου η χώρα υπέφερε για πολλά χρόνια, η Αμερικάνική “fast food” νοοτροπία δεν άργησε να επικρατήσει δίχως κάποια ιδιαίτερη αντίσταση.
Η επέκταση αυτή του Δυτικού νεο-φιλελευθερισμού προς την Ανατολή, η διαφορετικά, η διεύρυνση του σύγχρονου μεταμοντερνικού καπιταλιστικού μοντέλου παρουσιάζεται με ακόμα περισσότερο φιλελεύθερο προφιλ στην “αναπτυγμένη” Δύση λόγω των θεμελίων που έχουν θέσει οι διάφοροι κοινωνικοί αγώνες των προηγούμενων αιώνων. Στην Ανατολή όμως, πέρα από την τεράστια πολιτισμική αλλοτρίωση που έχει επιφέρει, εκμεταλλεύεται με τον χειρότερο τρόπο τα φτηνά εργατικά χέρια των κατοίκων ορισμένων χωρών που εξαιτίας πολεμικών επιχειρήσεων των ίδιων των Δυτικών χωρών από τις οποίες τώρα εξουσιάζονται κυρίως οικονομικά, έχασαν οποιαδήποτε εύνοια και αυτοκυριαρχία μένοντας άνεργοι στα πρόθυρα της πείνας και της καταστροφής.
Πολυπολιτισμικός και παγκοσμιοποίηση, δυο έννοιες που δεν πρέπει να συγχέονται!
Πολλοί πιστεύουν πως οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες είναι αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης. Αναλύοντας όμως περισσότερο μια Δυτική κοινωνία, βλέποντας τα δεδομένα από μια πιο πολυδιάστατη οπτική γωνία αυτό που συνειδητοποιούμε είναι πως οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες δημιουργήθηκαν σε αντίθεση με τα συμφέροντα που υποκινούν την παγκοσμιοποίηση.
Στην πραγματικότητα οι κοινωνίες που ζούμε (και κατά συνέπεια ένα από τα μεγαλύτερα πόσοστά των Δυτικών κοινωνιών) είναι πολύ περισσότερο πιο μονοπολιτισμικές από ότι δείχνουν. Οι λόγοι: Όλα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, σε όλο τον κόσμο κάνουν τα πάντα προκειμένου να προωθήσουν έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής εύκολα αποδεκτό από τις μάζες, το γνωστό “American Lifestyle” όπως ανέφερα παραπάνω. Θα θεωρούσαμε απόλυτα φυσιολογικό να βλέπαμε μια παρέα Μογγολέζων να τραγουδάει ένα διάσημο Αμερικάνικο ποπ άσμα παρότι ένα πηγαδάκι Αμερικάνών εφήβων να διασκεδάζει με μογγολέζικη μουσική! Φανταστείτε μια μπάντα Ινδονησιακής μουσικής (διάσημοι στον τόπο τους) να περιοδεύουν στις Η.Π.Α! Στις μεγάλες μητροπόλεις, όπως Νέα Υόρκη για παράδειγμα, ελάχιστο πόσοστό ανθρώπων θα ενδιαφέρονταν να παρακολουθήσει ζωντανά μια συναυλία τους. Κατά πάσα πιθανότητα θα αφορούσε μόνο τους μετανάστες από την Ινδονησία που ζουν στις Η.Π.Α και ίσως ένα μικρότατο πόσοστό λευκών Αμερικάνών. Τι θα γινόταν όμως αν μια διάσημη ποπ Αμερικάνίδα τραγουδίστρια επισκεπτόταν την Τζακάρτα (πρωτεύουσα της Ινδονησίας;) Είναι σαφέστατα λογικό πως στις Η.Π.Α κυριαρχεί ο Αμερικάνικός τρόπος ζωής, όμως στην Ινδονησία το “American Lifestyle” κυριαρχεί κι εκεί επίσης, όπως και σχεδόν παντού, και μάλιστα έναντι της τοπικής κουλτούρας!
«Η γενιά μου (δηλαδή, οι λογοτέχνες και οι καλλιτέχνες της γενιάς μου) έπραξαν το παν για να ανακόψουν την εισβολή του αμερικάνικού τρόπου ζωής. Μόνο έτσι μπορώ να ιδώ την προσπάθεια του Μάνου Χατζηδάκη. Οι Έλληνες πρωθυπουργοί μισούν θανάσιμα τους καλλιτέχνες. Η λεγόμενη Συνείδηση του Έθνους δεν εκφράζεται από τους πρωθυπουργούς, αλλά από τον Καστοριάδη, από τον Καρούζο, από τον Φασιανό, από τον Σαχτούρη, από τον Ελύτη. Οι πρωθυπουργοί μας είναι πολύ περήφανοι γιατί έχωσαν την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό μαντρί, Ασφαλώς, οι κύριοι πρωθυπουργοί θα τα κονομησουν χοντρά, κι ο λαός θα εξαναγκαστεί ν’ αλλάξει μοντέλο. Αυτήν την φορά ο κίνδυνος θα ξεκινήσει από την Δυτική Γερμανία. Δεν αγαπώ τους γάλλους. Η Γαλλία, όμως δεν απειλεί την εθνική υπόσταση της χώρας μας. Οι νέοι μας πρέπει ν’ αρχίσουν, αμέσως, την πολεμική κατά της παμφάγου Δυτικής Γερμανίας.» (Ηλίας Πετρόπουλος, Η εθνική φασουλάδα, σ.26)
Σε πρώτη φάση λοιπόν ταυτίζουμε το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης με ένα είδος «πολιτισμικού ιμπεριαλισμού», ως αποτέλεσμα της οικονομικής εξάπλωσης του νεο-φιλελεύθερου μοντέλου στην Ανατολή. Η επικρατούσα Αμερικάνική κουλτούρα πλέον είναι γεγονός. Εδώ και πολλές δεκαετίες η λογική της ευκολίας και ο ματεριαλιστικός νεο-κομφορμισμός έχουν κυριαρχήσει στην καθημερινή μας ζωή, κάτι που πολλοί Έλληνες αριστεροί και καλλιτέχνες είχαν προσπαθήσει να εμποδίσουν στο παρελθόν, όπως αναφέρει παραπάνω ο Ηλίας Πετρόπουλος.
Εφόσον λοιπόν απορρίπτουμε το ενδεχόμενο οι Δυτικές πολυπολιτισμικές κοινωνίες να είναι παράγωγα της παγκοσμιοποίησης, τότε σε τι οφείλουν την ύπαρξή τους; Είναι το αποτέλεσμα διαφόρων κοινωνικών αγώνων που έλαβαν μέρος κατά την διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών, αγώνες που έγιναν σε αντίθεση με τα συμφέροντα των τότε κεφαλαιοκρατών, όπου οι μετανάστες απαίτησαν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες με τον γηγενή πληθυσμό. Χάρη σε αυτούς τους αγώνες λοιπόν οι Ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι σήμερα εν μέρη πολυπολιτισμικές, και λέω «εν μέρη» γιατί χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες για να γίνουν πραγματικά πολυπολιτισμικές και όχι φαντασιακά, με βάση την νοοτροπία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Γιατί άλλώστε, όσο λιγότερη γκετοποίηση υφίσταται μεταξύ ατόμων διαφορετικού πολιτισμικού υπόβαθρου, τόσο περισσότερο διαπολιτισμική και δικαιότερη γίνεται μια κοινωνία, κάτι που φυσικά έρχεται σε σύγκρουση με τα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών (θα δούμε παρακάτω) και συνεπώς της παγκοσμιοποίησης που δεν τίποτα παραπάνω από παράγωγο του καπιταλισμού!
Πιο αναλυτικά: Στον Δυτικό κόσμο κάποιες κοινωνικές κατακτήσεις θεωρούνται πλέον πάγιες. Για παράδειγμα, 150 χρόνια πριν, ήταν αποδεκτό το εισαγόμενο εργατικό δυναμικό από την Ασία να αμείβεται χαμηλότερα από ότι ένας ντόπιος εργάτης. Οι κεφαλαιοκράτες εξ αρχής δεν ενδιαφέρονταν φυσικά να δημιουργήσουν μια κοινωνία με «ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες». Θα ήταν, άλλώστε, υπερβολικά γελοίο να πιστεύαμε κάτι τέτοιο. Λόγω των αποικιών κατάφεραν ώστε να εισάγουν έναν μεγάλο αριθμό ατόμων (αλλόφυλων φυσικά) στην Ευρώπη όχι για να βελτιώσουν το βιωτικό τους επίπεδο αλλά για να εργαστούν έναντι εξευτελιστικών μεροκάματων σε δουλειές που κάποιος Ευρωπαίος θα απέφευγε. Κι εδώ βγαίνει η απάντηση στα ερωτήματα 1) πως η πολυπολιτισμική κοινωνία είναι ενάντια στα συμφέροντα του κεφαλαίου ενώ βλέπουμε πως στην πράξη οι ίδιοι οι κεφαλαιοκράτες είναι υπεύθυνοι για την παρουσία αλλόφυλων στην Ευρωπαϊκή επικράτεια και 2) πως αποκλείουμε την ύπαρξη κάποιας συνωμοσίας που στόχο έχει την πολιτισμική αλλοίωση των Ευρωπαϊκών λαών:
Βεβαίως η άρχουσα τάξη ήθελε τον εισαγόμενο αυτόν πληθυσμό σκλάβο της Ευρωπαϊκής νεο-αστικής τάξης. (Πλέον η έννοια του αστού έχει διαφοροποιηθεί από τα χρόνια των μεγάλων κοινωνικών αλλαγών). Ο Βρετανικός νόμος, ας πούμε, υποχρέωνε έναν Βρετανό εργοδότη να πληρώνει το λιγότερο με 10 λίρες την ημέρα έναν Άγγλο εργάτη για ένα συγκεκριμένο χρόνο εργατοδουλειάς. Ο Ασιάτης όμως επιτρέπονταν να αμείβεται πολύ λιγότερο. Σήμερα μια τέτοια πράξη είναι παράνομη και διώκεται πολύ αυστηρά είτε στην Βρετανία είτε σε οποιαδήποτε άλλη Δυτική χώρα (κυρίως της Βόρειας Ευρώπης). Τι ήταν αυτό όμως που άλλαξε ριζικά τα δρώμενα και βοήθησε τις μειονότητες να ξεφύγουν από την δουλεία;
Αν ανατρέξουμε στην σύγχρονη Βρετανική ιστορία θα δούμε πως τα χρόνια από την δεκαετία του 50 μέχρι και τα μέσα του 80 είναι ιδιαίτερα ταραγμένα σε ότι αφορά τις σχέσεις μεταναστών/γηγενών (όπως πάνω κάτω και σε όλο τον Δυτικό κόσμο). Μεγάλοι κοινωνικοί αγώνες έλαβαν μέρος, εξεγέρσεις μειονοτήτων για ίσα δικαιώματα (με αποκορύφωμα το Civil Rights Movement στις Η.Π.Α), γεγονότα που βοήθησαν τις καταπιεσμένες μειονότητες να ενισχύσουν τον ρόλο τους στην κοινωνία. Βεβαίως και η άρχουσα τάξη, όσο και αν ευθύνεται για την παρουσία αλλόφυλων στην Ευρωπαϊκή επικράτεια με σκοπό την εύκολη και γρήγορη εξυπηρέτηση των οικονομικών συμφερόντων της δεν μπορεί να θεωρηθεί συμβάλλουσα στην διαμόρφωση μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Τι θα εμπόδιζε τους λευκούς Αμερικάνούς να εφαρμόσουν στον μαύρο πληθυσμό ότι ακριβώς εφάρμοσαν και στα εκατομμύρια των Ινδιάνων ή στην Ευρωπαϊκή μπουρζουαζία να εγκαθιδρύσει ένα ακόμα ναζιστικό καθεστώς και να στείλει στον θάνατο όλους τους μετανάστες που βρίσκονταν στην επικράτειά της αν δεν υπήρχε έστω και η στοιχειώδης αντίσταση;
Συνεπώς η πολυπολιτισμική κοινωνία οφείλει την ύπαρξή της στους αγώνες για ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη και όχι σε κάποια «κρυφή ατζέντα μιας παγκόσμιας συνωμοσίας που στόχο της έχει βάλει την εθνική μας ταυτότητα» όπως θέλει η ακροδεξιά προπαγάνδα να μας κάνει να πιστέψουμε. Αντιθέτως η ολοκληρωτική γκετοποίηση είναι αυτό που η ελίτ των Δυτικών κοινωνιών και οι συντηρητικοί επιβάλουν και όχι η αρμονική συμβίωση των πολιτισμικά διαφορετικών ατόμων, με σκοπό οι μετανάστες να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φτηνό εργατικό δυναμικό. Γιατί δεν μπορούμε να λέμε πως η παρουσία και μόνο κάποιας μειονότητας με διαφορετικά ήθη και έθιμα καθιστά μια κοινωνία πολυπολιτισμική. Θα πρέπει οι παραδόσεις όλων των πολιτισμικά διαφορετικών ομάδων να έρχονται σε άμεση επαφή μεταξύ τους για να λέμε πως έχουμε να κάνουμε με μια πολυπολιτισμικής φύσης κοινωνία. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο και ανέφερα παραπάνω πως σήμερα στην Ευρώπη οι κοινωνίες είναι εν μέρη πολυπολιτισμικές. Γιατί η γκετοποίηση, παρά του ότι υπάρχουν πάρα πολλοί (μαύροι, κίτρινοι, λευκοί) που ζουν σε πλήρη αρμονία μεταξύ τους, δεν έχει εξαφανιστεί. Είναι ένα φαινόμενο ακόμα ορατό στα άθλια προάστια των μεγαλουπόλεων, κάτι που φυσικά σημαίνει πως ο αγώνας για κοινωνική δικαιοσύνη θα πρέπει να συνεχιστεί. (Αξίζει κανείς να διαβάσει το “Native Son” του Richard Wright που περιγράφει την ζωή των Αφρο-Αμερικάνών στα γκέτο και καταγγέλλει την Αμερικάνική κοινωνία ως ντιβιζιονιστική παρά πολυπολιτισμική).Αν για παράδειγμα, σε μια Γερμανική πόλη ενός εκατομμυρίου γηγενούς πληθυσμού υπάρχουν 20.000 Ιάπωνες μετανάστες που ζουν στο περιθώριο τότε δεν μπορούμε να μιλάμε για πολυπολιτισμική κοινωνία εφόσον δεν υπάρχουν άμεσες αλληλεπιδράσεις του Γερμανικού με τον Ιαπωνικό τρόπο ζωής. Πόσο μάλλον όταν τόσο ο Γερμανός όσο και ο Ιάπωνας μετανάστης σκέφτονται με βάση την Αμερικάνική λογική του fast-food lifestyle, της εύρεσης όσο το δυνατό πιο υψηλόμισθης εργασίας γίνεται, της αγοράς αυτοκινήτου, κατοικίας, μια λογική που παγκοσμίως πλέον επικρατεί! Τότε αυτό που βλέπουμε είναι πως στην ουσία η κοινωνία έχει Αμερικάνοποιηθεί λόγω της παγκοσμιοποίησης. Συνεπώς βλέπουμε πως ο πολυπολιτισμός δεν έχει να κάνει με την παγκοσμιοποίηση. Αντιθέτως, η παγκοσμιοποίηση είναι μονοπολιτισμικής φύσης.
Μια παρένθεση: Η παραπάνω παράγραφος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κάλλιστα ενάντια στους αναρχοκαπιταλιστές ή άλλους υπερασπιστές του Adam Smith που πιστεύουν πως η ελεύθερη αγορά είναι ένα σύστημα που δεν λογαριάζει ούτε φυλές ούτε έθνη. Όπως βλέπουμε, τα δικαιώματα των μειονοτήτων στις Δυτικές κοινωνίες κερδήθηκαν σε αντίθεση με τον καπιταλισμό και το εθνο-συντηρητικό status quo που τον προστάτευε, όπως έγινε και κατά την διάρκεια της Αναγέννησης με τους αστούς. Συνεπώς η άρχουσα τάξη δεν μπορεί πλέον να χρησιμοποιήσει τους ντόπιους αλλόφυλους ως φτηνό εργατικό δυναμικό λόγω του φραγμού που έθεσαν οι κοινωνικοί αγώνες των προηγούμενων δεκαετιών στην εκμετάλλευσή τους. Προκειμένου όμως να εξασφαλίσει όσο το δυνατόν γίνεται περισσότερο κέρδος, μειώνοντας τα έξοδα της παραγωγής, αναγκάζεται να στείλει τα εργοστάσια κατασκευής βασικών προϊόντων στις φτωχές Ανατολικές χώρες. Για να μπορέσουν όμως αυτές οι χώρες να προσφέρουν φτηνό εργατικό δυναμικό θα πρέπει με κάποιο τρόπο να υποβαθμιστεί το βιωτικό τους επίπεδο (εμφύλιοι πόλεμοι, στρατιωτικές δικτατορίες) και φυσικά για να γίνει άμεσα εκμεταλλεύσιμο ένα κομμάτι του πληθυσμού τους ως φτηνοί μισθωτοί θα πρέπει να εισαχθεί το δυτικό lifestyle ως ιδανικό που θα επιβληθεί στον παραδοσιακό τρόπο ζωής και θα τον αποδυναμώσει ώστε να αρχίσουν οι κάτοικοι να υιοθετούν το απάνθρωπο ντρεσάρισμα της Δύσης, τους Δυτικούς κανόνες ηθικής εργασίας (work ethics) προκειμένου αυξήσουν τις παραγωγικές τους δυνατότητες στο ακέραιο μέσα σε έναν ορθολογισμένο παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Εν ολίγοις: Ο πολυπολιτισμός έρχεται σε απόλυτη ρήξη με την παγκοσμιοποίηση η οποία προωθεί την Αμερικάνοποίηση της κοινωνίας όπως είπα παραπάνω. Πολυπολιτισμός δεν σημαίνει μετατροπή της κοινωνίας σε μια καταναλωτική μάζα που δίχως επιλογή ακολουθεί ένα mainstream lifestyle όπως η συντηρητική-δεξιά προπαγάνδα προσπαθεί να παρουσιάσει. Πολυπολιτισμός δεν είναι μόνο η αρμονική συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμικών στοιχείων αλλά και η γεφύρωση πάσης φύσεως χάσματος και μίσους μεταξύ δύο διαφορετικών κοινωνικών ομάδων, με απώτερο στόχο την από κοινού προσπάθεια για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής μας.
Απο την άλλη πλευρά ο Αμερικάνισμός, που όπως αποδεικνύω παραπάνω είναι προϊόν της παγκοσμιοποίησης, δεν είναι κάτι παραπάνω από μία μορφή εξάλειψης της διαφορετικότητας μέσω της συνεχόμενης προβολής ενός μοντέλου ζωής εύκολα αποδεκτού από ένα μεγάλο σύνολο του πληθυσμού σε αντίθεση με τον πολυπολιτισμό που επιδιώκει την ένωση της διαφορετικότητας με σκοπό την κοινωνική πρόοδο και όχι την καταρράκωση των διαφόρων πολιτισμικών επιτευγμάτων στα πλαίσια της βιομηχανοποίησης και του κέρδους. Ο εθισμός στην ευκολία, στον αναγκαίο υπερκαταναλωτισμό, η αυτοματοποίηση των πάντων με γνώμονα όχι τον άνθρωπο και τις ανάγκες του αλλά το συμφέρον, όλα αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως στοιχεία της παγκοσμιοποίησης που μέρα με την μέρα όλο και περισσότερο εισβάλουν στην καθημερινή μας ζωή. Σε αντίθεση ο πολυπολιτισμός ενισχύει την μελέτη, την εμβάθυνση και απόκτηση μιας περισσότερο σφαιρικής εικόνας για τον κόσμο.
Αποκρούοντας τον εθνικισμό!
Οι εθνικιστές που από πάντα εμφανίζονται ως οι φανατικοί πολέμιοι των πολυπολιτισμικών κοινωνιών, στην ουσία κατηγορούν κάτι που δεν υπάρχει (αναφέρομαι κυρίως στην Ελλάδα μιας και στις κοινωνίες όπου ο πολυπολιτισμός έχει υλοποιηθεί ως ένα βαθμό ισχύουν άλλα σενάρια, παρόμοια μεν, ωστόσο παρουσιάζουν μερικές διαφορές). Είναι οι μόνοι που δεν καταφέρνουν να ξεδιαλύνουν τις τεράστιες διαφορές μεταξύ διεθνισμού και παγκοσμιοποίησης (και επιμένω πως δεν θα πρέπει να συγχέουμε την διεθνή αλληλεγγύη με την παγκοσμιοποίηση). Η παγκοσμιοποίηση δεν ενδιαφέρεται για το αν οι άνθρωποι είναι ενωμένοι ή διχασμένοι. Σαφέστατα η λογική του “Διαίρει και Βασίλευε” εξυπηρετεί άψογα τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης διχάζοντας τον πληθυσμό σε μαύρους/λευκούς, μετανάστες/γηγενής κτλ, προωθώντας πατριωτισμό και ενισχύοντας την βιομηχανία όπλων που ακούει στο όνομα της πανίσχυρης Blackwater. (Διαβάστε περισσότερα για τις θέσεις μας σχετικά με τον πατριωτισμό-εθνικισμό)
Ο πολυπολιτισμός γεννιέται όταν ο γηγενής πληθυσμός είναι σε θέση να παράσχει βοήθεια σε ανθρώπους που δεν μπορούν να κατανοήσουν τις βασικές αξίες μιας ελεύθερης προοδευτικής κοινωνίας! Έχουμε ποτέ προσπαθήσει να εντάξουμε επιτυχώς στην κοινωνία μας μια από τις ποιο ευπαθής μειονότητες, τους μουσουλμάνους ή τους τσιγγάνους; Έχουμε κάνει αρκετές προσπάθειες ώστε να κατανοήσουμε την ψυχοσύνθεσή τους, τους λόγους που τους οδηγούν στην εσωστρέφεια, στο περιθώριο και την θρησκοληψία; Έχουμε προσπαθήσει ποτέ να εισχωρήσουμε στον εσωτερικό τους κόσμο ώστε να εντοπίσουμε και να εξαλείψουμε τους παράγοντες που καθιστούν αυτούς τους ανθρώπους αιχμάλωτους θρησκευτικών προκαταλήψεων αντί να πέφτουμε θύματα εύπεπτων ρατσιστικών θεωριών συνωμοσίας περί «εξισλαμισμού» ή ύπαρξης κάποιας «ατζέντας που σκοπό έχει την πολιτισμική μας αλλοίωση»;
Όταν το σύστημα αντιμετωπίζει κάποια σοβαρή κρίση η εμπιστοσύνη των μαζων προς αυτό αρχίζει σιγά σιγά να κλονίζεται. Τι έχουμε συνεπώς μετά; Κάποια κοινωνική εξέγερση! Προκειμένου η άρχουσα τάξη να προστατευτεί από κάποια ενδεχόμενη εξέγερση θα πρέπει να πείσει τις μάζες πως το λάθος δεν βρίσκεται στο σύστημα. Συνεπώς εξιλαστήρια θύματα πρέπει να αναζητηθούν, ώστε να οδηγηθούν οι αντιδράσεις προς λάθος κατεύθυνση, ενάντια σε κάποιον είτε φαντασιακό εχθρό. Ποιοι είναι όμως αυτοί που θα χρησιμοποιηθούν ως εξιλαστήρια θύματα; Όπως έχει αποδείξει και η ιστορία, οι λιγότερο ισχυροί, οι μη προνομιούχοι, μετανάστες, μειονότητες… Γι ‘αυτόν ακριβώς τον λόγο κάθε φορά που το σύστημα βρίσκεται αντιμέτωπο με κάποιου είδους πρόκληση, η ξενοφοβία παρουσιάζει έξαρση. Αρκεί να σκεφτούμε, ποιος πλήρωσε το τίμημα του κραχ του 1929 στην Ευρώπη. Όπως βλέπουμε λοιπόν (και όπως έχει αποδειχτεί και από άλλους θεωρητικούς, Μπακούνιν, Μαρξ, Τρότσκι και άλλους) η ακροδεξιά προπαγάνδα (που αυτήν την στιγμη προβάλλεται συνεχώς από τα ΜΜΕ μέσω διαφόρων θεωριών συνωμοσίας), δεν είναι τίποτα περισσότερο από προϊόν του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος, όσο και αν την προωθούν ως αντικαθεστωτική, κάτι που θα έπρεπε να μας φέρνει στο μυαλό την εικόνα ενός ανθρώπου που στρέφει το περίστροφο στον εαυτό του, νομίζοντας πως σημαδεύει κάποιον άλλον…
Κορνήλιος Καστοριάδης: (ΕΤ1, Παρασκήνια)
Rupert Mark, Solomon M. Scott (2006). Rowan and Littlefield Publishers USA
Longhurst Brian (1995). Popular music and society, Polity Press, UK
Ηλίας Πετρόπουλος (1990): Η Εθνική Φασουλάδα, Εκδόσεις Νεφέλη.
http://freevoicenetwork.org/articles/polipolitismos-diethnismos/
Σχόλια