Στη σκιά του Μνημονίου

Του Γιωργου Παγουλατου *
Kι έτσι λοιπόν, με ταχύτητες πρωτοφανείς για το αποστεωμένο μας πολιτικό σύστημα αλλά εφάμιλλες των σάλτων που δίνουν οι πίθηκοι όταν ξανανεβαίνουν στα δέντρα, δεξιά κι αριστερά, νεοδεξιά Ν.Δ., παλιό ΠΑΣΟΚ και παμπάλαια Αριστερά, βρήκαν τον Δαίμονα που αγαπούν να μισούν: το Μνημόνιο έγινε ο νέος διαιρετικός άξονας της πολιτικής μας ζωής.

• Ακόμα κι η ώς χθες κυβερνώσα Ν.Δ., αφού έριξε την οικονομία στα βράχια και εγκατέλειψε το κράτος ναυάγιο κακοδιαχείρισης, ψαρεύει κι αυτή στα θολά νερά της «Συμμαχίας ενάντια στο Μνημόνιο».

• Η ετερόκλητη αυτή λαϊκιστική αντιπολίτευση αποσιωπά, συσκοτίζει, διογκώνει, αποσυνδέει. Αναπαράγει ψευδείς εντυπώσεις αλλά δεν αντέχει στη λογική. Σχεδόν το μισό της ΑΕΠ απέσπασε η χώρα σε δανεισμό, 110 δισ. – το μεγαλύτερο ποσό παγκοσμίως. Δεν υπήρχε άλλη εναλλακτική, πέραν μιας μονομερούς χρεοκοπίας που θα γύριζε την Ελλάδα τριάντα χρόνια πίσω. «Μα η κυβέρνηση παρέλαβε κρίση χρέους και ελλείμματος και τη μετέτρεψε σε κρίση δανεισμού», λένε: προφανώς, μια κρίση χρέους και ελλείμματος όταν κλιμακώνεται μετατρέπεται σε κρίση δανεισμού – ρωτήστε την Πορτογαλία και Ισπανία, που ξεκινώντας από πολύ ευνοϊκότερη θέση ακολουθούν κατά πόδας την Ελλάδα. «Μα τι θέλαμε να τους αποκαλύψουμε το έλλειμμα, μόνοι μας βγάλαμε τα μάτια μας», λένε: κουβέντες κουτοπόνηρων πολιτικάντηδων, που θεωρούν ότι η χώρα μπορούσε εσαεί να κοροϊδεύει τους κουτόφραγκους, σαν συνοικιακός φοροφυγάς που βάζει τον λογιστή να του μαγειρέψει τα στοιχεία. Η εθνική στρατηγική μιας έντιμης καινούργιας αρχής (clean start) ήταν η μόνη που μπορούσε να μετατρέψει την αγανάκτηση των εταίρων σε θετικό κεφάλαιο στήριξης – υπό την προϋπόθεση βέβαια να μην επαναλάβουμε τα ίδια στο μέλλον. «Μα η κυβέρνηση μας οδήγησε στο ΔΝΤ», λένε: αποσιωπώντας ότι το ΔΝΤ ήταν όρος των Ευρωπαίων και ιδίως των Γερμανών, που υιοθέτησαν ακριβώς το ίδιο σχήμα 1/3 συμμετοχής του ΔΝΤ για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό των 750 δισ. «Μα οι πολιτικές του Μνημονίου επιτείνουν την ύφεση», λένε, λες και μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη χωρίς δημοσιονομική εξυγίανση.

Αν το Μνημόνιο εφαρμοστεί, η αυριανή Ελλάδα μπορεί να είναι μια διαφορετική χώρα, με πολλαπλάσιες αναπτυξιακές δυνατότητες.

• Η φορολογική βάση διευρύνεται (έχουμε ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα δημοσίων εσόδων και άμεσης φορολογίας στην Ευρώπη). 
• Το Δημόσιο θα γνωρίζει επιτέλους πόσους απασχολεί και τι τους πληρώνει, θα μπορεί να αμείβει προσόντα, δεξιότητες και παραγωγικότητα, αντί να μοιράζει επιδόματα σε προνομιούχους κλητήρες υπουργείων που παίρνουν περισσότερα από έναν καθηγητή πανεπιστημίου. 
• Η χοάνη της σπατάλης δημόσιου χρήματος (νομαρχίες, δήμοι, νοσοκομεία) θα εξυγιανθεί ριζικά. 
• Θα περιοριστεί δραστικά η γραφειοκρατία, θα επιταχυνθεί η ίδρυση και αδειοδότηση επιχειρήσεων. 
• Θα απελευθερωθούν τα κλειστά επαγγέλματα κι οι οδικές μεταφορές, που στερούν αναπτυξιακούς πόρους και θέσεις εργασίας.
• Θα έχουμε επιτέλους ένα βιώσιμο και δικαιότερο ασφαλιστικό σύστημα, που καταργεί τις προνομιούχες εξαιρέσεις και τα ειδικά ρετιρέ και τις παχυλές συντάξεις με 20 χρόνια εργασίας όταν εργαζόμενοι 35ετίας ζουν με ψίχουλα. 
• Ενα ασφαλιστικό που θα εξασφαλίζει συντάξεις για τις επόμενες γενιές. Αυτά και άλλα προβλέπει το φοβερό Μνημόνιο. 
• Θα πραγματοποιηθούν; Καθόλου αυτονόητο, εάν σύσσωμη η αντιπολίτευση συσπειρώνεται εναντίον, και η κυβέρνηση σέρνει τα πόδια της από τον φόβο του πολιτικού κόστους.
• Θα βρει πολιτική πελατεία ο λαϊκισμός της αντιπολίτευσης; Ασφαλώς θα βρει. Χιλιάδες οι οργισμένοι ταξιτζήδες για την τοποθέτηση ταμειακών μηχανών, δεκάδες χιλιάδες οι επαγγελματίες που θα ήθελαν να μην κόβουν καμία απόδειξη, αμέτρητοι οι νομείς του εύκολου πλούτου που πρέπει να αλλάξουν συνήθειες και (Θου Κύριε!) να εργαστούν, στρατός οι κηφήνες του ευρύτερου Δημοσίου που απειλούνται προνόμιά τους, πλήθος οι προσοδοθήρες που θα υποχρεωθούν να λειτουργήσουν παραγωγικά. Αν πορεύεσαι με λογική κοινωνικού απορριμματοδοχείου, η καρότσα σου θα είναι πάντα γεμάτη...

Ασφαλώς υπάρχουν κι οι νοικοκυραίοι, παραδοσιακή συντηρητική βάση, που το ανυπόληπτο κράτος δεν τους επιστρέφει τα χρωστούμενα, που τους στοχοποιεί με διαρκείς φορο-επιδρομές, που τους απομυζά με τη φαυλότητά του. Για όλους αυτούς, η αστική κεντροδεξιά όφειλε μια εποικοδομητική αντιπολίτευση αντί για ανεύθυνα φληναφήματα. (Διαβάστε τις θέσεις που ανέπτυξε η Ν.Δ. στη Βουλή για το ασφαλιστικό: μνημείο συντεχνιασμού, προχειρότητας και καιροσκοπισμού).
Η κοινωνική πραγματικότητα όχι του Μνημονίου αλλά της οικονομικής κρίσης είναι αλλού.

• Στους εικοσάρηδες και τριαντάρηδες που παίρνουν αεροπλάνα και τρένα χωρίς επιστροφή (η πρώτη ελληνική μετανάστευση του 21ου αιώνα). 
• Στους ανέργους των σαράντα και των πενήντα, που τα βιογραφικά τους στοιβάζονται κατά χιλιάδες στους ελάχιστους ενδιαφερόμενους εργοδότες και το τηλέφωνό τους ποτέ δεν χτυπά και βυθίζονται στην απόγνωση. 
• Στον υπάλληλο που δουλεύει χωρίς να παίρνει ανάσα, για να μην συμπεριληφθεί στις απολύσεις του φθινοπώρου. Στα μικρομάγαζα της πόλης που κλείνουν κατά εκατοντάδες, με οικογένειες γαντζωμένες πάνω τους σε απόγνωση. 
• Μπορεί να δώσει μια ελπίδα σε όλους αυτούς η εφαρμογή του Μνημονίου; Δεν είναι βέβαιο. Από μόνο του δεν φτάνει. Αλλά είναι η μόνη ελπίδα θετικής αφετηρίας που διαθέτει σήμερα η χώρα.

* Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_11/07/2010_407643