Το ιαπωνικό πάθημα, το ιρλανδικό μάθημα και η ελληνική περίπτωση

Η εμπειρία από σχέδια διάσωσης που δεν έλαβαν υπ’ όψιν την ανάπτυξη

• Η επόμενη μέρα των σκληρών μέτρων λιτότητας θα βρει την ελληνική οικονομία «παγωμένη». Μία οικονομία η οποία ήδη δεν παράγει τίποτα και η οποία στηρίζεται σχεδόν μόνο στην κατανάλωση κινδυνεύει να βυθιστεί σε μεγαλύτερη ύφεση και τα φορολογικά έσοδα να μειωθούν περισσότερο απ’ ό, τι οι δαπάνες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας επικίνδυνος φαύλος κύκλος.

Αυτό έπαθε η Ιαπωνία, στη δεκαετία του 1990. Φαίνεται πως το ακριβό πάθημα της Ιαπωνίας έγινε μάθημα σε Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ιταλία, που πρόσφατα ανακοίνωσαν και αυτές μεγάλες περικοπές δαπανών για τον περιορισμό των ελλειμμάτων. Ομως, δεν παρέλειψαν να πάρουν μέτρα και για την τόνωση της οικονομίας τους, ώστε η επόμενη μέρα της λιτότητας να βρει μια «μηχανή» που να παράγει και να είναι έτοιμη να επιταχύνει τους ρυθμούς της.

• «Κύριοι, η λύση δεν είναι ο δανεισμός ούτε η περαιτέρω αύξηση της φορολογίας. Δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας, τιμωρώντας όσους εργάζονται και όσους επενδύουν». Αυτό δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας, Μπράιαν Λένιχαν, στις 9 Δεκεμβρίου 2009, όταν ανακοίνωσε αιματηρά μέτρα λιτότητας. Ταυτόχρονα ανακοίνωσε ένα «επιθετικό» πακέτο τόνωσης της οικονομίας με μειώσεις έμμεσων φόρων, με φοροαπαλλαγές, με κίνητρα για απόσυρση παλαιών αυτοκινήτων και αγορά νέων, με επιδοτήσεις για κατάρτιση εργαζομένων κ. λπ.

• Το ελληνικό πακέτο μέτρων λιτότητας στοχεύει σε συνολική εξοικονόμηση περίπου 6 δισ. ευρώ ή 2,5% του ΑΕΠ, επιμερίζοντας σχεδόν ισομερώς το βάρος στα έσοδα (δηλαδή, φόροι) και στις δαπάνες (περικοπές). Ομως, η ελληνική οικονομία δεν παράγει και η ανάπτυξη στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην κατανάλωση. Αυτό φαίνεται από το έλλειμμα του ισοζυγίου και από το γεγονός ότι οι καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών αντιστοιχούν στο 71% του ΑΕΠ, όταν σε Ιρλανδία, Ισπανία και Ιταλία το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 50% και 60%, ενώ στην Πορτογαλία φτάνει το 64%.

Η μείωση της αγοραστικής δύναμης από την αύξηση των φόρων και τη μείωση των εισοδημάτων μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη από την αναμενόμενη πτώση στα φορολογικά έσοδα. Εκτιμάται ότι η μείωση του ΑΕΠ κατά 1% μπορεί να προέλθει από μία μικρή (σχεδόν οριακή) κάμψη στην κατανάλωση που θα οδηγήσει σε υστέρηση φόρων κατά 700 εκατ. ευρώ. Αγνωστη παράμετρος είναι η πάταξη της φοροδιαφυγής, η οποία ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί.
Ο αναλυτής της Nomura, Ρίτσαρντ Κου, υπενθυμίζει το λάθος που έκανε η Ιαπωνία τη δεκαετία του 1990. Και θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι η Ιαπωνία έχει μία οικονομία που παράγει. Η Ιαπωνία ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα περικοπής δαπανών με στόχο τη μείωση του ελλείμματος κατά 15 τρισ. γιεν (από τα 22 τρισ. που ήταν). Το αποτέλεσμα; Τα φορολογικά έσοδα έπεσαν κατακόρυφα, το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτοξεύθηκε από τον πρώτο χρόνο στα 38 τρισ. γιεν και η ιαπωνική οικονομία έπεσε σε βαθιά ύφεση για πέντε συνεχή τρίμηνα. Ο κ. Κου προειδοποιεί ότι η δημοσιονομική προσαρμογή μόνο με μέτρα λιτότητας είναι πολύ επικίνδυνη για την Ελλάδα σε περίοδο ύφεσης.
Του Λεωνιδα Στεργιου
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_100020_07/03/2010_393304