Του Yukio Hatoyama* / The New York Times
Κατά την περίοδο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Ιαπωνία εβλήθη επανειλημμένως από τους ανέμους του φονταμενταλισμού της αγοράς, σε ένα κίνημα υπό τις ΗΠΑ, το οποίο είναι ευρύτερα γνωστό ως παγκοσμιοποίηση. Στο φονταμενταλιστικό κυνήγι του καπιταλισμού, ο άνθρωπος δεν θεωρείται σκοπός, αλλά μέσο. Και η ανθρώπινη αξιοπρέπεια χάνεται. Πώς μπορούμε να δώσουμε τέλος στον ανεξέλεγκτο αυτό φονταμενταλισμό και τον χρηματοοικονομικό καπιταλισμό, που είναι κενοί ήθους και αυτοσυγκράτησης, για να προστατεύσουμε τα οικονομικά και τη ζωή των πολιτών μας; Αυτό είναι το ζήτημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Σε τέτοιες εποχές, οφείλουμε να επιστρέφουμε στην ιδέα της αδελφοσύνης -κατά τη διατύπωση της Γαλλικής Επανάστασης- ως δύναμης συγκράτησης του κινδύνου που εμπεριέχεται στην ελευθερία. Η αδελφοσύνη, όπως την εννοώ εγώ, μπορεί να ορισθεί ως μία αρχή με στόχο την προσαρμογή των υπερβολών του σημερινού παγκοσμιοποιημένου προϊόντος του καπιταλισμού ώστε να «χωρέσουν» οι κατά τόπους οικονομικές πρακτικές που καλλιεργήθηκαν μέσω των παραδόσεών μας.
Η πρόσφατη οικονομική κρίση υπήρξε προϊόν ενός τρόπου σκέψης βασισμένου στην ιδέα ότι η αμερικανικού τύπου οικονομία της ελεύθερης αγοράς αποτελεί καθολική και ιδανική οικονομική τάξη και πως όλες οι χώρες πρέπει να αλλάξουν τις παραδόσεις και τους κανόνες που διέπουν τις οικονομίες τους σύμφωνα με τα παγκόσμια (ή μάλλον τα αμερικανικά) πρότυπα.
Στην Ιαπωνία, οι απόψεις διίσταντο για το πόσο μακριά έπρεπε να φθάσει η τάση προς την παγκοσμιοποίηση. Κάποιοι συνιστούσαν ενεργό εναγκαλισμό της παγκοσμιοποίησης, ήτοι να αφήσουμε να υπαγορεύσει τα πάντα η αγορά. Αλλοι υπήρξαν πιο επιφυλακτικοί, θεωρώντας ότι πρέπει να γίνουν προσπάθειες επέκτασης του δικτύου κοινωνικής ασφάλισης και προστασίας των παραδοσιακών οικονομικών δραστηριοτήτων μας. Από την κυβέρνηση του Γιουνιχίρο Κοϊζούμι (2001-06) και έπειτα, το Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα τάχθηκε υπέρ του πρώτου, ενώ εμείς στο Δημοκρατικό Κόμμα της Ιαπωνίας τείναμε προς τη δεύτερη κατεύθυνση. Η οικονομική τάξη σε οποιαδήποτε χώρα χτίζεται με την πάροδο του χρόνου και αντικατοπτρίζει την επιρροή παραδόσεων, συνηθειών και εθνικών τρόπων ζωής. Σε όρους θεωρίας της αγοράς, οι άνθρωποι είναι απλώς δαπάνες προσωπικού. Ομως, στον αληθινό κόσμο, στηρίζουν τον ιστό της τοπικής κοινότητας και αποτελούν την ενσάρκωση του τρόπου ζωής, των παραδόσεων και της κουλτούρας της. Ευθύνη μας ως πολιτικών είναι να στρέψουμε ξανά την προσοχή στις μη οικονομικές αυτές αξίες που παραμερίστηκαν με την επέλαση της παγκοσμιοποίησης. Πρέπει να επεξεργαστούμε πολιτικές αναδημιουργίας των δεσμών που φέρνουν κοντά τους ανθρώπους, φροντίζουν περισσότερο τη φύση και το περιβάλλον, αποκαθιστούν τα συστήματα πρόνοιας και περίθαλψης, παρέχουν καλύτερη εκπαίδευση και ανατροφή στα παιδιά και εξαλείφουν την ανισοκατανομή του πλούτου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την ταυτότητά μας ως έθνους που βρίσκεται στην Ασία. Πιστεύω ότι η περιοχή της ανατολικής Ασίας, που εμφανίζει αξιόλογη ικανότητα επιβίωσης, πρέπει να αναγνωρισθεί ως βασική σφαίρα ύπαρξης της Ιαπωνίας. Πρέπει, λοιπόν, να δημιουργήσουμε πλαίσια σταθερής οικονομικής συνεργασίας και ασφάλειας σε όλη την περιοχή.
Η οικονομική κρίση άφησε να εννοηθεί πως η εποχή της μονοκρατορίας των ΗΠΑ ίσως φθάνει στο τέλος της. Ηγειρε, επίσης, αμφιβολίες για τη διατήρηση του δολαρίου ως βασικού παγκόσμιου νομίσματος. Ωστόσο, καμιά χώρα δεν είναι προς το παρόν σε θέση να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως κυρίαρχη. Ούτε υπάρχει νόμισμα έτοιμο να αντικαταστήσει το δολάριο. Παρότι η επιρροή των ΗΠΑ μειώνεται, η χώρα θα παραμείνει στρατιωτική και οικονομική ηγέτιδα για τις ερχόμενες 2-3 δεκαετίες. Οι σημερινές εξελίξεις δείχνουν σαφώς ότι η Κίνα θα γίνει μια από τις μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, συνεχίζοντας παράλληλα να επεκτείνει τη στρατιωτική της δύναμη. Το μέγεθος της κινεζικής οικονομίας θα ξεπεράσει εκείνο της Ιαπωνίας στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.
Πώς θα διατηρήσει η Ιαπωνία την πολιτική και οικονομική ανεξαρτησία της, προστατεύοντας τα εθνικά συμφέροντά της, όταν βρίσκεται ανάμεσα στις ΗΠΑ, που μάχονται να παραμείνουν στη θέση τους ως κυρίαρχη δύναμη στον κόσμο, και την Κίνα, η οποία αναζητεί τρόπους να γίνει η ίδια κυρίαρχη; Το ερώτημα απασχολεί όχι μόνο την Ιαπωνία, αλλά και τα μικρά και μεσαία κράτη της Ασίας. Αναζητώντας νέες δομές διεθνούς συνεργασίας, πρέπει να ξεπεράσουμε τον υπερβάλλοντα εθνικισμό και να στραφούμε στην οικονομική συνεργασία και ασφάλεια βάσει κανόνων. Σε αντίθεση με την Ευρώπη, οι χώρες της περιοχής διαφέρουν σε μέγεθος, στάδιο ανάπτυξης και πολιτικό σύστημα, επομένως η οικονομική ενοποίηση δεν μπορεί να επιτευχθεί βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, πρέπει να αναζητήσουμε τη νομισματική ενοποίηση ως φυσική επέκταση της ταχείας οικονομικής ανάπτυξης που ξεκίνησε η Ιαπωνία και ακολούθησαν η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ, με αποτέλεσμα τη δημιουργία της Ενωσης Κρατών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN). Η δημιουργία ενός ενιαίου ασιατικού νομίσματος πιθανόν να χρειαστεί περισσότερα από 10 χρόνια. Η πολιτική ενοποίηση ίσως χρειαστεί ακόμα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
* Ο κ. Yukio Hatoyama εξελέγη την περασμένη Κυριακή πρωθυπουργός της Ιαπωνίας
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_06/09/2009_328195
Σχόλια