«Η ΤΕΧΝΗ της φορολόγησης είναι να βγάζει κανείς από μια χήνα όσο το δυνατόν περισσότερα πούπουλα προκαλώντας όσο το δυνατόν λιγότερους κρωγμούς» . Τη συμβουλή αυτή είχε δώσει τον 17ο αιώνα ο γάλλος οικονομολόγος και πολιτικός Ζαν-Μπατίστ Κολμπέρ στον Λουδοβίκο ΙΔ Δ . Ηταν η περίοδος της λεγόμενης «πεφωτισμένης δεσποτείας» και οι κρατικές δαπάνες είχαν ξεπεράσει κάθε
προηγούμενο στη Γαλλία για να χρηματοδοτεί ο επονομαζόμενος «Βασιλιάς Ηλιος» τις τέχνες. Θα έλεγε κανείς ότι και ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα είναι αποφασισμένος να... μαδήσει τη χήνα. Οχι για να χρηματοδοτήσει τις τέχνες αλλά την έξοδο της αμερικανικής (εν πολλοίς και της παγκόσμιας) οικονομίας από το τέλμα της ύφεσης. Η απόφασή του να περιορίσει τη φοροδιαφυγή των αμερικανικών
επιχειρήσεων καταργώντας «παραθυράκια» του νόμου που επιτρέπει στις πολυεθνικές να φορολογούνται με συντελεστή... 0% στα Νησιά Κέιμαν και σε άλλους φορολογικούς παραδείσους μοιάζει να έχει γίνει αποδεκτή από την κοινή γνώμη και κυρίως από τα μέσα ενημέρωσης. Οι πολυεθνικές, βεβαίως, διαμαρτύρονται. Αλλά χωρίς ΜΜΕ ποιος ακούει τους κρωγμούς;
H Seagate Τechnology είναι η μεγαλύτερη εταιρεία κατασκευής σκληρών δίσκων στον κόσμο. Εδρεύει στη Σκοτς Βάλεϊ της Καλιφόρνιας, ωστόσο οι ισολογισμοί της και τα άλλα έγγραφα που υποβάλλει προς έλεγχο στην αμερικανική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αναγράφουν ως διεύθυνση της επιχείρησης την οδό Σάουθ Τσερτς στο Τζορτζτάουν, την πρωτεύουσα των Νήσων Κέιμαν. Η Seagate είναι μία μόνο από τις επιχειρήσεις που θα επηρεαστούν από τις αλλαγές στο φορολογικό σύστημα των ΗΠΑ που ανακοίνωσε την περασμένη Δευτέρα ο Μπαράκ Ομπάμα. Η Coca-Cola, η Οracle, η Τyco, η Αltria... για να μη μακρηγορούμε οι 10 από τις 30 αμερικανικές επιχειρήσεις με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση, οι μετοχές των οποίων μετέχουν στον δείκτη Dow Jones, και επίσης οι 25 από τις 100 μεγαλύτερες συνεργάτιδες και προμηθεύτριες εταιρείες της αμερικανικής κυβέρνησης, έχουν θυγατρικές με έδρα στα διάσημα ως παράδεισοι για τους φοροφυγάδες νησάκια της Καραϊβικής. Ο νέος πρόεδρος, όμως, δεν συμπαθεί τους παραδείσους. Διότι έχει κληρονομήσει μια κόλαση οικονομικά προβλήματα από τον προκάτοχό του. Και γνωρίζει καλά ότι όσο υφίστανται οι φορολογικοί παράδεισοι δυσχεραίνουν την προσπάθειά του να ξεπεράσει τα κληροδοτηθέντα προβλήματα...
▅ Το παράδειγμα της Seagate
Η Seagate, π.χ., θα έπρεπε με βάση τον αμερικανικό φορολογικό νόμο να καταβάλλει ως φόρο το 35% των κερδών της. Χάρη στην καταγραφή μέρους της κερδοφορίας της στα βιβλία της θυγατρικής της που εδρεύει στα Κέιμαν κατέβαλε στην αμερικανική κυβέρνηση για το οικονομικό έτος που έληξε τον Ιούνιο του 2008 φόρους που αντιστοιχούν μόλις στο 5% των κερδών της, σύμφωνα με στοιχεία του πρακτορείου Βloomberg. Σύμφωνα με δημοσίευμα της γαλλικής οικονομικής εφημερίδας «Les Εchos», η Μicrosoft, η Ρrocter & Gamble, η Caterpillar, η Johnson & Johnson, η Ρfizer, η General Εlectric και δεκάδες ακόμη επιχειρήσεις που «αποκαλύφθηκαν» από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης ως φοροδιαφεύγουσες κατέβαλαν το 2004 φόρους 16 δισ. δολαρίων για κέρδη 700 δισ. δολαρίων που ενθυλάκωσαν. Μιλάμε για ποσοστό... 2,3% κατά μέσον όρο! Σύμφωνα με τη γαλλική εφημερίδα, στις αρχές του τρέχοντος έτους οι 83 από τις 100 μεγαλύτερες σε κεφαλαιοποίηση αμερικανικές επιχειρήσεις είχαν θυγατρικές σε φορολογικούς παραδείσους.
Βεβαίως δεν είναι τα Κέιμαν ο μοναδικός φορολογικός παράδεισος που βοηθά τις αμερικανικές πολυεθνικές να γλιτώνουν φόρους. Στη μαγευτική Καραϊβική αλλά και σε άλλα σημεία του πλανήτη υπάρχουν πάμπολλοι παράδεισοι με μηδενικούς συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων. Γι΄ αυτό, άλλωστε, διατηρείται στον αμερικανικό φορολογικό κώδικα το ιλιγγιώδες ποσοστό 35% σε ό,τι αφορά τη φορολόγηση των εταιρικών κερδών - ιλιγγιώδες ακόμη και για την Ελλάδα, όπου το ποσοστό είναι μόλις 25%. Φυσικά η φοροαποφυγή είναι καθ΄ όλα νόμιμη- και αυτό κάτι θυμίζει σε μας τους Ελληνες... Αλλωστε ο αμέσως προηγούμενος από τον Ομπάμα Δημοκρατικός ένοικος του Λευκού Οίκου, ο Μπιλ Κλίντον, είχε διευκολύνει τα μέγιστα τη φοροαποφυγή των αμερικανικών πολυεθνικών θεσμοθετώντας το 1997 τα καθοριστικότερα «παραθυράκια» που επιτρέπουν την εγγραφή των κερδών τους σε offshore θυγατρικές!
Ηταν βέβαια η εποχή της τρελής παγκοσμιοποίησης, το απόγειο της «χρυσής εποχής» του αγοραίου καπιταλισμού, με τον Dow Jones να ξεπερνά για πρώτη φορά στην ιστορία του τις 10.000 μονάδες και τον τότε αντιπρόεδρο της Ιntel Ρόμπερτ Πέρλμαν να «παραπονείται» ενώπιον της Οικονομικής Επιτροπής της Γερουσίας- μάλλον περί απειλής επρόκειτο... - ότι η εταιρεία του θα είχε μεγάλο συμφέρον αν μετεγκαθιστούσε την έδρα της στη θυγατρική που είχε ιδρύσει από το 1968 κιόλας στα Κέιμαν. «Ο φορολογικός κώδικας των ΗΠΑ δημιουργεί τεράστια ανταγωνιστικά μειονεκτήματα στις αμερικανικές πολυεθνικές επιχειρήσεις επειδή απλώς η μητρική τους εδρεύει στις ΗΠΑ» είχε δηλώσει τον Μάρτιο του 1999 ο Πέρλμαν, παρ΄ ότι δύο χρόνια νωρίτερα ο Κλίντον είχε ήδη θεσμοθετήσει την αφορολόγητη μεταφορά κερδών μεταξύ των θυγατρικών μιας εταιρείας.
▅ Τα οικονομικά της κρίσης
Δέκα χρόνια από την κατάθεση Πέρλμαν ενώπιον της αμερικανικής Γερουσίας, η κατάσταση των οικονομικών πραγμάτων έχει αλλάξει άρδην στις ΗΠΑ- όπως άλλωστε και σε όλον τον κόσμο. Μεσολάβησε η οκταετία Μπους, κατά την οποία ο κυνισμός του αγοραίου καπιταλισμού ξεπέρασε τα όρια της διαφθοράς (σκάνδαλα Εnron, Worldcom), για να περάσει στο στάδιο της βαρβαρότητας (subprime market), θα μπορούσε να πει κανείς παραφράζοντας τον λόρδο Μπάιρον. Οι φορολογικοί παράδεισοι βρίσκονταν εδώ και δεκαετίες στο στόχαστρο του ΟΟΣΑ και των Ηνωμένων Εθνών, αλλά καμία πολιτική ηγεσία δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ ουσιαστικά για να περιοριστεί η δράση τους. Μέχρι που ήρθε η πρώτη παγκόσμια οικονομική ύφεση μετά το τέλος του Β Δ Παγκοσμίου Πολέμου για να εκτινάξει τα ελλείμματα της αμερικανικής κυβέρνησης στα υψηλότερα επίπεδα μεταπολεμικώς και να αμφισβητήσει ακόμη και την αποκληθείσα «νέα οικονομική ορθοδοξία»- την κατίσχυση, δηλαδή, των αρχών της Σχολής του Σικάγου- και βεβαίως τις χίμαιρες (όπως την περιλάλητη «αειφόρο ανάπτυξη») που αυτή καλλιέργησε.
Ετσι η αμερικανική κυβέρνηση αρχίζει να εφαρμόζει τα «οικονομικά της κρίσης», όπως τα χαρακτήρισε ο προσφάτως βραβευθείς με το βραβείο Νομπέλ αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν. Ανακοινώνοντας την περασμένη Δευτέρα την πρόθεσή του να καταργήσει τα «παραθυράκια» που επιτρέπουν την ουσιαστική κατάργηση του αμερικανικού φορολογικού κώδικα, ο πρόεδρος Ομπάμα σημείωσε: «Υπάρχει ένα κτίριο που στεγάζει 12.000 αμερικανικές επιχειρήσεις στα νησιά Κέιμαν. Είτε πρόκειται για το μεγαλύτερο κτίριο του κόσμου είτε για τη μεγαλύτερη φοροδιαφυγή στον κόσμο...»! Πρόκειται ενδεχομένως για τη διεύθυνση ενός και μοναδικού δικηγορικού γραφείου που εκπροσωπεί τις θυγατρικές των 12.000 επιχειρήσεων, η λειτουργία των οποίων στερεί από την αμερικανική κυβέρνηση φορολογικά έσοδα εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα φορολογικά έσοδα υπολογίζεται πως εφέτος θα αντιστοιχούν στο 15,5% του αμερικανικού ΑΕΠ. Πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό από το 1950, όταν η φορολογική βάση ήταν πολύ μικρότερη στις ΗΠΑ- και παντού στον κόσμο. Ο Μπαράκ Ομπάμα δεν έχει καμία εμμονή να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα για να χτυπήσει τις πολυεθνικές και εν γένει το μεγάλο κεφάλαιοδιότι σχεδιάζει αυξήσεις στους φορολογικούς συντελεστές και των φυσικών προσώπων ώστε «να σηκώνουν οι πολίτες τα φορολογικά βάρη ανάλογα με τις δυνατότητές τους». Στόχος του είναι με τη φορολογική μεταρρύθμιση που σχεδιάζει να επαναπατρίσει κεφάλαια και κυρίως θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ. «Διαθέτουμε έναν φορολογικό κώδικα που ευνοεί περισσότερο μια επιχείρηση όταν δημιουργεί μια θέση εργασίας στη Βεγγάλη της Ινδίας παρά όταν δημιουργεί μια θέση στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης» είπε χαρακτηριστικά ο αμερικανός πρόεδρος. Και προσέθεσε: «Πρέπει να αποκαταστήσουμε ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα και να περιορίσουμε τη φοροδιαφυγή των επιχειρήσεων παρέχοντάς τους κίνητρα για να ενισχύουν την απασχόληση στις ΗΠΑ... Πρόκειται για μια προσπάθεια που αποβαίνει προς όφελος των πολιτών, και επειδή θα τονωθεί η αγορά εργασίας και επειδή οι ίδιοι οι πολίτες υφίστανται την έλλειψη πόρων για την Παιδεία ή για την Υγεία».
Δεν είναι λίγα τα έσοδα που προσδοκά ο Ομπάμα να εισρεύσουν την επόμενη δεκαετία στα δημόσια ταμεία εφόσον το Κογκρέσο εγκρίνει (ως τα τέλη του έτους είναι ο στόχος) τη φορολογική μεταρρύθμιση: 190 δισ. δολάρια κατά το Βloomberg, 210 δισ. δολάρια κατά το Reuters και τη «Les Εchos». Τόση υπολογίζεται η φοροδιαφυγή των αμερικανικών πολυεθνικών τη δεκαετία που πέρασε... Και για να διασφαλίσει την εκπλήρωση των «νέων» φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων και εν γένει την τήρηση του αναθεωρημένου Κώδικα προανήγγειλε την πρόσληψη 800 υπαλλήλων από την Υπηρεσία Εγχωρίων Εσόδων.
▅ Ολοταχώς προς τον... σοσιαλισμό
Οπως θα μπορούσε εύκολα κανείς να φανταστεί, οι αμερικανικές επιχειρήσεις δεν περιμένουν στωικά την αύξηση της φορολόγησής τους. Από τον περασμένο Μάρτιο περισσότεροι από 200 επιχειρηματικοί όμιλοι των ΗΠΑ αλλά και το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο συνυπέγραψαν επιστολή με τις αντιρρήσεις τους στη σχεδιαζόμενη κατάργηση των στρατηγικών νόμιμης φοροαποφυγής, την οποία και απέστειλαν στον Λευκό Οίκο. Το επιχείρημά τους έχει να κάνει βεβαίως με τον ανταγωνισμό. Ισχυρίζονται ότι θα πληγεί η ανταγωνιστικότητα η δική τους, των προϊόντων τους και εν γένει της αμερικανικής οικονομίας. «Οι σκοπούμενες αλλαγές στον φορολογικό νόμο θα έχουν σαρωτικές επιπτώσεις στις πολυεθνικές επιχειρήσεις που το ήμισυ των κερδών τους το πετυχαίνουν στο εξωτερικό. Θα θιγούν οι περισσότερες από τις 100 μεγαλύτερες επιχειρήσεις των ΗΠΑ που βρίσκονται στην κατάταξη του “Fortune”» δήλωσε στο Reuters ο ειδικευμένος σε φορολογικά ζητήματα αναλυτής της ΡriceWaterhouse Coopers Ντριου Λάιον.
Οικονομολόγοι της κυβέρνησης απαντούν ότι θα ληφθούν αντισταθμιστικά μέτρα για να μετριαστεί το αυξημένο φορολογικό βάρος των επιχειρήσεων. Υποστηρίζουν ότι, ενώ θα υιοθετηθούν αυστηρότεροι έλεγχοι στους ισολογισμούς των αμερικανικών επιχειρήσεων από τις αρμόδιες αρχές, θα θεσμοθετηθούν και φορολογικά κίνητρα για την έρευνα και την υιοθέτηση νέων πειραματικών τεχνικών από τους αμερικανικούς ομίλους. Εις μάτην οι διαμαρτυρίες των επιχειρήσεων, εις μάτην και οι δικαιολογίες των κυβερνητικών παραγόντων. Γιατί- ας μην κρυβόμαστε- ο Ομπάμα εξελέγη για να φέρει στις ΗΠΑ τον σοσιαλισμό! Οχι επειδή θα φορολογήσει τους πλούσιους και τις επιχειρήσεις αλλά επειδή απλούστατα θα ξεπεράσει το περίφημο «σοσιαλιστικό κατώφλι» των δημοσίων δαπανών, όπως το καθόρισε πριν από δεκαετίες ο Φρίντριχ Χάγεκ. Εκ των ιδρυτών της οικονομικής Σχολής του Σικάγου, ο Χάγεκ είχε αποφανθεί ότι μια οικονομία μετατρέπεται από καπιταλιστική σε σοσιαλιστική όταν οι δημόσιες δαπάνες ξεπερνούν το 23% του ΑΕΠ. Ο προϋπολογισμός του Ομπάμα προβλέπει δαπάνες του Δημοσίου που θα φθάσουν στο 28% του ΑΕΠ και μόνο το 2012 προβλέπεται να πέσει το ποσοστό στο 22%. Αρα, οι ΗΠΑ έχουν μπροστά τους μια τριετία σοσιαλισμού! Ειρήσθω εν παρόδω, η Ελλάδα με δαπάνες 60 δισ. ευρώ σε έναν προϋπολογισμό 250 δισ. (ποσοστό 24%) μπορεί να θεωρηθεί άνετα χώρα του (νέου) υπαρκτού σοσιαλισμού...
«Ακυρο» το επιχείρημα της ανταγωνιστικότητας
Η φινλανδική οικονομία, π.χ., είχε κατακτήσει την κορυφή στην παγκόσμια κατάταξη της ανταγωνιστικότητας που καταρτίζει το Φόρουμ του Νταβός πολύ προτού μειώσει τον συντελεστή φορολόγησης των επιχειρήσεων στο 26% (το 2005). Και την κατέκτησε επειδή «προάγει τις νέες τεχνολογίες, επειδή ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας δουλεύουν “ρολόι”αλλά και επειδή διαθέτει την πλέον ανεξάρτητη Δικαιοσύνη» όπως το ίδιο το Φόρουμ είχε τότε επισημάνει. Πόσοι πιστεύουν άραγε ότι οι γερμανικές επιχειρήσεις μετεγκαταστάθηκαν ομαδικώς στην Πολωνία για να εκμεταλλευθούν τον χαμηλό φορολογικό συντελεστή (19%) και όχι για να εκμεταλλευθούν το ωρομίσθιο των Πολωνών, που είναι είναι μόλις 3,80 ευρώ ενώ των Γερμανών είναι 27,78 ευρώ;
Σχόλια