H οικονομική κρίση έχει πλέον παγκόσμιο χαρακτήρα. Οσοι είχαν ακόμη αμφιβολίες για την οικονομική τουλάχιστον παγκοσμιοποίηση, θα πρέπει να τις έχασαν.
- Και η κρίση φέρνει μαζί της το τέλος μιας εποχής με όρους οικονομικούς, πολιτικούς και ιδεολογικούς.
Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας αποτελούν παρελθόν, η σταδιακή απελευθέρωση των αγορών το ίδιο. Οι τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καλούνται τώρα να πληρώσουν τα σπασμένα έπειτα από ένα ξέφρενο γλέντι που κράτησε αρκετά χρόνια. Το άδικο βεβαίως είναι ότι καλούνται να πληρώσουν και όλοι οι υπόλοιποι. Δεν έχουν όμως δικαίωμα επιλογής. Το σπίτι στο οποίο βρέθηκαν συγκάτοικοι, έστω και στο υπόγειο, έχει γίνει μπάχαλο. Και τα κοινόχρηστα δεν επιμερίζουν ευθύνες για τις ζημιές.
Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει με αρκετή σιγουριά πώς θα εξελιχθεί ούτε πόσο θα διαρκέσει η κρίση. Ακόμη λιγότερο, ποιες πολιτικές συνέπειες θα έχει μεσοπρόθεσμα. Μετά την κατάρρευση της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, θα περιμέναμε ίσως τη μετατόπιση του πολιτικού κέντρου βάρους διεθνώς προς τα αριστερά. Συνέβη ήδη στις Ηνωμένες Πολιτείες, με την εκλογή Ομπάμα και τα πρώτα οικονομικά μέτρα που ανήγγειλε η νέα κυβέρνηση. Προς το παρόν τουλάχιστον, δεν υπάρχουν ανάλογες ενδείξεις στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Η σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη παραμένει εξαιρετικά αμήχανη και μόνον τα άκρα του πολιτικού φάσματος φαίνεται να κερδίζουν, ενώ ο λαϊκισμός ενισχύεται.
- Η παγκόσμια οικονομική κρίση εισάγεται και στη χώρα μας με τον δικό μας ιδιαίτερο τρόπο. Ερχεται όμως να συναντήσει μιαν άλλη κρίση εγχώριας κατασκευής που προϋπήρχε. Και ο φόβος είναι ότι η συνάντηση αυτή μπορεί να έχει εκρηκτικά αποτελέσματα.
Η Ελλάδα βιώνει εδώ και χρόνια μια βαθμιαία απαξίωση του πολιτικού συστήματος και των θεσμών, η οποία τα τελευταία χρόνια επιταχύνεται. Η εγχώρια οικονομική κρίση περίμενε τον ξένο καταλύτη για να βγει στην επιφάνεια. Μια καταχρεωμένη χώρα σημαίνει σε απλά ελληνικά ότι η πολιτική ηγεσία, καθώς και η κοινωνία γενικότερα, αδυνατούν να προσαρμόσουν τα καταναλωτικά πρότυπα στις παραγωγικές ικανότητες της χώρας. Και δανείζονται συνεχώς φορτώνοντας τα βάρη στις επόμενες γενιές. Στη χώρα όπου υπάρχει μια έντονη τάση υπερπροστασίας των παιδιών από τους γονείς, δεν είναι κάπως περίεργο -και αντιφατικό συνάμα- ότι αυτά που δίνουν σε επίπεδο οικογένειας τα παίρνουν πίσω (και με το παραπάνω) μέσω των δημοσιονομικών, του ασφαλιστικού, αλλά και του τρόπου που λειτουργεί εις βάρος των νέων η αγορά εργασίας;
Η κρίση αλλάζει τις ισορροπίες ανάμεσα σε κράτος και αγορά. Και πολλοί ονειρεύονται ήδη έναν ισχυρότερο ρόλο του κράτους και στην Ελλάδα, αν και το νεοφιλελεύθερο τσουνάμι δεν έφτασε ποτέ εδώ. Δεν κάνουν καν τον κόπο να μας εξηγήσουν για ποιο κράτος μιλάνε. Σίγουρα όχι για το βρετανικό, το γαλλικό ή το σουηδικό. Εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε, όπως λέει και το τραγούδι. Εδώ το κράτος είναι πελατειακό, αναποτελεσματικό και ολοένα και περισσότερο διεφθαρμένο. Με ποιο κράτος λοιπόν θα προσπαθήσουμε να διορθώσουμε τις πολλές αδυναμίες και τις στρεβλώσεις των αγορών; Πώς και με ποιους, συγκεκριμένα; Το γιατί το ξέρουμε, αλλά δεν φτάνει. Ο Ελληνας πολίτης γνωρίζει στο πετσί του τις αρνητικές εκδοχές του ελληνικού κράτους - και είναι πάρα πολλές. Γνωρίζει όμως και τις θετικές για τον ίδιο, όταν προσπαθεί να διορίσει την κόρη του ή τον ανιψιό του εις βάρος κάποιου άλλου άτυχου που δεν έχει τα μέσα Και γι’ αυτό η συμπεριφορά του προς το κράτος παραμένει αντιφατική, αν όχι υποκριτική. Οσοι ονειρεύονται το κράτος τραπεζίτη, ας θυμηθούν πώς λειτουργούσε το πελατειακό σύστημα με τις τράπεζες παλιά ή πως λειτουργούσε η Ολυμπιακή μέχρι πρόσφατα.
Στο μεγαλύτερό της τμήμα, τουλάχιστον, η ελληνική κοινωνία αποφεύγει συστηματικά το τεστ της αυτογνωσίας, Αλλα λόγια να αγαπιόμαστε και μεγάλες κουβέντες από εκείνους που θεωρούν εαυτούς άμεσους απογόνους του Μεγαλέξανδρου ή του Πλάτωνα. Με άλλα λόγια, μια κοινωνία βαθύτατα συντηρητική όπου οι πιο πολλοί προσποιούνται τους προοδευτικούς.
Θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια βαθιά κρίση στη χώρα μας τους επόμενους μήνες ή και χρόνια. Μια κρίση οικονομική, πολιτική και κοινωνική που θα γίνεται ακόμη πιο οδυνηρή λόγω της γενικευμένης ανομίας και της βίας που διογκούται. Μακάρι να αποδειχθούν όλα αυτά σκιάχτρα που στήνουν μερικοί επιτήδειοι για να φοβίσουν τον λαό. Και αν δεν είναι; Θα έχουμε λύσεις να προτείνουμε, νέες κοινωνικές συμμαχίες να διαμορφώσουμε; Το σίγουρο είναι ότι δεν θα αρκεί η επίκληση της συναίνεσης.
Του Λουκα Tσουκαλη*
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_15/03/2009_307646
Συμπληρωματικά στα παραπάνω μπορεί να είναι τα εξής:
Καλώς ήρθατε κύριε επίτροπε...
Ζούμε σε μία χώρα που οι πολίτες της προτιμούν να ζουν σε πράσινα, γαλάζια και κόκκινα συννεφάκια. Οι πολιτικοί τους χαϊδεύουν τα αφτιά για να υπερασπιστούν τις καρέκλες τους. Είμαστε ένα σύνολο κακομαθημένων που η κρίση αυτή θα μας προσγειώσει απότομα στην πραγματικότητα. Κι ίσως αυτή να είναι και η μοναδική ελπίδα για την ίδια τη χώρα...
Η κρίση αυτή μπορεί να αποδειχτεί η μεγάλη μας ευκαιρία! Από τη στιγμή που εμείς αρνούμαστε πεισματικά να κάνουμε τα αυτονόητα, οι όποιες ελπίδες για τη δημιουργία ενός σοβαρού κράτους εναπόκεινται, πλέον, σε εκείνους που πιθανότατα θα κληθούν για να διαχειριστούν την κατάσταση σε λίγο καιρό και στα πλαίσια πάντα της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Από τη στιγμή που εμείς δεν κάνουμε κάτι για να σώσουμε τον εαυτό μας, το πιο πιθανό είναι αυτό να μας επιβληθεί, τελικά, από τις Βρυξέλλες.
Η συνταγή είναι γνωστή: Μείωση των κρατικών δαπανών, εξορθολογισμός του φορολογικού συστήματος, επίλυση του ασφαλιστικού. Το θέμα είναι ότι δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα εκείνος που θα τολμούσε να πάρει το βάρος του πολιτικού κόστους μιας τέτοιας πολιτικής. Πάρτε για παράδειγμα αυτό που έγινε μόλις πριν λίγες μέρες με το συνταξιοδοτικό των γυναικών. Το αυτονόητο μας επιβάλλεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν θα έπρεπε να το έχουμε εφαρμόσει από μόνοι μας εδώ και πολλά χρόνια. Κι όμως! Υπήρξαν πολιτικοί που βγήκαν για να υπερασπιστούν τα «ιερά και όσια». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν ήταν στο χέρι τους θα θεσμοθετούσαν την σύνταξη από τα 30!
Ακούμε συχνά το εξής σύνθημα: «Την κρίση να την πληρώσει η πλουτοκρατία και όχι ο λαός». Κι η κυβέρνηση, «σκίζεται» να ανταποκριθεί στο... λαϊκό αίσθημα και επιβάλλει την έκτακτη φορολογία, αντί να βγει στον λαό και να του πει την αλήθεια έξω από τα δόντια. Ότι θα αναγκαστούμε αργά ή γρήγορα να προχωρήσουμε σε περικοπές των μισθών του δημοσίου. Φοβούνται να πάρουν το πολιτικό κόστος και τρέχουν να κρυφτούν πίσω από τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι τόσο δειλοί, που χάνουν αυτόματα το δικαίωμα να ονομάζονται ηγέτες. Φοβούνται να κτυπηθούν με κατεστημένα συμφέροντα που έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες και νέμονται τα πάντα. Φοβούνται να ομολογήσουν την δική τους ευθύνη στη δημιουργία ενός καθεστώτος διαφθοράς που διέπει όλα τα κοινωνικά στρώματα και όλες τις δομές αυτής της κοινωνίας. Μακάρι απλά και μόνο να ντρεπόντουσαν να δουν την πραγματικότητα...
Να πληρώσει η πλουτοκρατία. Αλλά τι; Τα εκατοντάδες χιλιάδες εορτοδάνεια, τους φουσκωμένους λογαριασμούς των πιστωτικών καρτών; Η πλουτοκρατία διόρισε στρατούς στο δημόσιο τομέα; Η πλουτοκρατία δημιούργησε τη διαφθορά στις εφορίες, στις πολεοδομίες, στους δήμους, στα νοσοκομεία; Για όλα φταίει η πλουτοκρατία και όλοι εμείς οι υπόλοιποι σε τίποτα; Ας κηρύξουμε, τότε, τη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ελλάδας και ας τελειώνουμε...
Ας πούμε ότι έχετε ένα σοβαρό πρόβλημα στην οικογένειά σας. Τι θα κάνετε; Θα αδρανήσετε, θα κάνετε πως δεν συμβαίνει κάτι ή θα προσπαθήσετε να αντιμετωπίσετε άμεσα την κατάσταση για να πετύχετε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα; Μπορείτε να κάνετε ό,τι επιθυμείτε, αλλά το αποτέλεσμα θα είναι προϊόν των δικών σας επιλογών.
Σήμερα θα έπρεπε να βρεθεί ένας που θα αναλάμβανε να περάσει το πλοίο μέσα από την καταιγίδα και να το οδηγήσει σε ασφαλές λιμάνι. Βλέπετε εσείς κάποιον διατεθειμένο να λάβει μία, έστω μία, «επώδυνη» απόφαση; Όχι! Πάρτε για παράδειγμα μία εταιρεία που βουλιάζει. Το διοικητικό συμβούλιο δεν αποφασίζει να δράσει, αλλά τρώει όλο τον χρόνο σε συνεδριάσεις και ατέρμονες συζητήσεις. Δεν δρα, μόνο συζητά, φλυαρεί. Τι πιθανότητες θα δίνατε εσείς για να σωθεί αυτή η εταιρεία; Ούτε μία! Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε αυτή τη χώρα. Βουλιάζουμε καθημερινά. Κι αυτό δεν συμβαίνει λόγω της κρίσης. Θα συνέβαινε ούτως ή αλλιώς. Απλά η κρίση ήταν ο καταλύτης. Και τι έγινε που βουλιάζουμε; Ποιος ασχολείται;
Κι επειδή δεν ασχολούμαστε εμείς, θα αναγκαστούν να ασχοληθούν εκείνοι που έχουν βάλει τόσα χρόνια τα ωραία τους λεφτουδάκια σε αυτή τη χώρα υπό τη μορφή των κοινοτικών επιδοτήσεων. Μας έδωσαν τα χρήματα για να κάνουμε υποδομές, τα χρησιμοποιήσαμε για να δημιουργήσουμε πέντε νέες οικογένειες φεουδαρχών. Το πρόβλημα για το τι κάναμε τα λεφτά είναι δικό μας, αλλά το να συνεχίσουμε να το σφυρίζουμε αδιάφορα και να κατηγορούμε για τα χάλια μας τη μια την διεθνή πλουτοκρατία, την άλλη την διεθνή μασονία και την άλλη τον κακό μας τον καιρό, αυτό είναι δικό τους πρόβλημα. Γιατί μας έχουν δανείσει 360 δισεκατομμύρια ευρώ και δεν θα ήθελαν να χάσουν τόσα πολλά λεφτά.
Είναι κατάντια να περιμένει κανείς ότι θα έρθει μία διεθνή επιτροπεία για να βάλει τάξη στο αχούρι. Είναι μεγάλη κατάντια. Αλλά εδώ που φτάσαμε δεν έχουμε περιθώρια για ευγένειες. Και σημειώστε τούτο: Οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια σε κοινωνική αναταραχή που όμοιά της δεν έχουμε ξαναδεί. Θα δούμε πράγματα που αυτή τη στιγμή δεν τα φανταζόμαστε. Τότε δεν θα δικαιούται κάποιος να πει ότι δεν ήξερε, ότι αιφνιδιάστηκε κι άλλα τέτοια φαιδρά. Όσοι αδρανούν σήμερα και μοιράζουν χαμόγελα θα είναι οι βασικοί υπαίτιοι για ό,τι συμβεί από εδώ και πέρα.
Θανάσης Μαυρίδης
Σχόλια