Ο Αντρέ Μπρετόν...
... καλούσε κάποτε τους διανοούμενους «να κατέβουν στους δρόμους με το πιστόλι στο χέρι και να πυροβολούν κατά βούληση το πλήθος». Με αυτή την υπερβολική φράση, ο σουρεαλιστής διανοούμενος κήρυττε τον πόλεμο κατά του κομφορμισμού.
Τα τελευταία...
... δεκαπέντε χρόνια της ζωής του, ο Χάρολντ Πίντερ είχε κηρύξει τον δικό του πόλεμο κατά του δυτικού κομφορμισμού, που έχει μετατρέψει πολλούς διανοούμενους σε χειροκροτητές του επικρατούντος πολιτικού και οικονομικού συστήματος. Οι διανοούμενοι δεν είναι απλές μηχανές που δημιουργούν μορφές κενές περιεχομένου. Είναι ζωντανοί άνθρωποι. Βιώνουν ψυχολογικές καταστάσεις που προκύπτουν από τις κοινωνικές συνθήκες. Ένας τέτοιος διανοούμενος κι αυτός, ο Χάρολντ Πίντερ είχε αισθανθεί τη βαθύτερη ανάγκη να καταγγείλει τον πόλεμο στον Περσικό Κόλπο το 1991, τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς στη Σερβία το 1999 και την αμερικανοβρετανική εισβολή στο Ιράκ το 2003. Και όταν το 2005 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ για τη Λογοτεχνίας, βρήκε την ευκαιρία να μιλήσει για την ευθύνη του διανοούμενου και του συγγραφέα απέναντι στον εαυτό του και στο κοινό του.
Πολλούς «-ισμούς»...
... καλούσε κάποτε τους διανοούμενους «να κατέβουν στους δρόμους με το πιστόλι στο χέρι και να πυροβολούν κατά βούληση το πλήθος». Με αυτή την υπερβολική φράση, ο σουρεαλιστής διανοούμενος κήρυττε τον πόλεμο κατά του κομφορμισμού.
Τα τελευταία...
... δεκαπέντε χρόνια της ζωής του, ο Χάρολντ Πίντερ είχε κηρύξει τον δικό του πόλεμο κατά του δυτικού κομφορμισμού, που έχει μετατρέψει πολλούς διανοούμενους σε χειροκροτητές του επικρατούντος πολιτικού και οικονομικού συστήματος. Οι διανοούμενοι δεν είναι απλές μηχανές που δημιουργούν μορφές κενές περιεχομένου. Είναι ζωντανοί άνθρωποι. Βιώνουν ψυχολογικές καταστάσεις που προκύπτουν από τις κοινωνικές συνθήκες. Ένας τέτοιος διανοούμενος κι αυτός, ο Χάρολντ Πίντερ είχε αισθανθεί τη βαθύτερη ανάγκη να καταγγείλει τον πόλεμο στον Περσικό Κόλπο το 1991, τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς στη Σερβία το 1999 και την αμερικανοβρετανική εισβολή στο Ιράκ το 2003. Και όταν το 2005 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ για τη Λογοτεχνίας, βρήκε την ευκαιρία να μιλήσει για την ευθύνη του διανοούμενου και του συγγραφέα απέναντι στον εαυτό του και στο κοινό του.
«Η ζωή...
... ενός συγγραφέα είναι μια εξαιρετικά εύθραυστη, σχεδόν μοναχική δραστηριότητα. Δεν είναι ανάγκη να κλαίμε γι΄ αυτό. Ο συγγραφέας κάνει την επιλογή του και μένει προσκολλημένος σε αυτήν. Όμως, η αλήθεια είναι πως βρίσκεται εκτεθειμένος σε όλους τους ανέμους. Και μερικοί από αυτούς είναι πολύ παγωμένοι. Είσαι μόνος σου, κυριολεκτικά στο κλαρί. Και δεν βρίσκεις πουθενά καταφύγιο, πουθενά προστασία, εκτός κι αν λες ψέματα για να αποκτήσεις προστασία, οπότε θα μπορούσες να γίνεις και πολιτικός. Όταν κοιτάζουμε στον καθρέφτη, πιστεύουμε πως το είδωλο που βλέπουμε απέναντί μας είναι πραγματικό. Μα φτάνει να μετακινηθούμε ένα μονάχα χιλιοστό, για να δούμε αυτό το είδωλο να αλλάζει. Στην πραγματικότητα κοιτάζουμε ατέλειωτα τέτοια είδωλα. Και, καμιά φορά, ο συγγραφέας πρέπει να σπάει τον καθρέφτη. Γιατί η αλήθεια μάς κοιτάζει από την άλλη του μεριά. Πιστεύω πως, μολονότι υπάρχουν άπειρα ενδεχόμενα, η ακλόνητη, η παθιασμένη πνευματική αποφασιστικότητα για να προσδιορίσουμε ως πολίτες την αλήθεια της ζωής μας και της κοινωνίας μας είναι ένα κρίσιμο χρέος που πέφτει σε όλους μας. Είναι υποχρεωτικό. Αν αυτή η αποφασιστικότητα δεν μπει μέσα στο πολιτικό όραμά μας, τότε δεν θα έχουμε καμιά ελπίδα να ανακτήσουμε αυτό που κοντεύουμε να χάσουμε: την αξιοπρέπεια του ανθρώπου».
... ενός συγγραφέα είναι μια εξαιρετικά εύθραυστη, σχεδόν μοναχική δραστηριότητα. Δεν είναι ανάγκη να κλαίμε γι΄ αυτό. Ο συγγραφέας κάνει την επιλογή του και μένει προσκολλημένος σε αυτήν. Όμως, η αλήθεια είναι πως βρίσκεται εκτεθειμένος σε όλους τους ανέμους. Και μερικοί από αυτούς είναι πολύ παγωμένοι. Είσαι μόνος σου, κυριολεκτικά στο κλαρί. Και δεν βρίσκεις πουθενά καταφύγιο, πουθενά προστασία, εκτός κι αν λες ψέματα για να αποκτήσεις προστασία, οπότε θα μπορούσες να γίνεις και πολιτικός. Όταν κοιτάζουμε στον καθρέφτη, πιστεύουμε πως το είδωλο που βλέπουμε απέναντί μας είναι πραγματικό. Μα φτάνει να μετακινηθούμε ένα μονάχα χιλιοστό, για να δούμε αυτό το είδωλο να αλλάζει. Στην πραγματικότητα κοιτάζουμε ατέλειωτα τέτοια είδωλα. Και, καμιά φορά, ο συγγραφέας πρέπει να σπάει τον καθρέφτη. Γιατί η αλήθεια μάς κοιτάζει από την άλλη του μεριά. Πιστεύω πως, μολονότι υπάρχουν άπειρα ενδεχόμενα, η ακλόνητη, η παθιασμένη πνευματική αποφασιστικότητα για να προσδιορίσουμε ως πολίτες την αλήθεια της ζωής μας και της κοινωνίας μας είναι ένα κρίσιμο χρέος που πέφτει σε όλους μας. Είναι υποχρεωτικό. Αν αυτή η αποφασιστικότητα δεν μπει μέσα στο πολιτικό όραμά μας, τότε δεν θα έχουμε καμιά ελπίδα να ανακτήσουμε αυτό που κοντεύουμε να χάσουμε: την αξιοπρέπεια του ανθρώπου».
Πολλούς «-ισμούς»...
- ... είδαμε να γεννιούνται και να σβήνουν με τα χρόνια, αλλά τουλάχιστον ένας, ο χειρότερος, αιώνιος και διαχρονικός, παραμένει ακόμη ζωντανός: ο κομφορμισμός. Τα αυτιά πολλών διανοουμένων μένουν σήμερα ερμητικά κλειστά σε εκείνο το κάλεσμα του Αντρέ Μπρετόν «στα όπλα». Μια καλή σελίδα σε μεγάλη εφημερίδα, μια ευρύχωρη πολυθρόνα σε τηλεοπτικό παράθυρο, μια ισόβια σίτιση στο πρυτανείο φτάνουν για να κλείσουν στόματα κι αυτιά. Κι αν ποτέ αυτοί οι διανοούμενοι κατέβουν στους δρόμους με το πιστόλι στο χέρι, είναι μονάχα για να «πυροβολήσουν» το πλήθος μαζί με τα ΜΑΤ.
Σχόλια