To πρόβλημα των ενυπόθηκων δανείων, που άρχισε από τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκάλεσε αστάθεια στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές. Μία παρόμοια κρίση είχε πλήξει την Ιαπωνία στη δεκαετία του '90, μετά την κατάρρευση της «φούσκας» της δεκαετίας του '80.
Η εν λόγω κρίση έκανε την εμφάνισή της, καθώς η κυβέρνηση της χώρας δίστασε να διοχετεύσει δημόσια κεφάλαια στις τράπεζες και όταν αποφάσισε να λάβει δραστικά μέτρα, ήταν ήδη πολύ αργά.
Μόλις η κρίση εμπιστοσύνης αρχίσει, ένα μόνο πρέπει να γίνει: Τόσο η κυβέρνηση όσο και η κεντρική τράπεζα πρέπει να λάβουν όλα τα πιθανά μέτρα, προκειμένου να «καταπνίξουν» την κρίση. Η κρίση απαιτεί δραστηριοποίηση. Στο πλαίσιο αυτό, η επώδυνη καταπολέμηση της κρίσης στην Ιαπωνία μπορεί να προσφέρει μαθήματα στον υπόλοιπο κόσμο. Ας αναφέρουμε λοιπόν, δύο βασικά διδάγματα.
Αρχικά, οι μεμονωμένες ενέσεις ρευστότητας δεν μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα. Παράλληλα η έλλειψη εμπιστοσύνης στους ισολογισμούς των τραπεζών αποτελεί τη βασική ανησυχία των χρηματοοικονομικών αγορών. Δυστυχώς, η Ιαπωνία διοχέτευσε ρευστό, αλλά την ίδια στιγμή απέκρυπτε τα «προβληματικά» ενεργητικά.
Επομένως, η χρηματοοικονομική κρίση συνέχισε να εξαπλώνεται, ακόμα και μετά τις ενέσεις ρευστότητας. Η λύση ήρθε τελικά το 2002, υπό την κυβέρνηση του Γιουνιχίρο Κοϊζούμι, μέσω της εισαγωγής του προγράμματος χρηματοοικονομικής αναζωογόνησης, βάσει του οποίου διεξήχθησαν αυστηροί έλεγχοι στις τράπεζες και μετά πραγματοποιήθηκαν οι απαραίτητες ενέσεις ρευστότητας. Το 2003 λοιπόν η ιαπωνική κυβέρνηση προσέφερε ρευστό στην Resona Bank και από εκείνη τη στιγμή η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται.
Το δεύτερο δίδαγμα είναι ότι ο ακτιβισμός μπορεί να φθάσει πολύ μακριά. Συγκεκριμένα ο ακτιβισμός είναι ουσιαστικός κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά υπάρχουν ορισμένοι τρόποι για να αποφευχθεί. Όταν παρέχεται υπερβολικός προστατευτισμός σε κάποιους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, ο αντίκτυπος στις υπόλοιπες εταιρείες μπορεί να επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση.
Για να αποφευχθεί λοιπόν αυτό, πρέπει να αντιστραφούν ορισμένοι λογιστικοί κανόνες. Αυτό όμως είναι λάθος, καθώς πυροδοτούνται οι ανησυχίες των επενδυτών. Το 2003, όταν οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν εν μέσω κρίσης στην Ιαπωνία, πολλοί πολιτικοί ζήτησαν την αναστολή των λογιστικών κανονισμών που διέπουν τις αγορές. Ευτυχώς όμως η κυβέρνηση Κοϊζούμι απέρριψε τελευταία στιγμή την ιδέα.
* HΕΙΖΟ TΑΚΕΝΑΚΑ, διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας της Παγκόσμιας Ασφάλειας του Πανεπιστημίου Keio και παράλληλα πρώην υπουργός Οικονομίας και Προϋπολογισμού στην κυβέρνηση του Γιουνιχίρο Κοϊζούμι.
Σχόλια