Είναι αδύνατον πιά να μετρήσω τους ισχυρισμούς που κατά καιρούς έχω ακούσει για την κατάρρευση του νεοφιλελευθερισμού, της παγκοσμιοποίησης και τελευταία ολόκληρου πλέον του καπιταλισμού. Επιχαίροντες πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καθηγητάδες και λογής αναλυτές είναι πια πεπεισμένοι πως ο εχθρός έχει εξοντωθεί. Και πως ήρθε η ώρα της αλήθειας. Του παγκόσμιου δηλ. θριάμβου του σοσιαλισμού και της εργατικής – κοινωνικής επανάστασης.
Το ότι θα διαψευσθούν για μια ακόμη φορά δεν με χαροποιεί. Γιατί καταντάει μονότονο και βαρετό να συνθλίβονται οι ίδιες πάντα ιδεοληψίες και φαντασιώσεις. Η μοναδική διαφορά είναι πως από διάψευση σε διάψευση είμαστε ηλικιακά μεγαλύτεροι. Κατά τα άλλα τίποτε σχεδόν δεν αλλάζει. Το κακό είναι πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει η αντίθετη άποψη. Η λεγόμενη λαική δεξιά διαφέρει από την αριστερά μοναχά στην αγάπη της για την βασιλεία, στην πεποίθησή της πως ο εμφύλιος του ’44 – ’46 ήταν συμμοριτοπόλεμος και πως η δικτατορία του ’67 δεν ήταν και τόσο κακό πράγμα. Σε όλα τα υπόλοιπα, ιδιαίτερα στην οικονομία, στις απλόχερες κι αδούλευτες βέβαια παροχές και στον κρατισμό, οι διαφορές είναι ασήμαντες. Ολοι λοιπόν συγκλονίζονται αρνητικά όταν η ελεύθερη οικονομία της αγοράς επιβιώνει και κυριαρχεί. Και ο τόπος βέβαια παρακμάζει.
Που βρίσκεται λοιπόν η σημερινή οικονομική «κρίση»; Αυξάνονται θεαματικά τα επιτόκια; Θυμίζω πως στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 είχαν ακουμπήσει το 20%. Και δεν είχε κινδυνεύσει ο κόσμος. Σήμερα, φθάνουν δεν φθάνουν στο 6%. Μήπως μεγαλώνει απειλητικά η ανεργία; Oχι βέβαια. Τότε πως βρισκόμαστε σε κρίση, και καταρρέει, υποτίθεται, ο καπιταλισμός; Το μόνο που καταρρέει είναι η πρόσφατη εφεύρεση των «επενδυτικών τραπεζών» και οι οργανισμοί που χορηγούσαν δίχως ουσιαστικές εγγυήσεις στεγαστικά, στην κυριολεξία, θαλασσοδάνεια. Η κλασσική καπιταλιστική συνταγή των αυτορυθμιζόμενων αγορών δηλώνει: να τις αφήσετε να καταρρεύσουν.
Εχει πρόβλημα καμία από τις γνωστές και μεγάλες Τράπεζες; Κινδύνευσε ποτέ στην Αμερική η Bank of America, η Wells Fargo, η PNC Bank, η American Express; Η στην Βρετανία η Midlands, η Barclays, η Lloyds, η Westminster ; Ποιός είχε ακούσει ποτέ του την Northern Rock, την Bradford and Brinkley, την Freddy Mac η την Fenny Mae; Mοναχά οι καρχαρίες των παραγώγων και οι αποδέκτες των αεριτζήδικων οικιστικών δανείων. Οταν όμως παίζεις με την φωτιά οφείλεις να είσαι έτοιμος να δεχθείς και τα εγκαύματα.
Δυσκολεύομαι να κατανοήσω γιατί ο μέσος φορολογούμενος θα πρέπει να επιβαρυνθεί για να γλυτώσουν οι μέτοχοι και οι επενδυτές των απίστευτα ριψοκίδυνων προιόντων στα οποία είχαν ποντάρει αγοράζοντάς τα από τις Τράπεζες αυτές. Και οι αγοραστές σπιτιών που συνομολογούσαν δάνεια με μοναδική εγγύηση την μελλοντικά εκτιμούμενη αυξημένη τιμή τους, πως είναι δυνατόν να απαιτούν τώρα κρατική χρηματοδότηση; Εξ άλλου όλοι γνωρίζουν πως τέτοια φαινόμενα είναι σχεδόν φυσιολογικά σε περιόδους μεγάλης ευημερίας. Ο καθηγητής Hyman Minsky (Stabilizing Unstable Economies) έχει με λεπτομέρεια περιγράψει πως κάτι τέτοιο συμβαίνει. Πως «εκπλήσσονται» λοιπόν ακόμη και καθηγητές – αναλυτές στην Ελλάδα;
Γιατί όμως ευθύνεται ο καπιταλισμός για το σημερινό χάλι; Ομολογημένα το πρόβλημα ξεκίνησε από την χρεωκοπία των δύο αμερικανικών πυλώνων έκδοσης στεγαστικών δανείων για τα χαμηλότερα εισοδήματα, των Freddy Mac και Fenny Mae. Δύο οργανισμών δημιουργημένων από το Κογκρέσσο για κοινωνικούς λόγους, που δούλευαν έξω από κάθε λογική ελεύθερης αγοράς. Και που βρίσκονταν κάτω από στενότατο κρατικό έλεγχο. Το Office of Federal Housing Enterprise Oversight είχε σαν αποκλειστική αποστολή τον έλεγχο της οικονομικής συμπεριφοράς αυτών των δύο «ειδικών» τραπεζών. Η επίβλεψη όμως απέτυχε. Όπως συνήθως συμβαίνει σε κάθε κρατική λειτουργία. Και η χρεωκοπία ήλθε.
Το Αμερικανικό Κογκρέσο είχε απόλυτο δίκιο που αρνήθηκε, κάτω από την γνήσια πίεση των απλών πολιτών, να εγκρίνει το αρχικό σχέδιο Πόλσον. Που στόχευε απλά στην διάσωση των παλιών του συντρόφων της Wall Street. Οσο για την χρηματιστηριακή φρενίτιδα δεν κατανοώ γιατί υποδηλώνει κατάρρευση της καπιταλιστικής οικονομίας. Δεν έχει ακούσει κανείς για πανικούς και χρηματιστηριακές φοβίες; Το βιβλίο του Charles P. Kindleberger, (Manias, Panics and Crashes: A History of Financial Crises) είναι best seller εδώ και οκτώ τουλάχιστον χρόνια. Τι είναι καινούργιο σε όλα αυτά; Που ακριβώς βρίσκεται λοιπόν η κρίση;
Κάποιοι κυνικά ισχυρίζονται πως οι αγορές δεν είναι σε θέση να αυτορυθμισθούν. Αρα, οι νεοφιλελεύθεροι αερολογούν. Αλλά ποιος τις αφήνει να αυτορυθμισθούν, εφ’ όσον το κράτος σε πρώτη ευκαιρία αμέσως παρεμβαίνει; Εφ’ όσον η κρατική παρέμβαση τελικά εγκριθεί τότε οι κίνδυνοι κατάρρευσης θα γίνουν ορατοί. Αν αφεθεί να λειτουργήσει η αγορά, τότε το σύστημα θα αυτό-ανανεωθεί. Το «κράχ» θα έλθει αν εγκριθούν από το αμερικανικό Κογκρέσο τα 800 τόσα δις δολάρια. Οπως και στην δεκαετία του ’30, η οικονομική κατάρρευση προήλθε από την παρέμβαση του κράτους. Το ίδιο κινδυνεύει να γίνει και τώρα. Τα κονδύλια αυτά θα πλημμυρίσουν την αγορά, θα αυξήσουν τον πληθωρισμό, θα οδηγήσουν τα επιτόκια στα ύψη, θα πέσει η παραγωγή και θα αυξηθεί η ανεργία. Η αμερικανική τότε κάμψη θα μεταφερθεί σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο (μείωση αμερικανικών εισαγωγών θα διαλύσει τις οικονομίες της Ασίας ενώ η Ευρώπη θα δεί τις εξαγωγές να συρρικνώνονται και την ανεργία να αυξάνει). Δεν θα φταίει τότε για την καταστροφή ο καπιταλισμός, αλλά η παρέμβαση του κράτους.
Όπως το κέρδος λοιπόν είναι αποδεκτό στον καπιταλισμό, εξ ίσου δεκτές, ίσως και απαραίτητες, είναι και οι χρεοκοπίες. Μέσα από τις στάχτες της αποτυχίας αναδύεται το καινούργιο και μεταρρυθμιστικό. Η Αμερική αναδείχθηκε σε υπερδύναμη γιατί η οικονομική της φιλοσοφία οδηγούσε τις αποτυχημένες μεγάλες επιχειρήσεις του παρελθόντος στο νεκροταφείο. Η Ευρώπη παρέμεινε μικρή γιατί διατήρησε με διάφορα παρεμβατικά μέτρα στο προσκήνιο τις ίδιες οικονομικές δυναστείες από τον Μεσαίωνα σχεδόν μέχρι σήμερα. Ο,τι δεν αφήνεται να πεθάνει, δολοφονεί την ανανέωση.
http://www.andrianopoulos.gr/0010000317
Το ότι θα διαψευσθούν για μια ακόμη φορά δεν με χαροποιεί. Γιατί καταντάει μονότονο και βαρετό να συνθλίβονται οι ίδιες πάντα ιδεοληψίες και φαντασιώσεις. Η μοναδική διαφορά είναι πως από διάψευση σε διάψευση είμαστε ηλικιακά μεγαλύτεροι. Κατά τα άλλα τίποτε σχεδόν δεν αλλάζει. Το κακό είναι πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει η αντίθετη άποψη. Η λεγόμενη λαική δεξιά διαφέρει από την αριστερά μοναχά στην αγάπη της για την βασιλεία, στην πεποίθησή της πως ο εμφύλιος του ’44 – ’46 ήταν συμμοριτοπόλεμος και πως η δικτατορία του ’67 δεν ήταν και τόσο κακό πράγμα. Σε όλα τα υπόλοιπα, ιδιαίτερα στην οικονομία, στις απλόχερες κι αδούλευτες βέβαια παροχές και στον κρατισμό, οι διαφορές είναι ασήμαντες. Ολοι λοιπόν συγκλονίζονται αρνητικά όταν η ελεύθερη οικονομία της αγοράς επιβιώνει και κυριαρχεί. Και ο τόπος βέβαια παρακμάζει.
Που βρίσκεται λοιπόν η σημερινή οικονομική «κρίση»; Αυξάνονται θεαματικά τα επιτόκια; Θυμίζω πως στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 είχαν ακουμπήσει το 20%. Και δεν είχε κινδυνεύσει ο κόσμος. Σήμερα, φθάνουν δεν φθάνουν στο 6%. Μήπως μεγαλώνει απειλητικά η ανεργία; Oχι βέβαια. Τότε πως βρισκόμαστε σε κρίση, και καταρρέει, υποτίθεται, ο καπιταλισμός; Το μόνο που καταρρέει είναι η πρόσφατη εφεύρεση των «επενδυτικών τραπεζών» και οι οργανισμοί που χορηγούσαν δίχως ουσιαστικές εγγυήσεις στεγαστικά, στην κυριολεξία, θαλασσοδάνεια. Η κλασσική καπιταλιστική συνταγή των αυτορυθμιζόμενων αγορών δηλώνει: να τις αφήσετε να καταρρεύσουν.
Εχει πρόβλημα καμία από τις γνωστές και μεγάλες Τράπεζες; Κινδύνευσε ποτέ στην Αμερική η Bank of America, η Wells Fargo, η PNC Bank, η American Express; Η στην Βρετανία η Midlands, η Barclays, η Lloyds, η Westminster ; Ποιός είχε ακούσει ποτέ του την Northern Rock, την Bradford and Brinkley, την Freddy Mac η την Fenny Mae; Mοναχά οι καρχαρίες των παραγώγων και οι αποδέκτες των αεριτζήδικων οικιστικών δανείων. Οταν όμως παίζεις με την φωτιά οφείλεις να είσαι έτοιμος να δεχθείς και τα εγκαύματα.
Δυσκολεύομαι να κατανοήσω γιατί ο μέσος φορολογούμενος θα πρέπει να επιβαρυνθεί για να γλυτώσουν οι μέτοχοι και οι επενδυτές των απίστευτα ριψοκίδυνων προιόντων στα οποία είχαν ποντάρει αγοράζοντάς τα από τις Τράπεζες αυτές. Και οι αγοραστές σπιτιών που συνομολογούσαν δάνεια με μοναδική εγγύηση την μελλοντικά εκτιμούμενη αυξημένη τιμή τους, πως είναι δυνατόν να απαιτούν τώρα κρατική χρηματοδότηση; Εξ άλλου όλοι γνωρίζουν πως τέτοια φαινόμενα είναι σχεδόν φυσιολογικά σε περιόδους μεγάλης ευημερίας. Ο καθηγητής Hyman Minsky (Stabilizing Unstable Economies) έχει με λεπτομέρεια περιγράψει πως κάτι τέτοιο συμβαίνει. Πως «εκπλήσσονται» λοιπόν ακόμη και καθηγητές – αναλυτές στην Ελλάδα;
Γιατί όμως ευθύνεται ο καπιταλισμός για το σημερινό χάλι; Ομολογημένα το πρόβλημα ξεκίνησε από την χρεωκοπία των δύο αμερικανικών πυλώνων έκδοσης στεγαστικών δανείων για τα χαμηλότερα εισοδήματα, των Freddy Mac και Fenny Mae. Δύο οργανισμών δημιουργημένων από το Κογκρέσσο για κοινωνικούς λόγους, που δούλευαν έξω από κάθε λογική ελεύθερης αγοράς. Και που βρίσκονταν κάτω από στενότατο κρατικό έλεγχο. Το Office of Federal Housing Enterprise Oversight είχε σαν αποκλειστική αποστολή τον έλεγχο της οικονομικής συμπεριφοράς αυτών των δύο «ειδικών» τραπεζών. Η επίβλεψη όμως απέτυχε. Όπως συνήθως συμβαίνει σε κάθε κρατική λειτουργία. Και η χρεωκοπία ήλθε.
Το Αμερικανικό Κογκρέσο είχε απόλυτο δίκιο που αρνήθηκε, κάτω από την γνήσια πίεση των απλών πολιτών, να εγκρίνει το αρχικό σχέδιο Πόλσον. Που στόχευε απλά στην διάσωση των παλιών του συντρόφων της Wall Street. Οσο για την χρηματιστηριακή φρενίτιδα δεν κατανοώ γιατί υποδηλώνει κατάρρευση της καπιταλιστικής οικονομίας. Δεν έχει ακούσει κανείς για πανικούς και χρηματιστηριακές φοβίες; Το βιβλίο του Charles P. Kindleberger, (Manias, Panics and Crashes: A History of Financial Crises) είναι best seller εδώ και οκτώ τουλάχιστον χρόνια. Τι είναι καινούργιο σε όλα αυτά; Που ακριβώς βρίσκεται λοιπόν η κρίση;
Κάποιοι κυνικά ισχυρίζονται πως οι αγορές δεν είναι σε θέση να αυτορυθμισθούν. Αρα, οι νεοφιλελεύθεροι αερολογούν. Αλλά ποιος τις αφήνει να αυτορυθμισθούν, εφ’ όσον το κράτος σε πρώτη ευκαιρία αμέσως παρεμβαίνει; Εφ’ όσον η κρατική παρέμβαση τελικά εγκριθεί τότε οι κίνδυνοι κατάρρευσης θα γίνουν ορατοί. Αν αφεθεί να λειτουργήσει η αγορά, τότε το σύστημα θα αυτό-ανανεωθεί. Το «κράχ» θα έλθει αν εγκριθούν από το αμερικανικό Κογκρέσο τα 800 τόσα δις δολάρια. Οπως και στην δεκαετία του ’30, η οικονομική κατάρρευση προήλθε από την παρέμβαση του κράτους. Το ίδιο κινδυνεύει να γίνει και τώρα. Τα κονδύλια αυτά θα πλημμυρίσουν την αγορά, θα αυξήσουν τον πληθωρισμό, θα οδηγήσουν τα επιτόκια στα ύψη, θα πέσει η παραγωγή και θα αυξηθεί η ανεργία. Η αμερικανική τότε κάμψη θα μεταφερθεί σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο (μείωση αμερικανικών εισαγωγών θα διαλύσει τις οικονομίες της Ασίας ενώ η Ευρώπη θα δεί τις εξαγωγές να συρρικνώνονται και την ανεργία να αυξάνει). Δεν θα φταίει τότε για την καταστροφή ο καπιταλισμός, αλλά η παρέμβαση του κράτους.
Όπως το κέρδος λοιπόν είναι αποδεκτό στον καπιταλισμό, εξ ίσου δεκτές, ίσως και απαραίτητες, είναι και οι χρεοκοπίες. Μέσα από τις στάχτες της αποτυχίας αναδύεται το καινούργιο και μεταρρυθμιστικό. Η Αμερική αναδείχθηκε σε υπερδύναμη γιατί η οικονομική της φιλοσοφία οδηγούσε τις αποτυχημένες μεγάλες επιχειρήσεις του παρελθόντος στο νεκροταφείο. Η Ευρώπη παρέμεινε μικρή γιατί διατήρησε με διάφορα παρεμβατικά μέτρα στο προσκήνιο τις ίδιες οικονομικές δυναστείες από τον Μεσαίωνα σχεδόν μέχρι σήμερα. Ο,τι δεν αφήνεται να πεθάνει, δολοφονεί την ανανέωση.
http://www.andrianopoulos.gr/0010000317
Σχόλια