Των ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΠΗΤΡΟΥ,
ομ. καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών,
ΤΑΣΟΥ ΑΒΡΑΝΤΙΝΗ, δικηγόρου
ομ. καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών,
ΤΑΣΟΥ ΑΒΡΑΝΤΙΝΗ, δικηγόρου
Η σοβαρότατη κρίση που έχει ξεσπάσει στο χρηματοπιστωτικό σύστημα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΗΠΑ) και διαχέεται επικίνδυνα στη διεθνή οικονομία έχει αναδείξει, μεταξύ των άλλων, δύο σημαντικά ερωτήματα. Πρώτον, για τα αίτια που την προκάλεσαν και, δεύτερον, με το τι μπορεί και τι πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστούν οι παρενέργειές της βραχυχρόνια και να περιοριστεί η πιθανότητα να επαναληφθεί μακροχρόνια.
Κάποιοι διατείνονται ότι η κρίση είναι συστημική και προκλήθηκε εξαιτίας της «απληστίας των καπιταλιστών». Λάθος.
Η ανοιχτή κοινωνία και η ελεύθερη οικονομία είναι ατομοκεντρικά συστήματα τα οποία για την εξέλιξή τους βασίζονται στα ιδιωτικοοικονομικά κίνητρα των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται βεβαίως και η απληστία.
Αλλά όπως το νερό, η φωτιά, η πυρηνική ενέργεια και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις της φύσης πρέπει να περιορίζονται για να αποφέρουν στους ανθρώπους τα οφέλη τους, έτσι και η δυνατότητα άσκησης απληστίας εκ μέρους των ατόμων πρέπει να περιορίζεται θεσμικά και ηθικά ώστε να λειτουργεί επωφελώς για το κοινωνικό σύνολο. Ισως τα εγκλήματα κατά της ζωής ή της υγείας να οφείλονται στην έλλειψη ηθικών κανόνων των ατόμων που τα διαπράττουν. Κανείς ωστόσο δεν διανοείται στο όνομα του περιορισμού της εγκληματικότητας να καταργηθούν τα ατομικά δικαιώματα και το κράτος να ελέγχει προληπτικά και εξονυχιστικά τη ζωή των πολιτών. Αν λοιπόν η οικονομική κρίση προκλήθηκε από υπερβολές στις οποίες οδηγήθηκαν οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές στην προσπάθειά τους να συσσωρεύσουν κέρδη και πλούτο, η ευθύνη δεν βρίσκεται στη συμπεριφορά τους, αλλά στην αποτυχία των μηχανισμών που αποσκοπούν στην εξισορρόπηση αυτής της έμφυτης δύναμης των ανθρώπων ώστε να αποβαίνει επωφελής για όλους τους πολίτες.
Κάποιοι άλλοι αποδίδουν την κρίση στη φιλελευθεροποίηση των αγορών χρήματος και κεφαλαίου, η οποία έλαβε χώρα κατά την περίοδο που επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας στις ΗΠΑ ήταν ο κ. Allan Greenspan. Αντίθετα, πιστεύουν στη συστηματική παρέμβαση των αρμόδιων αρχών ώστε οι τιμές των τίτλων στο χρηματιστήριο να κινούνται με κάποια τάση. Λάθος πάλι.
Πρώτον, γιατί έρχονται σε αντίθεση με τον τεράστιο όγκο της δημοσιευμένης θεωρητικής και εμπειρικής έρευνας. Δεύτερον, γιατί, αν απέτυχε η ρυθμιστική πολιτική στις ΗΠΑ να αποτρέψει την κρίση, το πρόβλημα πρέπει να αναζητηθεί στους λόγους για την αποτυχία της και όχι στις αγορές οι οποίες λειτουργούν μέσα στο συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο. Τρίτον, γιατί ανεξάρτητα από τη φύση της ρυθμιστικής πολιτικής, αν δηλαδή είναι λιγότερο ή περισσότερο παρεμβατική, οι οικονομικές διακυμάνσεις και πολύ περισσότερο οι οικονομικές κρίσεις δεν μπορούν να προβλεφτούν. Και τέλος, τέταρτον, γιατί άκαιρες παρεμβάσεις των αρχών κινδυνεύουν είτε να προκαλέσουν μια κρίση είτε να βαθύνουν τη σοβαρότητα και τη διάρκειά της.
Σε αντιδιαστολή με τους ανωτέρω, εμείς εκτιμούμε ότι η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ ήταν προδιαγεγραμμένη. Η εκτίμησή μας αυτή επιβεβαιώνεται από δημοσιεύσεις μας τα τελευταία χρόνια όπου προβλέπαμε ότι έβαζαν τα θεμέλια για μια μεγάλη οικονομική κρίση. Οι λόγοι για τους οποίους εκτιμούσαμε ότι η κρίση ήταν αναπόφευκτη είναι τηλεγραφικά οι ακόλουθοι:
Με βάση τα πιο πάνω, εκτιμούμε ότι υπεύθυνες για την παρούσα οικονομική κρίση είναι, κατά πρώτο λόγο, οι δημοσιονομικές και οι νομισματικές πολιτικές που ακολούθησαν οι ΗΠΑ, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία οκτώ χρόνια, και, κατά δεύτερο λόγο, οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές οι οποίες απέτυχαν παταγωδώς στον κρίσιμο ρόλο τους. Ο κόσμος μας καταλήγουμε έχει γίνει πολύ περίπλοκος για να αφήνεται η τύχη του στα χέρια του κράτους και του πολιτικού συστήματος.
Η ανοιχτή κοινωνία και η ελεύθερη οικονομία είναι ατομοκεντρικά συστήματα τα οποία για την εξέλιξή τους βασίζονται στα ιδιωτικοοικονομικά κίνητρα των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται βεβαίως και η απληστία.
Αλλά όπως το νερό, η φωτιά, η πυρηνική ενέργεια και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις της φύσης πρέπει να περιορίζονται για να αποφέρουν στους ανθρώπους τα οφέλη τους, έτσι και η δυνατότητα άσκησης απληστίας εκ μέρους των ατόμων πρέπει να περιορίζεται θεσμικά και ηθικά ώστε να λειτουργεί επωφελώς για το κοινωνικό σύνολο. Ισως τα εγκλήματα κατά της ζωής ή της υγείας να οφείλονται στην έλλειψη ηθικών κανόνων των ατόμων που τα διαπράττουν. Κανείς ωστόσο δεν διανοείται στο όνομα του περιορισμού της εγκληματικότητας να καταργηθούν τα ατομικά δικαιώματα και το κράτος να ελέγχει προληπτικά και εξονυχιστικά τη ζωή των πολιτών. Αν λοιπόν η οικονομική κρίση προκλήθηκε από υπερβολές στις οποίες οδηγήθηκαν οι τραπεζίτες και οι χρηματιστές στην προσπάθειά τους να συσσωρεύσουν κέρδη και πλούτο, η ευθύνη δεν βρίσκεται στη συμπεριφορά τους, αλλά στην αποτυχία των μηχανισμών που αποσκοπούν στην εξισορρόπηση αυτής της έμφυτης δύναμης των ανθρώπων ώστε να αποβαίνει επωφελής για όλους τους πολίτες.
Κάποιοι άλλοι αποδίδουν την κρίση στη φιλελευθεροποίηση των αγορών χρήματος και κεφαλαίου, η οποία έλαβε χώρα κατά την περίοδο που επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας στις ΗΠΑ ήταν ο κ. Allan Greenspan. Αντίθετα, πιστεύουν στη συστηματική παρέμβαση των αρμόδιων αρχών ώστε οι τιμές των τίτλων στο χρηματιστήριο να κινούνται με κάποια τάση. Λάθος πάλι.
Πρώτον, γιατί έρχονται σε αντίθεση με τον τεράστιο όγκο της δημοσιευμένης θεωρητικής και εμπειρικής έρευνας. Δεύτερον, γιατί, αν απέτυχε η ρυθμιστική πολιτική στις ΗΠΑ να αποτρέψει την κρίση, το πρόβλημα πρέπει να αναζητηθεί στους λόγους για την αποτυχία της και όχι στις αγορές οι οποίες λειτουργούν μέσα στο συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο. Τρίτον, γιατί ανεξάρτητα από τη φύση της ρυθμιστικής πολιτικής, αν δηλαδή είναι λιγότερο ή περισσότερο παρεμβατική, οι οικονομικές διακυμάνσεις και πολύ περισσότερο οι οικονομικές κρίσεις δεν μπορούν να προβλεφτούν. Και τέλος, τέταρτον, γιατί άκαιρες παρεμβάσεις των αρχών κινδυνεύουν είτε να προκαλέσουν μια κρίση είτε να βαθύνουν τη σοβαρότητα και τη διάρκειά της.
Σε αντιδιαστολή με τους ανωτέρω, εμείς εκτιμούμε ότι η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ ήταν προδιαγεγραμμένη. Η εκτίμησή μας αυτή επιβεβαιώνεται από δημοσιεύσεις μας τα τελευταία χρόνια όπου προβλέπαμε ότι έβαζαν τα θεμέλια για μια μεγάλη οικονομική κρίση. Οι λόγοι για τους οποίους εκτιμούσαμε ότι η κρίση ήταν αναπόφευκτη είναι τηλεγραφικά οι ακόλουθοι:
- 1. Από τις διαθέσιμες στατιστικές προκύπτει ότι τις τελευταίες δεκαετίες οι ΗΠΑ μετατράπηκαν από πιστώτρια σε χρεώστρια χώρα. Αυτό σημαίνει ότι δαπανούν σε προϊόντα και υπηρεσίες παραπάνω από όσα παράγουν. Η διαπίστωση αυτή δεν θα είχε επιπτώσεις αν το εξωτερικό χρέος διογκωνόταν λόγω εισαγωγών κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. Αντίθετα, η διόγκωση προέρχεται από την αύξηση των εισαγωγών για κατανάλωση. Μάλιστα, εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης, τα τελευταία χρόνια είδαμε το έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών να επιταχύνεται δραματικά, με προφανείς συνέπειες για την απαξίωση του δολαρίου και την απώλεια της εμπιστοσύνης στις ηγετικές δυνατότητες των ΗΠΑ.
- 2. Κατά τη δεύτερη κυρίως τετραετία του κ. William Clinton, έγιναν σοβαρές προσπάθειες και το δημοσιονομικό έλλειμμα μετατράπηκε σε πλεόνασμα. Ομως, από το 2000 και μετά το δημοσιονομικό πλεόνασμα μετατράπηκε σε αυξανόμενο έλλειμμα, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος να διογκώνεται έκτοτε με μη διατηρήσιμους ρυθμούς.
- 3. Εν όψει των πιο πάνω δεδομένων κάθε αξιοπρεπής οικονομολόγος θα συνιστούσε η μεν κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια, η δε κυβέρνηση είτε να περικόψει τις δαπάνες είτε να αυξήσει τους φόρους. Στις ΗΠΑ οι αρχές έκαναν ακριβώς το αντίθετο. Η κυβέρνηση αύξησε τις δημόσιες δαπάνες με παράλληλη μείωση των φόρων, ενώ η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα κράτησε τα επιτόκια σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα για να μην επιβραδυνθεί η οικονομική δραστηριότητα. Επρόκειτο δηλαδή για μια εξόφθαλμα προκλητική οικονομική πολιτική, η οποία θα μπορούσε να μην έχει εξελιχθεί ακόμα σε κρίση, αν δεν έσπαγε η φούσκα των ακινήτων που ήταν δημιούργημά της.
- 4. Η φούσκα των ακινήτων υπήρξε δημιούργημα της παρέμβασης του πολιτικού συστήματος στην αγορά κατοικίας στις ΗΠΑ, που εκδηλώθηκε μέσω των δύο απόλυτα ελεγχόμενων από την κυβέρνηση ημικρατικών οργανισμών, Fannie Mae και Freddie Mac, που κατέχουν ή έχουν εγγυηθεί σχεδόν τέσσερα τρισεκατομμύρια δολάρια των χρεών των νοικοκυριών στις ΗΠΑ. Τα ομόλογά τους (agency bonds) προσέλκυαν το επενδυτικό ενδιαφέρον όλων των ειδικών γιατί παρείχαν κρατική εγγύηση στο χρέος που ενσωμάτωναν, ενώ συγχρόνως εξασφάλιζαν μεγαλύτερες αποδόσεις από αυτά των ιδιωτών ανταγωνιστών τους. Η δράση των δύο αυτών οργανισμών στην αγορά παραγώγων με την εγγύηση του αμερικανικού Δημοσίου δημιούργησε τεράστιες παρενέργειες στον ανταγωνισμό, καλλιέργησε αδικαιολόγητη εμπιστοσύνη στους επενδυτές και διέβρωσε σε μεγάλο βαθμό την εμπιστοσύνη στις διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίου.
Με βάση τα πιο πάνω, εκτιμούμε ότι υπεύθυνες για την παρούσα οικονομική κρίση είναι, κατά πρώτο λόγο, οι δημοσιονομικές και οι νομισματικές πολιτικές που ακολούθησαν οι ΗΠΑ, ιδιαίτερα κατά τα τελευταία οκτώ χρόνια, και, κατά δεύτερο λόγο, οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές οι οποίες απέτυχαν παταγωδώς στον κρίσιμο ρόλο τους. Ο κόσμος μας καταλήγουμε έχει γίνει πολύ περίπλοκος για να αφήνεται η τύχη του στα χέρια του κράτους και του πολιτικού συστήματος.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 11/10/2008
http://www.enet.gr/online/online_text/c=114,id=33807744
=========
Σχετικά με τα αίτια της κρίσης (οικονομικής - πολιτικής) στην Ελλάδα εχει ενδιαφέρον να δείτε και τα παρακάτω κείμενο:
Tου Xρηστου Γιανναρα
Τα δύο «κόμματα εξουσίας» στην Ελλάδα εμφανίζουν συμπτώματα σταλινοποίησης που προκαλούν σοκ και δέος: Οι βουλευτές τους συναγωνίζονται σε αυτοδιασυρμό επιδείξεων ραγιαδισμού, σε χαμερπή κολακεύματα και λιβανωτό στον αρχηγό, σε ευνουχισμό της κριτικής παρρησίας με απεμπόληση των βουλευτικών ευθυνών.
Εργο του βουλευτή είναι να βουλεύεται, δηλαδή να σκέφτεται και να κρίνει «να διαμείβη γνώμας, να συσκέπτεται μετ’ άλλων (να συνεισφέρει σκέψη, κρίση, άποψη) προς λήψιν αποφάσεως επί τινος ζητήματος ή προς τινα ενέργειαν» (Δημητράκος). Να ελέγχει ο βουλευτής το έργο της κυβέρνησης, αλλά και το έργο της αντιπολίτευσης, να κρίνει τον πολιτικά αντίπαλο ηγέτη, αλλά και τον δικό του αρχηγό, τον πρωτεύθυνο εκφραστή των πολιτικών προτάσεων που οι ψηφοφόροι ανέθεσαν, με σταυρό προτίμησης, στον βουλευτή να τις εκπροσωπεί.
Στα ελλαδικά «κόμματα εξουσίας» σήμερα οι βουλευτές δεν βουλεύονται, μόνο πειθαρχούν. Επιδίωξη και έγνοια τους δεν είναι να «μετέχουν κρίσεως και αρχής», να έχουν κριτική συμμετοχή στη διακυβέρνηση της χώρας, ενεργό συμβολή στον κοινοβουλευτικό έλεγχο. Εγνοια και επιδίωξη του βουλευτή είναι να αποδείχνεται καθημερινά ένα άβουλο πιόνι στη σκακιέρα του αρχηγού, να αναμηρυκάζει πειθήνια την κομματική «γραμμή», να ψηφίζει κατά την αρχηγική επιταγή, να λιβανίζει σαν υπόχρεως λακές τον αρχηγό του έστω και παταγωδώς αποτυχημένον ή ανίκανον.
Η αμείλικτη τηλεοπτική εικόνα προβάλλει στο πανελλήνιο πρώην και νυν πρωτοκλασάτους υπουργούς, πανεπιστημιακούς το πάλαι καθηγητές, πρώην αρχηγούς κομμάτων (που τόλμησαν να αποσκιρτήσουν, αλλά επανέκαμψαν στο «μαντρί»), τέως και νυν δελφίνους, όλους όρθιους, με διατεταγμένο ενθουσιασμό, να χειροκροτούν θλιβερές φιγούρες δραματικής ανεπάρκειας αρχηγών, αδέξιες, κωμικά επηρμένες μετριότητες με κυρίως προσόν το σαγηνευτικό για τις μάζες οικογενεικό τους όνομα. Δείχνουμε με το δάχτυλο στα παιδιά μας τους χειροκροτητές και προειδοποιούμε: Προσέξτε, μην φτάσετε ποτέ σε τέτοιο κατάντημα ανθρώπου.
Ο βουλευτής «κομμάτων εξουσίας» στην Ελλάδα σήμερα αποδέχεται αυτονόητα, μαζί με το αξίωμα, και τον εξανδραποδισμό του. Απειλείται με αποπομπή από την κοινοβουλευτική ομάδα και διαγραφή από το κόμμα, όχι αν διαφωνήσει με πολιτική απόφαση ή πολιτική άποψη του κόμματός του, αλλά και μόνο αν εκφράσει επιφύλαξη για τα πρόσωπα που επιλέγει να εμπιστευθεί ο αρχηγός του.
Δεν τιμωρείται απλώς η πολιτική διαφωνία, πατάσσεται κάθε αμφισβήτηση, έστω και καθ’ υποψίαν, του αρχηγού. Το μοντέλο είναι ακραιφνώς σταλινικό.
Το ότι ο εκλεγεμένος από τους πολίτες βουλευτής λογαριάζεται μόνο σαν πιόνι, αδιαφοροποίητη αριθμητική μονάδα ή «πόιντ» που διαθέτει ο αρχηγός στο Κοινοβούλιο, αποδείχνεται περίτρανα και από την απροκάλυπτη αξίωση των κομματικών να παραιτείται του βουλευτικού αξιώματος ο βουλευτής που το κόμμα τον διαγράφει επειδή «ασέβησε» στον κομματάρχη. Αυτή και μόνο η αξίωση σηματοδοτεί το τέλος του κοινοβουλευτισμού, τέλος του αντιπροσωπευτικού συστήματος, δηλαδή της δημοκρατίας όπως σήμερα την ασκούμε. Ο βουλευτής δεν αντιπροσωπεύει λαϊκό σώμα, σταυρούς προτίμησης πολιτών, δεν βουλεύεται, δεν κρίνει, δεν έχει ευθύνες αποφάσεων. Ο βουλευτής είναι απρόσωπη ανεύθυνη μονάδα στην καταμέτρηση της δύναμης των κομμάτων. Θα μπορούσε και να μην υπάρχει, οι εκλογές να αποδίδουν στους αρχηγούς όχι βουλευτές αλλά «πόιντς». Και όποιος έχει τα περισσότερα, να πρωθυπουργεύσει σαν ανεξέλεγκτος μονάρχης.
Αυτή την ανενδοίαστη κατάλυση της αντιιπροσωπευτικής δημοκρατίας δεν την επιβάλλει η «σιδηρά πυγμή» χαρισματικών αρχηγών. Την επιβάλλει η εξουσιολαγνεία της αυλής μέτριων έως ολίγιστων ή φανερά ανίκανων κομματαρχών. Μαζί και ο θλιβερός ραγιαδισμός υπουργών, βουλευτών, στελεχών του κόμματος. Μόλις κάποιος τολμήσει κριτική άποψη για επιλογές ή αποφάσεις του αρχηγού, θα σπεύσουν όλοι να τον στιγματίσουν με τον χαρακτηρισμό του «αντάρτη», να τον περιθωριοποιήσουν ανελέητα. Ακόμα και αν ο αμφισβητίας δεν είναι παρά επιπόλαιος φανφαρονίσκος ή ιδιοτελής ματαιόδοξος, η φίμωση ή ο διωγμός του καταλύει τη δημοκρατία, δεν προστατεύει τη σοβαρότητα.
Αν τελικά ο αρχηγός αποπέμψει από την κοινοβουλευτική ομάδα τον τολμητία και τον διαγράψει από το κόμμα, ο ραγιαδισμός εκρήγνυται με «ομοβροντία» χαιρέκακων αγανακτισμένων δηλώσεων συναδέλφων βουλευτών, μειονεκτικών υπουργίσκων, αυλικών Γραμματέων και, κυρίως, όσων έχουν καταστεί κατά καιρούς ύποπτοι για κριτική ευτολμία και έκφραση γνώμης προσωπικής. Ολοι καταδικάζουν μονότροπα και μονότονα τον τολμητία με απόλυτη πιστότητα στο σταλινικό μοντέλο. Και απαιτούν να παραιτηθεί αυτοβούλως από το βουλευτικό του αξίωμα, για να μην χάσει ένα «πόιντ» κοινοβουλευτικής δύναμης το κόμμα, δηλαδή ο ανεξέλεγκτος μονάρχης - αρχηγός.
Ασφαλώς η σταλινοποίηση των «κομμάτων εξουσίας» (τα «κόμματα διαμαρτυρίας» απλώς σεμνύνονται να είναι εκ καταγωγής σταλινικά) επιβάλλεται, σε κάποιο ποσοστό και από τους όρους λειτουργίας της κυρίαρχης «κίτρινης» δημοσιογραφίας, έντυπης και ηλεκτρονικής. Ξέρει καλά ο δημοσιογραφικός αμοραλισμός να κολακεύει τον κρετινισμό της μάζας, εμφανίζοντας σαν πεμπτουσία της πολιτικής διχοστασίες (πραγματικές ή φανταστικές) στο εσωτερικό των κομμάτων, υπονομεύσεις αρχηγών, συντροφικά μαχαιρώματα. Αναπλάθουν την όποια παθολογία του κοινοβουλευτισμού σε τερπνή εικονολογία παλατιανών ραδιουργιών, δολοπλοκιών της αρχηγικής αυλής και της κομματικής καμαρίλας. Ο λαός έχει ξεχάσει ή δεν έμαθε ποτέ τους όρους λειτουργίας της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Με κορύφωμα τα «μονοθεματικά» βραδινά Δελτία Ειδήσεων (μεθοδική μετάθεση του λειτουργήματος της πληροφόρησης σε επίπεδο δημοσιογραφικού υποκόσμου) η τηλεόραση υποτάσσει τον κοινοβουλευτισμό στη λογική κουτσομπολιού συνοικιακών κομμωτηρίων.
Κύκλος φαύλος στροβιλώδης: Οποιοσδήποτε πρωθυπουργός, αν ήθελε, μπορούσε να ελέγξει τα κυρίως μαστροπικά κανάλια με ουσιαστικά και επώδυνα πρόστιμα για τις παραβάσεις τους, να τα υποχρεώσει να πειθαρχήσουν στη δεοντολογία του κοινωνικού τους λειτουργήματος. Ομως η πειθάρχηση λειτουργεί αντίστροφα: οι πρωθυπουργοί υποτάσσονται στα κανάλια, τους χαρίζουν τα χρέη, τους επιτρέπουν να νέμονται χωρίς άδεια τις συχνότητες, και από πάνω, να αντιπολιτεύονται με χυδαία δημαγωγία τον πρωθυπουργό που τους χαρίζεται.
Αν τα «κόμματα εξουσίας» είχαν ιδεολογική ραχοκοκαλιά, στόχους κοινωνικούς, στελέχη μαχητικής ανιδιοτέλειας, πρώτοι θα αποβάλλονταν από τον κομματικό οργανισμό οι αποτυχημένοι αρχηγοί. Τώρα οι καθαιρέσεις αρχηγών γίνονται μετά ή μόλις πριν από σίγουρη πανωλεθρία. Γι’ αυτό και κάθε «εν θερμώ» καινούργιος αρχηγός είναι χειρότερος από τον προκάτοχό του.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_23/11/2008_293315
=========
Σχετικά με τα αίτια της κρίσης (οικονομικής - πολιτικής) στην Ελλάδα εχει ενδιαφέρον να δείτε και τα παρακάτω κείμενο:
Σταλινοποίηση: σοκ και δέος
Tου Xρηστου Γιανναρα
Τα δύο «κόμματα εξουσίας» στην Ελλάδα εμφανίζουν συμπτώματα σταλινοποίησης που προκαλούν σοκ και δέος: Οι βουλευτές τους συναγωνίζονται σε αυτοδιασυρμό επιδείξεων ραγιαδισμού, σε χαμερπή κολακεύματα και λιβανωτό στον αρχηγό, σε ευνουχισμό της κριτικής παρρησίας με απεμπόληση των βουλευτικών ευθυνών.
Εργο του βουλευτή είναι να βουλεύεται, δηλαδή να σκέφτεται και να κρίνει «να διαμείβη γνώμας, να συσκέπτεται μετ’ άλλων (να συνεισφέρει σκέψη, κρίση, άποψη) προς λήψιν αποφάσεως επί τινος ζητήματος ή προς τινα ενέργειαν» (Δημητράκος). Να ελέγχει ο βουλευτής το έργο της κυβέρνησης, αλλά και το έργο της αντιπολίτευσης, να κρίνει τον πολιτικά αντίπαλο ηγέτη, αλλά και τον δικό του αρχηγό, τον πρωτεύθυνο εκφραστή των πολιτικών προτάσεων που οι ψηφοφόροι ανέθεσαν, με σταυρό προτίμησης, στον βουλευτή να τις εκπροσωπεί.
Στα ελλαδικά «κόμματα εξουσίας» σήμερα οι βουλευτές δεν βουλεύονται, μόνο πειθαρχούν. Επιδίωξη και έγνοια τους δεν είναι να «μετέχουν κρίσεως και αρχής», να έχουν κριτική συμμετοχή στη διακυβέρνηση της χώρας, ενεργό συμβολή στον κοινοβουλευτικό έλεγχο. Εγνοια και επιδίωξη του βουλευτή είναι να αποδείχνεται καθημερινά ένα άβουλο πιόνι στη σκακιέρα του αρχηγού, να αναμηρυκάζει πειθήνια την κομματική «γραμμή», να ψηφίζει κατά την αρχηγική επιταγή, να λιβανίζει σαν υπόχρεως λακές τον αρχηγό του έστω και παταγωδώς αποτυχημένον ή ανίκανον.
Η αμείλικτη τηλεοπτική εικόνα προβάλλει στο πανελλήνιο πρώην και νυν πρωτοκλασάτους υπουργούς, πανεπιστημιακούς το πάλαι καθηγητές, πρώην αρχηγούς κομμάτων (που τόλμησαν να αποσκιρτήσουν, αλλά επανέκαμψαν στο «μαντρί»), τέως και νυν δελφίνους, όλους όρθιους, με διατεταγμένο ενθουσιασμό, να χειροκροτούν θλιβερές φιγούρες δραματικής ανεπάρκειας αρχηγών, αδέξιες, κωμικά επηρμένες μετριότητες με κυρίως προσόν το σαγηνευτικό για τις μάζες οικογενεικό τους όνομα. Δείχνουμε με το δάχτυλο στα παιδιά μας τους χειροκροτητές και προειδοποιούμε: Προσέξτε, μην φτάσετε ποτέ σε τέτοιο κατάντημα ανθρώπου.
Ο βουλευτής «κομμάτων εξουσίας» στην Ελλάδα σήμερα αποδέχεται αυτονόητα, μαζί με το αξίωμα, και τον εξανδραποδισμό του. Απειλείται με αποπομπή από την κοινοβουλευτική ομάδα και διαγραφή από το κόμμα, όχι αν διαφωνήσει με πολιτική απόφαση ή πολιτική άποψη του κόμματός του, αλλά και μόνο αν εκφράσει επιφύλαξη για τα πρόσωπα που επιλέγει να εμπιστευθεί ο αρχηγός του.
Δεν τιμωρείται απλώς η πολιτική διαφωνία, πατάσσεται κάθε αμφισβήτηση, έστω και καθ’ υποψίαν, του αρχηγού. Το μοντέλο είναι ακραιφνώς σταλινικό.
Το ότι ο εκλεγεμένος από τους πολίτες βουλευτής λογαριάζεται μόνο σαν πιόνι, αδιαφοροποίητη αριθμητική μονάδα ή «πόιντ» που διαθέτει ο αρχηγός στο Κοινοβούλιο, αποδείχνεται περίτρανα και από την απροκάλυπτη αξίωση των κομματικών να παραιτείται του βουλευτικού αξιώματος ο βουλευτής που το κόμμα τον διαγράφει επειδή «ασέβησε» στον κομματάρχη. Αυτή και μόνο η αξίωση σηματοδοτεί το τέλος του κοινοβουλευτισμού, τέλος του αντιπροσωπευτικού συστήματος, δηλαδή της δημοκρατίας όπως σήμερα την ασκούμε. Ο βουλευτής δεν αντιπροσωπεύει λαϊκό σώμα, σταυρούς προτίμησης πολιτών, δεν βουλεύεται, δεν κρίνει, δεν έχει ευθύνες αποφάσεων. Ο βουλευτής είναι απρόσωπη ανεύθυνη μονάδα στην καταμέτρηση της δύναμης των κομμάτων. Θα μπορούσε και να μην υπάρχει, οι εκλογές να αποδίδουν στους αρχηγούς όχι βουλευτές αλλά «πόιντς». Και όποιος έχει τα περισσότερα, να πρωθυπουργεύσει σαν ανεξέλεγκτος μονάρχης.
Αυτή την ανενδοίαστη κατάλυση της αντιιπροσωπευτικής δημοκρατίας δεν την επιβάλλει η «σιδηρά πυγμή» χαρισματικών αρχηγών. Την επιβάλλει η εξουσιολαγνεία της αυλής μέτριων έως ολίγιστων ή φανερά ανίκανων κομματαρχών. Μαζί και ο θλιβερός ραγιαδισμός υπουργών, βουλευτών, στελεχών του κόμματος. Μόλις κάποιος τολμήσει κριτική άποψη για επιλογές ή αποφάσεις του αρχηγού, θα σπεύσουν όλοι να τον στιγματίσουν με τον χαρακτηρισμό του «αντάρτη», να τον περιθωριοποιήσουν ανελέητα. Ακόμα και αν ο αμφισβητίας δεν είναι παρά επιπόλαιος φανφαρονίσκος ή ιδιοτελής ματαιόδοξος, η φίμωση ή ο διωγμός του καταλύει τη δημοκρατία, δεν προστατεύει τη σοβαρότητα.
Αν τελικά ο αρχηγός αποπέμψει από την κοινοβουλευτική ομάδα τον τολμητία και τον διαγράψει από το κόμμα, ο ραγιαδισμός εκρήγνυται με «ομοβροντία» χαιρέκακων αγανακτισμένων δηλώσεων συναδέλφων βουλευτών, μειονεκτικών υπουργίσκων, αυλικών Γραμματέων και, κυρίως, όσων έχουν καταστεί κατά καιρούς ύποπτοι για κριτική ευτολμία και έκφραση γνώμης προσωπικής. Ολοι καταδικάζουν μονότροπα και μονότονα τον τολμητία με απόλυτη πιστότητα στο σταλινικό μοντέλο. Και απαιτούν να παραιτηθεί αυτοβούλως από το βουλευτικό του αξίωμα, για να μην χάσει ένα «πόιντ» κοινοβουλευτικής δύναμης το κόμμα, δηλαδή ο ανεξέλεγκτος μονάρχης - αρχηγός.
Ασφαλώς η σταλινοποίηση των «κομμάτων εξουσίας» (τα «κόμματα διαμαρτυρίας» απλώς σεμνύνονται να είναι εκ καταγωγής σταλινικά) επιβάλλεται, σε κάποιο ποσοστό και από τους όρους λειτουργίας της κυρίαρχης «κίτρινης» δημοσιογραφίας, έντυπης και ηλεκτρονικής. Ξέρει καλά ο δημοσιογραφικός αμοραλισμός να κολακεύει τον κρετινισμό της μάζας, εμφανίζοντας σαν πεμπτουσία της πολιτικής διχοστασίες (πραγματικές ή φανταστικές) στο εσωτερικό των κομμάτων, υπονομεύσεις αρχηγών, συντροφικά μαχαιρώματα. Αναπλάθουν την όποια παθολογία του κοινοβουλευτισμού σε τερπνή εικονολογία παλατιανών ραδιουργιών, δολοπλοκιών της αρχηγικής αυλής και της κομματικής καμαρίλας. Ο λαός έχει ξεχάσει ή δεν έμαθε ποτέ τους όρους λειτουργίας της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Με κορύφωμα τα «μονοθεματικά» βραδινά Δελτία Ειδήσεων (μεθοδική μετάθεση του λειτουργήματος της πληροφόρησης σε επίπεδο δημοσιογραφικού υποκόσμου) η τηλεόραση υποτάσσει τον κοινοβουλευτισμό στη λογική κουτσομπολιού συνοικιακών κομμωτηρίων.
Κύκλος φαύλος στροβιλώδης: Οποιοσδήποτε πρωθυπουργός, αν ήθελε, μπορούσε να ελέγξει τα κυρίως μαστροπικά κανάλια με ουσιαστικά και επώδυνα πρόστιμα για τις παραβάσεις τους, να τα υποχρεώσει να πειθαρχήσουν στη δεοντολογία του κοινωνικού τους λειτουργήματος. Ομως η πειθάρχηση λειτουργεί αντίστροφα: οι πρωθυπουργοί υποτάσσονται στα κανάλια, τους χαρίζουν τα χρέη, τους επιτρέπουν να νέμονται χωρίς άδεια τις συχνότητες, και από πάνω, να αντιπολιτεύονται με χυδαία δημαγωγία τον πρωθυπουργό που τους χαρίζεται.
Αν τα «κόμματα εξουσίας» είχαν ιδεολογική ραχοκοκαλιά, στόχους κοινωνικούς, στελέχη μαχητικής ανιδιοτέλειας, πρώτοι θα αποβάλλονταν από τον κομματικό οργανισμό οι αποτυχημένοι αρχηγοί. Τώρα οι καθαιρέσεις αρχηγών γίνονται μετά ή μόλις πριν από σίγουρη πανωλεθρία. Γι’ αυτό και κάθε «εν θερμώ» καινούργιος αρχηγός είναι χειρότερος από τον προκάτοχό του.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_23/11/2008_293315
Σχόλια