International Herald Tribune
Των Nelson D. Schwartz και James Kanter
Πρέπει άραγε να διευρύνουμε τον ορισμό του «πολύ μεγάλου για να αποτύχει»; Την τελευταία δεκαετία, η Ουάσιγκτον έδωσε «ανάσα ζωής» στους πάντες: από τη Long Term Capital Management, ένα προβληματικό επενδυτικό κεφάλαιο αντιστάθμισης κινδύνου (hedge fund) ως τον αεροπορικό και τον ασφαλιστικό κλάδο μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.
Τώρα, οι Fannie Mae και Freddie Mac, οι οργανισμοί χρηματοδότησης ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων των οποίων το σχέδιο σωτηρίας ανακοινώθηκε την Κυριακή, γίνονται τα δυο τελευταία μέλη της ομάδας των διασωθέντων.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο κίνδυνος άμεσης κατάρρευσης της αμερικανικής οικονομίας κρίθηκε από τους χαράσσοντες την πολιτική μεγαλύτερος από αυτό που οικονομολόγοι ονομάζουν πρόβλημα ηθικής πτώσης, ήτοι τον φόβο ότι ο ιδιωτικός τομέας θα αναλάβει ακόμα μεγαλύτερα, παράτολμα ίσως ρίσκα στο μέλλον καθώς κυρίαρχη εντύπωση θα είναι πως η κυβέρνηση, με τις αστείρευτες πηγές ρευστού της, θα είναι πάντα έτοιμη να παράσχει στήριξη.
Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι καινούριο, βέβαια, ούτε στις ΗΠΑ ούτε στον υπόλοιπο κόσμο.
Ωστόσο, λίγο μετά τη διάσωση των δυο κολοσσών και κάποιους μήνες μετά την αντίστοιχη «χείρα βοηθείας» που έτεινε το υπουργείο Οικονομικών και η Κεντρική Τράπεζα στον επενδυτικό οίκο Bear Stearns, τον Μάρτιο, όλο και περισσότεροι αρχίζουν να διερωτώνται ποιες εταιρείες ή βιομηχανίες θα είναι οι επόμενες. Και στα ονόματα που αναφέρονται συγκαταλέγεται εκείνο της Lehman Brothers, της προβληματικής επενδυτικής εταιρείας της Γουόλ Στριτ, καθώς και αυτοκινητοβιομηχανιών του Ντιτρόιτ, που εικάζεται ότι μπορεί να ζητήσουν βοήθεια από την Ουάσιγκτον για να λύσουν τα προβλήματά τους.
Σίγουρα πολλοί αναλυτές συμφωνούν ότι οι Fannie και Freddie δεν δημιουργούν απαραιτήτως δεδικασμένο, λόγω της μακρόχρονης σχέσης τους με την κυβέρνηση και των τεράστιων χαρτοφυλακίων χρέους τους που κατέχουν τράπεζες στην Ασία και την Ευρώπη. Ωστόσο, ακόμα και υποστηρικτές του σχεδίου διάσωσής τους καθιστούν σαφές πως ίσως ήλθε η ώρα να αναγνωριστεί επισήμως ο ολοένα και πιο πρωταγωνιστικός ρόλος της Ουάσιγκτον ως «ύστατου πιστωτή».
Σύμφωνα με τον Τζόναθαν Κόπελ, διευθντή του Millstein Center for Corporate Governance and Performance του πανεπιστημίου Γέιλ, «οι Fannie και Freddie είναι ειδικές περιπτώσεις, το ζήτημα όμως είναι μεγαλύτερο: Ζούμε ή όχι σε μια οικονομία της αγοράς; Αν ναι, προφανώς οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι ελεύθερες να πτωχεύουν. Αν υποστηρίζουμε πως οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να πτωχεύουν γιατί είναι υπερβολικά μεγάλες ή γιατί οι επιπτώσεις είναι τεράστιες, τότε μιλάμε για κάτι άλλο».
Στην Ευρώπη, όπου η παράδοση της κρατικής παρέμβασης είναι πολύ ισχυρότερη απ' όσο στις ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιμετώπισε επί σειρά ετών παρόμοια ζητήματα. Η ΕΕ διαθέτει εκτενή νομοθεσία για να ανακόπτει τον παρεμβατικό ζήλο κυβερνήσεων των κρατών-μελών και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τις Βρυξέλλες προειδοποιεί συχνά τις χώρες για στρέβλωση του ανταγωνισμού και ανταμοιβή της αναποτελεσματικότητας σε περιπτώσεις κρατικής βοήθειας. Στην πράξη, όμως, οι κυβερνήσεις έχουν συχνά προχωρήσει σε τέτοιες ενέργειες για την προστασία βιομηχανικών και χρηματοοικονομικών γιγάντων.
Στην Ουάσιγκτον, μπορεί το μελάνι να μην έχει ακόμα στεγνώσει στο σχέδιο σωτηρίας των Fannie και Freddie, όμως ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι και άλλες βιομηχανίες ενδέχεται να ζητήσουν σύντομα κρατική βοήθεια. Τους τελευταίους μήνες, αυξάνονται οι αμφιβολίες για την οικονομική ευρωστία των αυτοκινητοβιομηχανιών και αμφότεροι οι υποψήφιοι για την αμερικανική προεδρία, Τζον Μακέιν και Μπαράκ Ομπάμα, έχουν ταχθεί υπέρ της παροχής εγγυήσεων δανείων στο Ντιτρόιτ.
Όσο για το πρόβλημα της ηθικής πτώσης, η λύση φαίνεται πως είναι η κατάργηση των μετόχων στις εταιρείες που διασώζονται και η απομάκρυνση των στελεχών που συνέβαλαν στην καταστροφή. Αυτό, τουλάχιστον, υποστηρίζει ο Μπάιρον Γουάιεν, βετεράνος της Γουόλ Στριτ. Στην Ευρώπη, η πιο πολύκροτη εταιρική διάσωση φέτος αφορούσε τη βρετανική Northern Rock, η οποία κατέρρευσε λόγω της παγκόσμιας στεγαστικής κρίσης που ξεκίνησε στις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση εθνικοποίησε την τράπεζα τον Φεβρουάριο, όχι όμως πριν της διοχετεύσει δεκάδες δισ. στερλίνες σε δάνεια και εγγυήσεις, δίνοντας αφορμή για την έναρξη σχετικής έρευνας. Η Επιτροπή ακόμα διερευνά την υπόθεση, έχοντας προειδοποιήσει ότι η κρατική βοήθεια προς τη Northern Rock ίσως ήταν πιο γενναιόδωρη απ' όσο χρειαζόταν.
Οι ευρωπαϊκές αρχές διερευνούν επίσης την κρατική βοήθεια προς τη γερμανική τράπεζα WestLB, αλλά και τον ετοιμοθάνατο ιταλικό αερομεταφορέα Alitalia, απαγορεύοντας περαιτέρω κρατική βοήθεια προς την εταιρεία αυτή, η οποία έχει ήδη λάβει 300 εκ. ευρώ από την κυβέρνηση Μπερλουσκόνι. Πιο έξυπνες εμφανίζονται οι γαλλικές κυβερνήσεις, οι οποίες έχουν εκμεταλλευθεί «παραθυράκια» στη σχετική νομοθεσία, εκχωρώντας βοήθεια προς την Air France και την ημικρατική Credit Lyonnais.
http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_03/10/2008_250769
Σχόλιο 1
- Νάτα μας. Και βέβαια η ηθική και οι κανόνες είναι σημαντική παράμετρος για τη λειτουργία του οικονομικού συστήματος. Η εμπιστοσύνη και η τήρηση των νόμων είναι εκ των ουκ άνευ για τη λειτουργία της αγοράς. (Ειρίσθω εν παρόδω, ο Άνταμ Σμιθ ήταν και καθηγητής της Ηθικής - κάποιοι θέλουν να το ξεχνούν)
- Βέβαια για μεγάλο διάστημα κάποιοι μάγκες παίζοντας με τα όρια θεωρούσαν ότι είναι ηθικό ότι είναι νόμιμο - αποκρύπτοντας επιμελώς ότι οι ίδιοι είχαν κάνει τους νόμους - χωρίς να καταλαβαίνουν σε τι έχουν μπλέξει και βέβαια σε καμιά περίπτωση δεν είχαν φαντασθεί τις επιπτώσεις της απλής αυτής πρότασης. Τώρα που η αγορά καταρρέει κάποιος πρέπει να ζητήσει το λογαριασμό απ' αυτούς του μάγκες, που τώρα έχουν κάθε λόγο να παριστάνουν τον ανήξερο. Να τους ζητήσουμε τουλάχιστον να επιστρέψουν τα κλοπιμαία - η αλλιώς αυτά που προσπορίσθηκαν κρυπτόμενοι πίσω από το "ηθικόν είναι και νόμιμον", θα αποκαταστήσουμε έτσι την αγορά, αφού θα δώσουμε το μύνημα ότι υπάρχουν κανόνες και τηρούνται. (.... να και ένα καλό νέο, αλλά μικρή κίνηση...)
- Αν αυτό δεν γίνει, βουρ και όπου βγεί! Η ηθική είναι υπόθεση αυτών που ασχολούνται μ' αυτήν! και να δείτε που θα πάει το πράγμα!
Σχόλια