Η νέα στρατηγική πραγματικότητα
The Guardian
Μια διαμάχη κεφαλαιώδους σημασίας προκύπτει μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης. Υπέρτατο στρατηγικό συμφέρον της Ευρώπης θα γίνει σταδιακά ο ορισμός και η σταθεροποίηση των συνόρων της με τη Ρωσία. Αυτό θα είναι σημαντικό θέμα και για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά δεν θα ειναι απολύτως σημαντικό. Κατά συνέπεια, οι Αμερικανοί θα είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν το υπέρτατο ευρωπαϊκό συμφέρον με αμερικανικές επιδιώξεις σε άλλα μέρη του κόσμου.
Αυτό είναι πρόβλημα. Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, κοινό και κυρίαρχο συμφέρον Αμερικανών και (δυτικο)Ευρωπαίων ήταν η ακεραιότητα των συνόρων που χώριζαν τη Γερμανία στα δύο. Και μετά το 1989, η αμερικανική εξουσία ήταν τόσο συντριπτική που καθιστούσε πρακτικά άσχετη οποιαδήποτε, δυνάμει, σύγκρουση συμφερόντων. Η Ρωσία δεν ήταν σε θέση να προκαλέσει τα νέα ανατολικά σύνορα και αυτό ήταν όλο. Αλλά με την υπόθεση της Γεωργίας, αυτή η περίοδος έφθασε στο τέλος της. Μια αναβιωμένη Ρωσία, ωστόσο, δεν προκαλεί στην Αμερική τα ίδια προβλήματα που προκαλούσε η παλαιά Σοβιετική Ενωση. Η Ρωσία δεν είναι φτιαγμένη για να διεξάγει έναν παγκόσμιο αγώνα επιβολής της ιδεολογικής της ηγεμονίας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ένας εθνικιστής μιας μεγάλης δύναμης. Παρότι η εκστρατεία του για τοπική ηγεμονία απειλεί τα ευρωπαϊκά σύνορα, δημιουργεί μόνο ένα μεταξύ των πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ. Εξ ου και η προοπτική μιας ευρω-αμερικανικής διαμάχης.
Οι εντάσεις θα κλιμακωθούν με την ολική κατάρρευση στην αμερικανική εξουσία. Η ολέθρια πολιτική της κυβέρνησης Μπους έφερε οριστικό τέλος στη συντριπτική στρατιωτική, οικονομική και ηθική υπεροχή της Αμερικής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένας ηγεμόνας σε παρακμή και αυτό θα δημιουργήσει δύο είδη εντάσεων. Το πρώτο πηγάζει από τη δυσαναλογία μεταξύ των παγκόσμιων ευθυνών της Αμερικής και της ικανότητάς της να τις αναλάβει. Ως παρακμάζων ηγεμόνας, η Αμερική θα μπει στον πειρασμό να απορροφήσει ευρωπαϊκές πηγές για να επιτύχει στόχους της που επείγουν σε άλλα μέρη του κόσμου -.θα πιέσει, π.χ., το ΝΑΤΟ να στείλει Ευρωπαίους στρατιώτες σε μέρη όπως το Αφγανιστάν, ενώ οι Ευρωπαίοι θα προτιμήσουν να τους κρατήσουν ως στρατηγικό απόθεμα για τη φύλαξη των ανατολικών τους συνόρων. Με τον καιρό, αυτή η πίεση θα δημιουργήσει σοβαρές τριβές.
Μια δεύτερη ασθένεια είναι επίσης πιθανή. Είναι γνωστό ότι οι ηγεμόνες δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν την παρακμή τους. Τείνουν να εμπλέκονται σε προκλητικές ενέργειες που δεν βγάζουν νόημα πια, καθώς δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν περιοριστεί τα περιθώρια δράσης τους -σκεφτείτε το Σουέζ τη δεκαετία του ’50. Είναι εύκολο να φανταστούμε σενάρια στα οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες προκαλούν τη Ρωσία και η Ρωσία απαντά με κάποια αντι-πρόκληση στα δυτικά της σύνορα, σε βάρος της Ευρώπης.
Η επόμενη αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να αντιδράσει στο φιάσκο Μπους με εξαιρετικά διπλωματική διακριτικότητα. Αλλά θα ήταν ανόητο να περιμένουν κάτι τέτοιο οι Ευρωπαίοι, ειδικά τη στιγμή που μπορούν να κάνουν τα θεσμικά βήματα που θα ελαχιστοποιούσαν τους κινδύνους. Κατ’ αρχήν η επικύρωση της συνθήκης της Λισσαβώνας θα έδινε τη δυνατότητα στον Ευρωπαίο πρόεδρο και τον νέο υπουργό Εξωτερικών να ορίσει τη μορφή της ευαίσθητης σχέσης με τη Ρωσία, με βάση τα ολοφάνερα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Εάν η ευρωπαϊκή προεδρία είχε έναν πιο ηγετικό ρόλο, η Αμερική δεν θα έμπαινε στον πειρασμό να θυσιάσει τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Ο,τι και να γίνει, είμαστε απλώς στην αρχή μιας πολύχρονης προσαρμογής στη νέα στρατηγική πραγματικότητα. Η ιστορία θα μπορούσε να έχει καλό τέλος. Μετά μια περίοδο αυτοκριτικής η δυτική συμμαχία θα μπορούσε να αναδειχθεί ως πιο αποτελεσματικός παίκτης στα ανατολικά ευρωπαϊκά σύνορα και γενικά στον κόσμο. Αλλά για να συμβεί αυτό, τόσο η Αμερική όσο και η Ευρώπη θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι τα στρατηγικά τους συμφέροντα απαιτούν αναθεώρηση και ότι το θεσμικό στάτους κβο δεν αρκεί.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_19_10/09/2008_284072
The Guardian
Μια διαμάχη κεφαλαιώδους σημασίας προκύπτει μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης. Υπέρτατο στρατηγικό συμφέρον της Ευρώπης θα γίνει σταδιακά ο ορισμός και η σταθεροποίηση των συνόρων της με τη Ρωσία. Αυτό θα είναι σημαντικό θέμα και για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά δεν θα ειναι απολύτως σημαντικό. Κατά συνέπεια, οι Αμερικανοί θα είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν το υπέρτατο ευρωπαϊκό συμφέρον με αμερικανικές επιδιώξεις σε άλλα μέρη του κόσμου.
Αυτό είναι πρόβλημα. Στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, κοινό και κυρίαρχο συμφέρον Αμερικανών και (δυτικο)Ευρωπαίων ήταν η ακεραιότητα των συνόρων που χώριζαν τη Γερμανία στα δύο. Και μετά το 1989, η αμερικανική εξουσία ήταν τόσο συντριπτική που καθιστούσε πρακτικά άσχετη οποιαδήποτε, δυνάμει, σύγκρουση συμφερόντων. Η Ρωσία δεν ήταν σε θέση να προκαλέσει τα νέα ανατολικά σύνορα και αυτό ήταν όλο. Αλλά με την υπόθεση της Γεωργίας, αυτή η περίοδος έφθασε στο τέλος της. Μια αναβιωμένη Ρωσία, ωστόσο, δεν προκαλεί στην Αμερική τα ίδια προβλήματα που προκαλούσε η παλαιά Σοβιετική Ενωση. Η Ρωσία δεν είναι φτιαγμένη για να διεξάγει έναν παγκόσμιο αγώνα επιβολής της ιδεολογικής της ηγεμονίας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ένας εθνικιστής μιας μεγάλης δύναμης. Παρότι η εκστρατεία του για τοπική ηγεμονία απειλεί τα ευρωπαϊκά σύνορα, δημιουργεί μόνο ένα μεταξύ των πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ. Εξ ου και η προοπτική μιας ευρω-αμερικανικής διαμάχης.
Οι εντάσεις θα κλιμακωθούν με την ολική κατάρρευση στην αμερικανική εξουσία. Η ολέθρια πολιτική της κυβέρνησης Μπους έφερε οριστικό τέλος στη συντριπτική στρατιωτική, οικονομική και ηθική υπεροχή της Αμερικής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένας ηγεμόνας σε παρακμή και αυτό θα δημιουργήσει δύο είδη εντάσεων. Το πρώτο πηγάζει από τη δυσαναλογία μεταξύ των παγκόσμιων ευθυνών της Αμερικής και της ικανότητάς της να τις αναλάβει. Ως παρακμάζων ηγεμόνας, η Αμερική θα μπει στον πειρασμό να απορροφήσει ευρωπαϊκές πηγές για να επιτύχει στόχους της που επείγουν σε άλλα μέρη του κόσμου -.θα πιέσει, π.χ., το ΝΑΤΟ να στείλει Ευρωπαίους στρατιώτες σε μέρη όπως το Αφγανιστάν, ενώ οι Ευρωπαίοι θα προτιμήσουν να τους κρατήσουν ως στρατηγικό απόθεμα για τη φύλαξη των ανατολικών τους συνόρων. Με τον καιρό, αυτή η πίεση θα δημιουργήσει σοβαρές τριβές.
Μια δεύτερη ασθένεια είναι επίσης πιθανή. Είναι γνωστό ότι οι ηγεμόνες δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν την παρακμή τους. Τείνουν να εμπλέκονται σε προκλητικές ενέργειες που δεν βγάζουν νόημα πια, καθώς δεν συνειδητοποιούν ότι έχουν περιοριστεί τα περιθώρια δράσης τους -σκεφτείτε το Σουέζ τη δεκαετία του ’50. Είναι εύκολο να φανταστούμε σενάρια στα οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες προκαλούν τη Ρωσία και η Ρωσία απαντά με κάποια αντι-πρόκληση στα δυτικά της σύνορα, σε βάρος της Ευρώπης.
Η επόμενη αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να αντιδράσει στο φιάσκο Μπους με εξαιρετικά διπλωματική διακριτικότητα. Αλλά θα ήταν ανόητο να περιμένουν κάτι τέτοιο οι Ευρωπαίοι, ειδικά τη στιγμή που μπορούν να κάνουν τα θεσμικά βήματα που θα ελαχιστοποιούσαν τους κινδύνους. Κατ’ αρχήν η επικύρωση της συνθήκης της Λισσαβώνας θα έδινε τη δυνατότητα στον Ευρωπαίο πρόεδρο και τον νέο υπουργό Εξωτερικών να ορίσει τη μορφή της ευαίσθητης σχέσης με τη Ρωσία, με βάση τα ολοφάνερα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Εάν η ευρωπαϊκή προεδρία είχε έναν πιο ηγετικό ρόλο, η Αμερική δεν θα έμπαινε στον πειρασμό να θυσιάσει τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Ο,τι και να γίνει, είμαστε απλώς στην αρχή μιας πολύχρονης προσαρμογής στη νέα στρατηγική πραγματικότητα. Η ιστορία θα μπορούσε να έχει καλό τέλος. Μετά μια περίοδο αυτοκριτικής η δυτική συμμαχία θα μπορούσε να αναδειχθεί ως πιο αποτελεσματικός παίκτης στα ανατολικά ευρωπαϊκά σύνορα και γενικά στον κόσμο. Αλλά για να συμβεί αυτό, τόσο η Αμερική όσο και η Ευρώπη θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι τα στρατηγικά τους συμφέροντα απαιτούν αναθεώρηση και ότι το θεσμικό στάτους κβο δεν αρκεί.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_19_10/09/2008_284072
Σχόλια