Το 1997, η γειτονική μας Αλβανία του Μπερίσα παραδόθηκε στο χάος και τον τρόμο της αναρχίας. Αιτία, η κατάρρευση των παρατραπεζών στις οποίες το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού είχε επενδύσει τις αποταμιεύσεις του. Δεν επρόκειτο για πραγματικές τράπεζες, αλλά για επενδυτικά σχήματα βασισμένα στη γνωστή απάτη της «πυραμίδας». Ζωές διαλύθηκαν και αμέτρητες οικογένειες πιθανότατα σήμερα ανατρέχουν ακόμα στην κατάρρευση των πυραμίδων, όπως οι επιβιώσαντες του μεγάλου κραχ του 1929 σημαδεύθηκαν για δεκαετίες από το τραύμα της οικονομικής καταστροφής.
Στην περίπτωση Μέιντοφ δεν επρόκειτο για «πυραμίδα» (όπου κάθε νέος επενδυτής πληρώνει τον προηγούμενο και πληρώνεται από τους επόμενους, τους οποίους με τη σειρά του στρατολογεί κ. ο. κ.). Η ύψους 50 δισ. δολαρίων απάτη Μέιντοφ ήταν μια κλασική περίπτωση σχήματος Ponzi – προς τιμήν του απατεώνα που το ανήγαγε σε υψηλή επιχείρηση στις αρχές του εικοστού αιώνα. Ο κ. Ponzi (ή ο κ. Μέιντοφ) υποσχόταν εξαιρετικά ετήσια κέρδη (12 - 15%) στους χιλιάδες επενδυτές του, που αγνοούσαν ότι χρησιμοποιεί τα κεφάλαια των νέων επενδυτών για να πληρώνει αποδόσεις στους παλιότερους. Και στα δύο «επενδυτικά» σχήματα, το πάρτι κάποτε τελειώνει. Η πηγή νέων πελατών (επενδυτών, καταθετών) κάποια στιγμή στερεύει. Η κορυφή της πυραμίδας έχει βγάλει πάρα πολλά λεφτά και η βάση έχει μείνει στον άσο, αφού δεν έχει βρει κανέναν να τη διαδεχθεί.
Ο καπιταλισμός ως σύστημα λειτουργεί επιβραβεύοντας την καινοτομία, αμείβοντας πλουσιοπάροχα όσους εισέρχονται πρώτοι ή ακόμα περισσότερο δημιουργούν μια αγορά.Αυτή είναι η τεράστια πηγή δυναμισμού του.
Ο αφορισμός του κωμικού Γκράουτσο Μαρξ συνοψίζει την ηθική ενός καπιταλισμού - πυραμίδας: «Γιατί να μας ενδιαφέρουν οι επόμενες γενιές; Τι έκαναν ποτέ αυτές για μας;»!
Tου Γιωργου Παγουλατου
- Οι Ανατολικοευρωπαίοι έχουν μια πικρή αυτοσαρκαστική φράση, που συνοψίζει το δέος της μετάβασης από τη βεβαιότητα της κομμουνιστικής μιζέριας στο άγνωστο ενός εξαχρειωμένου καπιταλισμού, όπως ήταν η άγρια εκδοχή άναρχης οικονομίας της αγοράς στα πρώτα χρόνια της μετακομμουνιστικής μετάβασης: «Xθες βρισκόμασταν στο χείλος της αβύσσου. Σήμερα κάναμε ένα μεγάλο βήμα εμπρός»...
Στην περίπτωση Μέιντοφ δεν επρόκειτο για «πυραμίδα» (όπου κάθε νέος επενδυτής πληρώνει τον προηγούμενο και πληρώνεται από τους επόμενους, τους οποίους με τη σειρά του στρατολογεί κ. ο. κ.). Η ύψους 50 δισ. δολαρίων απάτη Μέιντοφ ήταν μια κλασική περίπτωση σχήματος Ponzi – προς τιμήν του απατεώνα που το ανήγαγε σε υψηλή επιχείρηση στις αρχές του εικοστού αιώνα. Ο κ. Ponzi (ή ο κ. Μέιντοφ) υποσχόταν εξαιρετικά ετήσια κέρδη (12 - 15%) στους χιλιάδες επενδυτές του, που αγνοούσαν ότι χρησιμοποιεί τα κεφάλαια των νέων επενδυτών για να πληρώνει αποδόσεις στους παλιότερους. Και στα δύο «επενδυτικά» σχήματα, το πάρτι κάποτε τελειώνει. Η πηγή νέων πελατών (επενδυτών, καταθετών) κάποια στιγμή στερεύει. Η κορυφή της πυραμίδας έχει βγάλει πάρα πολλά λεφτά και η βάση έχει μείνει στον άσο, αφού δεν έχει βρει κανέναν να τη διαδεχθεί.
- Υπό την επιρροή μιας ακραίας χρηματοοικονομικής λογικής, δημιουργίας πλούτου από το τίποτα, η παγκόσμια οικονομία τρεις δεκαετίες τώρα απέκτησε ισχυρά χαρακτηριστικά ενός Ponzi scheme, μιας «πυραμίδας». Επιβραβεύει περισσότερο τη δημιουργία πλασματικού πλούτου, μέσα από χρηματοοικονομικά εργαλεία και «τζιράρισμα» χρήματος, αντί για την παραγωγή νέας πραγματικής αξίας.
Ο καπιταλισμός ως σύστημα λειτουργεί επιβραβεύοντας την καινοτομία, αμείβοντας πλουσιοπάροχα όσους εισέρχονται πρώτοι ή ακόμα περισσότερο δημιουργούν μια αγορά.Αυτή είναι η τεράστια πηγή δυναμισμού του.
- Ομως, τις τελευταίες 2 - 3 δεκαετίες, ο χρηματοοικονομικός καπιταλισμός επικεντρώθηκε υπερβολικά στα βραχυπρόθεσμα κέρδη με κόστος τη μακροπρόθεσμη και διατηρήσιμη κερδοφορία. Αυτή η μυωπική λογική αποτυπώνεται στην πίεση των εισηγμένων εταιρειών να εμφανίζουν εντυπωσιακές τριμηνιαίες αποδόσεις, εις βάρος της μακροπρόθεσμης επιχειρηματικής ευρωστίας, των υπομονετικών επενδύσεων και των θέσεων εργασίας.
Ο αφορισμός του κωμικού Γκράουτσο Μαρξ συνοψίζει την ηθική ενός καπιταλισμού - πυραμίδας: «Γιατί να μας ενδιαφέρουν οι επόμενες γενιές; Τι έκαναν ποτέ αυτές για μας;»!
- Η δημιουργία πλούτου εις βάρος των επόμενων είναι εμφανέστερη στο πεδίο της οικολογικής καταστροφής. Ο καπιταλισμός όπως τον ξέραμε λειτουργεί σαν να ήταν οι φυσικοί πόροι απεριόριστοι. Επαιρνε από τους επόμενους για να μοιράσει στους παρόντες. Παρήγε πλούτο από την υπερεκμετάλλευση και εξάντληση μη ανανεώσιμων πόρων (νερό, κοιτάσματα υδρογονανθράκων, υπεραλίευση και καταστροφή των δασών). Οπως κάθε αντίστοιχη πυραμίδα, κάποτε το μοντέλο αυτό οικονομικής εκμετάλλευσης καταρρέει. Οταν δεν υπάρχει πια άλλος αφελής επενδυτής να αγοράσει υπερτιμημένες αξίες ή όταν δεν έχει απομείνει άλλος φυσικός πόρος προς εκμετάλλευση.
Tου Γιωργου Παγουλατου
Ο κ. Γ. Παγουλάτος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_22/03/2009_308354
=======================
Τον περασμένο Δεκέμβριο πάγωσε ένα ακροατήριο χρηματιστών στο Σάσεξ της Αγγλίας, όταν ξιφούλκησε εναντίον των διαβόητων χρηματοπιστωτικών παραγώγων, δηλώνοντας ότι «δεν έχουν προσφέρει τίποτα απολύτως θετικό στην παγκόσμια οικονομία». Πρόσφατα, εισηγήθηκε δέσμη μέτρων για τη χαλιναγώγηση, εν τινι μέτρω, της χρηματιστικής κερδοσκοπίας, που απειλεί να αποσταθεροποιήσει το όλο σύστημα:---->
==============================
Προ εβδομάδων είχαμε επισημάνει από αυτήν τη στήλη τη σκανδαλώδη εξάρτηση των κυρίαρχων ευρωπαϊκών κρατών από τρεις αμερικανικούς «οίκους αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας» (Standard and Poor’s, Moody’s και Fitch). Η ανυποληψία αυτών των παραμάγαζων της Γουόλ Στριτ, που βαθμολογούσαν με «άριστα» το… 91% των αμερικανικών στεγαστικών δανείων που κατέρρευσαν το 2007 (όπως και της Enron και της Lehman Brothers και των άλλων μεγαθηρίων που διαλύθηκαν) μας οδήγησε να θέσουμε το ερώτημα αν είναι ζήτημα διαπλεκόμενων συμφερόντων ή πολιτικής ανικανότητας, η απροθυμία της Ε.Ε. να τερματίσει αυτήν τη δουλική εξάρτηση, δημιουργώντας τη δική της υπηρεσία αξιολόγησης, με τη βοήθεια π.χ. του Eurostat.
Φαίνεται ότι, έστω και με οδυνηρή για την Ελλάδα καθυστέρηση, η Ε.Ε. αρχίζει να συνειδητοποιεί τη σοβαρότητα του προβλήματος. Την Παρασκευή, 30 Απριλίου, ο αρμόδιος επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ, με συνέντευξή του στην εφημερίδα Les Echos, δήλωσε: «Το τοπίο αυτών των οίκων, με δεδομένη τη σημασία τους, δίνει την εικόνα του υπέρμετρου συγκεντρωτισμού. Προβληματίζομαι γύρω από την ιδέα να δημιουργήσουμε μια νέα υπηρεσία (αξιολόγησης), η οποία θα είναι ευρωπαϊκή». Τις επόμενες ημέρες, τόσο η γερμανική όσο και η γαλλική κυβέρνηση εμφανίστηκαν ανοιχτές σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η αναξιοπιστία των εν λόγω οίκων απασχολεί έντονα και τους Αμερικανούς εν όψει της επωαζόμενης μεταρρύθμισης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Την περασμένη Κυριακή, οι New York Times πρότειναν, στο κύριο άρθρο τους, οι οίκοι αξιολόγησης «να χρηματοδοτούνται ως δημόσιες υπηρεσίες, μέσω ενός ορισμένου φόρου (στις χρηματιστικές συναλλαγές) και να μισθοδοτούνται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση». Προχωρώντας ακόμη μακρύτερα, η σύνταξη της εφημερίδας υποστήριξε ότι «αν δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος βελτίωσης της λειτουργίας αυτών των οίκων, ένα δραστικότερο μέτρο θα ήταν να τις εξαλείψουμε πλήρως»!
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_09/05/2010_400362
==============================
Και πάλι για τους κακόφημους «οίκους»
Φαίνεται ότι, έστω και με οδυνηρή για την Ελλάδα καθυστέρηση, η Ε.Ε. αρχίζει να συνειδητοποιεί τη σοβαρότητα του προβλήματος. Την Παρασκευή, 30 Απριλίου, ο αρμόδιος επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ, με συνέντευξή του στην εφημερίδα Les Echos, δήλωσε: «Το τοπίο αυτών των οίκων, με δεδομένη τη σημασία τους, δίνει την εικόνα του υπέρμετρου συγκεντρωτισμού. Προβληματίζομαι γύρω από την ιδέα να δημιουργήσουμε μια νέα υπηρεσία (αξιολόγησης), η οποία θα είναι ευρωπαϊκή». Τις επόμενες ημέρες, τόσο η γερμανική όσο και η γαλλική κυβέρνηση εμφανίστηκαν ανοιχτές σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η αναξιοπιστία των εν λόγω οίκων απασχολεί έντονα και τους Αμερικανούς εν όψει της επωαζόμενης μεταρρύθμισης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Την περασμένη Κυριακή, οι New York Times πρότειναν, στο κύριο άρθρο τους, οι οίκοι αξιολόγησης «να χρηματοδοτούνται ως δημόσιες υπηρεσίες, μέσω ενός ορισμένου φόρου (στις χρηματιστικές συναλλαγές) και να μισθοδοτούνται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση». Προχωρώντας ακόμη μακρύτερα, η σύνταξη της εφημερίδας υποστήριξε ότι «αν δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος βελτίωσης της λειτουργίας αυτών των οίκων, ένα δραστικότερο μέτρο θα ήταν να τις εξαλείψουμε πλήρως»!
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_09/05/2010_400362
Σχόλια