Οι βαθύτερες αιτίες της κρίσης στην Ελλάδα

Του Kevin Featherstone*

Την επομένη των πρόσφατων ταραχών στην Ελλάδα, το μόνο σαφές είναι ότι η πολιτική ατζέντα επικαλύπτει εκείνη της οικονομίας. Το 2009 ίσως αποδειχτεί σημείο καμπής για την Ελλάδα, καθώς φαίνεται ότι θα είναι έτος επιλογών και αποφάσεων. Με την ιδιότητα του παρατηρητή που βρίσκεται έξω από το παιχνίδι, η Ελλάδα με εκπλήσσει ως χώρα των αντιφάσεων όλο και πιο δυσαρεστημένη με τον εαυτό της. Είναι οι ίδιες αντιφάσεις που οδήγησαν στο παρελθόν τις μεταρρυθμίσεις σε τέλμα και ίσως τις αποδυναμώσουν για μια ακόμη φορά. Αλλά το 2009 ο διαχωρισμός ανάμεσα στο «πολιτικό» και το «οικονομικό» θα είναι αδύνατος, εξέλιξη καθόλου ευχάριστη και για τους δύο τομείς.

  • Επί μακρόν η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρόβλημα στο σύστημα διακυβέρνησης. Οι ψηφοφόροι πείθονται πολύ εύκολα ότι η αλλαγή ηγεσίας θα επιφέρει και τη μεγάλη αλλαγή, την υπέρβαση του «συστήματος». Ο νέος αρχηγός θα μεταρρυθμίσει το κράτος, θα αντικαταστήσει τις πελατειακές σχέσεις με την αξιοκρατία, θα φέρει την κάθαρση στην κομματική πολιτική, όλα αυτά επ’ ονόματι της αλλαγής, του εκσυγχρονισμού ή και της μεταμόρφωσης. Ταυτόχρονα, όμως, ο νέος αυτός ήρωας θα πρέπει να ικανοποιήσει τουλάχιστον άλλες είκοσι επτά απαιτήσεις.

Στην Ελλάδα τα προβλήματα διακυβέρνησης έχουν πολύ βαθύτερα αίτια από την προσωποπαγή ηγεσία ή τα κόμματα. Οι ηγέτες είναι παγιδευμένοι σ’ ένα σύστημα που συνδυάζει την εύνοια, τη διαφθορά και την ακραία αρνησικυρία. Η βούληση και η ικανότητα αμφισβητούνται. Τα προβλήματα αυτά του συστήματος είναι ευδιάκριτα στον πίνακα των διεθνών συγκρίσεων. Σε έρευνα του ΟΟΣΑ που θα δημοσιευτεί προσεχώς, το συμπέρασμα είναι ότι η Ελλάδα έχει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες «μεταρρυθμιστικής ικανότητας» μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Επίσης, σύμφωνα με τον Δείκτη Διεθνούς Διαφθοράς, είναι η δεύτερη στις χειρότερες επιδόσεις μεταξύ των χωρών-μελών της Ε.Ε. Απαρεγκλίτως η Παγκόσμια Τράπεζα στην τακτική έκθεσή της διαπιστώνει πόσο η Ελλάδα υστερεί στη «διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας». Τέλος, η ελληνική παραοικονομία υπερβαίνει σε όγκο την οικονομία των υπολοίπων της Ευρωζώνης.

Η ίδια η φύση της ελληνικής κοινωνίας οξύνει τα προβλήματα του συστήματος. Κάνει τους Ελληνες εγωκεντρικούς. Αναξιοπαθούντες άνεργοι νέοι ζητούν περισσότερη αξιοκρατία, οι οικογένειές τους όμως έρχονται σε πλήρη αντίθεση μαζί τους, καθώς συμβιώνουν καθημερινά με τη διαφθορά ή ζητούν χάρες από τα δικά τους δίκτυα κοινωνικών επαφών.

  • Η επαγγελματική Ελλάδα ποθεί τον εκσυγχρονισμό και τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές, ενώ η κοινωνία στο σύνολό της μένει προσηλωμένη σε παραδοσιακές συνήθειες και υπερασπίζεται συντεχνιακά συμφέροντα, που πνίγουν την αλλαγή.

Οι συνέπειες είναι ευδιάκριτες. Φτωχές είναι οι επιδόσεις της Ελλάδας στην εφαρμογή του προγράμματος «Λισσαβώνα 2000», αυτού του κράματος ευελιξίας της αγοράς και κοινωνικής αλληλεγγύης. Η εφαρμογή του προγράμματος της ενιαίας αγοράς υπήρξε μείζον πρόβλημα, όπως και η εφαρμογή της νομοθεσίας της Ε.Ε. Ομως, η μεγαλύτερη νίκη της Ελλάδας στο πρόσφατο παρελθόν, δηλαδή η ένταξή της στην Ευρωζώνη, συντελέσθηκε χάρη σε κανόνες και σε χρονοδιάγραμμα που θεσπίστηκαν και καθορίστηκαν στο εξωτερικό.

Η μεταρρύθμιση του κράτους και η απελευθέρωση της κοινωνίας –οι δύο παράγοντες από τους οποίους πηγάζει η σημερινή ελληνική καχεξία– δεν είναι εφικτές χωρίς πολιτισμικό άλμα και αλλαγή νοοτροπίας πολιτισμικής εμβέλειας. Η διαδικασία θα είναι αργή και επίπονη. Οι τωρινές ταραχές εμπεριείχαν το στοιχείο της κοινωνικής και οικονομικής απομόνωσης, όμως η οργή που τις συνόδευε δεν στοιχειοθετεί σαφές πολιτικό μήνυμα.

Οι εξωτερικές πιέσεις το 2009 συνεπάγονται μεγαλύτερες πιέσεις στην ελληνική οικονομία. Η θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη ενδεχομένως θα αντιμετωπίσει κλυδωνισμούς, καθώς οι επενδυτές θα ανακαλύπτουν τις αποκλίσεις. Η διεθνής ύφεση θα πλήξει την ελληνική ναυτιλία, τον τουρισμό και τον τομέα των υπηρεσιών. Την εποχή ακριβώς που οι ξένοι επιλέγουν τον τόπο των διακοπών τους, οι ταραχές θα τους διώξουν από την Ελλάδα.

Η οσμή της πολιτικής κρίσης, ενισχυμένη από την υπόθεση του Βατοπεδίου και τις κατηγορίες ότι η κυβέρνηση χάνει τον έλεγχο, σε συνδυασμό με την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα για το 2009. Η παράταση της λαϊκής δυσφορίας μαζί με ένα σύστημα σε λήθαργο, ίσως σφραγίσουν τον επόμενο χρόνο. Τα δύο μεγάλα κόμματα θα συνεχίσουν να παράγουν δράματα, εγκλωβισμένα καθώς είναι στις αλληλοκατηγορίες και την προσπάθεια να κερδίσουν το πλεονέκτημα. Στην πραγματικότητα το δράμα εκτυλίσσεται στην επιφάνεια, απέχει από την πραγματική σκηνή των ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων, από την εξεύρεση της πραγματικής λύσης. Οι ταραχές ήταν κάτι σαν κοινωνικό μπουρίνι. Θα έχουν πρακτικό αντίκτυπο μόνο εάν οι Ελληνες αποφασίσουν να ασχοληθούν σοβαρά με την πολιτική και επιτέλους να αντιμετωπίσουν τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα του συστήματος.

* Ο κ. Kevin Featherstone είναι καθηγητής στο Ιδρυμα Μελετών της Σύγχρονης Ελλάδας «Ελευθέριος Βενιζέλος» του LSE.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_14/12/2008_296003
=========
και κάποιες επισημάνσεις άλλων αρθρογράφων.
  • Η εξέγερση δεν προέρχεται μόνο από σπασμό του θυμικού. Προέρχεται και από έλλογη δυσαρέσκεια, από αγανάκτηση για την ανάπηρη δημοκρατία. Ο κόσμος έχει χάσει την πίστη του στις εξαγγελίες εκσυγχρονισμού και μεταρρυθμίσεων, όπως τα ακούει από τη δεκαετία ’90. Βλέπει τους θεσμούς διάτρητους και αναξιόπιστους, βλέπει το πολιτικό σύστημα να μη διαφυλάσσει το κύρος των θεσμών αλλά απλώς να φροντίζει για την αυτοαναπαραγωγή του και τον πλουτισμό μου, άνομο και ανήθικο. Το σύστημα γλιστράει: από δημοκρατία, μαζική και τυπική έστω, προς ένα υβριδικό καθεστώς με φεουδαρχικά χαρακτηριστικά, με ξεδιάντροπο νεποτισμό, με αναξιοκρατία, δομημένο γύρω από συμφέροντα, προπαγανδιστικά τρικ, χειραγωγούμενα μήντια, φαμίλιες και clan.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_14/12/2008_295627

  • Ενα διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, ένας καταγέλαστα σαθρός κρατικός μηχανισμός, μια κατακερματισμένη κοινωνία· άτολμες, μυωπικές, σπιθαμιαίου αναστήματος ηγεσίες - αυτό είναι το πραγματικά θανατηφόρο μολότοφ που καταστρέφει τη χώρα.

  • Οποιος έχει καθαρό βλέμμα, το βλέπει. Οποιος εκλαμβάνει το κράτος ως λάφυρο θεωρεί την εξουσία αυτοσκοπό ή το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι η πολιτικά εξαργυρώσιμη «εικόνα» του, μιλάει σαν τους οδυνηρά ανεπαρκείς κυβερνήτες μας. Δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι τη στιγμή της πρωτόγνωρης κοινωνικής κρίσης, ψελλίζουν αμήχανα λόγια, προσποιούνται τη συμπόνια, εικονικά παραιτούνται, αποδεικνύονται τραγικά κατώτεροι των περιστάσεων. Την ώρα που περιμένεις κατευθυντήρια ηγεσία, με ειλικρίνεια, σχέδιο και αποφασιστικότητα, εισπράττεις αμήχανη σιωπή, ένοχη αβουλία, τετριμμένες κοινοτοπίες.

  • Η νοσηρή οσμή που διαπερνάει τη χώρα, το σαράκι της διαφθοράς και των ατέλειωτων σκανδάλων, τα αρπακτικά που κατατρώγουν ποικιλοτρόπως τον δημόσιο πλούτο, η απίστευτη αναξιοκρατία, η γενικευμένη ανομία, η βαθιά εμπεδωμένη αίσθηση ότι δεν υπάρχει δικαιοσύνη, ο ακατανίκητος κυνισμός, η ακραία πολιτική πόλωση, η παθολογική κομματικοποίηση των πάντων, η έλλειψη στοιχειώδους διάθεσης για συνεννόηση, η απουσία, τελικά, θεμελιώδους «κοινωνικότητας», δίχως την οποία δεν μπορεί να σταθεί πολιτισμένη συμβίωση ανθρώπων, δεν θα μπορούσαν παρά να κορυφωθούν με το αίμα ενός αθώου. Το δράμα που ζούμε απαιτεί ένταση στην κορύφωσή του - την οδύνη του θανάτου, το τραγικό τέλος, την ύστατη υπόμνηση της απελπισίας.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_14/12/2008_296002

  • Ο νέος, ο έφηβος δεν έχει περιπέσει ακόμη στην ύπνωση της απάθειας που προκαλεί στον ενήλικα η εγκατεστημένη διαφθορά και η εξασφαλισμένη ατιμωρησία της. Δεν έχει αποκτήσει ακόμη το φίλτρο της πικρής εμπειρίας, ούτε την ικανότητα, με την ειρωνεία και τον σαρκασμό να βρίσκει ανακουφιστική διέξοδο από τα σκανδαλιστικά και τα παράδοξα που μας κατατρύχουν σ’ αυτόν τον τόπο.
  • Δεν έχει φτάσει ακόμη στην ηλικία της «λογικής», ώστε να δώσει μια τύφλα στα μούτρα του για την έως σήμερα άγονη τίμια ζωή του και ν’ αλλάξει πορεία προς τα εκεί όπου αστράφτουν τα εκθαμβωτικά παραδείγματα: οι προσοδοφόρες κουμπαριές, οι χρυσοφόρες ανταλλαγές αέρα (ή μάλλον νερού) με «φιλέτα», οι πλουτοφόρες αυθαιρεσίες.
  • Δεν μπορεί να κατανοήσει τη «δημοκρατική» μεθόδευση στο θέμα των ευθυνών· δηλαδή, άλλος να την έχει, άλλος να την μετακινεί και άλλος, ο άσχετος, τελικώς να επωμίζεται ένα απειροελάχιστο μέρος. Παρά τις έμμεσες κρατικές προτροπές (ο ασυνείδητος και ο απείθαρχος στο τέλος βολεύονται), βιώνει το αδιέξοδο όπου καταλήγουν όσοι εκπαιδεύτηκαν στο ορθό και το δίκιο.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_14/12/2008_296009
========
Μεταγεννέστερη προσθήκη: (23/3/2009)

Δεν είναι μόνο άχρηστοι, είναι και τεμπέληδες

Κυρίες και κύριοι ετοιμαστείτε για μεγάλες περιπέτειες.

  • Ο κύριος Καραμανλής μας υπόσχεται έκτακτα οικονομικά μέτρα, σαν κι αυτό του κεφαλικού φόρου.
  • Ο κ. Παπανδρέου θα φορολογήσει, λέει, τη μεγάλη ακίνητη περιουσία και τις μεγάλες επιχειρήσεις.
Την ώρα που στην Ευρώπη μειώνονται οι φόροι για να αντιμετωπιστεί η κρίση, οι πολιτικοί μας οδηγούν το καράβι με ταχύτητα στην ξέρα..

Ο κ. Καραμανλής μας λέει ότι θα πάρει νέα μέτρα, αλλά δεν μας εξηγεί προς ποια κατεύθυνση θα είναι τελικά αυτά. Το γεγονός αυτό από μόνο του είναι αρκετό για να βουλιάξει ακόμη περισσότερο τα φορολογικά έσοδα, αφού η αγορά έχει ήδη εκλάβει το μήνυμα από τον κεφαλικό φόρο: «Κρύψε ό,τι μπορείς να κρύψεις, επειδή δεν ξέρεις τι σε περιμένει αύριο με ετούτους».

Ο κ. Παπανδρέου, από την άλλη, έβγαλε από το καπέλο τη δική του «μαγική λύση», την φορολογία της μεγάλης ακίνητης περιουσίας και των μεγάλων επιχειρήσεων. Κάποιος θα πρέπει να εξηγήσει στον κ. Παπανδρέου ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες έχουν τον τρόπο τους να εξαφανίζουν τα κέρδη τους. Έτσι, μένουν μόνο οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις. Αν, όμως, επιμείνουν σε τέτοιες ανορθόδοξες πρακτικές, τότε και οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις θα κάνουν ό,τι και οι μεγάλες πολυεθνικές.


  • Το βασικό πρόβλημα του πολιτικού κόσμου είναι ότι δεν έχει επαφή με την αγορά. Να είστε βέβαιοι ότι οι περισσότεροι από τους «συμβούλους» των πολιτικών μας αρχηγών δεν έχουν βγάλει μέχρι σήμερα ένα ευρώ στην ελεύθερη αγορά. Πρόκειται, στην μεγάλη τους πλειονότητα, για κομματικά στελέχη που έκαναν επάγγελμά τους την πολιτική ή για πανεπιστημιακούς που η μόνη τους επαφή με την επιχειρηματικότητα είναι όσα έχουν διαβάσει σε βιβλία και συγγράμματα.

  • Έχουμε βαρεθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα να ακούμε βλακείες. Έχουμε κουραστεί να διαπιστώνουμε κάθε φορά ότι η έλλειψη φαντασίας έχει παγιδεύσει τους γόνους των παλιών πολιτικών οικογενειών σε συλλογιστικές που δεν αντέχουν στην κριτική.
Τα διάφορα μέτρα που προτείνονται έχουν ως κεντρική τους ιδέα τους νέους φόρους. Για να υπάρξουν, όμως, φόροι θα πρέπει να υπάρχει και επιχειρηματική δραστηριότητα. Αν αποφασίσουν να τη στραγγαλίσουν, τότε, είναι βέβαιο ότι μας περιμένουν πολύ δύσκολες μέρες.


  • Λείπει από το πολιτικό σύστημα η τόλμη, λείπει η γνώση, λείπει το όραμα. Χρόνια και χρόνια ακούμε να μας μιλάνε για φορολογική δικαιοσύνη. Το πρόβλημα είναι ότι ο καθένας εννοεί με τον όρο «φορολογική δικαιοσύνη» κάτι τελείως διαφορετικό από τον άλλον. Φορολογική δικαιοσύνη για τον κ. Παπανδρέου είναι (κατά πως φαίνεται) να δουλεύουν οι επιχειρήσεις για το κράτος. Φορολογική Δικαιοσύνη για τον κ. Καραμανλή είναι να αποφασίζεται κάθε μέρα κι ένα νέο μέτρο, σαν να τραβάει κανείς κάρτες στην Mονόπολη.

Οι λύσεις υπάρχουν, δεν θα ανακαλύψουμε την Αμερική. Είναι γνωστές σε όλους. Είναι πασίγνωστες.


  • Πρώτα απ’ όλα ο περιορισμός του σπάταλου κράτους. Οι λέξεις είναι προσεκτικά επιλεγμένες και δηλώνουν ευγένεια. Θα έπρεπε κανονικά μα πούμε: Πετάξτε έξω από το δημόσιο όλα τα λαμόγια που κατασπαταλούν το δημόσιο χρήμα σε κάθε είδους προμήθεια. Αντί να μετράτε κεφάλια για τα χιλιάρικα που σας λείπουν, σκεφτείτε πόσα λεφτά θα είχαμε γλιτώσει αν αγοράζαμε τα όπλα στις τιμές που έπρεπε, τα φάρμακα και τις γάζες (ναι τις γάζες) στις τιμές που έπρεπε, αν πληρώναμε τους δρόμους στις τιμές που έπρεπε.


  • Δεύτερον, η αντιμετώπιση της διαφθοράς. Κι αυτές οι λέξεις είναι προσεκτικά επιλεγμένες. Αλήθεια, για να μην θίξουμε ποιόν; Είναι δυνατόν, μωρέ, να είμαστε στην ΟΝΕ, στην καρδιά της Ευρώπης, και να χρειαζόμαστε «γρηγορόσημο» για μια οποιαδήποτε πράξη στο δημόσιο τομέα; Είναι δυνατόν να μην μπορείς να ζητήσεις ένα οποιοδήποτε παλιόχαρτο από το μίζερο ελληνικό κράτος, δίχως να πρέπει να πληρώσεις «έναν καφέ» στον κάθε λιγδιάρη απατεωνίσκο; Είναι δυνατόν να βουίζει όλη η χώρα για τα τεράστια οικονομικά σκάνδαλα και να μην έχει προφυλακιστεί ένας, έστω ένας, από τους αλητάμπουρες που χρόνια τώρα συναλλάσσονται με το πολιτικό σύστημα; Ποιόν κοροϊδεύετε; Σε ποιο μέρος του κόσμου τα στελέχη της Siemens θα ομολογούσαν δωροδοκία και θα ήταν ακόμη έξω από την φυλακή; Σε ποιο άλλο μέρος του κόσμου θα είχε γίνει ό,τι έχει γίνει με το Βατοπέδιο και θα ήταν ακόμη η κυβέρνηση στην θέση της; Σε ποιο άλλο μέρος του κόσμου οι θέσεις των εφόρων αποτελούν αντικείμενο «πλειστηριασμού»; Σε ποιο άλλο μέρος του κόσμου θα είχαν «πιάσει» δημόσιους υπαλλήλους με καταθέσεις δυσανάλογες των αποδοχών τους και δεν θα ήταν ήδη στον εισαγγελέα για να δώσουν τις απαραίτητες εξηγήσεις;


  • Τρίτον, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Εδώ τα πιάσαμε τα λεφτά μας! Κάναμε bingo. Γιατρός δηλώνει εισόδημα από ιατρείο 10.000 ευρώ το χρόνο. Και θέλει να μας πείσει γι΄ αυτό. Λυπάμαι φίλε μου, αλλά αν βγάζεις μόνο 10.000 ευρώ το χρόνο, καλύτερα να το κλείσεις το ρημάδι και να ψάξεις να βρεις γρήγορα καμιά δουλειά για να θρέψεις την οικογένειά σου. Κι αν δεν το επιθυμείς, επειδή διαθέτουμε πράγματι ένα φιλεύσπλαχνο κράτος που θα θελήσει να προστατεύσει το μέλλον της οικογένειάς σου, θα το κάνει αυτό για σένα. Εκτός κι αν θέλεις να πληρώνεις φόρους για 60.000 ευρώ έσοδα τον χρόνο, βρέξει χιονίσει.


  • Εστιάτορας δηλώνει πιο λίγα από όσα αμείβεται το γκαρσόνι του. Καλά κάνεις παλικάρι μας και μας βγάζεις κοροϊδευτικά την γλώσσα. Η εφορία, λοιπόν, θα πρέπει να δεχτεί την πρότασή σου, διότι κατά τεκμήριο είσαι ένας ειλικρινής πολίτης. Αν, όμως, σε πιάσει σε έλεγχο ότι έκρυψες έστω κι ένα ευρώ, τότε, αγαπητέ μας, θα πρέπει να χάσεις το μαγαζί του, το σπίτι σου, το αυτοκίνητό σου, τις τραπεζικές σου καταθέσεις, ό,τι έχεις και δεν έχεις.


  • Ένας οποιοσδήποτε από εμάς υποστηρίζει ότι είναι φτωχός. Ότι έχει μικρά εισοδήματα. Αλλά διάγει βίο μεγιστάνα. Με άλλα λόγια, θέλει και την πίτα ολάκερη και τον σκύλο χορτάτο. Θέλει να απολαμβάνει ένα κράτος δικαίου, αλλά και να μην πληρώνει εκείνα που του αναλογούν. Από τη στιγμή που έχει δηλώσει ότι δεν έχει λεφτά και ζει σαν μαχαραγιάς, αυτό σημαίνει ότι τα χρήματα (αν δεν τα έχει κληρονομήσει) από κάπου τα έχει κλέψει. Τι πρέπει, λοιπόν, το κράτος να κάνει για το προϊόν της κλοπής; Μα, να το κατάσχει. Όλα, μέχρι το τελευταίο ευρώ.


  • Όλα αυτά, βέβαια, απαιτούν κίνητρα για τον πολίτη που θα θελήσει να ακολουθήσει τον σωστό δρόμο. Απαιτείται πραγματική φορολογική δικαιοσύνη. Δηλαδή, χαμηλούς φόρους, έτσι ώστε να μην μπορεί κάποιος να βρει άλλοθι και να είναι έτσι υποχρεωμένος να δηλώνει και την τελευταία δεκάρα που βγάζει.

Την ώρα, όμως, που οι άλλοι προσπαθούν με τον άλφα ή βήτα τρόπο να βρουν διέξοδο από την κρίση, εμείς γυρίζουμε γύρω – γύρω από την ουρά μας, πιστεύοντας, ανόητα, ότι θα καταφέρουμε με τον τρόπο αυτόν να κάνουμε κάτι. Αντί να μειώνουμε τους φόρους, εμείς τους αυξάνουμε. Πολύ απλά, διότι δεν υπάρχει κάποιος διατεθειμένος να κάνει τα αυτονόητα. Δεν υπάρχει κάποιος να σηκώσει τα μανίκια του για να δουλέψει. Δεν είναι μόνο άχρηστοι, είναι και τεμπέληδες...

Θανάσης Μαυρίδης

thanasis.mavridis@capital.gr http://www.capital.gr/Articles.asp?id=700485
================
Mεταγεννέστερη προσθήκη 6/11/2009

Ενα χρόνο ακριβώς από την περσινή νύχτα του Αγίου Νικολάου, ο Δεκέμβρης 2008 πλανάται ακόμη αδέσποτος, ακατάτακτος, ακατανόητος. «Ο Νοέμβρης ανήκει σε όλους, ο Δεκέμβρης δεν ανήκει σε κανέναν», έγραφε προσφυώς ένα πανό στην πρόσφατη πορεία για το Πολυτεχνείο.
Πράγματι, ο σκοτεινός Δεκέμβρης του 2008, ως συμβολικό και πολιτικό συμβάν, δεν διεκδικείται ευθέως από κανέναν, πλην των αντισυστημικών αριστερών και, κυρίως, των αναρχικών–αντεξουσιαστών, αλλά κι εκεί ακόμη με κρίσιμους διαφορισμούς, μεταξύ των “πολίτικος” και των ποικίλων μπάχαλων, ως προς το περιεχόμενο και το νόημα.
Οσο μένει σκοτεινός, και εν πολλοίς ανεπιθύμητος, θα μένει και ακατανόητος· δηλαδή, ένα συμβάν μη οργανικό, ασύνδετο με τα πριν και τα μετά, άχρηστο, ανωφελές, μια μέλαινα οπή στο ιστορικό συνεχές, ένα ρήγμα. Υπάρχουν όμως ιστορικά συμβάντα ανωφελή ή άχρηστα για την κριτική σκέψη; Ισως υπάρχουν, για μια ορισμένη σκέψη, που μπορεί μόνο να κατακρίνει ή να παινεύει, να εναγκαλίζεται ή να απορρίπτει – αλλά αυτή η σκέψη δεν είναι κριτική, δεν είναι καν σκέψη, είναι κουβεντολόι περί γούστου, είναι εργαλειακός λόγος υπέρ συμφερόντων και μηχανισμών κυριαρχίας. Η κριτική σκέψη ζητάει πάνω απ’ όλα να κατανοήσει· να αναλύσει μηχανισμούς, να διαβάσει πολυεπίπεδα την πραγματικότητα, να αφουγκραστεί τα μη φωνητά, να εξηγήσει. Ακόμη κι όταν το συμβάν τελείται εν θερμώ, όταν βρίσκεται εν τω γεννάσθαι.
Να πώς προσέλαβε το ελληνικό συμβάν ο Γάλλος φιλόσοφος Αλέν Μπαντιού: «[...] Ο αντίκτυπος που είχε αυτό το γεγονός ξεπερνούσε τον άμεσο, πολιτικό χαρακτήρα του. Ερμηνεύθηκε ως σύμπτωμα μιας ευρύτερης παθογένειας, κοινής σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες, που στερούν τη νεολαία από ελπίδα, προοπτική, νόημα ζωής. Σύμπτωμα, βεβαίως, τυφλό, ενδεχομένως και αυτοκαταστροφικό –και εδώ ο κίνδυνος του μηδενισμού, της τυφλής βίας ή και της τρομοκρατίας είναι υπαρκτός– αλλά αδιάψευστο. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σοκαρίστηκαν, γιατί αναγκάστηκαν να αναρωτηθούν μήπως κάτι παρόμοιο με αυτό που συνέβη στην Ελλάδα περιμένει και τις ίδιες» (Καθημερινή 29.11.09, συνέντευξη στον Π. Παπακωνσταντίνου).
Η συζήτηση για τον Δεκέμβρη δεν έγινε, τουλάχιστον με τέτοιους αναλυτικούς όρους. Αρα λιγοστά ώς τώρα είναι τα φανερά πνευματικά οφέλη μας, ως κοινωνίας, από αυτή τη μείζονα διαταραχή. Εντούτοις πολιτικά ο Δεκέμβρης έδρασε καταλυτικά, μολονότι δεν διατύπωσε κανένα αίτημα, κανένα πρόγραμμα: αποσυναρμολόγησε μια ήδη παραπαίουσα κυβέρνηση, δίχασε την Αριστερά, αιφνιδίασε τους διανοούμενους, συνήγειρε τη νεολαία, ξάφνιασε και εντέλει αναδίπλωσε τη μεσαία τάξη των γονιών.
Εμφανή χαρακτηριστικά ήταν ο θυμός, η εκδραμάτιση, η ορμητική κατάληψη της σκηνής, η πρωταρχική κραυγή των νέων («είμαστε κι εμείς εδώ, θέλουμε κάτι να γίνει, ό,τι να ’ναι»), η αγωνιώδης απαίτηση του παρόντος, η άμορφη, χαοτική διεκδίκηση ενός άμορφου μέλλοντος, ένας ρομαντισμός στις παρυφές του μηδενισμού. Αυτά, ως περιγραφή· η ανάλυση θα έπρεπε να ξεκινήσει από αυτό το σημείο.
Για να προσεγγίσουμε, τουλάχιστον, τις πηγές του θυμού, της κραυγής, του μηδενισμού· πού έφταιξαν, πού φταίξαμε, οι γονείς της σοσιαλίζουσας ευημερίας, της βαλτωμένης Μεταπολίτευσης, οι γονείς που συγχέουν το ηθικό με το νόμιμο, και τη δημοκρατία με τη μεζονέτα. Η ανυπακοή των νέων μπορεί να πηγάζει από την καταρράκωση του κύρους των γονιών τους, από το αξιακό κενό που κληρονομούν, από την κακομαθησιά και την ευτέλεια που παραλαμβάνουν και αβγατίζουν – αναρωτιέμαι.
Αυτή η κριτική προσέγγιση έλειψε, όσο γνωρίζω. Αντ’ αυτού, είδαμε διανοούμενους γονείς της μεσαίας τάξης να κραδαίνουν δάφνες αριστεροσύνης και Πολυτεχνείου, να κομίζουν διδακτισμό και αφορισμούς, απέναντι στα ερωτήματα του ασύλληπτου παρόντος.
  • Μάλιστα, οι μοντέρνοι αριστεροσυντηρητικοί, θεμελιωτές και ωφελημένοι του μεταπολιτευτικού consensus, παραγωγοί κυνισμού και νεποτισμού, είναι οι πιο άτεγκτοι επικριτές της αταξίας, είναι αυτοί που αρνούνται στις νεότερες γενιές, στα παιδιά τους, τη διερώτηση επί του ισχύοντος συστήματος, αυτοί που λένε στα παιδιά τους ότι μόνη πολιτική δράση είναι η συμμετοχή σε μη κυβερνητικές οργανώσεις και φιλανθρωπικά έργα. Η αλλαγή τελείται άπαξ, και ετελέσθη από εμάς, τους γονείς, το ’73 - ’74 και το ’81· τι γυρεύετε εσείς τώρα; Μα αυτός ο νεοευσεβισμός, αυτή η υποκρισία των γονιών του καναπέ, πώς μπορεί να μιλήσει στις καρδιές και στα μυαλά των νέων, των νέων όποιας εποχής; Δεν μπορεί.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_06/12/2009_381976
===========
Προαναγγελμένη αναπαραγωγή αδιεξόδου

Tου Χρηστου Γιανναρα

Οι πρώτες εκατό μέρες διακυβέρνησης (ή καινούργιας κομματικής ηγεσίας) κρίνουν (προεξοφλούν με σιγουριά) την επιτυχία ή το φιάσκο για το υπόλοιπο της θητείας στην άσκηση εξουσίας.

Γιατί αυτό; Μα, επειδή το τρίμηνο υπεραρκεί (είναι όχι οπωσδήποτε ο αναγκαίος, αλλά πάντως ο ικανός χρόνος) για να φανεί, αν η κυβέρνηση (ή ο κομματικός ηγέτης) διαθέτει το ένα, πρωταρχικό και κύριο προσόν: επιτελική ικανότητα. Και επιτελική ικανότητα σημαίνει: Ρεαλιστική διάγνωση και εκτίμηση των προβλημάτων. Ιεράρχηση των προτεραιοτήτων για την αντιμετώπισή τους. Εντοπισμό της ανθρώπινης ποιότητας των στελεχών που απαιτούνται για να επιδιωχθεί η λύση τους.

Οι πρώτες εκατό ημέρες της σημερινής στην Ελλάδα κυβέρνησης, προεξοφλούν εναργέστατα ότι θα συνεχίσει και αυτή να αναπαράγει το δεδομένο πια στη χώρα πολιτικό αδιέξοδο. Η διαφοροποίησή της από τη νεοδημοκρατική συμφορά που προηγήθηκε, εξαντλείται αποκλειστικά σε τερτίπια της τεχνικής των εφέ.

Το πολιτικό στην Ελλάδα αδιέξοδο εντοπίζεται σε παράγοντα που προηγείται και της επιτελικής ικανότητας ή ανικανότητας κυβερνώντων και αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δημιουργείται το αδιέξοδο από την ολοκληρωτική αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας να ηγηθεί αποδεσμευμένη από τη σκοπιμότητα της επανεκλογής της. Αυτή η σκοπιμότητα καθιστά ανίκανη την ηγεσία (κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση) να διαγνώσουν τα πραγματικά προβλήματα, να ιεραρχήσουν προτεραιότητες στην αντιμετώπισή τους, να επιστρατεύσουν ανθρώπινη ποιότητα για τη λύση τους.

Δεν υπάρχουν για την ηγεσία προβλήματα που απαιτούν λύση. Η οικονομική χρεοκοπία της χώρας, η εφιαλτική υποβάθμιση της παιδείας και της κατά κεφαλήν καλλιέργειας, ο εξευτελισμός και η τέλεια αποδυνάμωση της χώρας σε επίπεδο Διεθνών Σχέσεων, η δημοσιοϋπαλληλοποίηση των στελεχών της άμυνας, η ανασφάλεια που δημιουργεί η ασύδοτη τρομοκρατία και οι παράνομες δραστηριότητες παράνομων μεταναστών σε γκετοποιημένες συνοικίες μεγαλουπόλεων, αυτά όλα και μύρια όσα ακόμα δεδομένα, δεν είναι για τους πολιτικούς προβλήματα. Είναι μόνο αφορμές για ρητορεύματα και χειρισμούς (αποφάσεις ή νομοθετήματα) που θέλουν μόνο να κερδίσουν τις εντυπώσεις, όχι να μεταβάλουν τα δεδομένα.

Γι’ αυτό και δεν λύνεται κανένα πρόβλημα, σωρεύονται τα προβλήματα άλυτα, γαγγραινιάζουν, μολεύουν τη χώρα. Οι πολιτικοί δεν κρίνονται για την αποτελεσματικότητά τους στη διαχείριση των κοινών, κρίνονται ως παίκτες στο παιχνίδι των εντυπώσεων. Το παιχνίδι τους έχει αυτονομηθεί από την κοινωνία, η κοινωνία το παρακολουθεί σα να μην την αφορά, από την κλειδαρότρυπα της ψυχολογικής εμπλοκής, όπως το Big Brother. Και ψηφίζει, ολόιδια όπως στο ψυχανώμαλο θέαμα, με κριτήρια άκριτης συμπάθειας ή αντιπάθειας ποιος να φύγει, ποιος να μείνει.

Αν δεν είχε αδρανοποιηθεί κριτικά η κοινωνία, ο απολογισμός, τις προάλλες, των πρώτων εκατό ημερών διακυβέρνησης από τον σημερινό πρωθυπουργό θα είχε προκαλέσει τα αντανακλαστικά της αξιοπρέπειας των ακροατών του: Κάποιοι θα είχαν σηκωθεί να φύγουν, να μην καταστήσουν με την παρουσία τους αυτονόητο ή ανεκτό τον εμπαιγμό. Εστω και με «αποδομημένο» (επίσημα, από το υπουργείο Παιδείας) τον αυτοσεβασμό της η ελλαδική κοινωνία μπορεί να ξεχωρίσει πότε ένας ολίγιστος ηγέτης την προσβάλλει κομπορρημονώντας για το τίποτα.

Προσβάλλουν τη λογική, προσβάλλουν την αξιοπρέπεια, προσβάλλουν την ανθρωπιά οι πρώτες εκατό ημέρες της κυβέρνησης, το ίδιο και η ατολμία της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μισθωτοί και συνταξιούχοι καλύπτουν το 85% των εισπραττόμενων φόρων, οι έμποροι, οι βιομήχανοι, οι ιδιώτες επαγγελματίες και επιχειρηματίες μόλις το 10%. Και η κυβέρνηση (αδιάντροπα «σοσιαλιστική») για να αντιμετωπίσει τη χρεοκοπία στην οποία οδήγησαν τη χώρα τα κόμματα εξουσίας και ο συνδικαλισμός, φορολογεί τους μισθωτούς και πάλι, με πάγωμα μισθών και συντάξεων και πρόσθετους έμμεσους φόρους. Δεν ξεκινάει από τις μαρίνες, να ελέγξει «πόθεν» τέτοια μυθώδη σκάφη σε ατέλειωτο πλήθος, με τι φόρους συνεισφέρουν στα κοινά οι ιδιοκτήτες των αναρίθμητων ονειρώδους πολυτέλειας επαύλεων, οι κάτοχοι υπερπολυτελών οχημάτων, η πλημμυρίδα των θαμώνων πανάκριβων νυχτερινών κέντρων.

Δεν μας είπε ο θλιβερά ολίγιστου μεγέθους πρωθυπουργός, στις εκατό πρώτες ημέρες της πρωθυπουργίας του και του διεθνούς διασυρμού της χρεοκοπημένης χώρας μας, πόσους χρυσοκάνθαρους «ειδικούς συμβούλους» υπουργείων απέλυσε, πόσο μείωσε τις ιλιγγιώδεις απολαβές προέδρων και διοικητικών συμβουλίων εταιρειών του Δημοσίου, πόσους από τους χαριστικά διορισμένους στη Βουλή εξωπέταξε παραδειγματικά, πόσα τηλεοπτικά κανάλια, βαρυνόμενα με τεράστια χρέη στο Δημόσιο, οδήγησε στον εισαγγελέα.

Δεν έχει τέλος, ούτε και νόημα, η απαρίθμηση των μεροληπτικών παραλείψεων ή της σωρείας των αποδείξεων κραυγαλέας ανικανότητας της κυβέρνησης, ουσιαστικής ανυπαρξίας της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μην κατατριβόμαστε οι πολίτες με τη συμπτωματολογία. Το πολιτικό μας σύστημα έχει θεσμικά αυτοπαγιδευτεί σε προϋποθέσεις που ακυρώνουν κάθε ενδεχόμενο αποτελεσματικής αντιμετώπισης κοινωνικών προβλημάτων. Το διαζύγιο της πολιτικής από την κοινωνία είναι στην Ελλάδα καθεστωτική πραγματικότητα, οι πολίτες είμαστε όμηροι των κομμάτων και των συνδικαλιστικών τους αποφύσεων. Κάποτε η απειλή «να κατέβουν τα τανκς» χαλιναγωγούσε κάπως την ασυδοσία της κομματοκρατίας και του συνδικαλισμού. Σήμερα την απόλυτη αυθαιρεσία του συστήματος επιβάλλουν τα τρακτέρ των δήθεν αγροτών, ακαταγώνιστα.

Να αλλάξει ένδοθεν, από μόνο του το σύστημα, είναι λογικά και πραγματικά αδύνατο. Οι δικλίδες ασφαλείας του συστήματος διαιωνίζουν τη μετριότητα και ατολμία στις ηγεσίες, ώστε η μικρόνοια και η φτηνή ιδιοτέλεια να καθορίζουν τις αποφάσεις. Είναι ποτέ δυνατό να αρνηθούν τα κόμματα τις κομματικές τους νεολαίες και τους έμμισθους πράκτορές τους στον συνδικαλισμό; Είναι δυνατό να συγκρουσθούν με τον εμπορικό αμοραλισμό των τηλεοπτικών καναλιών, τη μεθοδική εξηλιθίωση της ελλαδικής κοινωνίας; Είναι ποτέ δυνατό να θελήσουν την ανάκαμψη της Παιδείας, τη συνεπή προτεραιότητα της κριτικής σκέψης, τον αποκλεισμό του δογματισμού «αποδομιστών» και εθνομηδενιστών, το πρωτείο του πολιτισμού ως ενεργό αυτοσυνειδησία των Ελλήνων;
Πολιτική πρόταση για την έξοδο από το αδιέξοδο δεν εμφανίζεται. Φλυαρούμε για τα δευτερεύοντα.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_24/01/2010_388087
 =======================


Συμμαχία “μετρίων και κάτω” !!!

του Νίκου Κοντζιά
«Με τα αντικοινωνικά της μέτρα η κυβέρνηση ξεφτίλισε την τιμή της εργασίας των νέων ανθρώπων, αλλά και εισάγει μεσαιωνικές συνθήκες στις εργασιακές σχέσεις. Για πρώτη φορά μεταχουντικά, χιλιάδες νέοι άνθρωποι αναζητούν τρόπους να πάνε να εργαστούν στο εξωτερικό. Το σίγουρο δε είναι, ότι σε μια εποχή όπως αυτή που ζούμε, οι πρώτοι που θα βρουν πρόσβαση εργασίας εκτός Ελλάδας, θα είναι οι νέοι με αναβαθμισμένες σπουδές, ειδίκευση και ξεχωριστές ικανότητες. Η χώρα, δηλαδή, κινδυνεύει να απολέσει μακρόχρονα πολλά από τα καλύτερα παιδιά της».

Φαίνεται πως πλέον ολοκληρώνεται στην Ελλάδα ένα σχέδιο επικράτησης των «μετρίων και κάτω»! Αν πάμε μερικά χρόνια προς τα πίσω θα βρούμε όλους τους «γλίφτες» και κομματόσκυλα -δεξιά και αριστερά- που είχαν το πολύ ένα απολυτήριο Γυμνασίου ή ένα χαρτί από τα τότε ΚΑΤΕΕ να διορίζονται στον ΟΤΕ, στη ΔΕΗ, στις Τράπεζες, στην αστυνομία, στο στρατό, στις εφορίες, στην Ολυμπιακή, στα ταχυδρομεία, στις πολεοδομίες και σε μερικές άλλες αντίστοιχες υπηρεσίες με κυριότερο εφόδιο τον «μπάρμπα στην Κορώνη». Είναι ακριβώς οι υπηρεσίες με τους μεγαλύτερους μισθούς, με μπόνους, νυχτερινά, εκτός έδρας και ποικίλες άλλες παροχές.
Ένα άλλο κομμάτι «μετρίων και κάτω» που δεν είχε την είχε την ικανότητα να εισαχθεί σε Ελληνικό Πανεπιστήμιο, έχοντας όμως οικονομική άνεση, σπούδασε σε γειτονικές χώρες σε πανεπιστήμια αμφίβολης ποιότητας, εξαγοράζοντας αρκετές φορές ακόμα και πανεπιστημιακούς τίτλους.
Όσο για τους άλλους που ήταν τα καλύτερα μυαλά (θυμηθείτε συμμαθητές σας) αφού σπουδάσανε στις καλύτερες σχολές των Ελληνικών Πανεπιστημίων και σπαταλήσανε τα καλύτερά τους χρόνια, βρεθήκανε υποδεέστεροι των επιστρεφόντων από την «εσπερία».
  • Σε κυβερνητικό επίπεδο είδαμε κυβερνήτες που δεν είχαν ούτε ένα ένσημο εργασίας, άλλους που μοναδικό προσόν τους ήταν η αποστασία, άλλους που προσπαθούσαν να μιλήσουν ελληνικά μεταφράζοντας από τα Γερμανικά, άλλους που δυσκολεύονται να διαβάσουν ελληνικά, υπουργούς χωρίς πτυχία, υπουργούς που θέλουν επίσημη γλώσσα του κράτους τα αγγλικά, υπουργούς συνδικαλιστές που ξεπούλησαν τους συναδέλφους τους …
  • Όταν αυτό το σύστημα έφτασε στα όριά του, αποφασίστηκε η διάσωση όσων το υπηρέτησαν. Εξασφαλίστηκαν αρχικά οι συντάξεις των βουλευτών και των δημάρχων! Στη συνέχεια εξασφαλίστηκαν οι «βολεμένοι» με την πρόωρη συνταξιοδότηση και την «εθελουσία έξοδο» παίρνοντας παχυλές συντάξεις και μεγάλα εφάπαξ.
  • Επομένως με τη σημερινή κρίση πάλι αυτοί είναι προνομιούχοι
 http://www.aitolia.gr/?p=2033

Σχόλια