Η άλλη εργαλειοποίηση των μεταναστών από την εθνομηδενιστική Αριστερά

Δημήτρης Μάρτος
Η αποχώρηση των μεταναστών από τα ελληνικά σύνορα, είτε εξαιτίας του κορονοϊού, επειδή αυτός αποδυνάμωσε το επιχείρημα της ελεύθερης διακίνησής τους, είτε γιατί η Τουρκία ικανοποιήθηκε οικονομικά από την Ευρώπη (όπως διατείνεται ένα μέρος του γερμανικού Τύπου) είναι προσωρινή. Είτε έτσι είτε αλλιώς, θα τους ξαναφέρουν, όσους βέβαια καταφέρουν να γλυτώσουν από την αντικορονοϊκή πολιτική της ερντογανικής παρέας. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ
Αυτό το κείμενο είναι μια κριτική στα εθνικά αντανακλαστικά ομάδων της ελληνικής Αριστεράς, με αφορμή τη στάση τους στη λεγόμενη "μεταναστευτική κρίση". Η Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ, σε πρόσφατο κείμενό της, αντιμετωπίζει το μεταναστευτικό με το «σύνθετο χαρακτήρα του ως ανθρωπιστικό, ταξικό και διεθνές ζήτημα», αλλά όχι και εθνικό! Γιατί αυτή η πρεμούρα ενάντια σε ό,τι είναι εθνικό; Γιατί οι μετανάστες, τους οποίους κινητοποιεί και διακινεί η Τουρκία μαζί με κάποιους εμπόρους ψυχών, εργαλειοποιούνται και από παρέες αριστερών;
Αφού το μεταναστευτικό είναι «αποτέλεσμα της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης» (Ιδρυτικό Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ, 2019), μήπως οι διακηρύξεις περί "ελεύθερης διακίνησης" δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά να διευρύνουν την ασύδοτη διακίνηση κεφαλαίων και εργατικής δύναμης, που, πρωτίστως, αντιστρατεύεται τον εθνικό τους έλεγχο; Υπάρχουν δύο μορφές εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού. Η νεοφιλελεύθερη του δυτικού ιμπεριαλισμού κι αυτή του τουρκικού ιμπεριαλισμού.
Είναι γνωστή η ανάπτυξη μιας νέας κεφαλαιοκρατικής και εργατικής γεωγραφίας, που επιδιώκουν τα ισχυρά κράτη της Δύσης, όπως αυτά εκφράζονται από την κουλτούρα του Νταβός και των golden boys. Η νέα γεωγραφία αντιστρατεύεται την αρχιτεκτονική των εθνών-κρατών και των συνόρων, επειδή αυτά προβάλλουν εμπόδια στις ανεξέλεγκτες μετακινήσεις ανθρώπων, στην αγελοποίηση και την αποεθνικοποίησή τους. Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι, απογυμνωμένοι από εθνικές ταυτότητες, χειραγωγούνται ευκολότερα.

Η εθνομηδενιστική Αριστερά φαντασιώνεται

Σε αυτήν την προοπτική ευθυγραμμίζονται και εκδοχές της Αριστεράς, που προσβλέπουν μέσα από τις μεταναστευτικές ροές στην ανασυγκρότηση του αντικαπιταλιστικού τους οράματος, από το οποίο αντλούν το υπαρξιακό τους υπόστρωμα. Πολλοί θεωρητικοί της θεωρούν ότι στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης, το παραδοσιακό επαναστατικό υποκείμενο, η εργατική τάξη, εκτράπηκε σε ακροδεξιές αναζητήσεις και στον εθνι(κι)σμό (έμφαση στην υπεράσπιση των εθνικών αξιών).
Επομένως, η ανασύνθεση του επαναστατικού οράματος θα γίνει με ένα νέο επαναστατικό υποκείμενο, τους μετανάστες, στους οποίους χαλαρώνει –αυτό που οι μαρξιστές συνήθως θεωρούσαν μια "ενοχλητική υπόθεση"– η εθνική συνείδηση. Προσβλέπουν, δηλαδή, σε μια νέα παγκόσμια εργατική γεωγραφία, όπου οι παγκόσμιες ροές της εργατικής δύναμης και οι νέοι σταθμοί διαμονής και διανομής της, οι μεγαλουπόλεις και οι παγκοσμιουπόλεις, θα αναμορφώσουν τα παραγωγικά και καταναλωτικά δίκτυα. Παράλληλα, θα ανατρέψουν τις παραδοσιακές δομές, τα έθνη-κράτη, δημιουργώντας το νέο υποκείμενο, αντίδοτο στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.
Μερικοί το αποκαλούν "πλήθος" (Χάρντι-Νέγκρι, Η αυτοκρατορία 2000). Πολλοί, μάλιστα, νομίζουν ότι οι διακινητές των μεταναστών υποκαθιστούν τις παλαιές εργατικές "πρωτοπορίες"! Δεν λένε, όμως, ποιο θα είναι το παρελθόν και η μνήμη αυτού του νέου υποκειμένου. Θα έχει ή δεν θα έχει τη μνήμη του δυτικού πολιτισμού, όπως έγινε και με το προλεταριάτο του "διεθνιστικού" κομμουνιστικού μανιφέστου; Ένα μανιφέστο που διέψευσε τις προσδοκίες για την οικουμενική και απελευθερωτική του φύση.

Εργαλειοποίηση μεταναστών

Ως προς τη μεταναστευτική συμπεριφορά της Τουρκίας, η ελληνική και διεθνής Αριστερά αδυνατούν να τη δουν ως προϊόν ενός χαμηλού επιπέδου εθνικισμού, ο οποίος αντλεί τα σημεία, τις έννοιες και τις πρακτικές του από τρία ιστορικά πεδία:
  • Πρώτον, την Οθωμανική Αυτοκρατορία, που δίνει τα ιστορικά πρότυπα εργαλειοποίησης-μισθοφοροποίησης των μεταναστών.
  • Δεύτερον, τον ισλαμισμό, που συναρθρώνει την ιδεολογική ταυτότητα των απειλούντων τα ελληνικά σύνορα.
  • Τρίτον, τον κεμαλισμό που εξασφαλίζει τη διεθνή νομιμοποίηση των ιμπεριαλιστικών στοχεύσεων του τουρκικού κράτους.
Αυτή η αδυναμία της Αριστεράς έχει ιστορική βάση. Από το 19ο αιώνα αξιολογούσε τους διαφόρους εθνικισμούς με βάση τη διχοτομία προοδευτικό-αντιδραστικό. Ό,τι εξυπηρετούσε το προλεταριάτο των αναπτυγμένων καπιταλιστικά χωρών ορίστηκε, εντελώς αυθαίρετα, προοδευτικό και ό,τι δεν το εξυπηρετούσε, αντιδραστικό. Το προοδευτικό αντιπροσώπευε, στη σκέψη του Μαρξ, η Δυτική Ευρώπη, ενώ το αντιδραστικό η Ρωσία.
Έτσι, η Οθωμανική Αυτοκρατορία που αναχαίτιζε τη Ρωσία, είχε θετική διάσταση στην προοδευτική εξέλιξη της ανθρωπότητας και στην προοπτική του κομμουνισμού. Από την άλλη οι βαλκανικές επαναστάσεις που υποθάλπονταν, μέσω της Ορθοδοξίας, από τη Ρωσία, είχαν αρνητική. Αυτές οι σχηματοποιήσεις δημιούργησαν στους κόλπους των μαρξιστών μια θετικότητα ως προς τον τουρκικό εθνικισμό και μια αρνητικότητα για τον ελληνικό. Ο τελευταίος γινόταν αποδεκτός από το δυτικό μαρξισμό μόνο στο σημείο που δεν αμφισβητούσε την πρωτοκαθεδρία του τουρκικού εθνικισμού στην Ανατολική Μεσόγειο. Από τον ρωσικό μαρξισμό γινόταν δεκτός όταν δεν αμφισβητούσε την πρωτοκαθεδρία του σλαβικού εθνικισμού στα Βαλκάνια.
Επειδή η ελληνική Αριστερά, στις περισσότερες εκδοχές της, ήταν εξαρτημένη από ξένα ιδεολογικά κέντρα (Β΄ και Γ΄ Διεθνή κλπ), εκτράπηκε σε μια κατευναστική, "ιπεκτσική" και φιλοτουρκική στάση. Με τον τρόπο αυτό συνέβαλε περισσότερο στην απόκρυψη του τουρκικού προβλήματος, δηλαδή, στην απόκρυψη των ιστορικών γενοκτονιών και την καταπίεση που υφίστανται οι εθνικές κοινότητες της Μικράς Ασίας.

Απολογητές τουρκικού εθνικισμού

Ο τουρκικός εθνικισμός κατανοεί τον κόσμο υπό την οπτική του ολιγοεθνισμού, δηλαδή, της αναδιαμόρφωσης της παγκόσμιας πολιτικής αρχιτεκτονικής, μέσω της απορρόφησης των μικρών και αδύναμων εθνών-κρατών από λίγα ισχυρά. Το μοντέλο κυριαρχίας μιμείται, κυρίως, την ολιγοεθνική στρατηγική των ευρωπαϊκών υπερδυνάμεων που προωθούν την ανασύσταση των παλαιών αποικιοκρατικών αυτοκρατοριών τους. Η Τουρκία θεωρεί την Ελλάδα ως εν δυνάμει χώρο απορρόφησής της στους αυτοκρατορικούς της στόχους.
Οι διακηρύξεις επεκτατισμού, εκτός από τη ρητορική της παρέας του Ερντογάν, είναι διατυπωμένες και σε κείμενα, όπως "Το Στρατηγικό Βάθος της Τουρκίας", του πρώην πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, απ’ όπου αντλεί την καθοδήγησή της η ερντογανική παρέα. Πρόκειται για ένα κείμενο αναπροσαρμογής των σχέσεων ανάμεσα στην ισλαμο-οθωμανική παράδοση και την εκδυτικιστική-κεμαλική στο πλαίσιο προετοιμασίας του τουρκικού κράτους, ώστε «να απαντήσει με την απαιτούμενη σκληρότητα σε κάθε γεγονός που απειλεί τους στρατηγικούς του υπολογισμούς».
Όμως, τι κοινό έχουν οι μετανάστες από το Αφγανιστάν, Πακιστάν, Αφρική, Μέση Ανατολή με τους στρατηγικούς υπολογισμούς της Τουρκίας, η οποία μπορεί να τους πείσει να χάσουν τη ζωή τους στα συρματοπλέγματα του Έβρου; Για τους περισσότερους υπάρχει μια κοινή ταυτότητα που την αντιπροσωπεύει ο ισλαμισμός, που διαβάζει την Ελλάδα ως ετερότητά τους, ως άπιστη που πρέπει να τιμωρηθεί, γιατί εμποδίζει την εξάπλωση της θέλησης του Αλλάχ.
Επιπλέον, η τουρκική προπαγάνδα διατείνεται ότι η Ελλάδα κατέχει εδάφη και θάλασσες που ανήκουν στους μουσουλμάνους. Εκμεταλλευόμενη μια ισχύουσα για όλους τους ισλαμιστές πολιτική φιλοσοφία, ότι το Ισλάμ πρέπει να καθοδηγεί την κοινωνική, πολιτική και προσωπική ζωή τους, τους ενθαρρύνει σε μια μισαλλόδοξη και επιθετική πνευματικότητα. Έτσι, στον Έβρο η Τουρκία επαναλαμβάνει τα της βόρειας Συρίας, δημιουργώντας ομάδες τζιχαντιστών.

Η ρητορική της ανημποριάς

Οι Έλληνες αριστεροί εθνομηδενιστές, όμως, ανέχονται, αν δεν υποστηρίζουν, αυτήν την εμφανή και διακηρυγμένη επεκτατική στρατηγική. Διασπείρουν τα ψέματα του Ερντογάν, αποδίδοντας το κλείσιμο των συνόρων σε "φασιστική" πρακτική της ελληνικής κυβέρνησης. Φτάνουν να χαρακτηρίζουν την εκμετάλλευση των μεταναστών από τα δίκτυα διακίνησής τους, "ανθρωπισμό"! Παραβλέπουν, αφελώς ή δολίως, ότι άλλο μετανάστης που έρχεται ως ικέτης και άλλο ενταγμένος ως μισθοφόρος στις στοχεύσεις πολεμοκάπηλων.
Άλλο οι Έλληνες πολίτες που συντρέχουν στην άμυνα των συνόρων και τους οποίους αποκαλούν προβοκατόρικα "φασίστες", κι άλλο οι "μετανάστες’", που κρατώντας συρματοκόπτες, όπλα και δακρυγόνα, συντρέχουν στην παραβίαση των συνόρων. Προφανώς, οι τελευταίοι δεν σπρώχνονται στην Ελλάδα για να την ανανεώσουν, αλλά για να χρησιμοποιηθούν ως θύλακες αποσταθεροποίησης. Γιατί δεν προκρίνουν να πάνε στη Γερμανία από άλλους συντομότερους δρόμους, π.χ. μέσω Βουλγαρίας;
Είναι αποκαλυπτικό ένα «επαίσχυντο κείμενο» (χαρακτηρισμός Γιώργου Καραμπελιά-Γιώργου Ρακκά), που δημοσίευσε η Le Μonde και υπογράφουν 50 διανοούμενοι, ξένοι και Έλληνες, πρώην και νυν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, με το οποίο καταγγέλλουν το κλείσιμο των συνόρων. Επίσης, καλούν την ΕΕ και τις χώρες της Ευρώπης να επιβάλλουν στην Ελλάδα το άνοιγμα των συνόρων, ουσιαστικά να αποδεχθεί τους τουρκικούς εκβιασμούς.

Κατάχρηση εύσχημων εννοιών

Οι επιφανείς υπογράφοντες συγχέουν, μάλλον, τον ανθρωπισμό με την παλιανθρωπιά με το να υποστηρίζουν αυτό το ιστορικό μόρφωμα που ονομάζεται Τουρκία. Εκτός από την κακομεταχείριση των μεταναστών από τους τζανταρμάδες, αρνείται τα ανθρώπινα και εθνικά δικαιώματα στους Κούρδους κι άλλες ιστορικές εθνότητες της Μικράς Ασίας και για τα οποία οι υπογράφοντες δεν έχουν πει λέξη. Το ξέσκισμα των δοσίλογων του παρελθόντος με χολερικό λεξιλόγιο, δεν εξιλεώνει τον σύγχρονο δοσιλογισμό.
Με κείμενα σαν και αυτά των "50", της Επιτροπής Δικαιωμάτων και της Νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ, όχι μόνον δεν αντιμετωπίζεις το "προσφυγικό ζήτημα", αλλά οδηγείς τους Έλληνες να εκπλήσσονται θετικά από τη στάση του Μητσοτάκη. Αυτός, τουλάχιστον, έπραξε το αυτονόητο, αφήνοντας τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να ψάχνει αντιπολιτευτικό λόγο σε μια ρητορική ανημποριάς: «Πώς ακριβώς θα φυλάξετε τα θαλάσσια σύνορα;… Πείτε να ξέρουμε κι εμείς».
Η κατάχρηση εύσχημων εννοιών, "ανθρωπισμός", "διεθνισμός", "αλληλεγγύη’", δεν μπορεί να συγκαλύψει το κακό που κάνουν στην ελληνική κοινωνία η ποινικοποίηση της εθνικής συνείδησης και ο αποπροσανατολισμός της, με το να μπαίνει μπροστά το δέντρο (Μόρια) για να καλυφτεί το δάσος (τουρκικός ιμπεριαλισμός). Η ανάκτηση του πατριωτικού και ανθρωπιστικού προφίλ της Αριστεράς θα μπορούσε να ξεκινήσει από τούτη τη φράση του Μιχάλη Χαραλαμπίδη: «Το θεμελιώδες ζήτημα δεν ονομάζεται Μόρια. Ονομάζεται τουρκικό πρόβλημα. Αυτό δημιουργεί, προκαλεί τη διαρκή, αιώνια προσφυγιά…»

Σχόλια