Το τριγωνικό παίγνιο ΗΠΑ-Τουρκίας-Ρωσίας στην Συρία

Ηλιόπουλος Γιώργος

Αν και φαίνεται απίθανο για το αμερικανικό Πεντάγωνο να διατηρήσει δυνάμεις στην βόρειο Συρία, ο Λευκός Οίκος επιμένει σε όλους τους τόνους πως θα παραμείνει για την προστασία των πετρελαίων. Επισημαίνει μάλιστα την πιθανότητα εισόδου αμερικανικού ομίλου πετρελαιοειδών στην περιοχή, ώστε να προσπορισθούν και οι Κούρδοι κάποια έσοδα, αν και άλλοι παράγοντες δημιουργούν μία νέα πραγματικότητα. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Το ζήτημα στην περίπτωση αυτή, όπως επισημαίνει ο πρώην εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου των κυβερνήσεων Ομπάμα και Τραμπ σε θέματα αντιμετώπισης του Ισλαμικού Κράτους Brett McGurk, εστιάζεται στο γεγονός ότι οι πετρελαιοπηγές ανήκουν στο συριακό δημόσιο. Από την στιγμή που ελέγχεται πλέον ολόκληρη η βόρειος Συρία, είναι απλώς παράνομο για μία αμερικανική εταιρεία να εμφανισθεί για να αξιοποιήσει τα κοιτάσματα αργού πετρελαίου, χωρίς την αδειοδότησή της από την συριακή κυβέρνηση.

Αναμφίβολα οι ΗΠΑ δεν έχουν την ανάγκη των ενεργειακών πηγών της Συρίας, με το μοναδικό τους ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στην στέρηση των προσβάσεων της Δαμασκού και της Τεχεράνης στα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, εντείνοντας την διαδικασία οικονομικού στραγγαλισμού τους.

Ο γρίφος των πετρελαίων

Η κατεστραμμένη από τις αιματηρές συγκρούσεις συριακή οικονομία, υπέφερε εκτός των άλλων, επί σειράν ετών από τον αποκλεισμό της στα κοιτάσματα πετρελαίου, αρχικά λόγω της κατοχής τους από τον ISIS και αργότερα από τους Αμερικανούς και τις αποκαλούμενες Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), έναν στρατιωτικό συνασπισμό Αράβων και Κούρδων, με κορμό την κουρδική οργάνωση YPG.

Τα κοιτάσματα πετρελαίου στην Συρία.

Το βασικό ερώτημα όμως αφορά την ποσότητα των αποθεμάτων της Συρίας, που είχε εξωθήσει τις ΗΠΑ να επιβάλλουν τον έλεγχο τους. Οι τρέχουσες εκτιμήσεις ορίζουν τα γνωστά αποθέματα σε 2,5 εκατομμύρια βαρέλια και τουλάχιστον το 75% εντοπίζεται στην ζώνη του Deir Al Zor. Έως πρόσφατα τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου, ύψους 10 εκατ. δολ. ανά μήνα, καταλήγουν με τις ευλογίες των Αμερικανών στα ταμεία του αραβοκουρδικού συνασπισμού.
Μέχρι πρόσφατα, υπήρχε η προσδοκία ότι με τη βοήθεια της αμερικανικής τεχνογνωσίας και εξοπλισμού θα αυξάνονταν τα έσοδα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων από τις πωλήσεις πετρελαίου. Οι πωλήσεις αυτές πραγματοποιούνται κυρίως προς τη Δαμασκό και τις κουρδικές περιοχές του Ιράκ, από όπου το πετρέλαιο μεταπωλείται στην Τουρκία. Ωστόσο, το ενδεχόμενο αυτό φαίνεται να απομακρύνεται.

Η εμπλοκή της Τουρκίας

Η τρέχουσα κατανάλωση της Τουρκίας σε αργό πετρέλαιο φθάνει το 1 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα, με την συριακή παραγωγή να διαθέτει την δυνατότητα να αυξηθεί, από 200.000, σε 300.000 βαρέλια σε ημερήσια βάση. Αυτό συνεπάγεται πως οι δυνάμεις των Κούρδων και των Σύρων συμμάχων τους, καλύπτουν κατά 20% (ελάχιστο) έως 30% (μέγιστο) τις ανάγκες της Τουρκίας, διοχετεύοντας, μέσω του κουρδικού Ιράκ, το αντλούμενο αργό πετρέλαιο προς τα τουρκικά διυλιστήρια.
Από την πλευρά της η Άγκυρα επιχειρεί, μέσω των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων και των Αμερικανών, να κατοχυρώσει και να αξιοποιήσει τα κοιτάσματα Rumeilan στην βορειοανατολική πλευρά της Συρίας, ελέγχοντας πλέον το 90% των συριακών αποθεμάτων. Σε σύγκριση με τα αποθέματα άλλων πετρελαιοπαραγωγών, τα αντίστοιχα συριακά κινούνται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Αποτελούν, λόγου χάρη, λιγότερο από το 1% των αναλόγων της Σαουδικής Αραβίας που ανέρχονται σε 288 εκατομμύρια βαρέλια.
Όμως δεν παύουν να έχουν ζωτική σημασία για την Άγκυρα που αγοράζει από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις με $30 δολάρια ανά βαρέλι, δηλαδή στο 50% περίπου της τρέχουσας τιμής του μαύρου χρυσού στις διεθνείς αγορές. Μάλιστα σύμφωνα με τις εκτιμήσεις πολλών αναλυτών της αγοράς ενέργειας, η Άγκυρα φθάνει σε ορισμένες περιπτώσεις να αγοράζει με εξευτελιστικές τιμές, που φθάνουν τα $10 δολάρια ανά βαρέλι!
Όπως είναι προφανές η επέκταση του ελέγχου της Δαμασκού στις βόρειες επαρχίες, στερεί από τους Τούρκους την πρόσβαση σε φθηνό πετρέλαιο, με συνέπεια να καθίσταται πλέον αναγκαία μία διαπραγμάτευση με το συριακό καθεστώς. Όμως για τον απρόσκοπτο ανεφοδιασμό της τουρκικής αγοράς, αν και σε οπωσδήποτε άλλες τιμές, η Άγκυρα είναι αναγκασμένη να προσφύγει στην συνδρομή της Μόσχας.
Μία σημαντική λεπτομέρεια που πρέπει να επισημάνουμε, είναι σε μια ποιά τιμή αναφοράς (benchmark) θα συμφωνήσει η Δαμασκός, εάν φυσικά επέλθει κάποια συμφωνία. Εάν δηλαδή η Δαμασκός συμφωνήσει στην τιμή των Ουραλίων ή του OPEC, με τον οποίο συμπλέει η Μόσχα, λόγω του ότι η πρώτη κινείται με $6-7 χαμηλότερα από την δεύτερη.

Επιπλοκές στα τουρκικά σχέδια

Η δραματικά αρνητική εξέλιξη για την Άγκυρα ανακλάται από τα τέλη Ιανουαρίου, στις μεγάλες ημερήσιες εφημερίδες που υποστηρίζουν τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν. Με πρώτη την γνωστή και μη εξαιρετέα Yeni Safak, καταγγέλλουν πως οι κουρδικές πολιτοφυλακές, με την αγαστή συνεργασία των Αμερικανών, εξάγουν λαθραία μεγάλες ποσότητες πετρελαίου (που μέχρι πρότινος βέβαια κατέληγε στην Τουρκία).

Η εμπλοκή της Τουρκίας.

Αν και ο Λευκός Οίκος δεν διευκρινίζει τι εννοεί όταν αναφέρεται στην προστασία των πετρελαιοπηγών της Συρίας, η παραμονή των αποσπασμάτων των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ στα κοιτάσματα του Deir Ezzor ή Deir al Zour, στοιχειοθετεί πως οι Αμερικανοί θα συνεχίσουν να προσπαθούν να ελέγξουν μεγάλο μέρος της παραγωγής.
Ο Αμερικανός πρόεδρος ίσως παρατείνει την παραμονή 500 ανδρών των ειδικών δυνάμεων στην βορειοανατολική Συρία και πιθανολογείται ότι θα ενισχύσει με άρματα μάχης και αναβαθμισμένο εξοπλισμό τους Κούρδους. Κατά πάσα πιθανότητα, πρόκειται να επικαλεσθεί την αδήριτη ανάγκη προστασίας του ενεργειακού πλούτου της Συρίας από τους τρομοκράτες.
Οι τουρκικές εφημερίδες υποστηρίζουν πως εμπειρογνώμονες από την Σουηδία, την Δανία, την Ολλανδία και την Αίγυπτο έχουν πρόσφατα αναλύσει δείγματα αργού, υπονοώντας πως πρόκειται για εκπροσώπους πιθανών αγοραστών. Παράλληλα, από τα τέλη του 2019, ασχολούνται με το θέμα της αποστολής του αμερικανικού εξοπλισμού στην Συρία, προσπαθώντας να αναλύσουν τις πραγματικές προθέσεις του Λευκού Οίκου.

Να σώσει το Ιντλίμπ θέλει ο Ερντογάν

Από την πλευρά του, ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να διασώσει με κάθε μέσον τον θύλακα του Ιντλίμπ, για να διατηρήσει, έστω και μειωμένη, την επιρροή του στην Συρία.
Πάντως δεν αντιλαμβάνεται απόλυτα και ίσως υποτιμά την μεθοδολογία των Ρώσων. Μόλις πρόσφατα το συριακό κοινοβούλιο προχώρησε σε έγκριση των αδειοδοτήσεων σε δύο άγνωστους, κατά τα άλλα, ρωσικούς ομίλους.
Πρόκειται για τους MERCURY LLC και VELADA LLC, που προβλέπεται να αναβαθμίσουν την παραγωγή, μετά από την δραστική μείωση που έχει υποστεί λόγω της πολυετούς εμφύλιας σύρραξης. Η ρωσική κίνηση εκδηλώνεται κατά τα πρότυπα αναλόγων στο γειτονικό Ιράκ και οι συμβάσεις καλύπτουν επίσης έρευνες σε τρεις ζώνες.
Αυτές περιλαμβάνουν κοιτάσματα αργού πετρελαίου στην βορειοανατολική Συρία και κοιτάσματα φυσικού αερίου βορείως της Δαμασκού. Όπως είναι ευνόητο, η πρόθεση των Ρώσων να αποκτήσουν τον έλεγχο της παραγωγής ενέργειας στην Συρία, αναιρεί κάθε προοπτική επιβίωσης του εχθρικού προς την κυβέρνηση του Άσαντ ενεργού θύλακα του Ιντλίμπ και των επικίνδυνων ισλαμικών πολιτοφυλακών του.
Επιπλέον ένα πολύ πιθανό ενδεχόμενο εστιάζεται στην σύζευξη των δικτύων αγωγών του βορείου Ιράκ με το ανάλογο Συρίας, με την αξιοποίηση των τερματικών στην Μεσόγειο.
Αυτές οι συνθήκες, που διαμορφώνονται σταδιακά από το 2019, εξωθούν την Άγκυρα στην εναλλακτική λύση της Λιβύης, με την ελπίδα αναπλήρωσης των προμηθειών φθηνού αργού πετρελαίου.