"Έρχεται βροχή έρχεται μπόρα" στην Ανατολική Μεσόγειο

Συρίγος Άγγελος Το 2018 ήταν το έτος του Μακεδονικού. Το 2020 θα είναι έτος που θα κυριαρχήσουν οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Πιο συγκεκριμένα, επειδή η Τουρκία εκλαμβάνει την Κύπρο ως προέκταση της Ελλάδος, θεωρεί ότι το Κυπριακό είναι θέμα στρατηγικής ασφάλειας. Αυτό σημαίνει ότι θέλει να διατηρήσει στο διηνεκές την ηγεμονική θέση επί της Κύπρου, που κατέκτησε το 1974 (παρανόμως μεν αλλά αυτό δεν έχει σημασία για την Τουρκία). ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Μετά το 2003 η Κυπριακή Δημοκρατία δημιούργησε μέσα από συμφωνίες θαλασσίων οριοθετήσεων με τα γειτονικά της κράτη ένα ισχυρό πλαίσιο νομιμότητας. Ακολούθως στις οριοθετημένες θαλάσσιες περιοχές νοτίως της νήσου καθόρισε ερευνητικά τεμάχια. Δεν περιέλαβε θαλάσσιες περιοχές που είτε γειτνιάζουν με τα Κατεχόμενα είτε βρίσκονται προς την πλευρά της Τουρκίας. Μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες ανέλαβαν να εξερευνήσουν και εκμεταλλευθούν τα τεμάχια. Δίπλα στο πλαίσιο νομιμότητας δημιουργήθηκαν και οικονομικά συμφέροντα. Έτσι, η Κύπρος απέκτησε την πρωτοβουλία των κινήσεων και ουσιαστικά αμφισβήτησε την ηγεμονική θέση της Τουρκίας.
Η Τουρκία προσπαθεί να αποκαταστήσει την διαταραγμένη ηγεμονική της θέση στο Κυπριακό χρησιμοποιώντας την ισχύ της. Από το 2013 δαπάνησε σχεδόν ένα δισ. δολάρια για να αποκτήσει στόλο σεισμογραφικών και γεωτρητικών σκαφών. Από τον Μάιο του 2019, οπότε το γεωτρητικό σκάφος "Φατίχ" εμφανίσθηκε δυτικά της Κύπρου, τα πράγματα εξελίσσονται με ταχείς ρυθμούς.
Για πρώτη φορά μετά το 1974 η Τουρκία επιχειρεί ένα νέο (θαλάσσιο αυτή τη φορά) "Αττίλα", εισβάλλοντας σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ και διεκδικώντας να εκμεταλλευθεί τους υδρογονάνθρακες που ανήκουν σε ένα άλλο κράτος. Επειδή στην τουρκική αντίληψη Ελλάδα και Κύπρος ταυτίζονται, η στρατηγική της αφορά και στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο, παρ’ ότι η Ελλάδα δεν έχει δείξει, μέχρι σήμερα, πρόθεση να τα ασκήσει.

Οι στόχοι της Άγκυρας στην Κύπρο

Η Τουρκία έχει τρεις στόχους ως προς την Κύπρο:

• Πρώτον, το πάγωμα των ερευνών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
• Δεύτερον, τη συνδιαχείριση-συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων νοτίως του νησιού.
• Τρίτον, τη μεταφορά των υδρογονανθράκων, περιλαμβανομένων και αυτών της ισραηλινής ΑΟΖ, μέσω αγωγού στην Τουρκία.

Προκειμένου να επιτύχει αυτούς τους στόχους η Άγκυρα προσπαθεί να βρει υδρογονάνθρακες σε οριοθετημένα τεμάχια νοτίως της Κύπρου. Το σεισμογραφικό σκάφος "Μπαρμπαρός", που αλωνίζει στην κυπριακή ΑΟΖ, φαίνεται ότι έχει εντοπίσει κοίτασμα, μάλλον στο τεμάχιο 3 που έχει δοθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία στην ιταλική ΕΝΙ. Θυμόμαστε άλλωστε όταν τον Φεβρουάριο του 2018 τα πολεμικά πλοία της Τουρκίας απέπεμψαν το γεωτρύπανο της ΕΝΙ από το συγκεκριμένο τεμάχιο.
Στόχος της Άγκυρας είναι να προχωρήσει σε γεώτρηση, ανακάλυψη και εκμετάλλευση του κοιτάσματος. Εάν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, τότε η Άγκυρα θα ζητήσει πενταμερή διάσκεψη με συμμετοχή των τριών εγγυητριών δυνάμεων του νησιού και Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων (ως κοινοτήτων) στην πεπατημένη της συνθέσεως της Ελβετίας το 2017.
Προς το παρόν επεδίωξε να αναβληθεί η πενταμερής. Υποτίθεται ότι ο λόγος είναι πως περιμένει τα αποτελέσματα των "εκλογών" στα Κατεχόμενα, όπου δεν θα ήθελε να επανεκλεγεί ο νυν ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ακιντζί. Στην πραγματικότητα, η καθυστέρηση οφείλεται στην επιθυμία της να εμφανισθεί στην πενταμερή, σε θέση αντίστοιχη με αυτή της Κυπριακής Δημοκρατίας που έχει επίσης ανακαλύψει κοιτάσματα υδρογονανθράκων και εκμεταλλεύεται το ένα από αυτά.

Μια συμφωνία που θα τη βρίσκουμε μπροστά μας

Ως προς την Ελλάδα, η Τουρκία είναι στη φάση που ανιχνεύει την αποφασιστικότητα της Αθήνας και τις συνέπειες που θα έχει τυχόν σεισμογραφική έρευνα ή γεώτρηση που θα επιχειρήσει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα προσπαθεί μέσω συμφωνίας με τη Λιβύη να αποκτήσει την επιφανειακή νομιμοποίηση που τόσο της λείπει να παρεμβαίνει στην περιοχή. Θέλει να δημιουργήσει ένα τείχος που θα εμποδίζει την Ελλάδα να αναπτύξει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου. Έτσι, θα επιβεβαιώσει αυτό που διατείνεται επί χρόνια ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα βάσει διεθνούς συμφωνίας.
Το πιο σημαντικό είναι ότι επιχειρεί να μεταφέρει το σημείο αντιπαραθέσεως από την υφαλοκρηπίδα του Καστελλορίζου στην υφαλοκρηπίδα της Κρήτης. Το κακό είναι ότι, εάν και παράνομη, αφ’ ης στιγμής υπογραφεί, μία τέτοια συμφωνία μπορεί να ανατραπεί μόνον με υπαναχώρηση της Λιβύης, ή με προσφυγή σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο. Η Τουρκία αποκλείεται να δεχθεί τη δεύτερη εκδοχή. Εάν τελικώς έχει γίνει οριοθέτηση, όσο παράνομη και να είναι, θα την βρίσκουμε διαρκώς στα πόδια μας.
Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες διασφαλίσεως των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων. Στόχος της Κύπρου πρέπει να είναι η ολοκλήρωση του ενεργειακού της προγράμματος και η διατήρηση της πρωτοβουλίας των κινήσεων. Μόνον η ανακάλυψη και άλλων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων μπορεί να αλλάξει τις αρνητικές ισορροπίες που δημιούργησε η εισβολή και κατοχή το 1974.
Η Ελλάδα αντιστοίχως πρέπει να εμβαθύνει στις συμμαχίες με τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ και Αίγυπτο), εμπλέκοντας και τον παράγοντα ασφάλεια, που αυτή τη στιγμή λείπει. Παράλληλα, πρέπει να εξαντλήσει τα διπλωματικά μέσα που διαθέτει για να ορίσει με σαφήνεια και να κατοχυρώσει τις θαλάσσιες ζώνες της στην Ανατολική Μεσόγειο. Τέλος, πρέπει να διευκολύνει την κοινοπραξία των πετρελαϊκών εταιρειών. που έχει αναλάβει τεμάχια δυτικώς της Κρήτης, να προχωρήσει σε έρευνες.
=======================

Άγγελος Συρίγος: Οι Τούρκοι θα κατεβάσουν πλοίο και στην Κρήτη

 

Ο Ερντογάν δεν θα διστάσει να κατεβάσει πλοίο και σε περιοχές κοντά στην Κρήτη, όπως αυτές ορίζονται από τις συντεταγμένες που συμπεριέλαβε στη συμφωνία με την Λιβύη, δηλώνει στο liberal.gr ο Αγγελος Συρίγος, κρούοντας ταυτόχρονα τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς «το επίμαχο κείμενο παράγει αποτελέσματα, δεν είναι μνημόνιο συνεργασίας».
Σχολιάζοντας το τι σημαίνει αυτό στην πράξη, ο βουλευτής της ΝΔ και καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πάντειο, απαντά ότι ακριβώς επειδή οι διεκδικήσεις που απορρέουν από την συμφωνία, σταματούν εκεί που αρχίζουν τα ελληνικά τεμάχια νοτίως της Κρήτης, όταν η Τουρκία αποφασίσει να στείλει γεωτρύπανο, θα υποστηρίξει ότι το πλοίο της δεν καταπατά "οικόπεδα" που η Ελλάδα θεωρεί δικά της και τα οποία αυτή έχει παραχωρήσει για έρευνα και εκμετάλλευση, παρά δραστηριοποιείται σε γειτονικές θαλάσσιες περιοχές.
Σε κάθε περίπτωση θεωρεί βέβαιο ότι η Άγκυρα θα κινηθεί ταχύτατα, ότι σίγουρα θα υπάρξει κλιμάκωση, που θα γίνει αισθητή πιο σύντομα στην Κυπριακή ΑΟΖ με γεωτρήσεις, και όχι τόσο άμεσα στην Κρήτη, όπου ο Ερντογάν θα κινηθεί ανιχνεύοντας τις ελληνικές προθέσεις. Ερωτηθείς για την στάση των εταίρων μας, απαντά ότι εκτός από φραστική υποστήριξη δεν πρέπει να αναμένουμε κάτι περισσότερο, ενώ σχετικά με την επικείμενη συνάντηση Μητσοτάκη-Τραμπ, τα πάντα, όπως λέει, θα εξαρτηθούν από την διάθεση στην οποία θα βρίσκεται ο Αμερικανός Πρόεδρος. Στις άμεσες κινήσεις στις οποίες πρέπει να προχωρήσει η Ελλάδα, είναι σύμφωνα με τον καθηγητή του Παντείου, η παύση της αναγνώρισης της κυβέρνησης Σαράτζ, και η αναγνώριση από την Αθήνα της κυβέρνησης Χαφτάρ του Τομπρούκ, προκειμένου να έρθουμε άμεσα σε συνεννόηση μαζί του.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τι νέα δεδομένα δημιουργεί η ψήφιση χθες από την τουρκική Βουλή της συμφωνίας με την Λιβύη;
Τα νέα δεδομένα που δημιουργεί το γεγονός αυτό, είναι ότι θα έχουμε ενώπιον μας μια διεθνή συμφωνία κατατεθειμένη στον ΟΗΕ, ανεξάρτητα αν θα είναι παράνομη, την οποία θα επικαλείται η Τουρκία σε κάθε της βήμα. Η Τουρκία επομένως βιάζεται να ολοκληρώσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα την διαδικασία κύρωσης της συμφωνίας με την Λιβύη, προκειμένου να την καταθέσει εν συνεχεία στον ΟΗΕ, και να μπορεί να την επικαλείται με άνεση. Όσο για την Λιβύη θα προχωρήσει σε μια τυπική κύρωση, ωστόσο αυτό δεν ενδιαφέρει τον Ερντογάν. Η Τουρκία κινείται πέρα από έννοιες νόμιμο ή παράνομο, άρα θα αναφέρεται στην συμφωνία με κάθε ευκαιρία, γι' αυτό και την έκανε.
- Τι αντιλαμβάνεσθε εσείς από το περιεχόμενο της συμφωνίας που έχει πλέον στα χέρια της και η ελληνική πλευρά;
Με την δημοσιοποίηση του περιεχόμενου της συμφωνίας, η Άγκυρα επιβεβαίωσε όλους τους ελληνικούς φόβους. Πρόκειται για κανονική συμφωνία, δεν είναι μνημόνιο συνεργασίας, παράγει αποτελέσματα, και το μόνο σημείο που δεν γνωρίζαμε, με απόλυτη βεβαιότητα, ήταν που ακριβώς τελειώνουν οι διεκδικήσεις που απορρέουν από την συμφωνία. Τώρα το μάθαμε και αυτό. Τελειώνουν εκεί που αρχίζουν τα ελληνικά τεμάχια, νοτίως της Κρήτης, την παραχώρηση των οποίων για έρευνα και εκμετάλλευση, προέβλεπε το σχέδιο της κυβέρνησης Σαμαρά το 2014. Τυπικά δηλαδή η Τουρκία εμφανίζεται με την συγκεκριμένη συμφωνία να μην καταπατά περιοχές εντός ελληνικών τεμαχίων. Οι χάρτες δείχνουν ότι σταματά λίγο πιο πριν.
- Σημαίνει αυτό ότι απομακρύνεται ο κίνδυνος αποστολής τουρκικού πλοίου στις θάλασσες της Κρήτης και την έναρξη ερευνών σε ζώνες νότια του νησιού, όπως είπε ο Τούρκος υπ. Ενέργειας Φ.Ντονμεζ;
Το πλοίο θα πάει στις συγκεκριμένες θαλάσσιες περιοχές. Ωστόσο η Τουρκία θα υποστηρίξει ότι το γεωτρύπανο δεν δραστηριοποιείται σε περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί δικές της και τις οποίες έχει παραχωρήσει για έρευνα και εκμετάλλευση, παρά σταμάτησε πιο πριν. Σε αυτή την περίπτωση, η Ελλάδα θα επαναλάβει την σημερινή της θέση, ότι όλες αυτές οι κινήσεις είναι παράνομες.
- Διαβάζουμε ότι δεν είναι εφικτή η κύρωση της συμφωνίας από την εθνοσυνέλευση της Λιβύης, επειδή ελέγχεται από τον στρατηγό Χαφτάρ, ο οποίος κάλεσε χθες τον ΟΗΕ να ακυρώσει την συμφωνία. Ή ακόμη και αν δεν επικυρωθεί η συμφωνία, και πάλι αυτό δεν θα φρενάρει τον Ερντογάν;
Η εκτίμησή μου είναι ότι ο Σαράτζ θα βρει κάποιο τρόπο, προκειμένου να υποστηρίξει ότι η συμφωνία έχει κυρωθεί - με την δική του λογική- και το θέμα θα κλείσει εκεί, δεν θα μπει στην διαδικασία να την περάσει από κοινοβούλιο. Επιπλέον υπάρχει και μια απόφαση από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Βουλής ότι το Κοινοβούλιο είναι παράνομο.
- Τα από εδώ και πέρα λοιπόν ελληνικά βήματα, ποια πρέπει να είναι;
Καταρχήν, είναι θετικό που έχουμε αποστείλει μονάδες επιφανείας στην Κρήτη. Έπειτα, πιστεύω ότι πρέπει άμεσα να πάψουμε να αναγνωρίζουμε την κυβέρνηση Σαράτζ, πρέπει να αναγνωρίσουμε την κυβέρνηση Χαφτάρ του Τομπρούκ και να έρθουμε άμεσα σε συνεννόηση μαζί του. Ένα δεύτερο θέμα αφορά την υποβολή στον ΟΗΕ, συντεταγμένων για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας με Λιβύη και Τουρκία. Το υποστηρίζω συνεχώς από το 2012. Καιρός είναι να εξεταστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
- Πως κουμπώνει με τα παραπάνω το γεγονός ότι η Κύπρος ανακοίνωσε πως θα προσφύγει στο δικαστήριο της Χάγης για την προστασία των κυριαρχικών της δικαιωμάτων;
Επί της ΑΟΖ κάθε κράτος έχει κάποια δικαιώματα που ονομάζονται κυριαρχικά. Άρα θα προσφύγει για την παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων εντός της ΑΟΖ της, από την Τουρκία. Τώρα σε ποια βάση θα προσφύγει, δεν το γνωρίζω γιατί η Τουρκία δεν είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει.
- Έτερο μόνιμο ερώτημα, είναι τι να περιμένουμε από την ΕΕ. Δεν πρέπει να πει πολύ ξεκάθαρα ότι αυτή η συμφωνία είναι παράνομη, και ότι αν εφαρμοσθεί, τα εμπλεκόμενα μέρη θα υποστούν κυρώσεις;
Τι κυρώσεις να υποστούν οι εμπλεκόμενοι; Όποιες κυρώσεις ήταν να υποστεί η Τουρκία, τις έχει υποστεί εξαιτίας των όσων κάνει στην κυπριακή ΑΟΖ. Έχουν διακοπεί οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, έχουν παγώσει τα ενταξιακά κεφάλαια, και το μοναδικό κονδύλι που εξακολουθεί να δίνει η ΕΕ στην Τουρκία σχετίζεται με τα προσφυγικά και τα μεταναστευτικά ρεύματα. Επομένως, δεν υπάρχει θέμα επιπλέον κυρώσεων.
- Σε κάθε περίπτωση, να περιμένουμε κάτι από πλευράς συμμάχων; Επίκειται συνεδρίαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συνάντηση Μητσοτακη Τραμπ... 
Εκτός από φραστική υποστήριξη λίγα πράγματα θα δούμε. Όσο για την συνάντηση Μητσοτάκη-Τραμπ, τα πάντα θα εξαρτηθούν από την ημέρα που θα πετύχουμε τον Αμερικανό Πρόεδρο. Μπορεί να είναι η ημέρα που θα έχει στείλει στον Ερντογάν μια επιστολή και θα τον βρίζει, όπως συνέβη πριν από μερικές εβδομάδες. Και μπορεί να τον πετύχουμε σε μια ημέρα, στην οποία θα του πλέκει το εγκώμιο, λέγοντας ότι είναι ο πιο σοβαρός ηγέτης που έχει γνωρίσει ποτέ.
- Αν σας ζητούσα να αποτολμήσετε μια πρόβλεψη για τις από εδώ και πέρα εξελίξεις, τι θα μου απαντούσατε;
Ο Τούρκος Πρόεδρος έχει μια στρατηγική. Δεν νομίζω ότι περίμενε κανείς, ότι μετά την συνάντηση με τον Κ. Μητσοτάκη θα πέσουν οι τόνοι και ότι ο Ερντογάν θα αλλάξει στρατηγική σχετικά με την συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης. Το ερώτημα είναι τι θα ακολουθήσει μετά την συμφωνία, μήπως πέσουν δηλαδή τότε οι τόνοι, έστω βραχυπρόθεσμα. Η Τουρκία θα επιχειρήσει να εφαρμόσει την συμφωνία. Και είπαμε ως παράδειγμα το ενδεχόμενο να αποστείλει πλοίο στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης, δηλαδή στα θαλάσσια όρια που της επιτρέπεται από την συμφωνία. Το θέμα είναι πόσο σύντομα θα προχωρήσει σε αυτή την διαδικασία.
- Εκτιμάτε ότι αυτό θα γίνει σύντομα;
Σίγουρα στην κυπριακή ΑΟΖ η Τουρκία θα προχωρήσει πολύ σύντομα σε γεωτρήσεις, προκειμένου να βρει κοίτασμα αερίου ή πετρελαίου. Στην Κρήτη, αυτό θα είναι πιο δύσκολο, η Άγκυρα θα προχωρήσει πιο αργά, ανιχνεύοντας τις προθέσεις. Αν τολμούσα μια πρόβλεψη για τις από εδώ και πέρα εξελίξεις, θα έλεγα ότι θα υπάρξει σίγουρα κλιμάκωση και ότι τους αμέσως επόμενους μήνες η Τουρκία, τουλάχιστον στην Κυπριακή ΑΟΖ, θα προχωρήσει με ταχύτατες κινήσεις. Στις ελληνικές θάλασσες, και συγκεκριμένα στην περιοχή της Κρήτης, θα κινηθεί βλέποντας και κάνοντας.