Ένα κείμενο-προειδοποίηση του 2009 για το Σκοπιανό

Βενιαμίν Καρακωστάνογλου

Το 2009 δημοσίευσα το παρακάτω κείμενο ως εκτίμησή μου για το πλαίσιο και τους όρους μίας ασφαλούς και συμφέρουσας για την Ελλάδα συμφωνίας για το Σκοπιανό, υπό το φως της σημαντικής επιτυχίας της χώρας μας στο ΝΑΤΟ, στη Σύνοδο Κορυφής του Βουκουρεστίου, τον Απρίλιο του 2008: ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

«Η επιτυχία που σημείωσε η ελληνική εξωτερική πολιτική στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 2008, με ομόφωνη απόφαση των 26 κρατών-μελών για υιοθέτηση των ελληνικών θέσεων στο θέμα του ονόματος των Σκοπίων, αποτελεί ένα πολύτιμο εφαλτήριο εφόσον αξιοποιηθεί καταλλήλως. Δηλαδή, πρέπει να αποτελέσει το πρώτο στοιχείο για μία πλήρη και συνολική επικράτηση των ελληνικών δικαίων στο ζήτημα του σφετερισμού του ονόματος και της μακεδονικής κληρονομιάς από τη γειτονική χώρα.

Αν αντίθετα θεωρηθεί η κορύφωση του μέχρι τώρα αγώνα και δεν συμπληρωθεί από άλλα απαραίτητα στοιχεία -μιας δίκαιης και συνολικής διευθέτησης-, τότε θα έχει αποτελέσει απλώς ένα στοιχείο εφησυχασμού. Επιπλέον, θα έχει αποτελέσει ένα στοιχείο μερικής ικανοποίησης της Ελλάδος που πιθανότατα θα ακυρωθεί στην πράξη, από τις μεθοδεύσεις της κυβέρνησης των Σκοπίων και των διεθνών υποστηρικτών τους.
Ήδη έχει εκδηλωθεί η τροποποίηση της πολιτικής των Σκοπίων, καθώς αντιλαμβάνονται ότι το διεθνές περιβάλλον δεν ευνοεί πλέον την αμετακίνητη θέση τους, στο θέμα του κρατικού ονόματος της χώρας τους. Προσπαθούν, λοιπόν, να διασφαλίσουν τη χρήση του όρου «Μακεδόνες» για τον λαό τους και «μακεδονική» για τη γλώσσα τους. Επίσης, επιμένουν στον περιορισμό του όποιου σύνθετου κρατικού ονόματος (πχ Βόρεια Μακεδονία) μόνον σε επίπεδο διεθνών οργανισμών και όχι στις διμερείς τους σχέσεις με τα κράτη που έχουν αναγνωρίσει το συνταγματικό τους όνομα.

Να επιμείνει

Ενόψει όλων των παραπάνω και ιδίως της κλιμάκωσης του (ψευδο)αλυτρωτισμού και των προκλήσεων του γειτονικού κράτους από πέρυσι, η Ελλάδα θα πρέπει να επιμείνει στα εξής:

Πρώτον, κρατικό όνομα που δεν θα περιέχει τον όρο «Μακεδονία» (πχ Βαρντάρσκα), γιατί η όποια γεωγραφική σύνθετη ονομασία που θα τον περιέχει θα χρησιμοποιηθεί από τα Σκόπια για τη διεκδίκηση του συνόλου της Μακεδονίας και της μακεδονικής κληρονομιάς. Μόνη ασφαλής ονομασία θα ήταν το «Σλαβομακεδονία» (ως μία λέξη) που βέβαια έχει το μειονέκτημα ότι εκφράζει την πλειοψηφία του πληθυσμού, όχι όμως τις μειοψηφούσες εθνότητες πχ Αλβανούς. Αυτό, ωστόσο, δεν αποτελεί τη μοναδική περίπτωση.
Δεύτερον, αν θεωρηθεί εφικτή μόνο μία σύνθετη γεωγραφική ονομασία για το κράτος, τότε θα πρέπει αυτή να ακολουθηθεί, ως συμφωνία-πακέτο, με την υποχρέωση των Σκοπίων να μην χρησιμοποιούν τους όρους «Μακεδόνες», «μακεδονικός». Θα μπορούν να τους χρησιμοποιούν μόνο με την προσθήκη του γεωγραφικού συνθετικού (Βορειομακεδόνες, βορειομακεδονικός) και με τη διευκρίνιση ότι οι όροι «Μακεδόνες –μακεδονικός» έχουν γεωγραφική έννοια και όχι εθνοτική, γιατί αλλιώς θα συγχέεται με τα δεδομένα ελληνικά δικαιώματα επί της Μακεδονίας στο ιστορικό και εθνοτικό επίπεδο.
Τρίτον, για τη διασφάλιση των ελληνικών συμφερόντων από κακόπιστη εφαρμογή της ενδεχόμενης συμφωνίας, θα πρέπει να γίνει ανάλογη συνταγματική τροποποίηση στη γειτονική χώρα. Βέβαια, η ισχύς της συμφωνίας χρειάζεται να αφορά κάθε διεθνή χρήση και με αυτή να εναρμονισθεί και η εσωτερική κρατική πολιτική των Σκοπίων.
Τέταρτον, πρέπει να υπάρξει μεταβατική περίοδος ορισμένων ετών για την επιβεβαίωση της έμπρακτης συμμόρφωσης των Σκοπίων με τους όρους της συμφωνίας, πριν η χώρα μας συναινέσει για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ».

Τέλος διεκδικητικής πολιτικής

Αν, λοιπόν, η χώρα μας είχε ακολουθήσει μετά το 2008 μία δυναμική και διεκδικητική πολιτική, με εφαλτήριο τη νίκη του Βουκουρεστίου (που ακολουθήθηκε τον Δεκέμβριο του 2008 με υιοθέτηση παρόμοιας θετικής απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κορυφής και στην ΕΕ), τότε τα πράγματα μπορεί να ήταν αλλιώς. Θα αποφεύγαμε, ίσως, την καταδικαστική, αν και ήπια, απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης το 2011, που εξασθένησε την ελληνική θέση, με πιθανολογούμενες ευθύνες της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου (2009-2011), χωρίς να μπορούμε να αποκλείσουμε και παρεμβάσεις ισχυρών διεθνών παραγόντων.
Απαραίτητη προϋπόθεση, βέβαια, θα ήταν η καταγγελία της κακόπιστης και παρελκυστικής τακτικής των Σκοπίων στις διαπραγματεύσεις για το όνομα. Ταυτόχρονα, βασική προϋπόθεση θα αποτελούσε και η έγκαιρη και αποτελεσματική τεκμηρίωση ενώπιον του Δικαστηρίου των πολλαπλών παραβιάσεων της Ενδιάμεσης Συμφωνίας του 1995 (όπως έχω αναλύσει σε προηγούμενα άρθρα μου στο www.slpress.gr).

• Δυστυχώς, παρά τα πλεονεκτήματα του 2008, η σημερινή κυβέρνηση (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ μέχρι πρότινος), ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2017 και διεξήγαγε μία «φιλική» διαπραγμάτευση, με προφανή διεθνή ενθάρρυνση και προσδοκώμενες αντιπαροχές και τα «έδωσε όλα» στα Σκόπια. Σε αντάλλαγμα, πήρε μία επικίνδυνη, ουσιαστικά άχρηστη και προφανώς παροδική προσθήκη του «Βόρεια» στο συνταγματικό όνομά τους, «Δημοκρατία της Μακεδονίας», που συνεχίζει να χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα (και είναι βέβαιο και στο μέλλον, πλην ορισμένων επισήμων εγγράφων).
• Το «Βόρεια», όμως, αθροιζόμενο με τα Μακεδόνες, Μακεδονία και μακεδονική γλώσσα, που νομιμοποιούνται υπέρ των Σκοπίων στο άρθρο 7 και άλλα σημεία της Συμφωνίας των Πρεσπών, νομιμοποιεί τελικά τη χρήση των όρων που χρησιμοποιούνται μέχρι τώρα στα Σκόπια για το κράτος, τον λαό (ταυτότητα) και τη γλώσσα τους. 
• Αυτό ενισχύεται και από τις επαναληπτικές διακηρύξεις του Ζάεφ και όλων των Σκοπιανών αξιωματούχων για διασφάλιση, μέσω της επαίσχυντης αυτής Συμφωνίας, της «μακεδονικής» κρατικής τους ονομασίας, ταυτότητας και γλώσσας.
• Ο ελληνικός λαός δεν ρωτήθηκε, αλλά εξέφρασε αυθόρμητα και έντονα με ποικίλους τρόπους την καθολική αντίδρασή του. 
• Τώρα στέκεται αποσβολωμένος και εξοργισμένος, στη συντριπτική πλειοψηφία του, αναμένοντας τις προσεχείς εκλογικές διαδικασίες για να λειτουργήσει ως Νέμεσις μέσω της ψήφου του.