Το «αποχαιρετιστήριο» χτύπημα των ΗΠΑ, ο «σκελετός» της Sykes-Picot, και η συνέχιση του Μεσανατολικού matrix…

Του Βασίλη Κοψαχείλη*

Η χθεσινή εξέλιξη με την κοινή επιχείρηση Αμερικανών, Βρετανών και Γάλλων με πυραυλική επίθεση και προσβολή στόχων εντός του Συριακού εδάφους, αποτελεί γεγονός που συμπληρώνει τις δρομολογημένες αποφάσεις σε αυτή την προβληματική γωνιά της Μέσης Ανατολής.

Στη Μέση Ανατολή ισχύουν δύο κανόνες. Τίποτα δεν είναι έτσι όπως φαίνεται και όλες οι εξελίξεις αποτελούν μεταξύ τους συγκοινωνούντα δοχεία, που κάποια στιγμή κάπου οδηγούν, είτε αυτό το «κάπου» οδηγεί σε νέα ένταση, είτε οδηγεί σε νέες ισορροπίες, είτε και στα δύο ταυτόχρονα!

Από τους κανόνες αυτούς δεν ξεφεύγει η περίπτωση της Συρίας και τα όσα διαδραματίζονται εκεί στα τόσα χρόνια του πολέμου. Κυρίως στους κανόνες αυτούς υπακούουν τα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στη Συρία και αφορούν το συνολικότερο μετασχηματισμό που λαμβάνει χώρα μεταξύ των κρατών της Μέσης Ανατολής.

Από τα χημικά της Ντούμα έως τη Δυτική πυραυλική επίθεση…

Ανεξάρτητα από το ποιος έριξε τα χημικά στη Ντούμα της Συρίας την Κυριακή του Ορθόδοξου Πάσχα στις 8 Απριλίου, η ρίψη τους αποτελεί ένα γρήγορο μέσο πειθούς και επιτάχυνσης των διαδικασιών στην περιοχή.

Πριν τη ρίψη των χημικών, υπήρχαν συζητήσεις μεταξύ των παρακρατικών που δηλώνουν φιλοκυβερνητικοί και των αντικαθεστωτικών της Jaish al-Islam που ήλεγχε την Ντούμα προκειμένου οι αντικαθεστωτικοί να εγκαταλείψουν την Ντούμα και να μετακινηθούν με τις οικογένειές τους και τον ελαφρύ τους οπλισμό στα βόρεια, μεταξύ των επαρχιών Idlib και Afrin. Στις συζητήσεις, οι αντικαθεστωτικοί έθεταν πολλές αξιώσεις προκειμένου να κερδίσουν χρόνο. Η ρίψη των χημικών έδωσε από μόνη της μία γρήγορη «διέξοδο». Οι αντικαθεστωτικοί συμφώνησαν άρον-άρον, και μέχρι την περασμένη Πέμπτη, περίπου 50.000 αντικαθεστωτικοί και άμαχοι εγκατέλειψαν την Ντούμα για άλλους προορισμούς.

Στόχος είναι να προκύψουν «καθαρές» θρησκευτικά και πολιτικά περιφέρειες εντός της Συρίας, ώστε να διευκολυνθούν οι συνομιλίες ειρήνευσης που κάποια στιγμή θα θέσουν ένα τέλος στις συγκρούσεις.

Παράλληλα, μετά από μία εβδομάδα δηλώσεων και μηνυμάτων στα κοινωνικά δίκτυα, οι ΗΠΑ μαζί με την Βρετανία και τη Γαλλία εξαπέλυσαν πυραυλική επίθεση εναντίον ύποπτων εγκαταστάσεων στα περίχωρα των πόλεων της Δαμασκού και της Homs, το ξημέρωμα του Σαββάτου της 14ης Απριλίου. Αντίθετα από τους θερμοκέφαλους συμβούλους που περιτριγυρίζουν τον Αμερικανό Πρόεδρο Trump, ευτυχώς η πυραυλική επίθεση σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από το σοβαρό και μετριοπαθές επιτελείο του Αμερικανού Υπουργού Άμυνας, James Mattis, με αποτέλεσμα οι στόχοι να πληγούν με χειρουργική ακρίβεια, να είναι έγκαιρα ενήμεροι οι Ρώσοι ώστε απλά να παρακολουθήσουν και όχι να αντιδράσουν στην πυραυλική επίθεση, να προσεχθούν οι Ρωσικές εγκαταστάσεις, αλλά να πληγούν Συριακές εγκαταστάσεις που σε μεγάλο βαθμό «φιλοξενούν» Ιρανούς στρατιωτικούς και επιστήμονες. Οι όποιες αναχαιτίσεις τακτικών πυραύλων έγιναν από τα συστήματα που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Συριακής αεράμυνας, ενός τομέα στον οποίο βρίσκονται ακόμη οι περισσότεροι υποστηρικτές του προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ.

Η Δυτική επίθεση και οι «σκελετοί» των Sykes και Picot…

Η Δυτική επίθεση είχε δύο διαστάσεις. Η μία διάσταση είναι η «αποχαιρετιστήρια» και αφορά τις ΗΠΑ. Η Αμερική φεύγει από τη Συρία και τη Μέση Ανατολή ως φυσική παρουσία, αλλά θα παρακολουθεί τα συμφέροντά της στην περιοχή και θα αντιδρά μέσω των συμμάχων της. Η άλλη διάσταση αφορά την Βρετανία και τη Γαλλία. Στην πραγματικότητα αφορά τους «σκελετούς» του Βρετανού Mark Sykes και του Γάλλου Francois Georges-Picot που άφησαν ημιτελή δουλειά με πολλές υποθήκες μετά τη γνωστή μυστική τους συμφωνία (Συμφωνία Sykes-Picot, Μάιος 1916) στα πολύπαθα εδάφη του Λιβάνου και της Συρίας.

Ποιος ο μελλοντικός χάρτης της Συρίας;

Αυτή την στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη μια προσπάθεια μερικής διόρθωσης των ατελειών της Sykes-Picot σε ότι αφορά τη Συρία αλλά και το Λίβανο…

Όπως διαμορφώνεται ο μελλοντικός χάρτης της Συρίας, προκύπτουν τουλάχιστο τέσσερις διακριτές περιφέρειες.

Η Δαμασκός με ολόκληρη την Μεσογειακή ακτή μέχρι και το ύψος της επαρχίας της Idlib θα βρίσκεται υπό κυβερνητικό έλεγχο.

Η βορειοδυτική περιφέρεια των επαρχιών Idlib, Afrin και μερικώς του Χαλεπίου θα κατοικείται από αντικαθεστωτικούς (κυρίως του FSA) και θα βρίσκεται υπό τον έμμεσο έλεγχο και την άμεση εξάρτηση της Τουρκίας.
Ανατολικά του Ευφράτη και ως την Deir ez-Zor τον έλεγχο θα έχουν οι Κούρδοι των SDF, με το YPG πότε να στηρίζει και πότε να υπονομεύει τη στρατηγική του μετριοπαθούς SDF.

Τέλος, μένει μία μικρή περιοχή από τα νότια της Deir ez-Zor ως τα Συρο-ιρακινά σύνορα όπου όπως φαίνεται δημιουργείται εκεί ένα νέο Σινά με χαλαρό κυβερνητικό έλεγχο και έντονη την παρουσία των μικρών δυνάμεων του ISIS και της παλαιάς Al Nusra (βλέπε Αλ Κάιντα της Συρίας).

Η Τριμερής Συνεννόηση Τουρκίας – Ρωσίας – Ιράν

Οι τρείς χώρες έχουν διαφορετικές στοχεύσεις στη Συρία. Κοινός τους στόχος ωστόσο είναι το να κρατήσουν εκτός των διαπραγματεύσεων ειρήνευσης που θα ακολουθήσουν, τις ΗΠΑ, ώστε να προσέλθουν στις συζητήσεις οι Κούρδοι χωρίς να έχουν κάποιον υπερσυστημικό υποστηρικτή, κάτι το οποίο δεν ενοχλεί την στρατηγική του Λευκού Οίκου στην περιοχή.
Παράλληλα, οι Αμερικανοί, αφού άφησαν χώρο στη Ρωσία και το Ιράν να μπουν στη Συριακή κρίση, τώρα επιδιώκουν την ενεργότερη και πιο άμεση εμπλοκή των Βρετανών και των Γάλλων σε αυτή (βλέπε Αμερικανική στρατηγική φθοράς «συμμάχων» και «αντιπάλων» στη Μεσανατολική «Μαύρη Τρύπα»).

Για όλους ωστόσο, δηλαδή Αμερικανούς, Ισραηλινούς, Ρώσους και Τούρκους, η εμπλοκή του Ιράν και της αδελφικής Οργάνωσης Χέζμπολάχ στη Συριακή κρίση αποτελεί πρόβλημα και απειλή. Η Χέζμπολάχ ελέγχει τον Λίβανο και διατηρεί στρατεύματα σε Δαμασκό και Homs (περιοχές που δέχθηκαν την Δυτική επίθεση). Αυτή η παρουσία και ο δεσμός Χέζμπολάχ – Ιράν είναι μεγάλος πονοκέφαλος για το Ισραήλ.

Υπογείως λοιπόν όλοι συμφωνούν ότι κάτι πρέπει να κάνουν σχετικά με το Ιράν ώστε να δυσκολευτεί το Ιράν στο να στηρίζει τη Χέζμπολάχ. Αυτή η στρατηγική δεν αφορά μόνο τη Συρία αλλά και το γειτονικό Λίβανο.

Οι αποφάσεις για το Λίβανο αντανακλούν στη Συριακή κρίση…

Στο Λίβανο έχουν προγραμματιστεί γενικές εκλογές για τις 6 Μαίου. Οι προσδοκίες θέλουν νέα κόμματα και πολιτικοί να εμφανίζονται στη χώρα, ώστε σταδιακά να θέσουν στο περιθώριο όλη αυτή τη γενιά πολιτικών που σέρνουν το Λίβανο από αστάθεια σε αστάθεια και έχουν μεγάλες ευθύνες (και ξένες εξαρτήσεις…) από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 για την κατάσταση της χώρας.

Όλοι συμφωνούν ότι πλέον ο Λίβανος πρέπει να σταθεροποιηθεί. Πρόβλημα σε αυτό αποτελεί η ισχυρή παρουσία της Χέζμπολάχ στο Λίβανο.

Η ηγεσία της Χέζμπολάχ γνωρίζει ότι οι ημέρες της στο Λίβανο είναι μετρημένες και προσπαθεί μέσα από τη στήριξη του Άσαντ και την έντονη παρουσία της στη Δαμασκό να εξασφαλίσει ρόλο στη μελλοντική Συρία όταν θα έρθει η ώρα να εκδιωχθεί από το Λίβανο. Αυτή είναι μία εξέλιξη που δεν την θέλουν οι Ισραηλινοί.

Η Χέζμπολάχ χωρίς τη στήριξη του Ιράν δεν μπορεί να κρατηθεί ισχυρή στη Συρία. Άρα για τους Αμερικανούς (και τους συμμάχους τους Ισραηλινούς) το κλειδί είναι ο περιορισμός του Ιράν και πρακτικά το «σπάσιμο» του δεσμού μεταξύ Ιράν και Χέζμπολάχ.

Ο προσφορότερος τρόπος να τεθεί στο περιθώριο το Ιράν και να δυσκολέψουν οι κινήσεις του είναι είτε να καταρρεύσει η συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα και να επιστρέψει το παλαιό καθεστώς των κυρώσεων, είτε να επιβληθεί νέο καθεστώς κυρώσεων, αυτή τη φορά για το βαλλιστικό του πρόγραμμα, πρόταση που προωθούν οι Ευρωπαίοι στους οποίους έχει δώσει διορία ο Λευκός Οίκος ως τις 12 Μαίου ώστε να υπάρχει νέο πλαίσιο.

Παράλληλα από τώρα και μέχρι το Μάιο, οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί θα αυξήσουν την στρατιωτική πίεση εναντίον των Ιρανών εντός της Συρίας με χειρουργικά πλήγματα, ενώ οι Γάλλοι θα συνεχίσουν τις διπλωματικές προσπάθειες παίζοντας τον ρόλο του «καλού αστυνόμου που κερνά τσιγάρο»…

Οι αντιδράσεις του Ιράν και της Χέζμπολάχ αντανακλούν στη Γάζα…

Το παραπάνω σχέδιο σαφώς και το γνωρίζουν στην Τεχεράνη και στην ηγεσία της Χέζμπολάχ, και σε αντίδραση ενεργοποιούν το υποκινούμενό τους στη Γάζα, τη Χαμάς, ώστε να ανοίξει νέο «μέτωπο» στο Ισραήλ στα νότια, στη Λωρίδα της Γάζας, υποκινώντας εκ νέου τους Παλαιστίνιους εναντίον των δυνάμεων ασφαλείας στο Ισραήλ.
Με αυτό τον τρόπο, Ιράν και Χέζμπολάχ στέλνουν το δικό τους μήνυμα, λέγοντας ότι σταθεροποίηση του Λιβάνου με εκδίωξη της Χέζμπολάχ μπορεί να σημαίνει αποσταθεροποίηση του Ισραήλ με έναν ασύμμετρο πόλεμο, απέναντι στον οποίο το Ισραήλ «πονά» και δύσκολα αντιμετωπίζει…

Συνοψίζοντας, λίγο έως πολύ, πιθανολογώ ότι αυτή είναι ή θα είναι η εξέλιξη των πραγμάτων…

* Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής.

ΠΗΓΗ