Η ελληνική περίπτωση είναι τόσο κραυγαλέα, που κατέλαβε ξεχωριστή θέση στη λίστα των κορυφαίων... τεχνοκρατικών λαθών. Για να πάρει κάποιος στα σοβαρά τη «βιομηχανία της συγγνώμης» του ΔΝΤ, πρέπει να είναι πολύ αφελής ή να έχει υλικό όφελος. Διότι αρκεί μια προσεκτικότερη ματιά στα υποτιθέμενα λάθη του, για να γίνει αντιληπτό ότι δεν επρόκειτο για λάθη, αλλά για συνειδητή διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Το διάσημο Ινστιτούτο Brugel, ένα think tank του οποίου οι μελέτες λαμβάνονται υπόψη από τις Βρυξέλλες στη διαμόρφωση πολιτικής, έχει αποφανθεί ότι το πρώτο μνημόνιο είναι σχεδόν το χειρότερο από τα 159 του ΔΝΤ. Επιγραμματικώς, κατατάσσεται στο 1% των πιο αποτυχημένων από τα 159 προγράμματα που έχει εφαρμόσει το ΔΝΤ παγκοσμίως.
Οτι άφησαν την Ελλάδα να βουλιάξει προσπαθώντας να τη σώσουν. Οτι μια οικονομία που πνίγεται στα χρέη μπορεί να σωθεί με ακόμα περισσότερα χρέη. Οτι οι φτωχοί πρέπει να πληρώνουν το κόστος της κρίσης που δεν πληρώνουν οι πλούσιοι. Οτι όσο περισσότεροι άνθρωποι θα βγαίνουν στην ανεργία, τόσο περισσότεροι θα βρίσκουν δουλειά. Οτι όσο λιγότερα θα είναι τα δημόσια νοσοκομεία, τόσο φθηνότερη και καλύτερη θα είναι η υγεία. Αυτή ακριβώς η λογική, λέει ο οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, είναι η λογική της υποτέλειας. Επειδή, όσο και αν είναι μια χώρα μικρή, όσο κι αν είναι η οικονομία της λιλιπούτεια, δεν παύει να κρύβει αφάνταστες δυνατότητες προόδου και ανάπτυξης. Για να πειστεί να χάσει τα πάντα, πρέπει κανείς πρώτα να πιστέψει πως δεν έχει τίποτα και έτσι υποκύπτει και αυτή στην κηδεμονία του ΔΝΤ. Δεν μπορείς να έχεις δημοκρατία, όταν τα χρέη σου ξεπερνούν τη δυνατότητά σου να τα εξοφλήσεις. Επειδή τότε μπαίνει στη μέση το ΔΝΤ και επιβάλλει λιτότητα, όπως ακριβώς έμαθε να κάνει στις τριτοκοσμικές χώρες.
Δεν λέει πρώτη φορά «Συγνώμη, λάθος» το ΔΝΤ. Και, παρότι η μνήμη δυσκολεύεται να συγκρατήσει το τεράστιο πληροφοριακό φορτίο των τελευταίων ετών, κάποιες σημαδιακές λέξεις ή λέξεις-πληγές αφήνουν βαθιά ίχνη. Η λέξη «πολλαπλασιαστής», λ.χ., ή «multiplicateur», όπως την έγραφε αρχές του 2013 ο Ολιβιέ Μπλανσάρ, στην έκθεσή του για «τα λάθη των προγνωστικών ανάπτυξης και τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές». Και δεν επρόκειτο για κάποιον άσημο αξιωματούχο, αλλά για τον πρόεδρο του ερευνητικού τμήματος του ΔΝΤ. Ο κ. Μπλανσάρ αποδεχόταν ότι το ΔΝΤ έπεσε έξω στους υπολογισμούς του για την Ελλάδα: Οταν υπολόγιζε τις επιπτώσεις της μείωσης των δημόσιων δαπανών στην ανάπτυξη, δεν έπρεπε να χρησιμοποιήσει τον (προ κρίσεως) πολλαπλασιαστή 0,5, αλλά κάποιον άλλον, ανάμεσα στο 0,9 και το 1,7, διπλάσιο δηλαδή ή και τριπλάσιο. Μικρότατοι αριθμοί, ψιλά γράμματα, αλλά βαριά δράματα.
Γιατί οι (ομολογημένες) συνέπειες του λάθους ήταν -όπως διαβάζαμε τότε και όπως το ζούσαμε και συνεχίζουμε να το ζούμε- να μειωθεί, με την περικοπή μισθών και συντάξεων, πολύ περισσότερο του αναμενομένου η εσωτερική ζήτηση, να επιδεινωθεί η ύφεση, να πολλαπλασιαστούν οι απολύσεις. Πώς αντιμετωπίστηκε το λάθος από το ΔΝΤ: με την παραδοχή, λίγους μήνες αργότερα, ακόμα ενός λάθους. Το ΔΝΤ αποδέχθηκε ότι υποτίμησε τις επιπτώσεις της λιτότητας και υπερεκτίμησε τις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Οργανισμοί σαν το ΔΝΤ ξέρουν να βρίσκουν εξιλαστήρια θύματα ή αποδιοπομπαίους λαούς. Ετσι, μετά την ισχνή αυτοκριτική, διακηρύχθηκε ότι έφταιξαν οι Ελληνες και μόνο, που δεν εφάρμοσαν σωστά το (λαθεμένο!) πρόγραμμα.
Ομως, σιγά-σιγά αρχίζουν να αποκαλύπτονται. Το ΔΝΤ ομολόγησε ότι δεν είχε εκτιμήσει σοβαρά τις επιπτώσεις της λιτότητας στην ύφεση. Αυτό το λάθος ούτε μαθητευόμενος οικονομολόγος δεν θα το έκανε. Αδυνατούμε να το κατανοήσουμε. Αν διέπραξαν τέτοιο σφάλμα, οι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι. Αλλά, τις επιπτώσεις αυτού του «λάθους» η Ελλάδα τις έχει πληρώσει με ανεργία της τάξης του 25%, κατεστραμμένη οικονομία, διαλυμένη κοινωνία και ζοφερές προοπτικές. Το εξοργιστικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι αυτή η τραγωδία ήταν περιττή. Πριν από μισόν αιώνα οποιοσδήποτε οικονομολόγος -ή οποιοσδήποτε φοιτητής οικονομικών είχε διαβάσει το εγχειρίδιο του Πολ Σάμιουελσον
«Οικονομικά»- θα μπορούσε να μας πει ότι η λιτότητα εν όψει ύφεσης είναι πολύ κακή ιδέα.
Μην πιστεύετε τα ψέματα που σας λένε. Η πραγματικότητα είναι οδυνηρή από το μέτωπο του ΔΝΤ, καθώς δεν παλεύεται από τον κ. Τσίπρα η απόφαση της διοίκησης του Ταμείου, που άλλαξε άρδην σε βάρος μας. Ολα ξεκίνησαν με το πρώτο μνημόνιο, όταν, υποκύπτοντας στις πιέσεις του Βερολίνου και των Βρυξελλών, η διοίκηση του ΔΝΤ στο πλαίσιο κανόνων που διέπουν τέτοια δάνεια, ενέκρινε τη «συστημική εξαίρεση» (systemic exemption), επειδή υπήρχαν βάσιμοι φόβοι μετάδοσης της ελληνικής κρίσης. Ομως, αυτή η εξαίρεση που αφορούσε τη βιωσιμότητα του χρέους καθυστέρησε την απαραίτητη αναδιάρθρωσή του. Το πρώτο πακέτο διάσωσης που συμφωνήθηκε με τους Παπανδρέου / Παπακωνσταντίνου δεν προέβλεπε αναδιάρθρωση του χρέους. Τώρα το ΔΝΤ αποφάσισε να αντικαταστήσει τη «συστημική εξαίρεση» με «αναδιάταξη» (reprofiling) του χρέους. Να επισημανθεί ότι, αν είχε εφαρμοστεί στην περίπτωση της Ελλάδας τον Μάιο του 2010, το δημόσιο χρέος θα ήταν σήμερα χαμηλότερο κατά 17% του ΑΕΠ, διότι τελικά θα είχαν «κουρευτεί» κατά 53,5% και τα 58 δισ. ευρώ που έληξαν την περίοδο από τον Μάιο του 2010 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2012, όταν συμφωνήθηκε το PSI.
Το «δίδυμο της συμφοράς» μας βούλιαξε στην απόγνωση
Λίγο μετά τον λανθασμένο «πολλαπλασιαστή» του ΔΝΤ από τον Ολιβιέ Μπλανσάρ, που υπήρξε μοιραίος για τη χώρα μας, ήρθαν τα λάθη Ρόγκοφ - Ράινχαρτ. Αμφισβητούνται οι πιο εμπεριστατωμένες μελέτες από ένα λάθος στο Excel! Το δίδυμο των θεωρητικών της νεοφιλελεύθερης «ορθοδοξίας» και της στυγερής λιτότητας αναγκάστηκε να ομολογήσει το σφάλμα του. Ενα «λάθος», λοιπόν, ή μια αδεξιότητα βούλιαξε τους λαούς στην απόγνωση; Τόσο αίμα και δάκρυα για τα εξωφρενικά λάθη ορισμένων χαρτογιακάδων που πέρασαν από το ΔΝΤ και μετά χρήστηκαν οικονομολόγοι του Χάρβαρντ; Οι λανθασμένοι υπολογισμοί Ρόγκοφ - Ράινχαρτ κάνουν την mainstream ακαδημαϊκή οικονομική κοινότητα να τρίζει, από την Οξφόρδη έως το Χάρβαρντ.
Οι οικονομολόγοι Κένεθ Ρόγκοφ και Κάρμεν Ράινχαρτ το 2010 και έπειτα από διάφορες μελέτες του ΔΝΤ βρήκαν ότι, ενώ σε μια χώρα με χαμηλό χρέος τα ελλείμματα μπορεί να βοηθήσουν την ανάκαμψη, γίνονται επιζήμια, αν το χρέος ξεπεράσει το 90% του ΑΕΠ. Δηλαδή, στις χώρες με λόγο χρέους προς ΑΕΠ που υπερβαίνει το 90% το ποσοστό ανάπτυξης είναι αρνητικό (-0,1%), ενώ, εάν γινόταν σωστά ο υπολογισμός, θα φαινόταν πως στην πραγματικότητα το μέσο ποσοστό ανάπτυξης των χωρών αυτών ήταν 2,2%.
ΠΗΓΗ
Σχόλια