Το παγκόσμιο παιγνίδι αλλάζει

Ο αμερικανοκινεζικός πόλεμος άρχισε στο Νταβός - Πως οι Κινέζοι θα στηρίξουν την παγκοσμιοποίηση - Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να κάνει καλύτερη την παγκοσμιοποίηση; - Η ευελιξία και οι νέες δεξιότητες που θα εξασφαλίζουν εργασία.

Μάκης Ανδρονόπουλος

21. 1.2017.- Η ρητορική που ανέπτυξε προεκλογικά, μετεκλογικά, αλλά και κατά την ορκωμοσία του ο νέος Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ για την κατάργηση της παγκοσμιοποίησης με την υπαναχώρηση των ΗΠΑ από μεγάλες διεθνείς εμπορικές συμφωνίες και την υιοθέτηση δασμών και άλλων προστατευτικών μέσων, υποχρέωσε φέτος τους επιχειρηματίες και τους τραπεζίτες που πήραν μέρος στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός να σκεφτούν τρόπους βελτίωσης της παγκοσμιοποίησης, ούτως ώστε να δουλέψει καλύτερα για τον καθένα.  

Αυτή ήταν η γραμμή άμυνας. «Καλύτερη διακυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης» κόντρα στο «θα φέρουμε πίσω τις δουλειές μας, πίσω τα σύνορά μας, πίσω τον πλούτο μας και τα όνειρά μας… Από τους Αμερικανούς και με τους Αμερικανούς» του προέδρου Τραμπ.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Τραμπ αλλάζει το παγκόσμιο παιγνίδι και αυτό προκαλεί αντιδράσεις. Ίσως λειτουργήσει σαν καταλύτης για μια παγκοσμιοποίηση με περισσότερο ανθρώπινο πρόσωπο. Η μάχη μόλις άρχισε στα λόγια στο Νταβός. Να δούμε όμως τι θα γίνει όταν αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις αρχίσουν τις πράξεις. Ήδη πάντως άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες αναλύσεις που προεξοφλούν εκτίναξη της ανάπτυξης στις ΗΠΑ αν εφαρμοστούν οι πολιτικές Τραμπ.

Στην πρόκληση της αντιπαγκοσμιοποίησης του Ντ. Τραμπ δόθηκαν πολλές έμμεσες και άμεσες απαντήσεις, αλλά ήταν  ο πρόεδρος της Κίνας  Ζι Τζινπινγκ, που υπερασπίστηκε στο Νταβός την παγκόσμια τάξη πραγμάτων, ως πρωταθλητής της παγκοσμιοποίησης, τονίζοντας ότι το σύστημα χρειάζεται μεταρρύθμιση και όχι να το καταγγέλλουμε. Ο Τζινπινγκ χρησιμοποιώντας μεταφορές και παραβολές απάντησε με σοφία στις αιτιάσεις του Τραμπ για κλείσιμο των συνόρων και τον περιορισμό του ελεύθερου εμπορίου, υποστηρίζοντας ευθέως την παγκοσμιοποίηση. 

• «Η επιδίωξη της προστασίας είναι ακριβώς σαν να κλειδώνει κάποιος τον εαυτό του σε ένα σκοτεινό δωμάτιο για να αφήσει απέξω τον άνεμο και τη βροχή, αλλά έτσι αφήνει απέξω και το φως και τον αέρα» τόνισε  και εκτίμησε πως «κανείς δεν θα βγει νικητής από ένα εμπορικό πόλεμο».
• Η παγκοσμιοποίηση, είπε απευθυνόμενος στην διεθνή ελίτ, δεν εφευρέθηκε από κάποιον, αλλά είναι το φυσικό αποτέλεσμα των δυνάμεων που κινούν την ανθρωπότητα προς τα εμπρός και γι΄ αυτό δεν πρέπει να κατηγορηθεί για τα δεινά του κόσμου. Δεν φταίει η παγκοσμιοποίηση για την οικονομική κρίση, αλλά το κυνηγητό του υπερβολικού κέρδους από το χρηματιστικό κεφάλαιο».  
• Σκιαγράφησε μάλιστα  ένα σχέδιο για το πώς η Κίνα θα αγκαλιάσει την παγκοσμιοποίηση, συνεχίζοντας μόνη της την διεύρυνσή της, επιδιώκοντας περισσότερη ρύθμιση και  ισότιμους όρους για τους επενδυτές. Υπερασπίστηκε επίσης τις συμφωνίες του Παρισιού, υποστηρίζοντας ότι η προστασία του περιβάλλοντος ήταν κρίσιμη για αρμονία με τη φύση και την κοινωνία. «Δεν θα πρέπει να αναπτύξουμε τη συνήθεια να μπαίνουμε στο λιμάνι όταν βλέπουμε μια θύελλα, διότι αυτό δεν θα μας οδηγήσει ποτέ σε άλλο λιμάνι», είπε.

Αναγνώρισε επίσης ότι το κομμουνιστικό μοντέλο που ηγεμονεύει στην Κίνα είναι ιδιαίτερο και αυτό γιατί «δεν υπήρχε ένα μέγεθος που να ταιριάζει σε όλους». Σε ότι αφορά την προσφυγική κρίση είπε ότι είναι το αποτέλεσμα του πολέμου και της περιφερειακής σύγκρουσης. Η λύση σε αυτό είναι η επιδίωξη της ειρήνης και της συμφιλίωσης.

Κι εδώ ήρθε ο Κινέζος δισεκατομμυριούχος Τζακ Μα, ιδρυτής της Alibaba που του έδωσε την πιο ευθεία απάντηση στις αντικινεζικές αιτιάσεις του Ντόναλντ Τραμπ.  

• «Αντί να σπαταλάτε τρισεκατομμύρια σε πολέμους, επενδύστε τις υποδομές».

Ο Μα εξήγησε ότι οι κατηγορίες του Τραμπ εναντίον της Κίνας είναι λανθασμένες και ότι φταίνε οι ίδιες οι ΗΠΑ. «Δεν είναι ότι άλλες χώρες που κλέβουν θέσεις εργασίας από τα παιδιά σας», είπε ο Mα απευθυνόμενος στην αμερικανική ηγεσία, αλλά «είναι η στρατηγική σας. Μοιράστε τα χρήματα και τα πράγματα με το σωστό τρόπο». 

Γι΄ αυτό οι Αμερικάνοι υποφέρουν από οικονομικό άγχος. Το χρήμα ρέει στην Wall Street και στην Silicon Valley, ενώ θα έπρεπε να στηριχθούν το Midwest, και κυρίως η εκπαίδευση που δεν είναι καθόλου καλή στις ΗΠΑ. 

• Ο Μα που απορρίφθηκε δέκα φορές μέχρι να γίνει δεκτός στο Χάρβαρντ, είπε ότι δεν μπορούν να πάνε όλοι σε αυτό το πανεπιστήμιο, αλλά κάτι πρέπει να γίνει και για τους υπόλοιπους. Υπερασπίστηκε την παγκοσμιοποίηση, η οποία «θα πρέπει να είναι χωρίς αποκλεισμούς και με λάφυρα μόνο για τους λίγους πλούσιους». «Ο κόσμος χρειάζεται νέα ηγεσία, αλλά η νέα ηγεσία αφορά την συνεργασία», τόνισε και υπογράμμισε ότι ως επιχειρηματίας, θέλει ο κόσμος να μοιράζεται την ευημερία.

Στο Νταβός, αναζητήθηκε ακριβώς αυτή η μοιρασιά των κερδών από την παγκοσμιοποίηση. Ο Σουηδός πρωθυπουργός Στέφαν Λέφβεν που εκπαιδεύτηκε ως συγκολλητής μετάλλων και έχασε τη δουλειά του γιατί το εργοστάσιο που δούλευε έκλεισε, θεωρεί πως η απειλή προς τους εργάτες από την αυτοματοποίηση και την εξωτερική ανάθεση εργασιών (outsourcing) δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με προστατευτισμό. «Οι δουλειές θα χαθούν. Αυτό είναι αναπόφευκτο», είπε και εξήγησε ότι «η προστασία της εργασίας οδηγεί σε αδιέξοδο». Εκείνο που πρέπει να κάνει το κράτος, οι επιχειρήσεις, η κοινωνία και ο ίδιος ο άνεργος είναι να επανεκπαιδευτεί ώστε να περιοριστεί δραστικά ο χρόνος που θα μείνει εκτός εργασίας.

Τι χρειάζεται για να γίνει αυτό; Ο πρόεδρος της Microsoft Μπραντ Σμιθ είπε ότι χρειάζεται να αναπτύξουν νέες προσωπικές δεξιότητες τις λεγόμενες soft skills, που περιλαμβάνουν την κοινή λογική, την ικανότητα να συνεργαστεί κάποιος με τους ανθρώπους μέσα από μια θετική ευέλικτη στάση, δηλαδή να καλλιεργήσει τις κοινωνικές δεξιότητες, τις δεξιότητες επικοινωνίας, τα γνωρίσματα του χαρακτήρα του, την συναισθηματική του νοημοσύνη, που δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να πλοηγηθούν αποτελεσματικά στο εργασιακό περιβάλλον τους. 

Ανέφερε μάλιστα ένα παράδειγμα: το 1996 κάθε δύο δικηγόροι σε μια εταιρεία είχαν μία γραμματέα. Τώρα υπάρχει μία γραμματέας για κάθε δέκα δικηγόρους, εξ αιτίας των κομπιούτερ. Πρέπει λοιπόν να σκεφτούμε, τι δεξιότητες χρειαζόταν μια γραμματέας το 1996 και ποιες τώρα για να χειριστεί δέκα επαγγελματίες…

Ο Αμπιντάλι Νιμουτσβάλα, επικεφαλής της ινδικής εταιρείας υπηρεσιών ΙΤ του ομίλου Wipro είπε πως οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στους εργαζόμενους που βρίσκονται στο μέσον της καριέρας τους, μεταξύ 40 και 50, των οποίων η δουλειά  απειλείται, ενώ η οικονομολόγος και συγγραφέας Νταμπίσα Μόγιο, υποστήριξε ότι πρέπει να δοθεί ισχυρότερος ρόλος στους διακρατικούς θεσμούς, όπως το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, καθώς τα σοβαρά τοπικά προβλήματα αντιμετωπίζονται μυωπικά όταν βρίσκονται αντιμέτωπα με τις πραγματικότητες ενός υπερδιασυνδεδεμένου κόσμου.  

ΠΗΓΗ