Ο Τραμπ πήρε το μήνυμα που έχασαν οι φιλελεύθερες ελίτ

To κατεστημένο θα χάσει όλες τις μάχες κατά των λαϊκιστών, αν δεν μάθει από το Brexit. Ποια είναι τα ψευδή μαθηματικά. Τα όρια των προβλέψεων και γιατί είναι πιθανή μια οικονομική επιτυχία του Τραμπ.

 του Wolfgang Munchau

Αν έχεις δύο καλά επιχειρήματα, ο πιο σίγουρος τρόπος για να χάσεις σε μια συζήτηση είναι να προσθέσεις και ένα τρίτο. Το πιο περιττό επιχείρημα της εποχής μας είναι κατά κανόνα η προειδοποίηση για την έλευση μιας οικονομικής καταστροφής.
Ξεκινώντας από αυτή την εβδομάδα, πρέπει να δεχθούμε την πιθανότητα ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να είναι απεχθής και την ίδια στιγμή οικονομικά επιτυχημένος, τουλάχιστον για κάποιο διάστημα. Συνηθίζουμε να συγχέουμε την πολιτική εντιμότητα με την οικονομική αποτελεσματικότητα, γιατί αυτό συμβαίνει εδώ και πολύ καιρό.
Τα ανοιχτά, φιλελεύθερα συστήματά μας έτυχε να είναι τα πιο αποτελεσματικά. Μέχρι και πριν από 10 χρόνια, παρήγαγαν και μια αποδεκτή διανομή εισοδήματος. Αλλά η περίοδος από το 1989 ως το 2007 ήταν ξεχωριστή. Η ιστορία είναι γεμάτη από οικονομικά επιτυχημένους δικτάτορες και οικονομικά καταστρεπτικούς φιλελεύθερους δημοκράτες.
Μπορεί αυτή την εβδομάδα να βρίσκεστε στο Νταβός, ζητώντας μια επιβεβαίωση των βαθύτερων πεποιθήσεών σας καθώς μιλάτε μεγαλοστόμως για το μέλλον του κόσμου. Ενδεχομένως να είστε στο Facebook ή στο Twitter, εκφράζοντας την αγανάκτησή σας για το πού οδεύει ο πλανήτης. Η συμβουλή μου είναι να μην κοιτάτε τόσο μακριά.
Το Brexit είναι τρομερό, γιατί στερεί από τους νέους Βρετανούς το δικαίωμα να επιλέξουν πού θα ζήσουν, θα σπουδάσουν και θα εργαστούν. Τους στερεί μια ευρωπαϊκή ταυτότητα που πολλοί πίστεψαν ότι θα έχουν για πάντα. Αν αυτό είναι που σας ενόχλησε στην ψήφο υπέρ του Brexit, τότε ήσασταν παλαβοί που επιτρέψατε να παρεισφρήσουν στην πολιτική σας καμπάνια λομπίστες που διαμαρτύρονταν για την απώλεια του ευρωπαϊκού «διαβατηρίου» για τις τράπεζες. Αυτό ήταν το περιττό επιχείρημα που στοίχισε την ήττα στο δημοψήφισμα για το Brexit.
Συνεχίστε να κάνετε το ίδιο λάθος στις μάχες που σας περιμένουν το 2017 και οι λαϊκιστές θα κερδίσουν παντού.

• Το Brexit ήταν μια ιδιαίτερα οδυνηρή εμπειρία. Οι οικονομικές προβλέψεις δεν ήταν μόνο καταστρεπτικές εκλογικά, αλλά πολλές από αυτές ήταν και λανθασμένες. Είναι προς τιμήν του Άντι Χαλντέιν, επικεφαλής οικονομολόγου της Τράπεζας της Αγγλίας, που παραδέχτηκε τα όρια των οικονομικών προβλέψεων. Αλλά αποτελεί μια εξαίρεση. Γνωρίζω οικονομολόγους που τώρα υποστηρίζουν ότι το Brexit θα προκαλέσει ύφεση φέτος, ενώ δεν κατάφερε να προκαλέσει μία το 2016. Ένας από τους παράγοντες που δεν έλαβαν υπόψη όσοι κάνουν προβλέψεις είναι το παγκόσμιο περιβάλλον.

Ένα κραχ στη στερλίνα λόγω Brexit θα μπορούσε στη θεωρία να αποδειχθεί επικίνδυνο. Αλλά δεν είμαστε στη δεκαετία του 1970. Ζούμε σε μια εποχή άφθονης παγκόσμιας ρευστότητας, που καθιστά αυτοπεριοριστική μια πτώση της στερλίνας. Οι Ασιάτες επενδυτές για παράδειγμα βρίσκονται στην κορυφή της αγοράς real estate στο Λονδίνο, όπου βρίσκουν χαμηλές τιμές, τις οποίες πληρώνουν με ένα υποτιμημένο νόμισμα. Η αλήθεια είναι πως η δυνατότητά μας να προβλέψουμε το μέλλον πέρα από το τρέχον τρίμηνο είναι περιορισμένη.
Είναι βέβαιο πως δεν μπορούμε να προβλέψουμε τον οικονομικό αντίκτυπο ενός πολύπλοκου πολιτικού γεγονότος, όπως του Brexit ή της εκλογής του προέδρου των ΗΠΑ. Πολλά απρόβλεπτα μελλοντικά γεγονότα θα παρεμβληθούν. Δεν μπορούμε επίσης να μεταφράσουμε το αποτέλεσμα μιας δημοσκόπησης σε μια πιθανότητα εκλογής.
Οι άνθρωποι συνεχίζουν να με ρωτούν για την πιθανότητα να κερδίσει τις γαλλικές προεδρικές εκλογές η Μαρίν Λεπέν, η αρχηγός του Εθνικού Μετώπου. Το πρόβλημα είναι πως η προεκλογική καμπάνια δεν έχει ακόμα αρχίσει. Η σωστή απάντηση στην ερώτηση για τη Λεπέν είναι πως δεν έχω ιδέα. Ούτε και κανείς άλλος.

• Η κατάρα του καιρού μας είναι τα ψευδή μαθηματικά. Σκεφτείτε πως είναι κάτι σαν τις ψευδείς ειδήσεις για διανοούμενους που γνωρίζουν αριθμητική: πρόκειται για την κατάχρηση της στατιστικής και των οικονομικών μοντέλων για την επιβεβαίωση των πολιτικών προκαταλήψεων.

Κατά κανόνα υπάρχει μια δόση αλήθειας στις προβλέψεις αυτές, όπως συνέβη και στην πρόβλεψη της ΒοΕ για το τι θα συμβεί μετά το Brexit. To ψεύδος στη χρήση των μαθηματικών βρίσκεται στα τραβηγμένα συμπεράσματα. Τα οικονομικά μοντέλα έχουν και αυτά τη χρησιμότητά τους, όπως και οι δημοσκοπήσεις. Προσφέρουν πληροφορίες στους φορείς άσκησης πολιτικής και στις αγορές. Αλλά κανείς δεν μπορεί να δει το μέλλον.
Τα ψευδή μαθηματικά δημιουργούν σε εμάς, το φιλελεύθερο κατεστημένο, την ψευδαίσθηση της βεβαιότητας. Μόλις η ψευδαίσθηση χαθεί, μένουμε αντιμέτωποι με ένα άβολο ερώτημα: είναι πιθανό κάποιοι λαϊκιστές δημαγωγοί να καταλήξουν με την εφαρμογή μιας οικονομικής πολιτικής καλύτερης από των φίλων μας στο Νταβός;

• Ας πάρουμε το παράδειγμα της Ιταλίας. Το ευρώ αποδείχθηκε καταστροφικό για την οικονομία. Αν ένας λαϊκιστής κέρδιζε τις ιταλικές εκλογές, οδηγούσε σε έξοδο από το ευρώ και σε μια αθέτηση πληρωμής των χρεών προς τους ξένους επενδυτές, δεν είναι τουλάχιστον πιθανό να προκαλέσει μια πραγματική οικονομική ανάκαμψη; Δεν γνωρίζω την απάντηση. Γνωρίζω με βεβαιότητα πως δεν θα το κάνει το υφιστάμενο καθεστώς. Οι λαϊκιστές θα μπορούσαν να επιτύχουν απλώς διορθώνοντας τα λάθη του σημερινού καθεστώτος.

Μακροπρόθεσμα, δεν θα είναι επιτυχημένοι. Αλλά μπορεί να είναι σε πιο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Η αλλαγή πολιτικού και οικονομικού καθεστώτος που βιώνουμε αποτελεί την πιο σοβαρή επίθεση στις αξίες μας που μπορώ να θυμηθώ.
Θα ήμασταν αφελείς να αρνηθούμε ότι θα ήταν έστω πιθανό, από την οπτική του μέσου ψηφοφόρου, αυτοί οι απεχθείς λαϊκιστές να έχουν δίκιο για την οικονομία και να είχε άδικο η φιλελεύθερη ελίτ.
Πηγή