Η επίβλεψη της δημοσιονομικής συμπεριφοράς της Ελλάδας από την τρόικα ή τους «θεσμούς» ανταποκρίνεται σε προτεκτοράτα του παρελθόντος. Ακόμα και αν μια κυβέρνηση συναινεί μ' αυτό, αμφιβάλλω εάν μια τέτοια δημοσιονομική κηδεμονία ή ένα τέτοιο προτεκτοράτο συμβαδίζουν με το διεθνές δίκαιο.
• Η μέχρι σήμερα διαχείριση της κρίσης από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τη γερμανική κυβέρνηση έχει προκαλέσει περισσότερους διαχωρισμούς και ανισότητες ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη. Πόσο επείγουσα είναι η αλλαγή πολιτικής και πόσο πιθανό είναι να γίνει αυτό με τον σημερινό συσχετισμό δυνάμεων;
Προφανώς μια αλλαγή πολιτικής του Γιούρογκρουπ αναφορικά με τα μέλη του που βρίσκονται σε βαθιά κρίση είναι επειγόντως αναγκαία. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να επιβιώσει ως ήπειρος ειρήνης και ευημερίας εάν οποιοδήποτε από τα μέλη της, όπως η Ελλάδα, έχει ποσοστό ανεργίας μεγαλύτερο από 20% και περίπου το 30% του πληθυσμού της βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας.
Ανεξάρτητα από τα λάθη προηγούμενων κυβερνήσεων, τα οποία και συνέβαλαν στην κρίση, είναι απαράδεκτο το φάρμακο να έχει δηλητηριώδεις επιπτώσεις και να είναι χειρότερο από την ασθένεια. Επιπλέον, οποιαδήποτε πολιτική ενάντια στην κρίση και να είναι κατάλληλη, εντός του θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου της Ε.Ε., δεν μπορεί και δεν πρέπει να υιοθετηθεί ενάντια στην εκφρασμένη δημοκρατικά βούληση των πολιτών.
Ενώ στους προηγούμενους μήνες και χρόνια το Γιούρογκρουπ αγνόησε αυτές τις βασικές αρχές της Ε.Ε., υπάρχει τώρα η ελπίδα ότι στην τρέχουσα επιδεινούμενη κατάσταση της προσφυγικής κρίσης οι ηγετικοί πρωταγωνιστές, συμπεριλαμβανομένης της γερμανικής κυβέρνησης, θα παίξουν έναν πιο εποικοδομητικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης στα κράτη-μέλη της.
• Εχετε πει ότι η Ελλάδα, κάτω από τον ζυγό του χρέους, έχει μετατραπεί σε ένα οικονομικό προτεκτοράτο. Τυπικά, η χώρα διατηρεί την κυριαρχία της, αλλά στην πραγματικότητα ακόμα και η δημοκρατική βούληση του λαού της περιφρονείται. Τι σημαίνει αυτό για τη δημοκρατία στην Ευρώπη;
Δύο θέματα εμπλέκονται σ' αυτή την ερώτηση. Πρώτον, ο όρος και η έννοια του «οικονομικού προτεκτοράτου». Αυτό σημαίνει ότι οι πιστωτές μιας χώρας –κυρίως διεθνείς ιδιωτικές τράπεζες και άλλοι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί– εγκαθιδρύουν έναν ξεχωριστό θεσμό, ο οποίος ασκεί έλεγχο στα έσοδα και, ορισμένες φορές, και στα έξοδα της χρεώστριας χώρας.
- Αυτό συνέβη πολλές φορές στα τέλη του 19ου αιώνα, για παράδειγμα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην Ελλάδα. Ηταν μια εκδοχή αποικιοκρατίας, η οποία, φυσικά, είναι ασύμβατη με το διεθνές δίκαιο, εάν συνέβαινε ενάντια στη θέληση της χρεώστριας χώρας. Η επίβλεψη της δημοσιονομικής συμπεριφοράς της Ελλάδας από την τρόικα ή τους «θεσμούς» ανταποκρίνεται σε τέτοια προτεκτοράτα του παρελθόντος.
- Αρνούνται σ' αυτό το κράτος το καθεστώς της κυρίαρχης ισότητας, το οποίο εγκαθιδρύθηκε με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Κατανοώ πλήρως ότι πολλοί Ελληνες πολίτες το βιώνουν σαν κάτι το εξευτελιστικό. Το δεύτερο θέμα είναι η δημοκρατία στην Ευρώπη.
• Πιστεύετε ότι μια πιθανή διάλυση του ευρώ θα έκανε τα πράγματα ευκολότερα ή θα βύθιζε την Ευρώπη σε μια μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική κρίση;
Δεν είμαι οικονομολόγος ή ειδικός περί τα δημοσιονομικά, αλλά αυτά που έμαθα από τις δηλώσεις πολλών ειδικών με έπεισαν ότι η κατάργηση του ευρώ θα δημιουργούσε τόσο σοβαρά προβλήματα που ως αντιστάθμισμα η αναζήτηση για τις κατάλληλες πολιτικές, η οποία περιέχει ή τουλάχιστον μετριάζει τις αρνητικές παράπλευρες επιπτώσεις του ευρώ, είναι προτιμότερη από την εξόχως σύνθετη προσπάθεια να διαχωρίσουμε τις στενά συνδεδεμένες οικονομίες των εμπλεκομένων χωρών.
Εάν προσθέσουμε και τις απρόβλεπτες πολιτικές και ψυχολογικές συνέπειες στην Ε.Ε., τότε οι κίνδυνοι μοιάζουν να είναι πολύ μεγαλύτεροι από τα δυνητικά οφέλη. Προφανώς, ένα από τα προβλήματα που έχουν συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην κρίση του ευρώ είναι η οικονομική και δημοσιονομική ετερογένεια των εμπλεκομένων χωρών.
Για να είμαστε σε θέση να καταπιαστούμε με αυτή τη δύσκολη κατάσταση απαιτούνται πολιτικές διανεμητικής δικαιοσύνης σε όλη την Ε.Ε. – σίγουρα αυτό αποτελεί μια καλή δοκιμή για να δούμε την ικανότητα της Ευρώπης να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της εσωτερικής της ποικιλομορφίας και συγκρουσιακότητας.
• Πώς κρίνετε τη στάση της Ε.Ε. προς τους πρόσφυγες; Και τι λέτε για την έλλειψη αναγκαίας αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη-μέλη;
Αυτό που συμβαίνει σήμερα με τους πρόσφυγες, οι οποίοι στο μεγαλύτερο μέρος τους μεταναστεύουν στις βορειοδυτικές χώρες της Ε.Ε., συνέβη στην Ιταλία και στην Ελλάδα πριν από πέντε χρόνια, όταν και ζήτησαν από τα άλλα κράτη-μέλη να μοιραστούν δίκαια τα βάρη της μαζικής εισόδου μεταναστών σ' αυτά τα παράκτια κράτη.
Αυτό το αίτημα δεν έτυχε ανταπόκρισης. Τώρα είναι πρώτα και κύρια η Γερμανία η οποία κάνει έκκληση για αλληλεγγύη εκ μέρους των κρατών που έχουν επηρεαστεί λιγότερο και βιώνει την ίδια απογοήτευση. Αυτές οι περιπτώσεις φανερώνουν την έλλειψη αμοιβαιότητας μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε., η οποία σίγουρα έχει να κάνει με το γεγονός ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, στην οποία οι ανισότητες μεταξύ τους έχουν αυξηθεί, το πολιτικό κλίμα έχει σκληρύνει.
Ολοι γνωρίζουμε τις δυσκολίες της συλλογικής δράσης και τον πειρασμό να είμαστε μοναχικοί καβαλάρηδες. Ωστόσο, αντί να μετατρέπουμε μεμονωμένα κράτη-μέλη σε αποδιοπομπαίους τράγους, η Ε.Ε. θα έπρεπε να καταβάλλει προσπάθειες για να πετύχει μεγαλύτερη κοινωνικο-οικονομική ισότητα μεταξύ των κρατών-μελών.
Οσο πιο ίσα είναι τόσο πιο εύλογες θα γίνονται οι εκκλήσεις για κατανομή των βαρών από μια κανονιστική σκοπιά και τόσο πιο εύκολα θα μπορούν να βρουν ανταπόκριση. Πάντως, δεν πρέπει να παραβλέπουμε τους μη οικονομικούς φραγμούς στην ετοιμότητα των κρατών-μελών να δεχτούν πρόσφυγες, για να μη μιλήσουμε για τη μαζική μετανάστευση. Εδώ η Ευρώπη έχει πολλά να μάθει για το πως μπορεί να διαχειρίζεται την πολιτιστική της ποικιλομορφία.
Είμαι πεισμένος ότι μια επιλογή προς τον εθνικισμό θα συνιστούσε μια πολιτιστική και πολιτική οπισθοδρόμηση, η οποία πρέπει να αποφευχθεί. Στο κάτω κάτω, είναι η λογική, η αποστολή και η μοναδικότητα της Ε.Ε. να μάθει πως να υπάρχει, να αναπτύσσεται και να ανθίζει ως μια ένωση των ανομοίων.
• Πώς αξιολογείτε τα αποτελέσματα της Διάσκεψης του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή; Πιστεύετε ότι οι δεσμεύσεις που ανέλαβαν οι διεθνείς ρυπαντές είναι επαρκείς ή αποτελούν απλώς το μέσον για καθησυχάσουν την κοινή γνώμη;
Δεν έχω την εντύπωση ότι το αποτέλεσμα της Διάσκεψης του Παρισιού μπορεί να χαρακτηριστεί απλά συμβολική πολιτική. Ενώ είναι λυπηρό ότι τόσο οι κλιματικοί στόχοι όσο και οι δεσμεύσεις των κρατών είναι ανοιχτά σε πολλαπλές περιοριστικές ερμηνείες και στερούνται διεθνούς αναγκαστικής εφαρμογής, δεν πρέπει να υποβαθμίζουμε το γεγονός ότι υπάρχει μια συναίνεση στην παγκόσμια κοινότητα σχετικά με το στόχο να διατηρηθεί η παγκόσμια υπερθέρμανση κάτω από τους δύο βαθμούς Κελσίου.
Αυτό μπορεί να πυροδοτήσει πολιτική και οικονομική δυναμική, η οποία, μεταξύ άλλων, αποθαρρύνει περαιτέρω επενδύσεις σε μη ανανεώσιμες ορυκτές μορφές ενέργειας και δημιουργεί κίνητρα για επενδύσεις σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας – με άλλα λόγια, η Διάσκεψη του Παρισιού είναι λιγότερο σημαντική από τη σκοπιά του άμεσου εκτελεστού αποτελέσματός της συγκριτικά με την οικονομική και πολιτική ορμή, την οποία είναι πιθανό να απελευθερώσει.
Ποιος είναι
Γεννημένος το 1939, ο Πρόις είναι από τους κορυφαίους πολιτικούς στοχαστές στη σύγχρονη Γερμανία και πρόσκειται πολιτικά στους Πράσινους. Είναι καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής στη Σχολή Διακυβέρνησης Χέρτι του Βερολίνου. Εχει διδάξει επίσης στα Πανεπιστήμια της Βρέμης, του Πρίνστον και του Σικάγου.
Το 1973, ως δικηγόρος της Ουλρίκε Μάινχοφ, είχε καταθέσει μήνυση κατά του υπουργού Δικαιοσύνης της Ρηνανίας-Βεστφαλίας για σωματική βλάβη λόγω της πολύμηνης απομόνωσής της στις φυλακές της Κολονίας. Έχει συμμετοχή στο δίτομο έργο «Δημοκρατία ή καπιταλισμός», εκδόσεις Επίκεντρο.
Πηγή
--------------
Σχόλια