1789: Η Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη

Μετά την επικράτηση της επανάστασης στο Παρίσι και σε όλη σχεδόν τη Γαλλία, η εξουσία πέρασε ουσιαστικά στα χέρια της αστικής τάξης, οι εκπρόσωποι της οποίας κυριαρχούσαν στα Δημοτικά Συμβούλια της πρωτεύουσας και των άλλων μεγάλων γαλλικών πόλεων. Η αστική τάξη ήταν τότε επαναστατική. Αγωνιζόταν κατά του φεουδαρχικού απολυταρχικού συστήματος και προσπαθούσε να το εκμηδενίσει.
Ετσι, στις 26 Αυγούστου του 1789 η Συντακτική Συνέλευση ψηφίζει τη «Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη», το πιο σπουδαίο γραπτό μνημείο της Γαλλικής Επανάστασης με κοσμοϊστορική σημασία.
  • «Οι άνθρωποι γεννιούνται και είναι ελεύθεροι και έχουν ίσα δικαιώματα», τονίζει η διακήρυξη. Η επαναστατική αυτή αρχή διακηρύχτηκε όταν στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου οι άνθρωποι ήταν ακόμη δούλοι, στη Ρωσική Αυτοκρατορία και στα άλλα φεουδαρχικά-απολυταρχικά κράτη υπήρχαν εκατομμύρια δουλοπάροικοι και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ανθούσε το δουλεμπόριο.
  • Οι αρχές που διατυπώνονται στη διακήρυξη ήταν μια τολμηρή, μια επαναστατική πρόκληση προς τον παλιό φεουδαρχικό κόσμο. Οπως ήταν φυσικό, η διακήρυξη όριζε πως «ιερά» και αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη είναι η προσωπική ελευθερία, η ελευθερία του λόγου, η ελευθερία της σκέψης και η αντίσταση στη βία.
Σε μια περίοδο που η φεουδαρχική απολυταρχική τάξη πραγμάτων κυριαρχούσε σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, οι αστικοδημοκρατικές- αντιφεουδαρχικές αρχές της Διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη έπαιξαν μεγάλο προοδευτικό ρόλο. Εκαναν τεράστια εντύπωση στους συγχρόνους και άφησαν βαθιά σημάδια στην κοινωνική συνείδηση των λαών. Αλλά η διακήρυξη όριζε ότι εξίσου «ιερό» και ακατάλυτο είναι και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Είναι αλήθεια πως σ” αυτό υπήρχε τότε και κάποιο στοιχείο προόδου – η υπεράσπιση της αστικής ιδιοκτησίας από την επιβουλή του φεουδαρχικού συστήματος. Αλλά το δικαίωμα της ιδιοκτησίας στρεφόταν κυρίως κατά των απόρων στρωμάτων. Η διακήρυξη αυτού του δικαιώματος δημιουργούσε πραγματικά τους πιο καλούς όρους για την καινούρια μορφή εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για την καπιταλιστική εκμετάλλευση των εργαζομένων. πηγή

Σχόλια