Η οικονομική κρίση καταδεικνύει το μέγεθος της αποτυχίας και τις εσφαλμένες εκτιμήσεις πάνω στις οποίες είναι βασισμένο το οικονομικό σύστημα υπογραμμίζει η Επιτροπή της Σοσιαλιστικής Διεθνούς για την διεθνή κρίση.
Η Επιτροπή Στίγκλιτς ζητά από τους ηγέτες της G20 να λάβουν μέτρα με έμφαση στην πραγματική οικονομία.
- «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε σε ένα κόσμο όπου το χάσμα της ανισότητας διευρύνεται, το περιβάλλον διαρκώς υποβαθμίζεται, και η οικονομία καθοδηγείται από κερδοσκοπικές και αδίστακτες πρακτικές» αναφέρεται.
- Το αποτέλεσμα της κρίσης είναι «οι 'οικονομικές φούσκες', η αυξανόμενη φτώχεια, η αποδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας, η αύξηση της ανεργίας και η συνεχής ανασφάλεια για την πλειοψηφία των πολιτών σε όλο τον κόσμο».
Η Επιτροπή υπογραμμίζει ακόμα ότι «από την κρίση πρέπει να αναδειχθούν νέοι κανόνες οι οποίοι θα διέπουν το παγκόσμιο σύστημα», επισημαίνοντας ότι «οι πολίτες δεν πρέπει να είναι υποχείρια των αγορών».
Οι ενέργειες για την ανάκαμψη της οικονομίας πρέπει να διασφαλίσουν ότι θα διασφαλιστούν και οι οικονομικά ασθενέστεροι και οι αναπτυσσόμενες χώρες, αναφέρεται στο μήνυμα της Επιτροπής ενώ έμφαση δίνεται στη κοινωνική συνοχή και τη βιώσιμη πράσινη οικονομία.
Στο μήνυμά της η Επιτροπή καλεί τους συμμετέχοντες στο G20 «να εστιάσουν στην παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, υποστηρίζοντας νέο δανεισμό (εάν υπάρχει ανάγκη, με άμεσο κρατικό δανεισμό ο οποίος υπερβαίνει τις τρέχουσες δυσκολίες του χρηματοπιστωτικού συστήματος) και προωθώντας την επαναδιαπραγμάτευση των υπαρχόντων δανείων».
Καλεί επίσης τη Σύνοδο να επικεντρωθεί «στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στη διαφύλαξη των σημερινών επιπέδων απασχόλησης και στην παροχή αξιοπρεπούς εισοδήματος σε όσους αναζητούν εργασία» με «πραγματοποίηση μαζικών νέων επενδύσεων σε προσοδοφόρες δραστηριότητες εξοικονόμησης ενέργειας, στην εκπαίδευση και στη βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού».
Τέλος, η Επιτροπή ζητά «να συσταθεί ένας νέος Παγκόσμιος Χρηματοπιστωτικός Οργανισμός, ο οποίος θα θέσει νέα, εφαρμόσιμα, σε παγκόσμιο επίπεδο, πρότυπα και θα θέσει τέλος στους φορολογικούς παράδεισους». (Βlogger: κάτι μου θυμίζει αυτό το τελευταίο, περί φορολογικών παραδείσων....κάποιο δικό μας καλόπαιδο δεν πάει καιρός που ανερυθρίαστα έλεγε, ότι έκανε αυτό που τόσοι άλλοι επίσης κάνουν)
==============
Μια άλλη ενδιαφέρουσα οπτική θεώρηση θα δείτε στο παρακάτω άρθρο:
Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ συγκλήθηκε προ μηνός στο Νταβός της Ελβετίας για να αναλύσει την οικονομική κρίση. Ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί, ένας από τους λίγους που την είχε προβλέψει από το 2006, είπε σε μία από τις συνεδριάσεις: «Η οικονομική θεωρία περί λογικού όντος δεν λειτούργησε κατά την εφαρμογή στην πράξη». Ο ίδιος και άλλοι έγκριτοι οικονομολόγοι παίρνουν τις αποστάσεις τους από αυτό που λέγεται λογική των αγορών και αποδίδουν μεγαλύτερη σημασία στη θεωρία περί συμπεριφοράς («behavioral economics»). Η θεωρία αυτή έχει ως αρχή ότι οι αποφάσεις που αφορούν στην οικονομία επηρεάζονται, όπως άλλωστε και άλλες πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς, από ψυχολογικούς παράγοντες συναφείς με το παράλογο και όχι με τη λογική.
Η πλέον κραυγαλέα απόρριψη του λογικού προτύπου προσκομίστηκε παραδόξως από τον υπέρτατο ρασιοναλιστή, τον Άλαν Γκρίνσπαν. «Διέπραξα σφάλμα όταν υπέθεσα ότι το αίσθημα αυτοσυντήρησης και τα συμφέροντα οργανισμών, κυρίως δε τραπεζών, ήταν τόσο ισχυρά ώστε οι οργανισμοί αυτοί να είναι οι πλέον ενδεδειγμένοι να προστατεύουν τους μετόχους τους», είπε ο πρώην διοικητής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ στο Κογκρέσο τον περασμένο Οκτώβριο.
Γι’ αυτό ο Γκρίνσπαν δεν είδε την κρίση που κατέφθανε, το ρασιοναλιστικό του πρότυπο τον εμπόδισε, όπως ισχυρίζεται τώρα ο Ντάνιελ Κέινμαν, καθηγητής του Πρίνστον, που συχνά αναφέρεται ως ο πατέρας της θεωρίας της συμπεριφοράς.
Η πλέον κραυγαλέα απόρριψη του λογικού προτύπου προσκομίστηκε παραδόξως από τον υπέρτατο ρασιοναλιστή, τον Άλαν Γκρίνσπαν. «Διέπραξα σφάλμα όταν υπέθεσα ότι το αίσθημα αυτοσυντήρησης και τα συμφέροντα οργανισμών, κυρίως δε τραπεζών, ήταν τόσο ισχυρά ώστε οι οργανισμοί αυτοί να είναι οι πλέον ενδεδειγμένοι να προστατεύουν τους μετόχους τους», είπε ο πρώην διοικητής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ στο Κογκρέσο τον περασμένο Οκτώβριο.
Γι’ αυτό ο Γκρίνσπαν δεν είδε την κρίση που κατέφθανε, το ρασιοναλιστικό του πρότυπο τον εμπόδισε, όπως ισχυρίζεται τώρα ο Ντάνιελ Κέινμαν, καθηγητής του Πρίνστον, που συχνά αναφέρεται ως ο πατέρας της θεωρίας της συμπεριφοράς.
- Ο Κέινμαν υιοθέτησε μία από τις πλέον εντυπωσιακές ιδέες που ακούστηκαν στο Νταβός, η οποία ανήκει στον ψυχολόγο Γκάρι Κλάιν. Πρόκειται για τη θεωρία περί «προθανάτιας ανάλυσης». Η ανάλυση αυτή είναι σαν να υποβάλλει τη συμβατική σκέψη σε «δοκιμασία αντοχής στην αγχώδη ένταση».
Ας πούμε ότι μια επιχείρηση ή μια κυβέρνηση έχει επιλέξει ένα σχέδιο δράσης. Πριν ακόμη το σχέδιο εφαρμοστεί, το αφεντικό ζητά από τον κόσμο να υποθέσει ότι ύστερα από μία πενταετία το σχέδιο θα έχει αποτύχει. Τους ζητά λοιπόν να γράψουν εν συντομία τους λόγους της αποτυχίας. Με τη μέθοδο αυτή πολλά από τα προβλήματα που παρέβλεψαν εκείνοι που λαμβάνουν τις αποφάσεις έρχονται στην επιφάνεια.
- Εκείνο που έχουμε να παρατηρήσουμε είναι ότι, εδώ και πάνω από είκοσι χρόνια, άτομα όπως ο Τζων Γκάρντνερ του «Common Cause» έχουν κάνει ξεκάθαρο ότι ένα από τα πιο απαραίτητα καθήκοντα που έχει η κοινωνία τις επόμενες λίγες δεκαετίες είναι να θεμελιώσει στη γραφειοκρατική δομή των οργανισμών ένα θεσμισμένο «άνοιγμα» και μια ευαισθησία στην πρόκληση που θα αντικαταστήσει τη χαρακτηριστική σήμερα θεσμισμένη αντίσταση.
Αυτή η συμπεριφορά της ενεργού προσκόλλησης σε μιαν απαρχαιωμένη αντίληψη της πραγματικότητας είναι η βάση για πολλές ψυχοπάθειες. Οι ψυχίατροι την ονομάζουν “συναισθηματική μεταφορά” και αφορά όχι μόνον άτομα αλλά και οργανισμούς.
Διότι η αλήθεια ή η πραγματικότητα αποφεύγεται όταν είναι οδυνηρή. Η ολοκληρωτική αφοσίωση στην αλήθεια σημαίνει μια ζωή συνεχούς, ατέρμονης και αυστηρής αυτοεξέτασης. Η συνεχής αυτοεξέταση και ο φιλοσοφικός στοχασμός είναι απαραίτητα για την ύστατη επιβίωσή μας.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο για τα ανθρώπινα όντα και τους οργανισμούς να δεχθούν ότι εκείνο που ήταν κάποτε πραγματικό και λειτουργικό, σήμερα δεν είναι. Ότι έγινε ένα συνεκτικό σύστημα από ψέμματα και πρέπει πλέον να αναθεωρηθεί. Ότι πρέπει να δεχθούν την πρόκληση και να αλλάξουν γραμμή πλεύσης.
Διότι η αλήθεια ή η πραγματικότητα αποφεύγεται όταν είναι οδυνηρή. Η ολοκληρωτική αφοσίωση στην αλήθεια σημαίνει μια ζωή συνεχούς, ατέρμονης και αυστηρής αυτοεξέτασης. Η συνεχής αυτοεξέταση και ο φιλοσοφικός στοχασμός είναι απαραίτητα για την ύστατη επιβίωσή μας.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο για τα ανθρώπινα όντα και τους οργανισμούς να δεχθούν ότι εκείνο που ήταν κάποτε πραγματικό και λειτουργικό, σήμερα δεν είναι. Ότι έγινε ένα συνεκτικό σύστημα από ψέμματα και πρέπει πλέον να αναθεωρηθεί. Ότι πρέπει να δεχθούν την πρόκληση και να αλλάξουν γραμμή πλεύσης.
- Πώς όμως να αναθεωρηθεί αυτός ο στιλπνός καρτεσιανός ορθολογισμός με την άψογη «γεωμετρική» ιδέα της πραγματικότητας που προσφέρει; Εφόσον η μέτρηση έχει γίνει ένα είδος επιστημονικού ειδώλου, τι θα μετράει από ’δω και πέρα η οικονομική επιστήμη; Τις τεράστιες ζημιές, την απληστία, το φόβο, τη μανία του κέρδους;
Προφανώς αναγνωρίζεται ότι η ροπή του οικονομικού συστήματος να περνά κρίσεις κάθε 15-20 χρόνια και να καταρρέει περιοδικά είναι ένα πρόβλημα ιδιαίτερα επικίνδυνο σήμερα, την εποχή της παγκοσμιοποίησης. Πώς όμως να αναθεωρηθεί η ιδέα ότι τα κέρδη πρέπει συνεχώς να αυξάνονται;
- Για να βγούμε από την κρίση χρειάζεται μια οργάνωση του οικονομικού συστήματος σε άλλη βάση, μια νέα αρχιτεκτονική της οικονομίας, ικανή να θωρακίσει το σύστημα από τα λάθη; Δυστυχώς το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο και, όπως όλα τα μεγάλα προβλήματα των ανθρώπινων κοινωνιών, είναι στην ουσία του ηθικό πρόβλημα. Για να γίνει δεκτή αυτή η πρόκληση, προαπαιτείται μια σημαντική ηθική απόφαση που μάλλον οδηγεί στην αυτοαναίρεση του συστήματος. Εύλογη, λοιπόν, η τόση αμηχανία στους αρχηγούς των κρατών και τα επιτελεία τους.
Γι’ αυτό είναι τόσο δύσκολη όχι μόνο η προθανάτια αλλά κυρίως η επιθανάτια ανάλυση. Μεταθανάτια ανάλυση κατά πάσα πιθανότητα θα γίνει. Ας ευχηθούμε ότι θα ζήσουν αρκετοί για να την κάνουν.
Ευγ. Γραικού
http://www.ardin.gr/page/article.php?id=0a16c804-5ac0-c829-9abc-00004a5a
=======================
http://www.topontiki.gr/article/53569/I-ellipis-skepsi-ton-oikonomologon
Νικήτας Χιωτίνης
Η ελλιπής σκέψη των οικονομολόγων
Οι οικονομολόγοι σήμερα δείχνουν ελλιπή γνώση ακόμα και της πρόσφατης Ιστορίας, με αποτέλεσμα δύο σοβαρότατες, κατά τη γνώμη μου, ελλείψεις στη σκέψη τους.
Ας αρχίσουμε από την πρώτη έλλειψή τους: Ο Καζαντζάκης έγραφε πως, παρακολουθώντας έναν καθηγητή οικονομολόγο στη Ρωσία να εξηγεί το πώς κατασκευάστηκε η Ακρόπολη, άρχισε να χαμογελάει. Όταν ο καθηγητής τον ερώτησε γιατί, του απήντησε: «Σας διαβεβαιώνω, κύριε καθηγητά, το χαμόγελο των Καρυατίδων δεν οφείλεται σε οικονομικούς λόγους». Θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο για όλη την Ακρόπολη, για τις Πυραμίδες, για την Αγία Σοφία, για την εξέλιξη της Σκέψης, σε μεγάλο βαθμό για τους πολέμους, για την ίδια την εξέλιξη τελικώς του ανθρώπου και των κοινωνιών του.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως η Ιστορία του ανθρώπου δεν στηρίχτηκε στην οικονομία, στην οικονομία δηλαδή όπως την εννοούμε σήμερα, τουλάχιστον όχι μόνο. Αναφέρομαι στη νεωτερική θεώρηση της οικονομίας, σε αυτήν που προέρχεται και στηρίζει την ευτυχία στη νεωτερική εκδοχή της, αυτή δηλαδή που ανήγαγε την κατανάλωση ως τη μόνη που προσδίδει νόημα στη ζωή. Η Ιστορία δεν εξελίχθηκε με αυτήν την ανοιγμένη σε οντολογικό επίπεδο έννοια της ευτυχίας. Τη φαντασιακή θέσμιση των κοινωνιών, όπως μας την εξήγησε ο Καστοριάδης(1) – που κατ’ ουσίαν όμως πρόκειται περί της φιλοσοφικής θεμελίωσης ή θέσμισής τους –, δείχνουν να την αγνοούν οι σημερινοί οικονομολογούντες, τουλάχιστον στη συντριπτική πλειονότητά τους, ή, έστω, να την υποτιμούν. Όμως είναι φανερότατο, ακόμα και στην πιο επιφανειακή ανάγνωση της Ιστορίας, πως αυτό το φαντασιακό έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο. Αλλά αυτό το φαντασιακό εξακολουθεί να είναι καθοριστικό των εξελίξεων, π.χ. σε αυτό το φαντασιακό στηρίχτηκε ο Χίτλερ και αιματοκύλησε την Ευρώπη, σε αυτό το φαντασιακό εξακολουθεί να στηρίζεται η «επικοινωνιακή» (βλέπε δημαγωγική) λειτουργία των πολιτικών παρατάξεων: ενοχικά σύνδρομα περί «Αριστεράς» και «Δεξιάς», ρατσισμός, «εδώ και τώρα», «Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα», «εθνικισμός» και «διεθνισμός» κ.λπ. Η «επιστημονική οικονομία» είτε ερχόταν σε δεύτερη μοίρα είτε αποτελούσε την αιτία των καταστροφικών διαστροφών αυτού του φαντασιακού και τελικώς της ίδιας της κοινωνίας.
Το δεύτερο που δείχνουν να αγνοούν οι επιστήμονες οικονομολόγοι είναι η έννοια της γεωπολιτικής. Λέω, δείχνουν να την αγνοούν, διαβάζοντας τους προβαλλόμενους σαν σοφούς, γιατί έχω την άποψη πως στην πραγματικότητα οι σοβαροί οικονομολόγοι φαίνεται πως τη λαμβάνουν σοβαρώς υπ’ όψιν τους. Π.χ. κάποιες κρυφές στρατηγικές πρέπει να κρύβονται πίσω από τις απόψεις των Αμερικανών οικονομολόγων, που επιμένουν στο συμφέρον της Κύπρου να φύγει από το ευρώ(2). Δεν φαίνεται τυχαίο που αυτές οι απόψεις τους συνάδουν με τις γεωπολιτικές απόψεις του Huntington, εκφρασμένες στο βιβλίο «Σύγκρουση Ανατολής - Δύσης»(3). Όμως, ακόμα και μια απλή ανάγνωση της οικονομικής Ιστορίας του 20ού αιώνα, δείχνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο πως η γεωπολιτική σκέψη κυριαρχούσε. Οι ΗΠΑ, π.χ., έτσι χάραξαν την οικονομική τους ανάπτυξη μετά τη δεκαετία του ’40, σε μεγάλο βαθμό πάνω στη γεωπολιτική της διάσταση αναπτύχθηκε η σημερινή Ελλάδα(4), η γεωπολιτική ισχύς της Βαλκανικής Χερσονήσου συνέβαλε τα μέγιστα και στην ίδια τη δημιουργία του νεότερου ελληνικού κράτους(5).
Πάντως, σε κάθε περίπτωση, οι σημερινοί οικονομολόγοι δεν κάνουν άλλο παρά να υπηρετούν το ισχύον χρηματοπιστωτικό σύστημα, αυτό που καταδήλως οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μία νέου τύπου φεουδαρχία. Αυτό το χρηματοπιστωτικό σύστημα-απόλυτη-αλήθεια σπούδασαν στα πανεπιστήμιά τους, πήραν και διδακτορικά για να δουλέψουν επιτυχώς μέσα σε αυτό. Οποιαδήποτε άρνηση της αλήθειας του είναι αδιανόητη. Μέσα σε αυτό ψάχνουμε να δούμε αν μας συμφέρει ή δεν μας συμφέρει να επιστρέψουμε στη δραχμή, με αυτό ως απαράβατο συζητάμε για το τι πρέπει να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε την «κρίση» κ.λπ. Είναι χαρακτηριστικό πως όλοι εξανέστησαν στο ενδεχόμενο άρσης της ασφάλειας των μεγάλων καταθέσεων στην Κύπρο. Όλοι εξανέστησαν με τη σαφώς δημοκρατική άποψη να μην πληρώνουν τις τραπεζικές ατασθαλίες τα ασφαλιστικά ταμεία του λαού, αλλά οι καταθέτες που επιδιώκουν κέρδος από χρήματα που τα αφήνουν να κάθονται, χρήματα τα οποία οι τραπεζίτες μοχλεύουν για να κερδοσκοπήσουν – αν όχι κλέψουν –, με τελικούς ζημιωμένους την ίδια την παραγωγική διαδικασία και τους εργαζομένους, που χάριν αυτών αναπτύσσονται οι κοινωνίες. Η άποψη του Ντάισελμπλουμ είναι άποψη ηθικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά σωστή. Βεβαίως, αυτά τα είπε για να κατευθυνθούν όλα τα χρήματα στη Γερμανία. Αλλά γιατί, αντί να αρνούμαστε αυτήν τη σωστή άποψή του, να μην απαιτήσουμε όλες οι τράπεζες να λειτουργούν επί ίσοις όροις και να επανέλθουν στην πραγματική αποστολή τους; Τρόπους γι’ αυτό έχουμε (6), αν το θελήσουμε βεβαίως και αν πρώτα οι λαοί πληροφορηθούν την ουσία των τεκταινομένων και πάψουν να παρασύρονται από τους επαγγελματίες προπαγανδιστές - οικονομολόγους και «σωτήρες», που ίσως και ανιδιοτελώς μας εγκλωβίζουν στο υφιστάμενο τραπεζικό σύστημα (ξεκινώντας με τη διαβεβαίωση περί του οριστικού τέλους της Ενωμένης Ευρώπης). Τελικώς, δύο δρόμοι υπάρχουν: ή οι τράπεζες λειτουργούν προς διευκόλυνση της παραγωγής ή λειτουργούν προς διευκόλυνση των τοκιστών και σουλατσαδόρων – με τελική κατάληξη την επικράτηση της νέας φεουδαρχίας. Φοβάμαι πως οι οικονομολόγοι υπερασπίζονται το δεύτερο, αυτό άλλωστε σπούδασαν (;) ή τουλάχιστον νομίζουν πως σπούδασαν.
1 Κ. Καστοριάδης, «Η φαντασιακή θέσμιση των κοινωνιών», εκδ. Κέδρος-Ράππα.
2 Το ίδιο και ο αρχιεπίσκοπος της Κύπρου, καθόλου τυχαίο και αυτό – δεν ξέρω τι άποψη έχει η Εκκλησία της Ελλάδος.
3 S. Huntington, «Σύγκρουση Ανατολής - Δύσης», Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1998.
4 Οι παλιοί πολιτικοί φαίνεται πως το γνώριζαν αυτό και το εκμεταλλεύτηκαν επ’ ωφελεία της χώρας μας. Οι σημερινοί πολιτικοί είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ανίδεοι και ανεπαρκείς.
5 Ν. Χιωτίνης, «Η ανολοκλήρωτη ελληνική ανασύνταξη», «Το Ποντίκι», 22.3.2013.
6 Π.χ. διαχωρισμός επενδυτικών και εμπορικών κεφαλαίων, επιβολή κανόνων λειτουργίας όλων των τραπεζών, για να πάψουν να τζογάρουν τα χρήματα των καταθετών για ίδιον όφελος, κοινή αντιμετώπιση όλων των χρεοκοπημένων τραπεζών (συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών) με αυστηρότατο έλεγχο και εν συνεχεία εγγυοδοσία από την Κεντρική Τράπεζα, η οποία θα «πολιτικοποιηθεί», τελική πολιτική και οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης. Αν δεν γίνουν αυτά αμέσως, η Ευρώπη θα διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη.
---------------------------------
Αυτοί οι οικονομολόγοι είναι επικίνδυνοι... πολύ επικίνδυνοι
Της Ζέζας Ζήκου
Τόσο πολλά… λάθη μαζεμένα, την ίδια χρονική συγκυρία, για το ίδιο θέμα, από τόσο έμπειρους ακαδημαϊκούς; Μήπως η… θεωρία του λάθους είναι για αφελείς. Λίγο μετά τον λάθος «πολλαπλασιαστή» του ΔΝΤ, που υπήρξε μοιραίος για τη χώρα μας, ήρθε η νέα αποκάλυψη: τα λάθη Ρόγκοφ - Ράινχαρτ. Αμφισβητούνται οι πιο εμπεριστατωμένες έρευνες, από ένα λάθος στο Excel! Οργή και ειρωνεία ξεχειλίζουν σε όλα τα socialmedia και τις κορυφαίες εφημερίδες (από τους Financial Times, Washington Post κ.λπ.). «Θάνατος με ένα Excel» είναι το σχόλιο του νεοκεϊνσιανού νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν στους New York Times.
Εναντι της διεθνούς κατακραυγής, το δίδυμο των θεωρητικών της νεοφιλελεύθερης «ορθοδοξίας» και της στυγερής λιτότητας αναγκάστηκε για πρώτη φορά να απαντήσει, ύστερα από μήνες άρνησης παραδοχής του οιουδήποτε σφάλματος. Και η τελευταία αναφορά τα λέει όλα. Ενα λάθος, μια αδεξιότητα βούλιαξε τους λαούς στην απόγνωση; Τόσο αίμα και δάκρυα για τα εξωφρενικά λάθη ορισμένων χαρτογιακάδων που πέρασαν από το ΔΝΤ και μετά χρίστηκαν οικονομολόγοι του Χάρβαρντ; Οι λανθασμένες προσεγγίσεις Ρόγκοφ - Ράινχαρτ κάνουν τη mainstream ακαδημαϊκή οικονομική κοινότητα να τρίζει, από την Οξφόρδη έως το Χάρβαρντ. Οι οικονομολόγοι Κένεθ Ρόγκοφ και Κάρμεν Ράινχαρτ το 2010 και μετά διάφορες μελέτες του ΔΝΤ βρήκαν ότι, ενώ σε μια χώρα με χαμηλό χρέος τα ελλείμματα μπορεί να βοηθήσουν την ανάκαμψη, γίνονται επιζήμια αν το χρέος ξεπεράσει το 90% του ΑΕΠ. Δηλαδή στις χώρες με λόγο χρέους προς ΑΕΠ που υπερβαίνει το 90%, το ποσοστό ανάπτυξης είναι αρνητικό (-0,1%) ενώ εάν γινόταν σωστά ο υπολογισμός, θα φαινόταν πως στην πραγματικότητα το μέσο ποσοστό ανάπτυξης των χωρών αυτών ήταν 2,2%.
Κορυφαία στελέχη του ΔΝΤ, που το 2010 είχαν λόγο στη δημιουργία της θανατηφόρας συνταγής, κορυφαίοι καθηγητές σήμερα, ομολογούν τα λάθη που έκαναν και τους εκτός πραγματικότητας υπολογισμούς. Οι δύο οικονομολόγοι για λογαριασμό του ΔΝΤ εκπόνησαν το 2010 τη διαβόητη πλέον μελέτη τους για τα αποτελέσματα των πολιτικών λιτότητας. Πολλοί οικονομολόγοι έκαναν λόγο για σφάλματα στη θεωρία τους, ιδίως ο Πολ Κρούγκμαν ο οποίος επί μήνες στη στήλη του στους New York Times αναφερόταν στο «φιάσκο των Ρόγκοφ - Ράινχαρτ».
Σε μια μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα στις αρχές της εβδομάδας που πέρασε, τρεις ερευνητές του Πανεπιστήμιου της Μασαχουσέτης εξηγούν πώς προέκυψαν τα βασικά λάθη. Οι Τόμας Χέρντον, Μάικλ Ας και Ρόμπερτ Πόλιν ανέφεραν στη μελέτη τους, στο πλαίσιο της οποίας ζήτησαν –και έλαβαν– από τους Ράινχαρτ και Ρόγκοφ το λογιστικό φύλλο και τα δεδομένα που χρησιμοποίησαν, ότι υπήρξαν σφάλματα, παραλείψεις και αποκλεισμοί που οδήγησαν σε στρεβλά αποτελέσματα.
Προφανώς και δεν είναι τυχαίος ο Κένεθ Ρόγκοφ. Ηταν επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κατά τη χρεοκοπία της Αργεντινής. Μαζί με την καθηγήτρια Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, Κάρμεν Ράινχαρτ έγραψαν το βιβλίο με τίτλο «Τhis Τime is Different: Eight Centuries of Financial Folly» («Αυτή τη φορά είναι αλλιώς - 800 χρόνια χρηματοοικονομικά λάθη») και έγιναν φίρμες. Στο βιβλίο περιγράφονται όλες οι κρίσεις χρέους από το 1820 έως το 2010 κι έτσι ο Ρόγκοφ έγινε μια «αυθεντία» στις κρίσεις χρέους. Δυστυχώς, για εμάς και τους άλλους λαούς, ο καθηγητής Ρόγκοφ διέκοψε το σκάκι (αλλά διατηρεί τον τίτλο του international grandmaster) όταν αντιλήφθηκε ότι το σκάκι είναι τόσο εθιστικό που τον εμπόδιζε να εντρυφήσει βαθύτερα στη νεοφιλελεύθερη «ορθοδοξία». Και σχεδόν επισκίασε, πρόσκαιρα όμως, το mainstream των οικονομολόγων, όπως τους νομπελίστες Πολ Κρούγκμαν του Princeton University και Τζότζεφ Στίγκλιτζ του Columbia University ή τον Τζέιμς Γκαλμπρέιθ του University of Texas, μεταξύ άλλων. Να θυμίσω πως η αποκάλυψη, ή μάλλον η παραδοχή για τον λάθος «πολλαπλασιαστή», ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο άρα και η Ευρωπαϊκή Eνωση, που ακολουθούσε τυφλά τη μέθοδό του, έσφαλαν στον τρόπο υπολογισμού των επιπτώσεων του Μνημονίου επί της ελληνικής οικονομίας, αντιμετωπίστηκε με τον καγχασμό που της άξιζε.
Ομως, σιγά σιγά αρχίζουν να αποκαλύπτονται. Το ΔΝΤ ομολόγησε ότι δεν είχε εκτιμήσει σοβαρά τις επιπτώσεις της λιτότητας στην ύφεση. Αυτό το λάθος ούτε μαθητευόμενος οικονομολόγος δεν θα το έκανε. Αδυνατούμε να το κατανοήσουμε. Αν διέπραξαν τέτοιο σφάλμα, οι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι.
Αλλά τις επιπτώσεις αυτού του «λάθους» η Ελλάδα τις πληρώνει με ανεργία της τάξεως του 30%, κατεστραμμένη οικονομία, διαλυμένη κοινωνία και ζοφερές προοπτικές. Το εξοργιστικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι αυτή η τραγωδία ήταν περιττή. Πριν από μισόν αιώνα, οποιοσδήποτε οικονομολόγος –ή οποιοσδήποτε φοιτητής Οικονομικών είχε διαβάσει το εγχειρίδιο του Πολ Σάμιουελσον «Οικονομικά»– θα μπορούσε να μας πει ότι η λιτότητα εν όψει ύφεσης είναι πολύ κακή ιδέα. Πάντως, είναι υποχρέωση της κυβέρνησης και της χώρας, στο όνομα αυτών που τρία χρόνια τώρα δεινοπαθούν από την κρίση, να αποκαλύψει την πλήρη αλήθεια. Πώς και γιατί οδηγηθήκαμε στο Μνημόνιο και να τιμωρήσει τους Παπανδρέου/Παπακωνσταντίνου. Η αλήθεια θα είναι λυτρωτική και θα ενισχύει τη χώρα. Δεν θα τη βλάψει. Η κυβέρνηση, από την υποχρέωση αυτή, δεν έχει το ηθικό δικαίωμα να παραιτηθεί… Στο όνομα οποιασδήποτε πολιτικής σκοπιμότητας. Αποτελεί, άλλωστε, ρητή προεκλογική δέσμευση του Σαμαρά. «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές». Αποτελεί παρακαταθήκη του εθνικού μας ποιητή.
=======================
http://www.topontiki.gr/article/53569/I-ellipis-skepsi-ton-oikonomologon
Νικήτας Χιωτίνης
Η ελλιπής σκέψη των οικονομολόγων
Οι οικονομολόγοι σήμερα δείχνουν ελλιπή γνώση ακόμα και της πρόσφατης Ιστορίας, με αποτέλεσμα δύο σοβαρότατες, κατά τη γνώμη μου, ελλείψεις στη σκέψη τους.
Ας αρχίσουμε από την πρώτη έλλειψή τους: Ο Καζαντζάκης έγραφε πως, παρακολουθώντας έναν καθηγητή οικονομολόγο στη Ρωσία να εξηγεί το πώς κατασκευάστηκε η Ακρόπολη, άρχισε να χαμογελάει. Όταν ο καθηγητής τον ερώτησε γιατί, του απήντησε: «Σας διαβεβαιώνω, κύριε καθηγητά, το χαμόγελο των Καρυατίδων δεν οφείλεται σε οικονομικούς λόγους». Θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο για όλη την Ακρόπολη, για τις Πυραμίδες, για την Αγία Σοφία, για την εξέλιξη της Σκέψης, σε μεγάλο βαθμό για τους πολέμους, για την ίδια την εξέλιξη τελικώς του ανθρώπου και των κοινωνιών του.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως η Ιστορία του ανθρώπου δεν στηρίχτηκε στην οικονομία, στην οικονομία δηλαδή όπως την εννοούμε σήμερα, τουλάχιστον όχι μόνο. Αναφέρομαι στη νεωτερική θεώρηση της οικονομίας, σε αυτήν που προέρχεται και στηρίζει την ευτυχία στη νεωτερική εκδοχή της, αυτή δηλαδή που ανήγαγε την κατανάλωση ως τη μόνη που προσδίδει νόημα στη ζωή. Η Ιστορία δεν εξελίχθηκε με αυτήν την ανοιγμένη σε οντολογικό επίπεδο έννοια της ευτυχίας. Τη φαντασιακή θέσμιση των κοινωνιών, όπως μας την εξήγησε ο Καστοριάδης(1) – που κατ’ ουσίαν όμως πρόκειται περί της φιλοσοφικής θεμελίωσης ή θέσμισής τους –, δείχνουν να την αγνοούν οι σημερινοί οικονομολογούντες, τουλάχιστον στη συντριπτική πλειονότητά τους, ή, έστω, να την υποτιμούν. Όμως είναι φανερότατο, ακόμα και στην πιο επιφανειακή ανάγνωση της Ιστορίας, πως αυτό το φαντασιακό έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο. Αλλά αυτό το φαντασιακό εξακολουθεί να είναι καθοριστικό των εξελίξεων, π.χ. σε αυτό το φαντασιακό στηρίχτηκε ο Χίτλερ και αιματοκύλησε την Ευρώπη, σε αυτό το φαντασιακό εξακολουθεί να στηρίζεται η «επικοινωνιακή» (βλέπε δημαγωγική) λειτουργία των πολιτικών παρατάξεων: ενοχικά σύνδρομα περί «Αριστεράς» και «Δεξιάς», ρατσισμός, «εδώ και τώρα», «Τσοβόλα, δώσ’ τα όλα», «εθνικισμός» και «διεθνισμός» κ.λπ. Η «επιστημονική οικονομία» είτε ερχόταν σε δεύτερη μοίρα είτε αποτελούσε την αιτία των καταστροφικών διαστροφών αυτού του φαντασιακού και τελικώς της ίδιας της κοινωνίας.
Το δεύτερο που δείχνουν να αγνοούν οι επιστήμονες οικονομολόγοι είναι η έννοια της γεωπολιτικής. Λέω, δείχνουν να την αγνοούν, διαβάζοντας τους προβαλλόμενους σαν σοφούς, γιατί έχω την άποψη πως στην πραγματικότητα οι σοβαροί οικονομολόγοι φαίνεται πως τη λαμβάνουν σοβαρώς υπ’ όψιν τους. Π.χ. κάποιες κρυφές στρατηγικές πρέπει να κρύβονται πίσω από τις απόψεις των Αμερικανών οικονομολόγων, που επιμένουν στο συμφέρον της Κύπρου να φύγει από το ευρώ(2). Δεν φαίνεται τυχαίο που αυτές οι απόψεις τους συνάδουν με τις γεωπολιτικές απόψεις του Huntington, εκφρασμένες στο βιβλίο «Σύγκρουση Ανατολής - Δύσης»(3). Όμως, ακόμα και μια απλή ανάγνωση της οικονομικής Ιστορίας του 20ού αιώνα, δείχνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο πως η γεωπολιτική σκέψη κυριαρχούσε. Οι ΗΠΑ, π.χ., έτσι χάραξαν την οικονομική τους ανάπτυξη μετά τη δεκαετία του ’40, σε μεγάλο βαθμό πάνω στη γεωπολιτική της διάσταση αναπτύχθηκε η σημερινή Ελλάδα(4), η γεωπολιτική ισχύς της Βαλκανικής Χερσονήσου συνέβαλε τα μέγιστα και στην ίδια τη δημιουργία του νεότερου ελληνικού κράτους(5).
Πάντως, σε κάθε περίπτωση, οι σημερινοί οικονομολόγοι δεν κάνουν άλλο παρά να υπηρετούν το ισχύον χρηματοπιστωτικό σύστημα, αυτό που καταδήλως οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μία νέου τύπου φεουδαρχία. Αυτό το χρηματοπιστωτικό σύστημα-απόλυτη-αλήθεια σπούδασαν στα πανεπιστήμιά τους, πήραν και διδακτορικά για να δουλέψουν επιτυχώς μέσα σε αυτό. Οποιαδήποτε άρνηση της αλήθειας του είναι αδιανόητη. Μέσα σε αυτό ψάχνουμε να δούμε αν μας συμφέρει ή δεν μας συμφέρει να επιστρέψουμε στη δραχμή, με αυτό ως απαράβατο συζητάμε για το τι πρέπει να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε την «κρίση» κ.λπ. Είναι χαρακτηριστικό πως όλοι εξανέστησαν στο ενδεχόμενο άρσης της ασφάλειας των μεγάλων καταθέσεων στην Κύπρο. Όλοι εξανέστησαν με τη σαφώς δημοκρατική άποψη να μην πληρώνουν τις τραπεζικές ατασθαλίες τα ασφαλιστικά ταμεία του λαού, αλλά οι καταθέτες που επιδιώκουν κέρδος από χρήματα που τα αφήνουν να κάθονται, χρήματα τα οποία οι τραπεζίτες μοχλεύουν για να κερδοσκοπήσουν – αν όχι κλέψουν –, με τελικούς ζημιωμένους την ίδια την παραγωγική διαδικασία και τους εργαζομένους, που χάριν αυτών αναπτύσσονται οι κοινωνίες. Η άποψη του Ντάισελμπλουμ είναι άποψη ηθικά, κοινωνικά και αναπτυξιακά σωστή. Βεβαίως, αυτά τα είπε για να κατευθυνθούν όλα τα χρήματα στη Γερμανία. Αλλά γιατί, αντί να αρνούμαστε αυτήν τη σωστή άποψή του, να μην απαιτήσουμε όλες οι τράπεζες να λειτουργούν επί ίσοις όροις και να επανέλθουν στην πραγματική αποστολή τους; Τρόπους γι’ αυτό έχουμε (6), αν το θελήσουμε βεβαίως και αν πρώτα οι λαοί πληροφορηθούν την ουσία των τεκταινομένων και πάψουν να παρασύρονται από τους επαγγελματίες προπαγανδιστές - οικονομολόγους και «σωτήρες», που ίσως και ανιδιοτελώς μας εγκλωβίζουν στο υφιστάμενο τραπεζικό σύστημα (ξεκινώντας με τη διαβεβαίωση περί του οριστικού τέλους της Ενωμένης Ευρώπης). Τελικώς, δύο δρόμοι υπάρχουν: ή οι τράπεζες λειτουργούν προς διευκόλυνση της παραγωγής ή λειτουργούν προς διευκόλυνση των τοκιστών και σουλατσαδόρων – με τελική κατάληξη την επικράτηση της νέας φεουδαρχίας. Φοβάμαι πως οι οικονομολόγοι υπερασπίζονται το δεύτερο, αυτό άλλωστε σπούδασαν (;) ή τουλάχιστον νομίζουν πως σπούδασαν.
1 Κ. Καστοριάδης, «Η φαντασιακή θέσμιση των κοινωνιών», εκδ. Κέδρος-Ράππα.
2 Το ίδιο και ο αρχιεπίσκοπος της Κύπρου, καθόλου τυχαίο και αυτό – δεν ξέρω τι άποψη έχει η Εκκλησία της Ελλάδος.
3 S. Huntington, «Σύγκρουση Ανατολής - Δύσης», Εναλλακτικές Εκδόσεις, 1998.
4 Οι παλιοί πολιτικοί φαίνεται πως το γνώριζαν αυτό και το εκμεταλλεύτηκαν επ’ ωφελεία της χώρας μας. Οι σημερινοί πολιτικοί είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ανίδεοι και ανεπαρκείς.
5 Ν. Χιωτίνης, «Η ανολοκλήρωτη ελληνική ανασύνταξη», «Το Ποντίκι», 22.3.2013.
6 Π.χ. διαχωρισμός επενδυτικών και εμπορικών κεφαλαίων, επιβολή κανόνων λειτουργίας όλων των τραπεζών, για να πάψουν να τζογάρουν τα χρήματα των καταθετών για ίδιον όφελος, κοινή αντιμετώπιση όλων των χρεοκοπημένων τραπεζών (συμπεριλαμβανομένων των γερμανικών) με αυστηρότατο έλεγχο και εν συνεχεία εγγυοδοσία από την Κεντρική Τράπεζα, η οποία θα «πολιτικοποιηθεί», τελική πολιτική και οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης. Αν δεν γίνουν αυτά αμέσως, η Ευρώπη θα διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη.
---------------------------------
Αυτοί οι οικονομολόγοι είναι επικίνδυνοι... πολύ επικίνδυνοι
Της Ζέζας Ζήκου
Τόσο πολλά… λάθη μαζεμένα, την ίδια χρονική συγκυρία, για το ίδιο θέμα, από τόσο έμπειρους ακαδημαϊκούς; Μήπως η… θεωρία του λάθους είναι για αφελείς. Λίγο μετά τον λάθος «πολλαπλασιαστή» του ΔΝΤ, που υπήρξε μοιραίος για τη χώρα μας, ήρθε η νέα αποκάλυψη: τα λάθη Ρόγκοφ - Ράινχαρτ. Αμφισβητούνται οι πιο εμπεριστατωμένες έρευνες, από ένα λάθος στο Excel! Οργή και ειρωνεία ξεχειλίζουν σε όλα τα socialmedia και τις κορυφαίες εφημερίδες (από τους Financial Times, Washington Post κ.λπ.). «Θάνατος με ένα Excel» είναι το σχόλιο του νεοκεϊνσιανού νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν στους New York Times.
Εναντι της διεθνούς κατακραυγής, το δίδυμο των θεωρητικών της νεοφιλελεύθερης «ορθοδοξίας» και της στυγερής λιτότητας αναγκάστηκε για πρώτη φορά να απαντήσει, ύστερα από μήνες άρνησης παραδοχής του οιουδήποτε σφάλματος. Και η τελευταία αναφορά τα λέει όλα. Ενα λάθος, μια αδεξιότητα βούλιαξε τους λαούς στην απόγνωση; Τόσο αίμα και δάκρυα για τα εξωφρενικά λάθη ορισμένων χαρτογιακάδων που πέρασαν από το ΔΝΤ και μετά χρίστηκαν οικονομολόγοι του Χάρβαρντ; Οι λανθασμένες προσεγγίσεις Ρόγκοφ - Ράινχαρτ κάνουν τη mainstream ακαδημαϊκή οικονομική κοινότητα να τρίζει, από την Οξφόρδη έως το Χάρβαρντ. Οι οικονομολόγοι Κένεθ Ρόγκοφ και Κάρμεν Ράινχαρτ το 2010 και μετά διάφορες μελέτες του ΔΝΤ βρήκαν ότι, ενώ σε μια χώρα με χαμηλό χρέος τα ελλείμματα μπορεί να βοηθήσουν την ανάκαμψη, γίνονται επιζήμια αν το χρέος ξεπεράσει το 90% του ΑΕΠ. Δηλαδή στις χώρες με λόγο χρέους προς ΑΕΠ που υπερβαίνει το 90%, το ποσοστό ανάπτυξης είναι αρνητικό (-0,1%) ενώ εάν γινόταν σωστά ο υπολογισμός, θα φαινόταν πως στην πραγματικότητα το μέσο ποσοστό ανάπτυξης των χωρών αυτών ήταν 2,2%.
Κορυφαία στελέχη του ΔΝΤ, που το 2010 είχαν λόγο στη δημιουργία της θανατηφόρας συνταγής, κορυφαίοι καθηγητές σήμερα, ομολογούν τα λάθη που έκαναν και τους εκτός πραγματικότητας υπολογισμούς. Οι δύο οικονομολόγοι για λογαριασμό του ΔΝΤ εκπόνησαν το 2010 τη διαβόητη πλέον μελέτη τους για τα αποτελέσματα των πολιτικών λιτότητας. Πολλοί οικονομολόγοι έκαναν λόγο για σφάλματα στη θεωρία τους, ιδίως ο Πολ Κρούγκμαν ο οποίος επί μήνες στη στήλη του στους New York Times αναφερόταν στο «φιάσκο των Ρόγκοφ - Ράινχαρτ».
Σε μια μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα στις αρχές της εβδομάδας που πέρασε, τρεις ερευνητές του Πανεπιστήμιου της Μασαχουσέτης εξηγούν πώς προέκυψαν τα βασικά λάθη. Οι Τόμας Χέρντον, Μάικλ Ας και Ρόμπερτ Πόλιν ανέφεραν στη μελέτη τους, στο πλαίσιο της οποίας ζήτησαν –και έλαβαν– από τους Ράινχαρτ και Ρόγκοφ το λογιστικό φύλλο και τα δεδομένα που χρησιμοποίησαν, ότι υπήρξαν σφάλματα, παραλείψεις και αποκλεισμοί που οδήγησαν σε στρεβλά αποτελέσματα.
Προφανώς και δεν είναι τυχαίος ο Κένεθ Ρόγκοφ. Ηταν επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κατά τη χρεοκοπία της Αργεντινής. Μαζί με την καθηγήτρια Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, Κάρμεν Ράινχαρτ έγραψαν το βιβλίο με τίτλο «Τhis Τime is Different: Eight Centuries of Financial Folly» («Αυτή τη φορά είναι αλλιώς - 800 χρόνια χρηματοοικονομικά λάθη») και έγιναν φίρμες. Στο βιβλίο περιγράφονται όλες οι κρίσεις χρέους από το 1820 έως το 2010 κι έτσι ο Ρόγκοφ έγινε μια «αυθεντία» στις κρίσεις χρέους. Δυστυχώς, για εμάς και τους άλλους λαούς, ο καθηγητής Ρόγκοφ διέκοψε το σκάκι (αλλά διατηρεί τον τίτλο του international grandmaster) όταν αντιλήφθηκε ότι το σκάκι είναι τόσο εθιστικό που τον εμπόδιζε να εντρυφήσει βαθύτερα στη νεοφιλελεύθερη «ορθοδοξία». Και σχεδόν επισκίασε, πρόσκαιρα όμως, το mainstream των οικονομολόγων, όπως τους νομπελίστες Πολ Κρούγκμαν του Princeton University και Τζότζεφ Στίγκλιτζ του Columbia University ή τον Τζέιμς Γκαλμπρέιθ του University of Texas, μεταξύ άλλων. Να θυμίσω πως η αποκάλυψη, ή μάλλον η παραδοχή για τον λάθος «πολλαπλασιαστή», ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο άρα και η Ευρωπαϊκή Eνωση, που ακολουθούσε τυφλά τη μέθοδό του, έσφαλαν στον τρόπο υπολογισμού των επιπτώσεων του Μνημονίου επί της ελληνικής οικονομίας, αντιμετωπίστηκε με τον καγχασμό που της άξιζε.
Ομως, σιγά σιγά αρχίζουν να αποκαλύπτονται. Το ΔΝΤ ομολόγησε ότι δεν είχε εκτιμήσει σοβαρά τις επιπτώσεις της λιτότητας στην ύφεση. Αυτό το λάθος ούτε μαθητευόμενος οικονομολόγος δεν θα το έκανε. Αδυνατούμε να το κατανοήσουμε. Αν διέπραξαν τέτοιο σφάλμα, οι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι.
Αλλά τις επιπτώσεις αυτού του «λάθους» η Ελλάδα τις πληρώνει με ανεργία της τάξεως του 30%, κατεστραμμένη οικονομία, διαλυμένη κοινωνία και ζοφερές προοπτικές. Το εξοργιστικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι αυτή η τραγωδία ήταν περιττή. Πριν από μισόν αιώνα, οποιοσδήποτε οικονομολόγος –ή οποιοσδήποτε φοιτητής Οικονομικών είχε διαβάσει το εγχειρίδιο του Πολ Σάμιουελσον «Οικονομικά»– θα μπορούσε να μας πει ότι η λιτότητα εν όψει ύφεσης είναι πολύ κακή ιδέα. Πάντως, είναι υποχρέωση της κυβέρνησης και της χώρας, στο όνομα αυτών που τρία χρόνια τώρα δεινοπαθούν από την κρίση, να αποκαλύψει την πλήρη αλήθεια. Πώς και γιατί οδηγηθήκαμε στο Μνημόνιο και να τιμωρήσει τους Παπανδρέου/Παπακωνσταντίνου. Η αλήθεια θα είναι λυτρωτική και θα ενισχύει τη χώρα. Δεν θα τη βλάψει. Η κυβέρνηση, από την υποχρέωση αυτή, δεν έχει το ηθικό δικαίωμα να παραιτηθεί… Στο όνομα οποιασδήποτε πολιτικής σκοπιμότητας. Αποτελεί, άλλωστε, ρητή προεκλογική δέσμευση του Σαμαρά. «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές». Αποτελεί παρακαταθήκη του εθνικού μας ποιητή.
Σχόλια