Ωρα για ασύμμετρη δημοσιονομική προσαρμογή

Στη ζωή ισχύει ο χρυσός κανόνας ότι η πρόληψη κοστίζει γενικά λιγότερο από τη θεραπεία. Αλλά η πρόληψη απαιτεί νοοτροπία συστηματικής πρόνοιας, μια ιδιότητα που δεν μας χαρακτηρίζει ούτε ως άτομα, ούτε ως κοινωνικό σύνολο. Θα αποφύγω να δώσω παραδείγματα, προκειμένου να επικεντρωθώ στο δημοσιονομικό πρόβλημα που μας καίει αυτή τη στιγμή. Δυστυχώς, όλα όσα λέγαμε μερικοί τις τρεις τελευταίες δεκαετίες για τα ελλείμματα και το χρέος περιφρονήθηκαν και τώρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια δημοσιονομική κατάσταση εκτός ελέγχου, η οποία χειροτερεύει καθημερινά λόγω και της επιδεινούμενης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Προσωπικά έχω επιφυλάξεις αν αντιλαμβανόμαστε πώς από το «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες» καταλήξαμε στο «Η Ελλάδα ανήκει στους δανειστές της». Αλλά έστω και τούτη την ύστατη ώρα δεν αποκλείεται να μας έχουν μείνει αποθέματα δυνάμεων να αντιδράσουμε οικειοθελώς και να μην περιμένουμε να καταφθάσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Γι’ αυτό επιθυμώ να καταθέσω τις ακόλουθες σκέψεις.

Οι πολίτες πρέπει να ξεχάσουμε τη δυνατότητα να βγούμε από το δημοσιονομικό αδιέξοδο με ήπιες προσαρμογές. Αποδείχθηκαν απατηλές, για δύο λόγους. Ανέβαλαν τις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενώ, εξαιτίας της αβελτηρίας των πολιτικών διαχειριστών, η δημοσιονομική κατάσταση χειροτέρευσε δραματικά, αφού την ίδια περίοδο, πέρα από την οικονομική βοήθεια που λάβαμε από την Ευρωπαϊκή Ενωση, προστέθηκαν στο δημόσιο χρέος πάνω από 90 δισ. ευρώ, και μάλιστα υπό καθεστώς φθινόντων επιτοκίων και σχετικά ταχύρρυθμης οικονομικής ανάπτυξης. Συνεπώς, χρειάζεται μια πολιτική ασύμμετρης προσαρμογής με την έννοια ότι θα αφορά αποκλειστικά τη ραγδαία μείωση των δημόσιων δαπανών. Μια τέτοια πολιτική μπορεί να σχεδιαστεί με βάση κατευθύνσεις όπως οι παρακάτω:

  1. Ολες οι δημόσιες δαπάνες είναι ελαστικές. Οι ισχυρισμοί περί ανελαστικότητας συγκεκριμένων δημόσιων δαπανών αποτελούν υποκρισίες των δύο μεγάλων κομμάτων για να εξασφαλίζουν την εναλλαγή τους στην εξουσία και αντιβαίνουν προς τα μακροχρόνια συμφέροντα της χώρας. Αντιθέτως όλες οι δαπάνες, περιλαμβανομένων και των μισθών και των συντάξεων των δημοσίων υπαλλήλων, είναι ελαστικές και πρέπει να επανεξεταστούν.
  2. Ολα τα συλλογικά αγαθά όπως της παιδείας, της υγείας, της εσωτερικής ασφάλειας, της πυρόσβεσης, κ.λπ. διανέμονται με βάση την αρχή της επιλεκτικότητας. Αυτό σημαίνει ότι, πέραν όσων χαρακτηριστούν ως «μη έχοντες και κατέχοντες με βάση το συνολικό τους πλούτο», όλοι οι Ελληνες συμμετέχουν άμεσα στο κόστος των υπηρεσιών που απολαμβάνουν.
  3. Για όλες τις δημόσιες δαπάνες στο πλαίσιο της άσκησης της οικονομικής πολιτικής, ισχύει η αρχή της υποκαταστασιμότητας. Αυτό σημαίνει ότι αν η κυβέρνηση αποφασίσει εκτάκτως να επιδοτήσει μια κατηγορία πολιτών, η δαπάνη θα πρέπει να αντισταθμιστεί με ισόποσες μειώσεις από άλλες χρήσεις.
  4. Η υποχρέωση του κράτους προς όλα τα ασφαλιστικά ταμεία περιορίζεται στην εξασφάλιση ελάχιστης προνοιακής εγγυημένης σύνταξης. Για επιπλέον συντάξεις η ευθύνη μεταφέρεται στους ίδιους τους πολίτες.
  5. Το Δημόσιο περιορίζεται στην άσκηση των δικαιωμάτων του ως βασικού μετόχου στις ΔΕΚΟ και ουδέν πέραν αυτού. Με άλλα λόγια, παύει να εγγυάται τα δάνειά τους και δεν αναμειγνύεται στην καθημερινή τους διαχείριση. Κάθε άλλη εποπτεία μεταφέρεται στις ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές. (Σχόλιο Blogger: με όλον τον σεβασμό στις απόψεις του κ. Καθηγητή: Να αφήσουμε λοιπόν την αγορά να λειτουργήσει ελεύθερα, χωρίς το αναιδές αγκάλιασμα του κράτους. Ωραία! αυτό δηλαδή που έγινε το '99 που κάποιοι φωστήρες άφησαν την επιτροπή κεφαλαιοαγοράς του ελληνικού χρηματιστηρίου, ως ενεξάρτητη αρχή, να λειτουργήσει ελεύθερα και αυτόνομα. Τα έκανε μπορντέλλο κι 'ακόμα σήμερα βρίσκουμε τα απόνερα εκείνης της κρίσης. (Με την ευκαιρία δείτε τι λέει σήμερα ο τότε πρόεδρος της επιτροπής κεφαλαιοαγοράς: "Αποδεικνύεται πόσο οι φορείς των αγορών, που φάνταζαν ανεξάρτητοι, ανταγωνιστικοί και πανίσχυροι στην περίοδο της άνθησης των αγορών, αποκρούοντας σθεναρά την εποπτική παρέμβαση, στην πραγματικότητα ανήκουν σε ένα σύστημα γεμάτο από αλληλοσυνδέσεις και αλληλοεξαρτήσεις, στηριγμένο στο συλλογικό αγαθό της «εμπιστοσύνης». Ενα σύστημα που είναι έτοιμο να καταρρεύσει χωρίς εξωτερική στήριξη. Η αυτορρύθμιση και η περίφημη πειθαρχία της αγοράς, που οι αγέρωχοι τραπεζίτες είχαν αναγάγει σε δόγμα, απέτυχαν παταγωδώς να λειτουργήσουν στον υπερτροφικό χρηματοοικονομικό τομέα" όλο το άρθρο εδώ. (χα! χα! χα! ο Θωμαδάκης ξανάγινε σοσιαλιστής, αφού υπηρέτησε σωστά τον καπιταλισμό! Να δείτε ότι αν έρθει το ΠΑΣΟΚ θα ξαναγίνει πρόεδρος! ξέρει ο άνθρωπος, μην αφήσουμε κανένα νέο να κάνει μαλακίες!!!). Ελεύθερα λοιπόν, χωρίς κηδεμονία όπως λειτούργησαν και οι αγορές στις ΗΠΑ. Με ελεγκτικούς μηχανισμούς διάτρητους, ανίκανους να δουν την απάτη, κάποιοι μάγκες, κήνσορες της ελεύθερης αγοράς, πακετάρησαν μέλλον με μπόλικα σκουπίδια και τα πούλησαν σ' όλο τον κόσμο. Τώρα εχουμε χάσει όλοι τον ύπνο μας, αφού δεν ξέρεις από που θα σ'ούρθει, ποιος πελάτης, ποιος προμηθευτής θα σκάσει.... Αρκετά λοιπόν με την "αόρατη χειρ" της αγοράς. Αποδείχθηκε ότι λειτουργεί μονομερώς και βάζει σε κίνδυνο τη λειτουργία της αγοράς, όπως τουλάχιστον την γνωρίζουμε. Η μόνη οντότητα που μπορεί να πουλήσει μέλλον, να εμπνεύσει εμπιστοσύνη είναι το κράτος. Σ' αυτό λοιπόν προστρέχουμε όλοι στα δύσκολα. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι: πραγματικό λειτουργικό κράτος, που εφαρμόζει τους νόμους, επιτηρεί την τήρηση των κανόνων. Κόλπα (offshore, καρτέλ) που καθιστούν το κράτος και κατά συνέπεια τον έλεγχο προβληματικό, τελικά στρεβλώνουν το παιχνίδι της αγοράς και μόνο προβλήματα σωρρεύουν. (Μεταγεννέστερη προσθήκη: 8/3/2009: "Στο πυρ το εξώτερον οι φορο-παράδεισο" Μωρέ τι μας λέτε!!! τώρα καταλάβατε ότι με τα κόλπα σας υπονομεύσατε τη λειτουργία της αγοράς, ξεφτυλίσατε κάθε έννοια κανόνα, κάθε αρχή. Κυνικά υπομειδιώντας μας λέγατε ότι οι νόμοι αφορούν αυτούς που μπορεί να συλληφθούν. Κάποιοι συμπεριφέρονταν (-νται) ωσαν να μην τους αφορούσε κανένας νόμος, καμία αρχή! Τους ενδιέφερε μόνο η προσωπική τους κονόμα και όλα τα υπόλοιπα: στάχτη και μπούρμπερη!! εδώ κλείνει το σχόλιο του Blogger)
Αν είναι αδύνατο να πεισθούμε ότι η μοναδική μας διέξοδος είναι να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες, τότε βραχυχρόνια μεν θα οδηγηθούμε σε διεθνή επιτήρηση, μακροχρόνια δε σε περιθωριοποίηση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Του Γιωργου Mπητρου *
* Ομότιμος καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_28/02/2009_305165

Σχόλια